Ειδικότερα, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να προσφύγουν στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης όταν, πλην άλλων, για λόγους κατεπείγοντος, οφειλόμενου σε απρόβλεπτες περιστάσεις, αδυνατούν να τηρήσουν τις προθεσμίες που απαιτούνται για τη διενέργεια ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού. Η κρίση για το απρόβλεπτο των περιστάσεων γίνεται κατά περίπτωση και αναλόγως των συντρεχουσών περιστάσεων. Το απρόβλεπτο γεγονός είναι ανεξάρτητο της βούλησης της αναθέτουσας αρχής, αλλά ενδέχεται να οφείλεται στη βούληση άλλων φορέων που εμπλέκονται στην εκτέλεση του έργου (Πράξεις VI Τμήματος 7 και 179/2006, 98 και 139/2005). Συνεπώς, η έννοια των απροβλέπτων περιστάσεων λαμβάνει υπόψη της την ιδιαίτερη φύση των σχέσεων μεταξύ αφενός της αναθέτουσας αρχής και του αναδόχου με τον οποίο υπογράφηκε η αρχική σύμβαση, αφετέρου τη σχέση της αναθέτουσας αρχής με άλλους φορείς που εμπλέκονται στο έργο (Πράξεις VI Τμήματος 34, 35 και 46/2004). Εξ άλλου, σε περίπτωση κατά την οποία η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απ’ ευθείας ανάθεσης τίθεται υπό τον ερμηνευικό μανδύα της παράτασης/ανανέωσης της κύριας σύμβασης, τούτη, εφ’ όσον δεν βρίσκει νόμιμο έρεισμα στη διακήρυξη του αρχικού διαγωνισμού, δεδομένου ότι τα προβλεπόμενα στην τελευταία χρονικά όρια ισχύος της οικείας σύμβασης έχουν ήδη εξαντληθεί, βρίσκεται εκτός των ακραίων νομίμων συμβατικών ορίων, ισοδυναμεί δε κατ’ ουσίαν με απ’ ευθείας ανάθεση των σχετικών υπηρεσιών, χωρίς να συντρέχουν οι απαιτούμενες προς τούτο προϋποθέσεις, με αποτέλεσμα να καταστρατηγείται η νόμιμη διαδικασία ανάθεσης μέσω διαγωνισμού και να πλήττεται ο ελεύθερος ανταγωνισμός.

Αύξηση του ποσού της απ’ ευθείας ανάθεσης του άρθρου 6 § 1 του Ν. 1514/85.

 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με  δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι  τα ως άνω δύο δημοτικά έργα αποτελούν ως εκ της φύσεως, του αντικειμένου και της λειτουργίας τους ενιαίο δημοτικό έργο, καθόσον τα έργα αυτά, για τα οποία συντάχθηκαν όμοιες τεχνικές εκθέσεις – μελέτες, περιλαμβάνουν όμοιες εργασίες, ανατέθηκαν την ίδια ημερομηνία και  εκτελούνται ταυτόχρονα στο ίδιο δημοτικό διαμέρισμα. Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η κατάτμηση του ενιαίου αυτού έργου σε δύο επιμέρους έργα, με σκοπό την αποφυγή διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού και την προσφυγή στη διαδικασία της απ’ ευθείας ανάθεσης, δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός καθενός εξ αυτών ναι μεν δεν υπερβαίνει το ποσό των 10.271,46 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), που τίθεται από τις προαναφερόμενες διατάξεις, ως όριο για την απ’ ευθείας ανάθεση έργου σε εργοληπτική επιχείρηση, πλην όμως ο προϋπολογισμός της συνολικής τους δαπάνης ανέρχεται στο ποσό των 20.447,15 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.) που υπερβαίνει το προαναφερόμενο όριο της απ’ ευθείας ανάθεσης. Τέλος, η απευθείας ανάθεση των ανωτέρω έργων δεν βρίσκει νόμιμο έρεισμα ούτε στη διάταξη του άρθρου 9 παρ.2 εδ.β΄του π.δ/τος 171/1987, καθόσον δεν αποδεικνύεται από τα στοιχεία του φακέλου η συνδρομή επείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε απρόβλεπτα γεγονότα, που να δικαιολογεί την απόκλιση από τη διενέργεια του τακτικού διαγωνισμού. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και ως εκ τούτου αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν

Εκπόνηση μελέτης βιολογικής καταπολέμησης του έλκους της καστανιάς. Απ’ ευθείας ανάθεση στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Επιτρεπτό.Τα άρθρα 6 της οδηγίας 92/50 και του ΠΔ 346/98 επιτρέπουν την απ’ ευθείας ανάθεση στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. – Ι.Δ.Ε. Θεσ/νίκης, της εκπόνησης μελέτης βιολογικής καταπολέμησης της ασθένειας του έλκους της καστανιάς (δημόσια σύμβαση παροχής υπηρεσιών μεταξύ αναθετουσών αρχών μη υπαγομένη στους περιορισμούς των διαδικασιών ανάθεσης αυτών των νομοθετημάτων), όπως και γενικά δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών για την εκτέλεση από το Ίδρυμα αυτό ειδικών έργων και εργασιών καθώς και για την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών, σχετικών με το επιστημονικό αντικείμενο και τις ερευνητικές του δραστηριότητες, με την επιφύλαξη της εξέτασης κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης χωριστά. Εναλλακτικά, το άρθρο 11 παρ.3 στοιχ.β’ της οδηγίας 92/50, το άρθρο 9 παρ.3 στοιχ.β’ του ΠΔ 346/98, καθώς και το άρθρο 83 παρ.3 στοιχ.β’ Ν 2362/95, επιτρέπουν την απ’ ευθείας ανάθεση της συγκεκριμένης μελέτης στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., υπό την προϋπόθεση ότι συντρέχουν πράγματι οι εκτιθέμενοι στο ερώτημα τεχνικοί λόγοι μοναδικότητάς του έναντι των εν δυνάμει ανταγωνιστών του στην Ελλάδα και διεθνώς, διαπίστωση που εμπίπτει στην αποκλειστική ευθύνη της ερωτώσας υπηρεσίας.

Ευρωπαϊκή Κοινότητα – Κοινή Αλιευτική Πολιτική – Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων 2009 – Δυνατότητα απ’ ευθείας ανάθεσης του έργου, στα πλαίσια της υπάρχουσας νομοθεσίας, σε ερευνητικούς και επιστημονικούς φορείς.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 16 εδ. στ΄ της Οδηγίας 2004/18, δεδομένου ότι το Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων 2009-2010, αφορά αναμφίβολα την έρευνα και την ανάπτυξη, δεδομένου ότι η συλλογή, διαχείριση και αξιοποίηση των αλιευτικών δεδομένων, συμβάλλει στην περαιτέρω επεξεργασία της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής στην αντιμετώπιση των ανακυπτόντων προβλημάτων και στη χάραξη νέων στόχων που στηρίζονται στα συλλεγέντα δεδομένα. Κατά συνέπεια, δεν εμπίπτει, ως δημόσια σύμβαση υπηρεσιών έρευνας και ανάπτυξης, στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2004/18, πολύ περισσότερο που τα αποτελέσματα/προϊόντα του προγράμματος αυτού θα χρησιμοποιηθούν από πολλούς φορείς και η χρηματοδότησή του δεν βαρύνει αποκλειστικά την αναθέτουσα αρχή (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) αλλά συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ κατά 50% (DG XIV) και άρα, μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο απ’ ευθείας ανάθεσης σε ερευνητικούς και επιστημονικούς φορείς.

Προμήθεια φαρμακευτικών σκευασμάτων:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες νομικές σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στη διαδικασία ανάθεσης της επίμαχης προμήθειας υπάρχουν οι ακόλουθες ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες:I) Η ελεγχόμενη διαδικασία πρόσκλησης ενδιαφέροντος συνιστά διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 1 περ. γ΄ του π.δ. 60/2007. Πλην όμως, στην προκείμενη περίπτωση δεν πληρούνται οι σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις του άρθρου αυτού, καθόσον: 1) δεν συντρέχει περίπτωση απρόβλεπτου γεγονότος, τα αναφερόμενα δε στο 15063/6.8.2015 έγγραφο του Νοσοκομείου προς το Κλιμάκιο, ότι η Ε.Π.Υ. προκήρυξε τους 1ΑΦ/2013 – 4Φ/2013 διαγωνισμούς προμήθειας φαρμάκων βάσει δραστικής ουσίας, τους οποίους στη συνέχεια ματαίωσε (βλ. 2888/24.7.2015 έγγραφο της Ε.Π.Υ.) δεν ασκούν έννομη επιρροή. (...)Αναρμοδίως διενεργήθηκε η επίμαχη διαδικασία για την προμήθεια φαρμάκων βάσει δραστικής ουσίας από το Νοσοκομείο, αντί της 6η Υ.Π.Ε., σύμφωνα με τα οριζόμενα στην 68/24.1.2013 απόφαση του Διοικητή της 6ης Υ.Π.Ε. Η αρμοδιότητα δε του Νοσοκομείου δεν βρίσκει έρεισμα ούτε στην μεταγενέστερη 1133/13.8.2014 απόφαση του Διοικητή της 6ης Υ.Π.Ε., προεχόντως διότι αυτή εκδόθηκε μετά την ημερομηνία διενέργειας της διαδικασίας ανάθεσης και δεν έχει αναδρομική ισχύ.X. Ενόψει των ανωτέρω νομικών πλημμελειών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων προς έλεγχο σχεδίων συμβάσεων.

ΟΤΑ.Απευθείας ανάθεση μελετών.Η ανάθεση μελετών για λογαριασμό των Δήμων διέπεται κατ΄αρχήν από τις διατάξεις του ν. 3316/2005, με τις οποίες ρυθμίστηκε το πλαίσιο ανάθεσης των μελετών όλων εν γένει των αναθετουσών αρχών. Στο γενικό αυτό ρυθμιστικό πλαίσιο εισήχθη, με τη μεταγενέστερη διάταξη του άρθρου 269 παρ. 3 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, μία εξαίρεση αναφορικά με την ανάθεση από τους Δήμους και Κοινότητες μελετών με πολύ μικρό οικονομικό αντικείμενο. Συγκεκριμένα, επιτρέπεται σε Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού (Δήμους ή Κοινότητες) με απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής ή του Κοινοτικού Συμβουλίου, η απ΄ευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης σε ιδιώτη μελετητή, ο οποίος επιλέγεται χωρίς δεσμεύσεις από τις τάξεις των πτυχίων κατά παρέκκλιση των διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας που διέπουν τη διαδικασία επιλογής μελετητή (εν προκειμένω του ν. 3316/2005), εφόσον η προεκτιμώμενη αμοιβή της μελέτης αυτής δεν υπερβαίνει ένα χρηματικό όριο ήτοι ποσοστό 30% του εκάστοτε ισχύοντος ορίου μέχρι του οποίου μπορεί να λαμβάνει μέρος στις διαδικασίες ανάθεσης μελετών μελετητής με πτυχίο Α΄ τάξης.

Απαγόρευση ή μη απ’ ευθείας ανάθεσης υπηρεσιών συντήρησης, σύμφωνα με προβλεπόμενο όρο στην αρχική σύμβαση παραληφθέντος έργου από τη Διοίκηση – Υπαγωγή του αναδόχου της αρχικής σύμβασης στη διαδικασία εξυγίανσης των άρθρων 99 επ. του Πτωχευτικού Κώδικα.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Δεν απαγορεύεται σύμφωνα με το άρθρο 43 παρ.2 του Π.Δ/τος 60/2007, η σύναψη δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών εκ του γεγονότος και μόνο, ότι ο οικονομικός φορέας με τον οποίο πρόκειται να συναφθεί η σύμβαση έχει υποβάλει αίτηση για υπαγωγή του στη διαδικασία εξυγίανσης, που προβλέπεται στα άρθρα 99 επ. του Πτωχευτικού Κώδικα, όπως αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 12 του Ν. 4013/2011, εκτός αν στην αίτηση για την υπαγωγή του στη διαδικασία της εξυγίανσης, ο οικονομικός φορέας έχει συμπεριλάβει και αίτημα για την κήρυξή του σε κατάσταση πτώχευσης. (πλειοψ.)

Οι προμήθειες των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, ακόμη και όταν δεν εντάσσονται στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών, διέπονται από τις διατάξεις του ν. 2286/1995 και την προαναφερθείσα κατ' εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσα Π1/7446/14-1-2002 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης, σύμφωνα με την οποία, για την εξεύρεση του χρηματικού ορίου, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση προμήθειας, λαμβάνεται υπόψη η κατά κωδικό αριθμό είδους του αρχείου ειδών του Υπουργείου Ανάπτυξης, δαπάνη (βλ. πρ. IV Τμ. 79/2003, 116/2001). Επειδή, όμως, η ανωτέρω κατηγοριοποίηση των ειδών ενδέχεται να άγει σε καταστρατηγήσεις, προς το σκοπό αποφυγής διενέργειας πρόχειρου ή τακτικού, κατά περίπτωση, διαγωνισμού, γίνεται παγίως δεκτό από το Δικαστήριο τούτο ότι, εφόσον πρόκειται για όμοια ή ομοειδή, κατά τη φύση του πράγματος και την αντίληψη των συναλλαγών, αγαθά, η υπέρβαση ή μη του ορίου, μέχρι του οποίου χωρεί προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, κρίνεται με βάση τη συνολικώς (αθροιστικώς) απαιτούμενη για την προμήθεια τέτοιων ειδών ετήσια δαπάνη (βλ. πρ. IV Τμ. 28 και 29/1997, 91/2000, 12 και 13/2001, 79/2003, 120/2005, 139/2006), ανεξάρτητα από το βαρυνόμενο Κ.Α.Ε.(βλ. πρ. IV Tμ. 8/2007) . Απαγορεύεται επομένως ο επιμερισμός τέτοιων αγαθών σε μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και στη συνέχεια η χωριστή διενέργεια περισσότερων απευθείας αναθέσεων ή πρόχειρων διαγωνισμών, με βάση το ύψος κάθε μερικότερης δαπάνης, που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής δαπάνης, καθόσον με την τμηματική ανάθεση των όμοιων/ομοειδών αγαθών καταστρατηγείται η θεμελιώδης αρχή της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων, που είναι η διενέργεια διαγωνισμού (βλ. Πράξεις IV Τμ. 12, 31, 116/2001, 26, 203, 212/2003, 75, 60, 180/2004, 64, 124, 129/2005, 20, 117/2006, 8, 24/2007 κ.ά.). Περαιτέρω, είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, εφόσον συντρέχουν λόγοι επείγουσας ανάγκης, που οφείλεται σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες καταστάσεις. Κατά πάγια δε νομολογία του Τμήματος, οι απρόβλεπτες περιστάσεις πρέπει να συναρτώνται με εξαιρετικά και ασυνήθη γεγονότα, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απορρέουν από ευθύνη της αναθέτουσας αρχής και αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν κατά τον προγραμματισμό των σχετικών υπηρεσιών, παρά την επίδειξη της ενδεδειγμένης επιμέλειας και προσοχής από την αναθέτουσα αρχή. Επίσης, από τη φύση της απόφασης για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, επιβάλλεται να περιέχει κάθε φορά πλήρη και σαφή αιτιολογία περί της συνδρομής των προϋποθέσεων για την εφαρμογή της, η δε κρίση της αναθέτουσας αρχής περί της συνδρομής των ανωτέρω περιστάσεων υπόκειται, ως νομική, σε πλήρη έλεγχο ορθής εκτίμησης και χαρακτηρισμού από το Δικαστήριο. (βλ. ενδεικτικά Πράξεις 5, 22, 50/2007, 57, 113, 117, 139/2006 IV Τμήματος Ελ. Συν.).

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας:..μη νομίμως παρατάθηκε η αριθμ. 162/2015 αρχική σύμβαση δίμηνης διάρκειας μεταξύ του Νοσοκομείου και της φερόμενης ως δικαιούχου του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος εταιρείας. Και τούτο διότι, δυνατότητα τέτοιας παράτασης δεν προβλεπόταν από σχετικό συμβατικό όρο αυτής. Ειδικότερα, αβάσιμα υποστηρίζει το Νοσοκομείο ότι η παράταση της συμβατικής διάρκειας της αρχικής σύμβασης βρίσκει έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 9 της 162/2015 σύμβασης «Η σύμβαση μπορεί να τροποποιηθεί όταν συμφωνήσουν γι’ αυτό τα συμβαλλόμενα μέρη. Οποιαδήποτε όμως τροποποίηση των όρων της παρούσας σύμβασης δύναται να γίνει μόνο εγγράφως και θα υπογράφεται και από τους δύο συμβαλλομένους (…)». (..)Κατά τον ομοίως βασίμως προβαλλόμενο δεύτερο λόγο διαφωνίας, μη νομίμως εκδόθηκε και αναρτήθηκε στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ η οικεία 639/8.3.2016 απόφαση δημοσιονομικής δέσμευσης, δηλαδή σε χρονικό διάστημα μεταγενέστερο της υπογραφής της οικείας σύμβασης και παροχής των επίμαχων υπηρεσιών.(..)Κατά την κρατήσασα στο Κλιμάκιο γνώμη, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο από την Επίτροπο τρίτο λόγο, οι επίμαχες υπηρεσίες, οι οποίες υπερβαίνουν το όριο των 45.000 ευρώ, ανατέθηκαν κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 27 παρ. 11 του ν. 3867/2010 χωρίς να προηγηθεί της ανάθεσης αυτής έγκριση σκοπιμότητας..Συνακόλουθα, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη για όλους τους προβαλλόμενους από την Επίτροπο λόγους. Περαιτέρω, όμως, συνεκτιμώντας την ιδιαίτερη φύση των ανατεθεισών υπηρεσιών που συνίστανται στην καθαριότητα χειρουργείων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του φορέα έδρασαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων αλλά προκειμένου να καλύψουν τις εξ αντικειμένου επιτακτικές ανάγκες διασφάλισης της δημόσιας υγείας. Συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.​