Κατά συνέπεια, στον ως άνω προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπάγονται οι συμβάσεις εκείνες που δεν έχουν ακόμη συναφθεί, των οποίων η προϋπολογισθείσα δαπάνη υπερβαίνει το εκάστοτε προβλεπόμενο από την ισχύουσα νομοθεσία χρηματικό όριο υπαγωγής στον εν λόγω έλεγχο και στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) και δεν προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικειμένου τέτοια που να υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (πρβλ. Πράξη 48/2003 VI Τμ. Ε.Σ.).

Κατά συνέπεια, στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) το δε οικονομικό τους αντικείμενο δεν υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (Πράξη 39/2008 VI Τμ. Ε.Σ.). Εξάλλου, αν λάβουν χώρα επανειλημμένες τροποποιητικές συμβάσεις, η επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου που επιφέρουν θα υπολογίζεται αθροιστικά προκειμένου να κριθεί αν υπάγονται σε προσυμβατικό έλεγχο ή όχι.

Στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου υποβάλλονται οι ουσιώδεις τροποποιήσεις προγραμματικών συμβάσεων που έχουν προηγουμένως υποβληθεί στον ίδιο έλεγχο, ανεξαρτήτως μάλιστα του αν με τις τροποποιητικές συμβάσεις προκαλείται αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής προγραμματικής σύμβασης που υπερβαίνει το χρηματικό όριο υπαγωγής στον έλεγχο αυτόν (βλ. ΕΣ VI Τμ. αποφ. 2552/2013, 2440/2012, Ε΄ Κλιμ. Πράξ. 196/2015, 152/2014).(...) Με τα δεδομένα αυτά και αφού στο άρθρο 8 της αρχικής, από 31.7.2014, προγραμματικής σύμβασης, που υποβλήθηκε ήδη σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Κλιμάκιο τούτο, προβλεπόταν η δυνατότητα παράτασής της για δύο (2) επιπλέον έτη, ενώ, εξάλλου, με το άρθρο 9 αυτής προβλεπόταν η δυνατότητα τροποποίησης των όρων αυτής -πλην του αντικειμένου και του τρόπου εκτέλεσης του έργου- κατόπιν συμφωνίας των συμβαλλομένων μερών, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, το οποίο συνιστά αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας Πράξης.

 

ΜΙΚΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ-ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Για να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου σύμβασης και της προηγηθείσας διαδικασίας για την ανάθεση, από την Περιφέρεια Αττικής,  της «Συντήρησης Υπόγειων Διαβάσεων στο Πρωτεύον Αστικό Οδικό Δίκτυο Περιφέρειας Αττικής», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.209.665 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.)(....)Επισημαίνεται όμως ότι, σε περίπτωση ενεργοποίησης των όρων της διακήρυξης περί της δυνατότητας παράτασης του χρόνου εκτέλεσης των συμβάσεων, είτε λόγω της αυξομείωσης των ποσοτήτων όπως αυτές θα προκύψουν κατά την εκτέλεση αυτών, είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο: α) δεν θα επέρχεται αύξηση του αρχικού συνολικού συμβατικού οικονομικού αντικειμένου, β) ο χρόνος παράτασης δεν θα υπερβαίνει το 50% της συνολικής διάρκειας της σύμβασης, κατά τα προβλεπόμενα στις παρ. 6.2 της Διακήρυξης και 2.5 της Ε.Σ.Υ., και γ) οι σχετικές τροποποιήσεις θα υποβληθούν στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος...σχεδίου σύμβασης για την παροχή των υπηρεσιών «Συντήρησης Υπόγειων Διαβάσεων στο Πρωτεύον Αστικό Οδικό Δίκτυο Περιφέρειας Αττικής», ποσού 470.053,79 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), με τις επισημάνσεις που αναφέρονται στη σκέψη IV της παρούσας.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ-ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ:«Υπηρεσίες τεχνικής και επιστημονικής υποστήριξης στο … για το σχεδιασμό, ανάπτυξη και λειτουργία του Εθνικού Αποθετηρίου Οπτικοακουστικών Αρχείων (ΕΑΟΑ)»(...)Δεδομένου, άλλωστε, ότι, σε συνδυασμό με τα ανωτέρω, η παράταση δεν συνεπάγεται επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης, δεν απαιτείται να περιβληθεί τον τύπο της τροποποιητικής σύμβασης ... Ως εκ τούτου, απαραδέκτως υποβάλλονται για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Κλιμακίου,  τα προεκτεθέντα έγγραφα  για την παράταση της διάρκειας της από 9.10.2019 σύμβασης.

Το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου του υποβαλλόμενου σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης, με την οποία τροποποιούνται βασικοί όροι αρχικής σύμβασης, δοθέντος ότι δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενης αυτοτέλειας σύμβασης, αφού ο έλεγχός της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία αν και συναφθείσα μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999, δεν υπήχθη στον έλεγχο αυτό, με συνέπεια να μην μπορεί ούτε τώρα να υπαχθεί στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ούτε η ίδια ούτε και η τροποποιητική αυτής.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη Ι της παρούσας, το υποβληθέν, με το 5095/9.6.2017 (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 36720/12.6.2017) έγγραφο της αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφερειακής Ενότητας … της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης δεν υπάγεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς αφορά στην εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών για την ολοκλήρωση μελέτης, η οποία νομίμως δεν υποβλήθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου, καθόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της εν λόγω (αρχικής) μελέτης υπολειπόταν του ορίου υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο. Περαιτέρω δε, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτής συναθροιζόμενη με τη συμβατική αξία της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης δεν υπερβαίνει το όριο υπαγωγής στον έλεγχο των συγχρηματοδοτούμενων συμβάσεων. Κατά συνέπεια, στην εξεταζόμενη περίπτωση, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου.

ΕΡΓΑ.Με τα ανωτέρω δεδομένα, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη παρίσταται μη  νόμιμη. Τούτο διότι, αφορά σε πληρωμή εργασιών που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο της επίμαχης από 24.3.2017 σύμβασης, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της οποίας ανερχόμενη σε 300.000,00 ευρώ υπερβαίνει το εκ του νόμου καθορισθέν όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο. Όμως, η εν λόγω σύμβαση δεν υποβλήθηκε στην αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου, νομιμότητας, γεγονός που συνεπάγεται την ακυρότητα αυτής. Κατά συνέπεια, από την εν λόγω σύμβαση δεν γεννάται αξίωση καταβολής του συμβατικού ανταλλάγματος και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα που αφορά στην πληρωμή του υποβληθέντος από τον ανάδοχο 1ου λογαριασμού δεν πρέπει να θεωρηθεί. Επιπλέον δε, όπως έγινε ανωτέρω δεκτό, κατά την παρούσα διαδικασία προληπτικού ελέγχου δαπανών δεν μπορεί να διενεργηθεί παρεμπίπτων έλεγχος νομιμότητας της διαγωνιστικής διαδικασίας και του σχεδίου σύμβασης, ώστε να θεραπευθεί αναδρομικά η εκ του νόμου προβλεπόμενη αυτοδίκαιη ακυρότητα της μη υποβληθείσας στον προσυμβατικό έλεγχο σύμβασης, ακόμα και αν ήθελε κριθεί ότι τα αρμόδια όργανα της Δ.Ε.Υ.Α.... ... συγγνωστώς υπέλαβαν ότι δεν υποχρεούνταν σε υποβολή της σύμβασης για προσυμβατικό έλεγχο. ..Σε κάθε δε περίπτωση, σημειώνεται ότι εν προκειμένω το σχετικό αίτημα της Δ.Ε.Υ.Α.... ... περί αναγνώρισης συγγνωστής πλάνης, λόγω του ότι το συμβατικό αντάλλαγμα υπολείπεται του προβλεπόμενου στο νόμο ορίου υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο, θα ήταν απορριπτέο στην ουσία του. Τούτο δε, διότι, πέραν της σαφήνειας του νομικού πλαισίου για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου, με την υπ’ αριθμ. 2037/2014 απόφαση του Τμήματος Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης είχε αναγνωριστεί, όλως κατ’ εξαίρεση, η συγγνωστή πλάνη των οργάνων της Δ.Ε.Υ.Α. ... για μη υποβολή σύμβασης σε προσυμβατικό έλεγχο, με την ίδια ακριβώς ως άνω αιτιολογία. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατή η αναγνώριση συγγνωστής πλάνης για δεύτερη φορά στο ίδιο νομικό πρόσωπο και για την ίδια αιτία. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΜΒΑΣΕΙΣ:Συνεπώς, σύμφωνα με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης για την υλοποίηση του έργου αυτού δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.  

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-έλεγχος νομιμότητας:Μετά από αυτά και δεδομένου ότι στο άρθρο 8 της αρχικής, από 16.9.2010 προγραμματικής σύμβασης, που υποβλήθηκε ήδη σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Κλιμάκιο τούτο, προβλεπόταν η δυνατότητα παράτασής της για άλλα δύο έτη, τα συμβαλλόμενα μέρη νομίμως προβαίνουν στην ελεγχόμενη τροποποίηση μετά από νεότερη έγγραφη συμφωνία τους, με την οποία δεν επέρχεται καμία μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής προγραμματικής σύμβασης. Περαιτέρω, ως προς τα λοιπά, ισχύουν οι όροι της αρχικής σύμβασης, όπως τούτο ρητά προβλέπεται στο σχέδιο της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης. Υπό τις περιστάσεις αυτές, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες, οι οποίες να κωλύουν την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, το οποίο συνιστά αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας πράξης.