ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ -Συμπληρωματικες Συμβασεις (..) ζητείται η ανάκληση της 389/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που με αυτή κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή οδικού τμήματος .. – ... του οδικού κυκλώματος ... Νομού ..», που αφορά στο πρόσθετο μεταφορικό έργο για την εισκόμιση θραυστών υλικών Ε4 και αδρανών υλικών οδοστρωσίας και ασφαλτικών, (..)Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά, το Τμήμα κρίνει ότι, εν προκειμένω, συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον το πρόσθετο μεταφορικό έργο που προέκυψε από την αλλαγή των συνθηκών μετά την δημοπρασία του εξεταζόμενου έργου, σε σχέση με εκείνες που ίσχυαν κατά τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης του (διακοπή λειτουργίας λατομείου Τενέδου, μη αδειοδότηση λατομείου Καλύβων και αναγκαστική λήψη των λατομικών προϊόντων από το λατομείο Ταγαράδων που βρίσκεται σε τριπλάσια απόσταση από την αρχικώς εκτιμηθείσα) συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις για την αναθέτουσα και τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης με τον υφιστάμενο ανάδοχο. (..)Ανακαλεί την 389/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά το μέρος που με αυτήν κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή οδικού τμήματος ...-.....του οδικού κυκλώματος ... Νομού ...», όσον αφορά στο πρόσθετο μεταφορικό έργο για την εισκόμιση θραυστών υλικών Ε4 και αδρανών υλικών οδοστρωσίας και ασφαλτικών.

Μεταβολή ιδιοκτησιακού καθεστώτος δημοσίου λατομείου αδρανών υλικών. Εκδοση νέας άδειας εκμεταλλεύσεως.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Στις περιπτώσεις δημοσίων λατομείων αδρανών υλικών που μεσολαβεί αναγνώριση, δικαστικώς ή διοικητικώς, τρίτου προσώπου ως ιδιοκτήτη του εδάφους, η υφιστάμενη σύμβαση μισθώσεως, στην οποία υπεισέρχεται αυτοδικαίως ο αναγνωρισθείς τρίτος (άρθρο 2 παρ.4 Ν 1428/1984) εξακολουθεί να επέχει και θέση άδειας εκμεταλλεύσεως και δεν απαιτείται η έκδοση από τον οικείο νομάρχη σχετικής συμπληρωματικής πράξεως.

Κατασκευή Δαπέδων Μαζικής Στάθμευσης Αεροσκαφών..Υπό τις περιστάσεις αυτές και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην υπό στοιχ. ΙΙ σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αναγκαιότητα προμήθειας και θαλάσσιας μεταφοράς από την ... των απαραίτητων για την περάτωση του ελεγχόμενου έργου αδρανών υλικών δεν μπορεί να αποτελέσει νόμιμο δικαιολογητικό λόγο σύναψης της ελεγχόμενης 2ης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι ούτε γίνεται επίκληση ούτε αποδεικνύονται γεγονότα αιφνίδια, τα οποία συνέβησαν μετά από όσα είχαν ήδη διαπιστωθεί με την 1η συμπληρωματική σύμβαση (και οδήγησαν στην προμήθεια των αδρανών υλικών από τη νήσο ...), τα οποία να δικαιολογούν την κατάρτιση νέας συμπληρωματικής σύμβασης, με το ίδιο αντικείμενο. Περαιτέρω, ως προς την ανάγκη προμήθειας και θαλάσσιας μεταφοράς των αδρανών υλικών, δεν προβάλλονται λόγοι που να αιτιολογούν τη μη δυνατότητα πρόβλεψής της από την αρχική συμπληρωματική σύμβαση, στην αιτιολογική έκθεση της οποίας η αναθέτουσα αρχή είχε αναφερθεί δια μακρών στην αλληλογραφία τόσο με το Επαρχείο ... όσο και με τα τρία λατομεία του νησιού, ώστε να αιτιολογήσει το απρόβλεπτο της αδυναμίας εξεύρεσης αδρανών υλικών που θα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των ασφαλτικών υλικών της οδοποιίας, των ερεισμάτων και των σκυροδεμάτων και, κατ΄ακολουθίαν, να συμπεριλάβει στο 2ο Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα τις σχετικές δαπάνες μεταφοράς και φορτοεκφόρτωσης των αδρανών υλικών. Περαιτέρω, κι αν καθ΄ υπόθεση ήθελε θεωρηθεί ότι στον ελεγχόμενο 4Ο Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα, η αναθέτουσα αρχή υπονοεί ως απρόβλεπτες τις δαπάνες θαλάσσιας μεταφοράς των αναγκαίων αδρανών υλικών για τις εργασίες κατασκευής σταθεροποιημένου επιχώματος από τόφφο ενισχυμένο με τσιμέντο σε ποσοστό 5% (αντί του αρχικώς προβλεφθέντος ποσοστού 2%), οι εργασίες αυτές αποτέλεσαν αντικείμενο κρίσης της 407/2011 Πράξης του παρόντος Κλιμακίου, η οποία δεν δέχθηκε ότι στοιχειοθετούν απρόβλεπτο γεγονός, σε κάθε δε περίπτωση, τόσο η αναθέτουσα αρχή και η ανάδοχος εταιρεία μπορούσαν και όφειλαν να προβλέψουν, ήδη κατά τη σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, ότι η εύκολη λύση αφαίρεσης τόφφου από παρακείμενους του έργου δανειοθάλαμους θα οδηγούσε αναπότρεπτα σε ανάγκη κατασκευής σταθεροποιημένων επιχωμάτων περιμετρικά των δαπέδων στάθμευσης αεροσκαφών και οχημάτων προκειμένου να αποφευχθεί η διάβρωσή τους από τα όμβρια ύδατα.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/3490/2012

Συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι, εν προκειμένω, συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα σχετικά Τιμολόγια Μελέτης της Υπηρεσίας, με βάση τα οποία όλοι οι συμμετέχοντες υπέβαλαν την προσφορά τους, σ’ αυτά υπολογίστηκε η τιμή μεταφοράς των αδρανών υλικών με βάση το, πλησιέστερο στον τόπο εκτέλεσης των εργασιών, λατομείο της εταιρείας με την επωνυμία «…..» ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΌ ΤΊΤΛΟ «....», που λειτουργούσε στην Κοινότητα της ..., το οποίο απείχε 25χλμ από τον τόπο εκτέλεσης του έργου. Ακόμη και αν υποτεθεί, εν προκειμένω, ότι εσφαλμένα προϋπολογίστηκε η δαπάνη του υπό κρίση έργου αναφορικά με τη δαπάνη μεταφοράς των αδρανών υλικών, η πλημμέλεια αυτή ανάγεται στην αρχική σύμβαση, η οποία έχει ήδη κριθεί νόμιμη με τη 252/2013 Πράξη του Κλιμακίου τούτου, αφετέρου η πλημμέλεια αυτή δεν δύναται να αποβεί σε βάρος των διαγωνιζομένων (βλ. αποφ. ΔΕΚ στη C-496/1999, Επιτροπή κατά CAS Succhi di Frutta, στη C-470/1999, Universale Bau κ.λπ., Ε.Σ. VI Tμ. 897/2012, Εφ. Αθηνών 24/1998). Το πρόσθετο δε μεταφορικό έργο προέκυψε από την αιφνίδια, μετά τη δημοπρασία του ελεγχόμενου έργου, αλλαγή των συνθηκών, σε σχέση με εκείνες που υπήρχαν κατά το χρόνο σύνταξης των τευχών δημοπράτησής του (διακοπή λειτουργίας του λατομείου «…..» ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΌ ΤΊΤΛΟ «....», που λειτουργούσε στην περιοχή της .... και αναγκαστική απόθεση των υλικών της εκσκαφής σε άλλους, εγκεκριμένους από την αναθέτουσα αρχή, αποθεσιοθαλάμους, οι οποίοι βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση - μέση απόσταση από 55 έως 75 χιλιόμετρα από το κέντρο βάρος του χωματισμού των έργων - από την αρχικώς εκτιμηθείσα), οι οποίες συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις και τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης με την υφιστάμενο ανάδοχο.

Εφαρμογή της παρ.3 του άρθρου 6 του Ν 1428/1984 στις συμβάσεις μίσθωσης των ιδιωτικών λατομείων αδρανών υλικών.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Η διάταξη του άρθρου 6 παρ.3 του Ν 1428/1984, που απαγορεύει την υπομίσθωση και κάθε άλλη μορφή μεταβίβασης των μισθωτικών δικαιωμάτων λατομείου αδρανών υλικών και επιτρέπει μόνο μετά από έγκριση της Διοίκησης την εισφορά των μισθωτικών δικαιωμάτων σε εταιρεία, αφορά αποκλειστικά την παραχώρηση του δικαιώματος εκμετάλλευσης των δημόσιων λατομείων αδρανών υλικών με σύμβαση μίσθωσης, γι’ αυτό και δεν έχει εφαρμογή στην παραχώρηση του δικαιώματος εκμετάλλευσης των ιδιωτικών λατομείων αδρανών υλικών με σύμβαση μίσθωσης.

Παράταση λειτουργίας λατομείου αδρανών υλικών, βάσει των διατάξεων των παρ. 5 και 8 του άρθρ. 20 του Ν. 2115/1993 - Μελέτη αποκατάστασης – Σχετικές αρμοδιότητες Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Αποκεντρωμένης Διοίκησης.Ενόψει του δοθέντος ιστορικού, δεν είναι κατά το νόμο επιτρεπτή η υπαγωγή του συγκεκριμένου λατομείου αδρανών υλικών στις διατάξεις των παρ. 5 και 8 του άρθρου 20 του Ν. 2115/1993. Παρέλκει η απάντηση στα λοιπά (υπο)ερωτήματα.

Αναδρομική βεβαίωση μισθωμάτων σε βάρος μισθωτή δημόσιου λατομείου αδρανών υλικών:Η μη ορθή αναγραφή του ποσοστού του αναλογικού μισθώματος, κατά τη σύνταξη αρχικού μισθωτηρίου, για τη μίσθωση δημόσιου λατομείου αδρανών υλικών, και στις πράξεις παράτασης που επακολούθησαν, ακόμη και εάν εγείρει ζήτημα ακυρότητας του συμβολαίου ή του αντίστοιχου όρου αυτού, μετά την πάροδο τριάντα και πλέον ετών από τότε που για πρώτη φορά συμφωνήθηκε από τα συμβαλλόμενα μέρη, δεν μπορεί να θεμελιώσει βάσιμη δυνατότητα διεκδίκησης αναδρομικών μισθωμάτων. Δεν είναι, επίσης, δυνατός ο καθορισμός ελάχιστου ετήσιου αναλογικού μισθώματος, εκ των υστέρων, με βάση την ελάχιστη ετήσια παραγωγή, η οποία δεν έχει συμφωνηθεί. (πλειοψ.)

Έκδοση διαπιστωτικής πράξης, περί υπαγωγής ιδιωτικού λατομείου αδρανών υλικών ειδικών χρήσεων, του οποίου η λειτουργία έχει διακοπεί, στο άρθρο 183 παρ. 4 του Ν. 4001/2011, όπως ισχύει.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Για την υπαγωγή ιδιωτικού λατομείου αδρανών υλικών ειδικών χρήσεων, του οποίου η λειτουργία έχει διακοπεί, στο άρθρο 183 παρ. 4 του Ν. 4001/2011, όπως ισχύει, απαιτείται η έκδοση διαπιστωτικής πράξης από την κατά νόμον αρμόδια Διεύθυνση Ανάπτυξης της οικείας Περιφέρειας (ομόφωνα).

Λατομεία. Χαρακτηρισμός λατομείου. Αρμοδιότητα διαχείρισης.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Ορθώς το Υπουργείο Ανάπτυξης θεώρησε ως κοινοτικό και όχι ως δημόσιο το αναφερόμενο στο έγγραφο του ερωτήματος λατομείο αδρανών υλικών, για την ένταξη του λατομείου αυτού στις διατάξεις της παρ.4 του άρθρου 20 του Ν 2115/1993 και για τον καθορισμό της αρμοδιότητας διαχειρίσεώς του, δεδομένου ότι κατά την έννοια των οικείων διατάξεων του Ν 1428/1984 ο χαρακτήρας ενός λατομείου αδρανών υλικών ως δημόσιου ή κοινοτικού εξαρτάται από το ιδιοκτησιακό καθεστώς της εκτάσεως στην οποία λειτουργεί το λατομείο, στην προκειμένη δε περίπτωση με τελεσίδικη απόφαση είχε κριθεί με δύναμη δεδικασμένου, που δέσμευε τη Διοίκηση, ότι η έκταση του λατομείου ανήκε κατά κυριότητα σε κοινότητα και όχι στο Δημόσιο.

Κατασκευή δαπέδων μαζικής στάθμευσης αεροσκαφών - συμπληρωματική σύμβαση.ζητείται, παραδεκτώς, η ανάκληση της 357/2012 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (βλ. ανωτέρω σκέψη 5), ο ως άνω πρώτος λόγος ανάκλησης της προσβαλλόμενης πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Τούτο διότι η σύναψη της επίμαχης 2ης συμπληρωματικής σύμβασης δεν είναι νόμιμη, καθόσον, κατά παράβαση των μνημονευθεισών (ανωτέρω σκέψη 4) διατάξεων των άρθρων 28 παρ. 3 περ. ε΄ και 57 παρ. 1 του ν.3669/2008, η αναθέτουσα αρχή δεν απέδειξε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες που αποτελούν το αντικείμενό της (θαλάσσια μεταφορά αδρανών υλικών) κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης του έργου. Ειδικότερα, δεν γίνεται επίκληση ούτε αποδεικνύονται απρόβλεπτες περιστάσεις, οι οποίες συνέβησαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αμέσως προηγούμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και δικαιολογούν την κατάρτιση νέας συμπληρωματικής σύμβασης με το ίδιο αντικείμενο. Περαιτέρω, ως προς την ανάγκη προμήθειας και θαλάσσιας μεταφοράς των αδρανών υλικών, δεν προβάλλονται λόγοι που να αιτιολογούν τη μη δυνατότητα πρόβλεψής της κατά το χρόνο σύναψης της 1ης συμπληρωματική σύμβαση και τη μη προμήθεια, με την πρώτη αυτή συμπληρωματική σύμβαση, όλων των απαραίτητων αδρανών υλικών, καθόσον στην οικεία αιτιολογική έκθεσή της αναφέρονταν δια μακρών η αλληλογραφία τόσο με το Επαρχείο Θήρας όσο και με τα τρία λατομεία του νησιού, ώστε να αιτιολογηθεί το απρόβλεπτο της αδυναμίας εξεύρεσης αδρανών υλικών που θα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των ασφαλτικών υλικών της οδοποιίας, των ερεισμάτων και των σκυροδεμάτων. Εξάλλου, και υπό την εκδοχή ότι για τη σύναψη της ως άνω 2ης συμπληρωματικής σύμβασης υπονοούνται ως απρόβλεπτες οι δαπάνες θαλάσσιας μεταφοράς των αναγκαίων αδρανών υλικών για τις εργασίες κατασκευής του σταθεροποιημένου επιχώματος από τόφφο ενισχυμένο με τσιμέντο σε ποσοστό 5% (αντί του αρχικώς προβλεφθέντος ποσοστού 2%), οι εργασίες αυτές αποτέλεσαν αντικείμενο κρίσης της 407/2011 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία έκρινε ότι δεν στοιχειοθετούν απρόβλεπτη περίσταση και η οποία κατέστη οριστική μετά την απόρριψη των ασκηθεισών κατ' αυτής αιτήσεων ανάκλησης και αναθεώρησης (βλ. ανωτέρω σκέψη 8). Επομένως, το Κλιμάκιο, με την προσβαλλόμενη πράξη, τα ίδια κρίνοντας ορθώς εφάρμοσε τις κρίσιμες (βλ. ανωτέρω σκέψη 4) διατάξεις των άρθρων 28 παρ. 3 περ. ε΄ και 57 παρ. 1 του ν.3669/2008.