Το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου του υποβαλλόμενου σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης, με την οποία τροποποιούνται βασικοί όροι αρχικής σύμβασης, δοθέντος ότι δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενης αυτοτέλειας σύμβασης, αφού ο έλεγχός της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία αν και συναφθείσα μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999, δεν υπήχθη στον έλεγχο αυτό, με συνέπεια να μην μπορεί ούτε τώρα να υπαχθεί στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ούτε η ίδια ούτε και η τροποποιητική αυτής.

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι: Α) για την επίμαχη απευθείας ανάθεση δεν αποδεικνύεται ότι συνέτρεξαν λόγοι επείγουσας ανάγκης που να οφείλονται σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες καταστάσεις και συνεπώς ο ... μη νομίμως προέβη σ΄ αυτήν. Και τούτο, γιατί η καθυστέρηση ολοκλήρωσης της διαγωνιστικής διαδικασίας λόγω δικαστικών εμπλοκών δεν μπορεί να θεωρηθεί ως απρόβλεπτη περίσταση που να δικαιολογεί την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, αλλά πιθανό ενδεχόμενο, το οποίο η αναθέτουσα αρχή έπρεπε να είχε συνεκτιμήσει προκηρύσσοντας εγκαίρως νέο διαγωνισμό και όχι να αναμένει για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα την ολοκλήρωση της προκηρυχθείσας από το 2010 διαγωνιστικής διαδικασίας, δοθέντος μάλιστα του πάγιου και επαναλαμβανόμενου χαρακτήρα των υπηρεσιών καθαριότητας. Β) Όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της 614/08/25.2.2014 απόφασης του Δ.Σ. του ..., αλλά και εκείνων που επακολούθησαν (βλ. τις 986/13/26.3.2014, 1361/19/29.4.2014, 1726/25/ 27.5.2014, 2066/31/26.6.2014, 2371/39/29.7.2014, 2468/41/26.8.2014, 2773/46/23.9.2014), διαπιστώνεται ότι ο Οργανισμός αναθέτει με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεση) τουλάχιστον από τον Ιανουάριο του 2014, ανά μήνα και ανά εταιρεία τις υπηρεσίες καθαριότητας, ενώ το οικονομικό αντικείμενο των σχετικώς συναφθεισών συμβάσεων υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 1.000.000 ευρώ.(..)Συνεπώς, οι καταρτισθείσες συμβάσεις, μεταξύ των οποίων και η επίμαχη σύμβαση με τη φερόμενη ως δικαιούχο κοινοπραξία,, δυνάμει της οποίας εντέλλεται η υπό κρίση δαπάνη, έπρεπε να υποβληθούν στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αφού στο σύνολό τους υπερβαίνουν το ποσό των 1.000.000 ευρώ.....Συνεπώς, η επίμαχη σύμβαση με τη φερόμενη ως δικαιούχο κοινοπραξία, ως μη υποβληθείσα στον προσυμβατικό έλεγχο είναι άκυρη και για το λόγο αυτό δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.... Κατόπιν τούτων, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι νόμιμη

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.4/62/2015

Απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Κλιμακίου του Έλεγκτικού Συνεδρίου, αυτοτελώς σχέδιο σύμβασης, που συνήφθη κατ' ενάσκηση δικαιώματος προαίρεσης καθόσον θα έπρεπε να είχε ελεγχθεί στο πλαίσιο αρχικής σύμβασης, στην οποία είχε προβλεφθεί η δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής για την άσκηση του σχετικού δικαιώματος προαίρεσης. Και τούτο διότι σε περίπτωση σύναψης σύμβασης στην οποία επιφυλάσσεται δικαίωμα προαίρεσης υπέρ της αναθέτουσας αρχής, στον έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου υπόκειται, κατ' άρθρο 19 παρ.7 του π.δ/τος 774/1980, η σύμβαση στο σύνολό της, συμπερι¬λαμβανομένου και του δικαιώματος προαίρεσης. Σε περίπτωση που η αναθέτουσα αρχή, μη συνυπολογίζοντας την οικονομική αξία του δικαιώματος προαίρεσης, δεν υποβάλλει το αρχικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας, απαραδέκτως υποβάλλει αυτοτελώς στη συνέχεια και δη μετά την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης το σχετικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ:Με την αίτηση αυτή επιδιώκεται η ανάκληση της 207/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ, το Τμήμα κρίνει ότι ορθώς κατ’ αποτέλεσμα το Κλιμάκιο απείχε του ελέγχου νομιμότητας του υποβληθέντος ενώπιόν του σχεδίου σύμβασης. Ειδικότερα ορθά τούτο έκρινε ότι η υπό κατάρτιση σύμβαση, κατά το μέρος που ερείδεται σε ενεργοποίηση του περιλαμβανομένου στη 461/29.6.2007 αρχική σύμβαση δικαιώματος προαίρεσης, δεν υπάγεται, λόγω της φύσης αυτού, αυτοτελώς εκ νέου σε έλεγχο νομιμότητας στο στάδιο της ενεργοποίησής του, καθόσον, ως αναπόσπαστο μέρος της αρχικής σύμβασης, ελέγχθηκε κατά τον προσυμβατικό έλεγχο αυτής με την 162/2007 πράξη του και κρίθηκε νόμιμο. Με την υπό κρίση αίτηση προβάλλεται ότι εσφαλμένα το Κλιμάκιο έκρινε ότι μη νομίμως η από 4.5.2009 σύμβαση δεν υποβλήθηκε για έλεγχο νομιμότητας, υπολαμβάνοντας εσφαλμένα ως κατώτατο χρηματικό όριο το ποσό των 1.000.000,00 ευρώ και όχι το ποσό των 5.000.000,00 ευρώ, δοθέντος ότι τόσο η αρχική όσο και η από 4.5.2009 σύμβαση συγχρηματοδοτούνται από το Ε.Τ.Π.Α...(..)Με δεδομένο επομένως ότι η από 4.5.2009 σύμβαση είναι συγχρηματοδοτούμενη από κονδύλια της Ε.Ε. και δεν υπερβαίνει το όριο των 5.000.000,00 ευρώ και ότι συνεπώς ακόμα και αν είχε υποβληθεί για έλεγχο πριν από την υπογραφή της, θα είχε σύμφωνα με την τότε νομολογία κριθεί ότι υποβάλλεται απαραδέκτως, λόγω της μη υπέρβασης του εν λόγω ορίου, το Τμήμα κρίνει ότι η από 4.5.4009 σύμβαση δεν είναι αυτοδικαίως άκυρη, εκ μόνου του λόγου της μη υποβολής της σε προσυμβατικό έλεγχο πριν από την υπογραφή της, αφού η μη υποβολή της ήταν σύμφωνη με την κατά τον κρίσιμο χρόνο ισχύουσα νομολογία..Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης,.Ανακαλεί τη 207/2012 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Ανάθεση-Διαδικασία διαγωνισμού-κατάτμηση:Νόμιμη η καταβολή ποσού από Νοσοκομείο σε ιδιωτική εταιρεία για εξωσυμβατικές προμήθειες γραφική ύλης, καθόσον: α) η συνολική αξία των υλικών υπολειπόταν του ποσού μέχρι του οποίου ο φορέας μπορεί να προσφύγει στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης (20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.), β) δεν διενεργήθηκε αιτιολογημένη συσχέτιση των επίμαχων προμηθειών με προηγούμενες προμήθειες ομοειδών αγαθών, ώστε να τίθεται ζήτημα κατάτμησης με σκοπό την αποφυγή διενέργειας τακτικού ή πρόχειρου, κατά περίπτωση, διαγωνισμού, διότι στην πράξη επιστροφής, γίνεται αορίστως επίκληση ενός πρόχειρου διαγωνισμού προμήθειας γραφικής ύλης και ειδών γραφείου, διενεργηθέντος στις 22.11.2013, χωρίς να διευκρινίζεται ποιού έτους τις ανάγκες προοριζόταν να καλύψει ο διαγωνισμός αυτός και χωρίς, πάντως, η προϋπολογισθείσα δαπάνη αυτού (10.000 ευρώ με Φ.Π.Α.), συναθροιζόμενη με την ήδη ελεγχόμενη δαπάνη, να υπερβαίνει το όριο των 20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α και γ) το γεγονός ότι εν προκειμένω δεν τηρήθηκε ο έγγραφος τύπος σύμβασης δεν συνιστά παραβίαση της διάταξης του άρθρου 41 του ν.δ. 496/1974 (ΦΕΚ Β' 1033/1974), αφού το ποσό εκάστης προμήθειας υπολείπεται του χρηματικού ορίου των 2.500 ευρώ που τίθεται με την παραπάνω διάταξη.

Συμπληρωματικές συμβάσεις. Εκτελεσμένες συμβάσεις Ο έλεγχος νομιμότητας που ασκεί το Ελεγκτικό Συνέδριο επεκτείνεται και στην περίπτωση των συμπληρωματικών συμβάσεων ανεξαρτήτως ποσού, εφόσον η αρχική αυτών σύμβαση υπήχθη στον έλεγχο νομιμότητας. Εξάλλου, ο έλεγχος νομιμότητας που ασκεί το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι ειδικός προληπτικός έλεγχος, ο οποίος αποτελεί ουσιώδη τύπο της διαδικασίας σύναψης δημοσίων συμβάσεων και ασκείται κατά το στάδιο προ της υπογραφής και, κατά μείζονα λόγο, προ της ενάρξεως της εκτέλεσης των οικείων συμβάσεων. Αποσκοπεί, αφενός μεν στην εξασφάλιση της διαφάνειας και της αντικειμενικότητας στην ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων σημαντικού οικονομικού αντικειμένου και αφετέρου στην πρόληψη τυχόν παραλείψεων ή παραβάσεων της κείμενης νομοθεσίας και, άρα, στην αποφυγή κατάρτισης μη νόμιμων συμβάσεων. Υπό την έννοια αυτή, ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου προϋποθέτει σύμβαση « υπό εκτέλεση», σύμβαση, δηλαδή της οποίας οι υπηρεσίες πρόκειται να παρασχεθούν, με βάση την ελεγχθείσα, και κριθείσα ως νόμιμη, σχετική διαδικασία, που απολήγει στην υπογραφή της οι¬κείας σύμβασης και όχι σύμβαση η οποία έχει ήδη εκτελεσθεί, έστω και μερικώς, καθώς στην περίπτωση αυτή ο έλεγχος θα ήταν κατασταλτικός. Μη τήρηση της διαδικασίας του εν λόγω ελέγχου από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Έλεγκτικού Συνεδρίου συνεπάγεται την αυτοδίκαιη ακυρότητα της σύμβασης. Ο εκ των υστέρων έλεγχος δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες συνήφθησαν και εκτελέστηκαν χωρίς να έχουν υποβληθεί για έλεγχο νομιμότητας στο Έλεγκτικό Συνέδριο, είναι δυνατός μόνο μετά από ειδική νομοθετική ρύθμιση, σε εξαιρετικές περιπτώσεις και για λόγους υπερέχοντος δημόσιου συμφέροντος, που αφορά σε συγκεκριμένες κατηγορίες δημοσίων συμβάσεων. Δοθέντος ότι η σύναψη των δημόσιων συμβάσεων δεν έχει αφεθεί στην ελεύθερη δικαιοπρακτική δράση των διοικητικών οργάνων, αλλά έχει υπαχθεί σε σειρά δημοσιονομικών και άλλων περιορισμών και ότι οι διατάξεις του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999, ως ειδικότερες και νεότερες, κατισχύουν αυτών του Αστικού Κώδικα, δεν απολείπεται, αναφορικά με τις υπαγό¬μενες στον έλεγχο του Έλεγκτικού Συνεδρίου συμβάσεις, περιθώριο αναλογικής εφαρμογής του άρθρου 183 ΑΚ, ούτως ώστε να είναι δυνατή η επικύρωση άκυρης σύμβασης, σε περίπτωση που αυτή υποβληθεί προς έλεγχο στο Έλεγκτικό Συνέδριο μετά τη σύναψή της και ο έλεγχος αποβεί αρνητικός. Σε περίπτωση που υποβληθεί στο Κλιμάκιο σύμβαση, μη εμπίπτουσα στις προαναφερόμενες εξαιρέσεις, η οποία έχει υπογραφεί και έχει ήδη αρχίσει να εκτελείται, το Κλιμάκιο στερείται πλέον της χρονικής αρμοδιότητας να προβεί στον έλεγχο νομιμότητάς της και οφείλει να απόσχει από αυτόν.

Συμπληρωματική σύμβαση που δεν υποβλήθηκε σε έλεγχο νομιμότητας από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ε.Σ.πριν την υπογραφή της, παρά το γεγονός ότι το ποσό αυτής αθροιζόμενο με τον προϋπολογισμό της αρχικής σύμβασης, η οποία δεν είχε υποβληθεί λόγω ποσού στον ως άνω έλεγχο, υπερβαίνει το χρηματικό όριο ελέγχου που τίθεται από τη διάταξη του άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ. 774/1980, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 12 παρ. 27 του ν. 3310/2005 και ίσχυε κατά το χρόνο κατάρτισης της συμπληρωματικής σύμβασης.Μη νόμιμη.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι:α) Ως προς τη δαπάνη που αφορά στην προμήθεια τροφίμων παντοπωλείου με φερόμενο ως δικαιούχο τον …., η νομιμότητα της οποίας ελέγχεται προληπτικά κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού της σχετικής σύμβασης, καθόσον αφορά σε προμήθεια συνολικού συμβατικού προϋπολογισμού άνω των πέντε χιλιάδων (5.000,00) ευρώ ..., μη νομίμως, με βάση όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2Β της παρούσης, «παρατάθηκε» από 15.12.2015 έως 14.10.2016 η αρχική σύμβαση μεταξύ του Νοσοκομείου και του ως άνω αναδόχου προμηθευτή, αφού δυνατότητα τέτοιας παράτασης δεν προβλεπόταν, ούτε από την διακήρυξη του διαγωνισμού .., ούτε από σχετικό συμβατικό όρο αυτής(..)β) Περαιτέρω, ως προς τη δαπάνη που αφορά στην προμήθεια τροφίμων κρεοπωλείου με φερόμενο ως δικαιούχο την εταιρεία «….», επίσης μη νομίμως, με βάση όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2Β της παρούσης, «παρατάθηκε» από 15.12.2015 έως 14.10.2016 η αρχικώς συναφθείσα μεταξύ αυτής και του Νοσοκομείου σύμβαση, δεδομένου ότι δυνατότητα τέτοιας παράτασης δεν προβλεπόταν ούτε από την διακήρυξη του διαγωνισμού, ούτε από σχετικό συμβατικό όρο αυτής ... Εντούτοις, η «παράταση» αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως απευθείας ανάθεση της επίμαχης προμήθειας, η οποία λόγω του οικονομικού ύψους της (κάτω του ποσού των 10.705,00 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, στο οποίο ανέρχονταν το συμβατικό τίμημα της αρχικής σύμβασης) υπολείπεται του χρηματικού ορίου των 20.000 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η άνευ ειδικών λόγων προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως..(..)Εντούτοις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου ενήργησαν, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, καθόσον συγγνωστώς υπέλαβαν ότι επρόκειτο για παράταση της ήδη συναφθείσας από 15.10.2014 αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, δεν απαιτείτο εκ του λόγου τούτου έγγραφος τύπος για την εκτέλεση αυτής.(συγγνωστή πλάνη)

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις: α) Κατά τον βασίμως προβαλλόμενο από την Επίτροπο πρώτο λόγο, μη νομίμως προσέφυγε το Νοσοκομείο στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης για την ανάθεση της επίμαχης υπηρεσίας, δεδομένου ότι αφενός μεν αυτή υπερβαίνει το όριο των 20.000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), έως το οποίο συγχωρείται η άνευ ειδικών λόγων προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία, αφετέρου δε, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η συνδρομή έκτακτων περιστάσεων, οφειλομένων σε απρόβλεπτες περιστάσεις για τα οποία δεν φέρει υπαιτιότητα το Νοσοκομείο και τα οποία κατέστησαν αδύνατη τη διενέργεια και την ολοκλήρωση διαγωνιστικής διαδικασία..(..)β) .., μη νομίμως η από 1.1.2016 σύμβαση επιβαρύνθηκε με το ποσό των 46.575,80 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), που αφορά εργατοώρες προσωπικού για μεριδοποίηση και διανομή γευμάτων (σύνολο 5.900 εργατοώρες), δεδομένου ότι μέρος των υπηρεσιών αυτών, όπως είναι η διανομή των γευμάτων, εντάσσεται στα καθήκοντα του υπηρετούντος προσωπικού τραπεζοκόμων και συνεπώς, μέρος των εργασιών αυτών θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί από το ως άνω προσωπικό, με αντίστοιχη μείωση των 5.900 εργατοωρών και του κόστους που επιβαρύνθηκε το Νοσοκομείο

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας:..μη νομίμως παρατάθηκε η αριθμ. 162/2015 αρχική σύμβαση δίμηνης διάρκειας μεταξύ του Νοσοκομείου και της φερόμενης ως δικαιούχου του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος εταιρείας. Και τούτο διότι, δυνατότητα τέτοιας παράτασης δεν προβλεπόταν από σχετικό συμβατικό όρο αυτής. Ειδικότερα, αβάσιμα υποστηρίζει το Νοσοκομείο ότι η παράταση της συμβατικής διάρκειας της αρχικής σύμβασης βρίσκει έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 9 της 162/2015 σύμβασης «Η σύμβαση μπορεί να τροποποιηθεί όταν συμφωνήσουν γι’ αυτό τα συμβαλλόμενα μέρη. Οποιαδήποτε όμως τροποποίηση των όρων της παρούσας σύμβασης δύναται να γίνει μόνο εγγράφως και θα υπογράφεται και από τους δύο συμβαλλομένους (…)». (..)Κατά τον ομοίως βασίμως προβαλλόμενο δεύτερο λόγο διαφωνίας, μη νομίμως εκδόθηκε και αναρτήθηκε στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ η οικεία 639/8.3.2016 απόφαση δημοσιονομικής δέσμευσης, δηλαδή σε χρονικό διάστημα μεταγενέστερο της υπογραφής της οικείας σύμβασης και παροχής των επίμαχων υπηρεσιών.(..)Κατά την κρατήσασα στο Κλιμάκιο γνώμη, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο από την Επίτροπο τρίτο λόγο, οι επίμαχες υπηρεσίες, οι οποίες υπερβαίνουν το όριο των 45.000 ευρώ, ανατέθηκαν κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 27 παρ. 11 του ν. 3867/2010 χωρίς να προηγηθεί της ανάθεσης αυτής έγκριση σκοπιμότητας..Συνακόλουθα, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη για όλους τους προβαλλόμενους από την Επίτροπο λόγους. Περαιτέρω, όμως, συνεκτιμώντας την ιδιαίτερη φύση των ανατεθεισών υπηρεσιών που συνίστανται στην καθαριότητα χειρουργείων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του φορέα έδρασαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων αλλά προκειμένου να καλύψουν τις εξ αντικειμένου επιτακτικές ανάγκες διασφάλισης της δημόσιας υγείας. Συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.​