ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ "Προμήθεια και εγκατάσταση ψηφιακών υδρομετρητών και ολοκληρωμένου συστήματος τηλεμετρίας" (...)Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων και ιδίως αυτών της παρ. 6, συνάγεται ότι η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020, που οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο, έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα και ερμηνεύεται μεν αυτόνομα, πλην όμως υπό το φως των κατευθύνσεων της παρ. 6 του άρθρου 337 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον προσυμβατικό έλεγχο να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό έλεγχο και α) έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των ήσσονος σημασίας τροποποιήσεων (de minimis) της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 ή β) συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού, καθώς και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης. Εν όψει των ανωτέρω, όμως και προκειμένου να εξεταστούν οι προεκτεθείσες προϋποθέσεις περί του ουσιώδους χαρακτήρα της τροποποίησης αρχικής σύμβασης, θα πρέπει προηγουμένως η τελευταία να βρίσκεται σε ισχύ, δεδομένου ότι όλες οι ανωτέρω προϋποθέσεις αφορούν τροποποίηση συμβάσεων «κατά τη διάρκειά τους», όπως, άλλωστε, συνάγεται, τόσο από το νοηματικό περιεχόμενο των ως άνω διατάξεων, όσο και από την ευθεία αναφορά σ’ αυτή (διάρκεια) ήδη από τον τίτλο του άρθρου 336, αλλά και από την ίδια αναφορά στην παράγραφο 4 αυτού. Κατά συνέπεια, δεν νοείται τροποποίηση ήδη λήξασας σύμβασης (...)Ως εκ τούτου, το αίτημα του αναδόχου που υποβλήθηκε στις 26.10.2023 και πολλώ δε μάλλον η απόφαση του αναθέτοντος φορέα για την τροποποίηση της ως άνω σύμβασης που ελήφθη την 1η.11.2023 έλαβαν χώρα σε χρόνο που η αρχική σύμβαση είχε ήδη λήξει. Εξ άλλου, η ολοκλήρωση ή μη του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης δεν αποτελεί ζήτημα επιτρεπτής ή μη τροποποίησης της σύμβασης, αλλά ζήτημα αναγόμενο στις διατάξεις περί την εκτέλεση αυτής (άρθρα 200επ. του ν. 4412/2016 και ιδίως άρθρα 202 και 206 του ως άνω νόμου), το οποίο εκφεύγει του αντικειμένου του προσυμβατικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο και αποτελεί αρμοδιότητα των οργάνων του αναθέτοντος φορέα αναφορικά με την κρίση π.χ. περί υπαιτιότητας ή μη του αναδόχου για τυχόν υπολειπόμενες και μη παραδοθείσες ποσότητες, του ασήμαντου ή μη χαρακτήρα αυτών σε σχέση με το συνολικό αντικείμενο, της ποιοτική ή μη εκπλήρωση της υποχρέωσης του αναδόχου κ.λπ.. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι είναι μη νόμιμη η τροποποίηση της σύμβασης

Τροποποιητική σύμβαση / προμήθεια «Συστήματος Φάσματος Δορυφορικών Επικοινωνιών (ΣΕΦΔ)» (...)Συνεπώς, η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 ερμηνεύεται αυτόνομα και έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα, καθώς οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο. Η έννοια δε αυτή φωτίζεται ερμηνευτικά από τις κατευθύνσεις των διατάξεων της παρ. 6 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων προμηθειών που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό του έλεγχο και έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των τροποποιήσεων de minimis (βλ. άρθρο 132 παρ. 2 ν. 4412/2016), ή συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης, του τρόπου ή/και του τόπου παράδοσης των προς προμήθεια ειδών. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο οι τροποποιητικές συμβάσεις προμηθειών που συνάπτονται κατ’ εφαρμογή σαφών και ρητών όρων της αρχικής σύμβασης, διατυπωμένων με ακρίβεια, όπως είναι οι προαιρέσεις (βλ. άρθρο 132 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016), καθώς και οι μεταβολές σε επιμέρους όρους της σύμβασης που δεν έχουν αντίκτυπο επί του οικονομικού αντικειμένου της και γίνονται κατ’ εφαρμογή διατάξεων της νομοθεσίας περί την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων.(...) η υποβληθείσα προς έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσα ... τροποποίηση της ... αρχικής σύμβασης (ως αυτή έχει ήδη τροποποιηθεί με τις ... και ... τροποποιητικές συμβάσεις), αφορά στην παράταση του χρονοδιαγράμματος των παραδόσεων εκάστου παραδοτέου, σύμφωνα με το προεκτεθέν αίτημα της Αναδόχου, χωρίς να επιφέρει μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση ανάγεται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης τα οποία ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ν.4412/2016 και δεν μεταβάλλουν ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά ενόψει του ότι η κατά το ποσό των 84,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης ( 279736/30/29.9.2021), είναι κατώτερη του 10% του αρχικού τιμήματος αυτής, που ήταν 2.797.681,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., και υπολείπεται και του κατώτατου ορίου (ύψους 135.000,00 ευρώ) που θέτει το άρθρο 5 του ν.4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που ανατίθενται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ενώ περαιτέρω και οι προπαρατεθείσες επιμέρους τροποποιήσεις του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης δεν μεταβάλλουν τη συνολική φύση της το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής ελεγχθείσας από αυτό σύμβασης δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους της, δηλαδή δεν εισάγει σ’ αυτή ουσιώδεις τροποποιήσεις και, επομένως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 1, δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο στο Κλιμάκιο.

Με τα δεδομένα αυτά ενόψει του ότι η κατά το ποσό των 104.710,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης (279771/31/29.9.2021), είναι κατώτερη του 10% του αρχικού τιμήματος αυτής, που ήταν 3.488.543,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., και υπολείπεται και του κατώτατου ορίου (ύψους 135.000,00 ευρώ), που θέτει το άρθρο 5 του ν.4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που ανατίθενται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ενώ περαιτέρω και οι προπαρατεθείσες επιμέρους τροποποιήσεις του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης δεν μεταβάλλουν τη συνολική φύση της, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής ελεγχθείσας από αυτό σύμβασης δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους της, δηλαδή δεν εισάγει σ’ αυτή ουσιώδεις τροποποιήσεις και, επομένως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 1, δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο στο Κλιμάκιο.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η ανωτέρω αρμοδίως εγκριθείσα τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής σύμβασης αφορά σε μεταβολές του φυσικού της αντικειμένου, που προέκυψαν κατά την εκτέλεσή της, σε μετάθεση του συνολικού συμβατικού χρόνου παράδοσης των προμηθειών της σύμβασης και των συναφών υπηρεσιών εγκατάστασής τους αλλά και σε μεταβολές - παρατάσεις του χρονοδιαγράμματος των τμηματικών παραδόσεων και πληρωμών που προβλέπονται στη σύμβαση, κατ’ εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του ν. 4412/2016, καθώς και σε μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης κατά το ποσό των 104.760,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.. Με τα δεδομένα αυτά ενόψει του ότι η κατά το ποσό των 104.760,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης (279803/32/29.9.2021), είναι κατώτερη του 10% του αρχικού τιμήματος αυτής, που ήταν 3.914.389,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., και υπολείπεται και του κατώτατου ορίου (ύψους 135.000,00 ευρώ) που θέτει το άρθρο 5 του ν.4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που ανατίθενται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ενώ περαιτέρω και οι προπαρατεθείσες επιμέρους τροποποιήσεις του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης δεν μεταβάλλουν τη συνολική φύση της το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής ελεγχθείσας από αυτό σύμβασης δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους της, δηλαδή δεν εισάγει σ’ αυτή ουσιώδεις τροποποιήσεις, και, επομένως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 1, δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο στο Κλιμάκιο.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με αυτά τα δεδομένα, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα για έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσα τροποποίηση της από 04.12.2020 συμφωνίας - πλαίσιο, αφορούν στην επικαιροποίηση του πίνακα με τα προς επισκευή απορριματοφόρα οχήματα, χωρίς να επιφέρει μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση δεν μεταβάλλει ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

Εκτέλεση του προγράμματος γενικής επιθεώρησης και εκσυγχρονισμού των αντιαεροπορικών (Α/Α) Συστημάτων «...».:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5 της παρούσας, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) η υποβληθείσα 4η τροποποίηση της 042Γ/2002 σύμβασης διέπεται από τον ν. 3978/2011, καθόσον αφορά αντικείμενο που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του (προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού και παροχή σχετικών υπηρεσιών που αφορούν τον εξοπλισμό αυτόν) και δεν υπάγεται στις εξαιρέσεις του άρθρου 17 παρ. α΄, β΄, γ΄, στ΄, ζ΄ και θ΄ αυτού και β) αμφότερες η Φ.093/70871/Σ.11188/23.6.2023 απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, με την οποία εγκρίθηκε η σύναψη της εν λόγω τροποποιητικής σύμβασης, και η υποβολή του οικείου σχεδίου στο Ελεγκτικό Συνέδριο έλαβαν χώρα μετά την έναρξη της ισχύος του άρθρου 158 του ν. 4782/2021, ήτοι μετά τις 9.3.2021, κρίνει ότι το ζήτημα της υπαγωγής ή μη της εν λόγω τροποποιητικής σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου διέπεται από τη διάταξη του άρθρου 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020, η οποία θέτει ως προϋπόθεση υπαγωγής μίας τροποποιητικής σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο, τον προηγούμενο έλεγχο της αρχικής σύμβασης, με εξαίρεση την περίπτωση της μη υπαγωγής της αρχικής σύμβασης στον έλεγχο λόγω ποσού (βλ. περίπτωση β΄ της παραγράφου 5 του άρθρου 324). Τούτου δοθέντος, και λαμβάνοντας περαιτέρω υπόψη το γεγονός ότι στην προκειμένη περίπτωση η αρχική 042Γ/2002 σύμβαση, η οποία συνήφθη μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999, μολονότι υπαγόταν στον υποχρεωτικό προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν διήλθε από τον έλεγχο αυτόν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απαραδέκτως υποβλήθηκε.  

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου τροποποίησης της … σύμβασης της εταιρείας με την επωνυμία «…» με αντικείμενο «Υπηρεσίες Υποστήριξης Διαχείρισης Απορριμμάτων στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας»(....)Τέλος, η προσαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης με τις ελεγχόμενες συμπληρωματικές υπηρεσίες, εξεταζόμενη σε συνδυασμό με την παράταση της διάρκειας της σύμβασης για 4 μήνες κατ` ανώτατο όριο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θα είχε οδηγήσει στην σύναψη σύμβασης με διαφορετικό ανάδοχο, αν είχε αποτελέσει μέρος του αντικειμένου του αρχικού διαγωνισμού, ούτε, άλλωστε, οδηγεί σε μεταβολή του χαρακτήρα της αρχικής σύμβασης.Δεν κωλύεται η σύναψη του σχεδίου τροποποίησης της …/29.4.2020 σύμβασης της εταιρείας με την επωνυμία «…» με αντικείμενο «Υπηρεσίες Υποστήριξης Διαχείρισης Απορριμμάτων στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας».

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/147/2020.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-έλεγχος νομιμότητας:Μετά από αυτά και δεδομένου ότι στο άρθρο 8 της αρχικής, από 16.9.2010 προγραμματικής σύμβασης, που υποβλήθηκε ήδη σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Κλιμάκιο τούτο, προβλεπόταν η δυνατότητα παράτασής της για άλλα δύο έτη, τα συμβαλλόμενα μέρη νομίμως προβαίνουν στην ελεγχόμενη τροποποίηση μετά από νεότερη έγγραφη συμφωνία τους, με την οποία δεν επέρχεται καμία μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής προγραμματικής σύμβασης. Περαιτέρω, ως προς τα λοιπά, ισχύουν οι όροι της αρχικής σύμβασης, όπως τούτο ρητά προβλέπεται στο σχέδιο της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης. Υπό τις περιστάσεις αυτές, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες, οι οποίες να κωλύουν την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, το οποίο συνιστά αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας πράξης.

Kατασκευή δικτύων ύδρευσης αποχέτευσης- συμπληρωματική σύμβαση:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις 1, 2 και 3 σκέψεις της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μεταξύ των στοιχείων της διαδικασίας δεν συνυποβάλλεται σχέδιο της προς σύναψη 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Πέραν τούτου όμως, στα στοιχεία του φακέλου δεν περιλαμβάνεται απόφαση της προϊσταμένης αρχής, με την οποία να εγκρίνεται η σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης καθώς και η οικεία γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου. Ακολούθως, στην προκειμένη περίπτωση δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που προηγείται της σύναψης της συμπληρωματικής σύμβασης, ήτοι δεν στοιχειοθετείται ούτε επιμέρους φάση της ελεγχόμενης από το Ελεγκτικό Συνέδριο διαδικασίας. Συνεπώς, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας να αποφανθεί για τη νομιμότητα της διαδικασίας σύναψης της ως άνω σύμβασης, ο φάκελος της οποίας απαραδέκτως εισάγεται για προσυμβατικό έλεγχο. Σε κάθε περίπτωση η ως άνω διαδικασία δεν δύναται να εκληφθεί ως τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, για την οποία δεν απαιτείται νέα διαδικασία σύμβασης δεδομένου ότι η αναφερόμενη στο από 2.3.2018 έγγραφο του Γενικού Διευθυντή της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Ηρακλείου ως τροποποίηση αφορά στην παροχή υπηρεσιών αρχαιολογικής παρακολούθησης εκσκαφών και όχι σε ανάθεση έργου όπως η αρχική σύμβαση. Με το ως άνω περιεχόμενο όμως, επέρχεται μεταβολή της συνολικής φύσης της αρχικής σύμβασης κατ’ αντίθεση με τις διατάξεις του άρθρου 337 παρ. 2 του ν, 4412/2016.