ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΑΘΗΤΩΝ:Με δεδομένα αυτά και λαμβανομένου υπόψη ότι κατά της ελεγχόμενης φάσης της διαδικασίας του διαγωνισμού δεν έχουν ασκηθεί ενστάσεις ή άλλα ένδικα μέσα .., το Κλιμάκιο κρίνει ότι, από τον έλεγχο των υποβληθέντων σε αυτό στοιχείων, δεν διαπιστώθηκαν νομικές πλημμέλειες στη διαδικασία ανάθεσης της μεταφορά των μαθητών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού...........για το χρονικό διάστημα από 1.1.2009 έως 30.6.2009, μέχρι και την ως άνω έγκριση του αποτελέσματος του υπό κρίση διαγωνισμού. Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι οι επόμενες φάσεις της διαδικασίας για τη σύναψη των οικείων συμβάσεων .., καθώς και τα σχέδια σύμβασης, πριν την υπογραφή τους, πρέπει να διαβιβαστούν για έλεγχο νομιμότητας στο Ελεγκτικό Συνέδριο. 

Το Τμήμα αίρει την αμφιβολία και αποφαίνεται ότι τροποποιητική, προγενέστερης συμπλη-ρωματικής, σύμβαση, η οποία ως συναφθείσα πριν από την έναρξη ισχύος του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999 δεν ελέγχεται, καθόσον ο έλεγχος της τροποποιητικής αυτής σύμβασης θα οδηγούσε ανεπίτρεπτα στον παρεμπίπτοντα έλεγχο της ήδη συναφθείσας τροποποιούμενης σύμβασης, κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 19 παρ.7 του π.δ.774/1980. Περαιτέρω, κρίθηκε ότι σε περίπτωση που η αρχική (κύρια) σύμβαση δεν υποβλήθηκε σε έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου λόγω ποσού, ελέγχεται όταν συναθροιζόμενο το ποσό της με το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασής της, υπερβαίνουν το όριο του ενός εκατομμυρίου(1.000.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., ώστε να μη δίδεται η ευχέρεια στη Διοίκηση να συνάπτει ανέλεγκτα συμβάσεις με τη μέθοδο της κατάτμησης των πιστώσεων. Ομως, ο ως άνω δικαιολογητικός λόγος δεν συντρέχει όταν η κύρια σύμβαση δε υπήχθη στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, επειδή κατά το χρόνο κατάρτισής της δεν είχε ακόμα θεσπιστεί νομοθετικά ο έλεγχος αυτός, οπότε δεν τίθεται ζήτημα κατάτμησης των πιστώσεων και αποφυγής του ελέγχου. Στην περίπτωση αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη το ποσό της αρχικής σύμβασης, αλλά αυτοτελώς το οικονομικό αντικείμενο της συμπληρωματικής.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο, διενεργώντας παρεμπίπτοντα έλεγχο νομιμότητας των ατομικών διοικητικών πράξεων, οι οποίες αποτελούν έρεισμα της ελεγχόμενης δαπάνης, ακόμα και στην περίπτωση που αυτές δεν έχουν ανακληθεί ή ακυρωθεί και, επομένως, καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας, δεν προβαίνει στην ακύρωση των πράξεων αυτών, αλλά στην αποδυνάμωσή τους από τις δημοσιονομικές συνέπειες που μπορούν να επιφέρουν (πράξη VII Τμ. 61/2007). Η επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση έπρεπε να υποβληθεί στον ως άνω έλεγχο ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος, από το οποίο διεπόταν η ολοκλήρωση της διαδικασίας σύναψής της, δεδομένου ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της (520.000 ευρώ), αθροιζόμενη με την προϋπολογισθείσα δαπάνη της μη υποβληθείσας στον ως άνω έλεγχο αρχικής σύμβασης (2.450.000 ευρώ), ανέρχεται στο ποσό των 2.970.000 ευρώ, υπερβαίνει δηλαδή τόσο το τιθέμενο από το νόμο 3310/2005 όριο του 1.000.000 ευρώ, όσο και το τιθέμενο από το προγενέστερο του ως άνω νόμου νομικό καθεστώς όριο των 2.900.000 ευρώ.

Ανάθεση υπηρεσιών μεταφοράς μαθητών..ζητείται η ανάκληση της 172/2015 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Συγκεκριμένα, προβάλλεται ότι το αντικείμενο των συμβάσεων για τη μεταφορά μαθητών δεν εξαντλείται με τη λήξη των μαθημάτων αλλά, ειδικότερα για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εξακολουθεί να υφίσταται έως το τέλος των προαγωγικών ή πανελληνίων εξετάσεων, σχεδόν δηλαδή έως το τέλος Ιουνίου του αντίστοιχου έτους, ενώ σε κάθε περίπτωση εάν γίνει δεκτό ότι το αντικείμενο της σύμβασης εξαντλείται με τη λήξη των μαθημάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπως δέχθηκε η προσβαλλόμενη Πράξη, τότε, καθίσταται αδύνατη η τυχόν ενεργοποίηση από την αναθέτουσα αρχή του δικαιώματος προαίρεσης για την τρίμηνη παράταση της σύμβασης, έτσι ώστε να καλυφθεί η ανάγκη μεταφοράς των μαθητών για το πρώτο τρίμηνο του επόμενου σχολικού έτους, σε περίπτωση μη έγκαιρης ολοκλήρωσης του επόμενου διαγωνισμού. Και ο ισχυρισμός αυτός της αιτούσας Περιφέρειας πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος, καθόσον, ανεξαρτήτως του ότι το διδακτικό έτος, κατά τη διάρκεια του οποίου εκτελείται, κατά την κρίση του Κλιμακίου, η σύμβαση μεταφοράς μαθητών περιλαμβάνει, εκτός από τη διδασκαλία, και τις κάθε είδους εξετάσεις, οι οποίες για το τρέχον σχολικό έτος είχαν απώτατο χρονικό σημείο λήξης την 23.6.2015 (βλ. την 65319/Δ2/27.4.2015 εγκύκλιο του Αν. Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων), η τυπική ισχύς των ελεγχόμενων σχεδίων σύμβασης εκτείνεται έως το τέλος του σχολικού έτους, το οποίο λήγει στις 31.8.2015. Συνεπώς, κατά το χρόνο υποβολής των σχεδίων σύμβασης ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, αφενός μεν δεν είχε λήξει το διδακτικό έτος, αφετέρου οι συμβάσεις διατηρούσαν όχι μόνο την τυπική τους ισχύ αλλά και το ουσιαστικό αντικείμενό τους, το οποίο συνίσταται εν προκειμένω στη δυνατότητα ενεργοποίησης του δικαιώματος προαίρεσης. Η συρρίκνωση δε του συμβατικού αντικειμένου σε αυτό δεν δύναται ν’ αποτελέσει δικαιολογητικό λόγο για την εξαίρεση της σύμβασης που το προβλέπει από τον έλεγχο του Δικαστηρίου τούτου, καθόσον το δικαίωμα προαίρεσης εντάσσεται στο προκηρυχθέν αντικείμενο και το διαμορφώνει (βλ. απόφ. VI Tμ. 2089/2011). Συνεπώς, η ελεγκτική αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξακολουθεί να υφίσταται και στην περίπτωση αυτή, καθόσον θεμελιώνεται στη συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη της υπό ανάθεση υπηρεσίας, συνυπολογιζομένου και του δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο κατ’ αυτόν τον τρόπο καθίσταται αναπόσπαστο τμήμα του συμβατικού αντικειμένου, μόνο δε το γεγονός ότι η ενεργοποίησή του τελεί υπό αίρεση δεν αρκεί για να καταστήσει τη σύμβαση κενή περιεχομένου. Η αντίθετη παραδοχή θα είχε άλλωστε ως αποτέλεσμα στη συγκεκριμένη ιδίως περίπτωση, κατά την οποία το Κλιμάκιο δεν επέτρεψε την υπογραφή των σχεδίων συμβάσεων, την απαγόρευση άσκησης από την αναθέτουσα αρχή νομίμου δικαιώματός της, το οποίο αποσκοπεί στη θεραπεία δημοσίου συμφέροντος.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω και κατά παραδοχή των προβαλλόμενων λόγων ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και εφόσον δεν διαπιστώθηκαν άλλες πλημμέλειες κατά τον διενεργηθέντα από το Κλιμάκιο έλεγχο, να γίνει περαιτέρω δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων σχεδίων συμβάσεων.Ανακαλεί την 172/2015 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Περαιτέρω, από το συνδυασμό της διάταξης αυτής και των αναφερόμενων στην προηγούμενη σκέψη συνάγεται ότι ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας επεκτείνεται και στην περίπτωση συμβάσεων, οι οποίες, ανεξάρτητα από το οικονομικό αντικείμενό τους, τροποποιούν τους όρους κύριων ή συμπληρωματικών συμβάσεων που έχουν υποβληθεί στον ανωτέρω έλεγχο, καθόσον σκοπός των διατάξεων που προεκτέθηκαν είναι η θεσμοθέτηση μιας ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής διαδικασίας ελέγχου της νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων, ο έλεγχος δε αυτός θα ανατρεπόταν ή θα καθίστατο αλυσιτελής στην περίπτωση που θα παρεχόταν στη Διοίκηση η ευχέρεια να συνάπτει ανέλεγκτα συμβάσεις που τροποποιούν τους όρους εκτέλεσης του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και συνεπάγονται επαύξηση της δαπάνης της (βλ. Πράξ. Ζ΄ Κλιμ. 1/2005 και 41/2005). Στην περίπτωση όμως που η κύρια ή συμπληρωματική σύμβαση έχει συναφθεί σε προγενέστερο χρονικό σημείο από το χρόνο έναρξης ισχύος του άρθρου 8 του ν. 2741/1999 και της δι’ αυτού θέσπισης του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η τροποποιητική αυτών σύμβαση δεν μπορεί να υπαχθεί στον ανωτέρω έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Και τούτο διότι η τροποποίηση μιας δημόσιας σύμβασης όταν αυτή δεν αναφέρεται γενικώς και αορίστως στην τροποποιούμενη αλλά τροποποιεί συγκεκριμένους όρους επιφέρει άμεση λειτουργική συσχέτιση της τροποποιούμενης σύμβασης με την τροποποιητική, με συνέπεια η τελευταία να μην έχει το χαρακτήρα αυτοτελούς συμβάσεως και από ουσιαστική άποψη να καθίσταται αναπόσπαστο μέρος της σύμβασης που τροποποιείται, ο δε τυχόν έλεγχος της τροποποιητικής θα είχε ως αποτέλεσμα να ελέγχονται ευθέως ή παρεμπιπτόντως οι τροποποιούμενες συμβάσεις μετά τη σύναψή τους και όχι προληπτικά και ενδεχομένως αφού έχει ολοκληρωθεί και η εκτέλεσή τους, γεγονός που υπερακοντίζει τη βούληση του κοινού νομοθέτη, ο οποίος δεν θέλησε να επεκτείνει το θεσπιζόμενο από τη διάταξη του άρθρου 8 παρ.1 του ν. 2741/1999 έλεγχο νομιμότητας και στις συμβάσεις που καταρτίστηκαν πριν από την ισχύ της, ούτε να αλλοιώσει τον προβλεπόμενο από την ίδια τη διάταξη χαρακτήρα του ελέγχου αυτού, ο οποίος είναι αμιγώς προληπτικός. Κατά συνέπεια, κατά την έννοια του άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ. 774/1980, όπως ισχύει, δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενη αυτοτέλειας, αφού ο έλεγχος της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία ως συναφθείσα πριν από την έναρξη ισχύος της θεσπίσασας τον προληπτικό έλεγχο διάταξης του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999, δεν υπήχθη ούτε μπορεί πλέον να υπαχθεί σε προληπτικό έλεγχο από το κατά χρόνον αναρμόδιο Ελεγκτικό Συνέδριο.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΣΙΩΝ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ:..ζητείται η ανάκληση της 189/2011 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Η παράλειψη υποβολής και ελέγχου των δικαιολογητικών κατακύρωσης από την Επιτροπή Διαγωνισμού δεν είναι ουσιώδης, αφού αυτά έχουν ήδη υποβληθεί στο Κλιμάκιο, σε κάθε περίπτωση δε, υποβλήθηκαν, εκ των υστέρων, στην Επιτροπή Διαγωνισμού, η οποία τα βρήκε πλήρη και σύμφωνα με τον νόμο. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος διότι η ως άνω πλημμέλεια (της μη υποβολής και ελέγχου των δικαιολογητικών του αναδόχου πριν από την κατακύρωση) δεν αίρεται από τη μεταγενέστερη υποβολή και έλεγχο των εν λόγω δικαιολογητικών, καθόσον η κατακυρωτική απόφαση εξακολουθεί να πάσχει ακυρότητα, καθόσον έχει εκδοθεί χωρίς να έχει γνωμοδοτήσει επί της πληρότητας και νομιμότητας αυτών η αρμόδια προς τούτο Επιτροπή του διαγωνισμού. Το Κλιμάκιο δε, σε καμιά περίπτωση, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την αναθέτουσα αρχή στην ως άνω αρμοδιότητά της, με τον έλεγχο το πρώτον των δικαιολογητικών του αναδόχου. Τέλος, απορριπτέος τυγχάνει και ο ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής ότι τα αρμόδια όργανά της συγγνωστώς υπέλαβαν ότι η οικεία διαδικασία επιλογής αναδόχου και η σύναψη της κρινόμενης σύμβασης είναι νόμιμη. Τούτο δε, διότι πλάνη και δη συγγνωστή δεν χωρεί εν προκειμένω, λόγω της πρόδηλης σαφήνειας των σχετικών διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας, ενώ οι προγενέστερες πρακτικές που είχαν ακολουθηθεί σε προηγούμενους διαγωνισμούς δεν δύνανται να νομιμοποιήσουν τις παρούσες πλημμέλειες, το δε Κλιμάκιο δεν κωλύεται να κρίνει διαφορετικά..Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθούν οι συνεξεταζόμενες αιτήσεις ανάκλησης της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «....» και του … Νοσηλευτικού Ιδρύματος … – .., αντίστοιχα, κατά της 189/2011 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-έλεγχος νομιμότητας:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, εφόσον τα ανωτέρω έργα συγχρηματοδοτούνται από κοινοτικούς πόρους και η προϋπολογιζόμενη δαπάνη ενός εκάστου εξ αυτών, χωρίς Φ.Π.Α., είναι κατώτερη του ποσού των 5.000.000 ευρώ, το Κλιμάκιο κρίνει, προεχόντως, ότι δεν υπόκεινται αυτά στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και επομένως αυτό απέχει του ελέγχου τούτων ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι για την υπό στοιχ, α΄ ανάθεση υπηρεσιών δεν υποβάλλεται σχέδιο συμβάσεως αλλά υπογεγραμμένη ήδη σύμβαση. Τέλος, η προσκομιζόμενη ενώπιον του Κλιμακίου υπογεγραμμένη ήδη από 14.9.2011 «σύμβαση» μεταξύ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ) και του …με αντικείμενο την υλοποίηση της Πράξης «Υψηλής Προστιθέμενης Αξίας Αγροτικές Ψηφιακές Υπηρεσίες (eΥπΑΑΤ)» και την χρηματοδότηση του τελικού δικαιούχου και φορέα υλοποίησής της (..) με το συνολικό ποσό αυτής (Πράξης) των 12.676.000,00 ευρώ, ως εκ του περιεχομένου της, αλλά και του σκοπού της (βλ.άρθρ.1 αυτής) δεν αποτελεί σύμβαση παροχής υπηρεσιών που υπόκειται σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς τέτοιες νοούνται οι συμβάσεις από επαχθή αιτία που συνάπτονται μεταξύ αφενός ενός φορέα της δημόσιας διοίκησης και αφ’ ετέρου ενός παρέχοντος υπηρεσίες και αφορούν την εκτέλεση εργασιών για λογαριασμό του πρώτου αντισυμβαλλόμενου ή την προσφορά προς αυτόν συνόλου άϋλων αγαθών ή δραστηριοτήτων με τη μορφή ολοκληρωμένου έργου 

Απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Κλιμακίου του Έλεγκτικού Συνεδρίου, αυτοτελώς σχέδιο σύμβασης, που συνήφθη κατ' ενάσκηση δικαιώματος προαίρεσης καθόσον θα έπρεπε να είχε ελεγχθεί στο πλαίσιο αρχικής σύμβασης, στην οποία είχε προβλεφθεί η δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής για την άσκηση του σχετικού δικαιώματος προαίρεσης. Και τούτο διότι σε περίπτωση σύναψης σύμβασης στην οποία επιφυλάσσεται δικαίωμα προαίρεσης υπέρ της αναθέτουσας αρχής, στον έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου υπόκειται, κατ' άρθρο 19 παρ.7 του π.δ/τος 774/1980, η σύμβαση στο σύνολό της, συμπερι¬λαμβανομένου και του δικαιώματος προαίρεσης. Σε περίπτωση που η αναθέτουσα αρχή, μη συνυπολογίζοντας την οικονομική αξία του δικαιώματος προαίρεσης, δεν υποβάλλει το αρχικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας, απαραδέκτως υποβάλλει αυτοτελώς στη συνέχεια και δη μετά την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης το σχετικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας.

Εκπόνηση μελέτης Δήμου...Στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Η Περιφέρεια .... προκήρυξε ανοιχτό δημόσιο διαγωνισμό για την ανάδειξη αναδόχου για την εκπόνηση της μελέτης «Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) Δήμου .... Ν. ...», προϋπολογισμού 238.324,55 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Η μελέτη αυτή, με την 6574/16.9.2010 απόφαση της Γενικής Γραμματέα Περιφέρειας .... έχει ενταχθεί στον άξονα 05 «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής» του Επιχειρησιακού Προγράμματος .... και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.) με συνολικό προϋπολογισμό 365.705,03 ευρώ, ενώ έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων 2012 (βλ ΣΑΝΑ 0118). Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου της ως άνω μελέτης, ο φορέας υπέβαλε τα στοιχεία του φακέλου της διαγωνιστικής διαδικασίας, καθώς και το σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας στον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..., ο οποίος με την προσβαλλόμενη (30/2012) πράξη του έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης για τους αναφερόμενους σε αυτή λόγους. Όμως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης, που αφορά στην εκπόνηση μελέτης του συγχρηματοδοτούμενου από το Ε.Τ.Π.Α. έργου «Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) Δήμου ....», προϋπολογιζόμενης δαπάνης κατώτερης του ποσού των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και επομένως, ο Επίτροπος αναρμοδίως επελήφθη του ελέγχου αυτού. Κατ΄ ακολουθία των ανωτέρω, το Τμήμα αποφαίνεται ότι πρέπει να γίνουν δεκτές οι εν λόγω αιτήσεις ανάκλησης, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 30/2012 πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν. .... ως αναρμοδίως εκδοθείσα.

Προμήθεια Κάδων Συλλογής Απορριμμάτων:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το σχέδιο της ως άνω ΣΠ απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι συγχρηματοδοτείται από ενωσιακούς πόρους, η δε προϋπολογιζόμενη δαπάνη, χωρίς ΦΠΑ, υπολείπεται του ορίου των 5.000.000,00 ευρώ (βλ. και πράξη ΕΣ Ε Κλ. 304/2022).