Εργασίες αποκατάστασης ζημιών του οδικού δικτύου:..ζητείται η ανάκληση της 493/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην σκέψη ΙΙ της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι δεν προκύπτουν αιτιολογημένα οι περιστάσεις σοβαρού επικείμενου κινδύνου που επέβαλαν την κατεπείγουσα εκτέλεση του έργου κατόπιν εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης χωρίς δημοσίευση διακήρυξης, κατά τα ορθώς κριθέντα υπό του Κλιμακίου. Ειδικότερα, από την οικεία τεχνική έκθεση δεν προκύπτει ότι οι κατηγορίες εργασιών που ήταν αναγκαίες για τις αποκαταστάσεις ρεμάτων και δικτύων ύδρευσης ήταν έκτασης και έντασης απαγορευτικής της τακτικής ανοικτής διαδικασίας ανάθεσης. Ομοίως, οι εργασίες συντήρησης του οδικού δικτύου, οι οποίες δεν συνδέονται ειδικά με σοβαρό επικείμενο κίνδυνο, αλλά εκτελούνται για τη διατήρηση του επιβαλλόμενου επιπέδου οδικής ασφάλειας, δεν δικαιολογούν την εφαρμογή της επίμαχης εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης, καθόσον τέτοιου είδους εργασίες εκτελούνται προληπτικά, προγραμματισμένα και με τακτικές διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Εξάλλου, το νησί δεν υπέστη ζημιές από τις οποίες προέκυπτε σοβαρός επικείμενος κίνδυνος, όπως επιβεβαιώνεται από τις περιορισμένες αναφορές που γίνονται στην προαναφερθείσα από 29.10.2009 εισήγηση του Νομάρχη …, στην οποία εκτίθεται ότι ο ήδη Δήμος ... επλήγη μεν από ισχυρές βροχοπτώσεις, ωστόσο οι καθαρισμοί ρεμάτων που είχαν συντελεστεί απέδωσαν και συνέβαλαν στο να μην προκληθούν πλημμυρικά φαινόμενα ούτε να απειληθούν ζωές και περιουσίες.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η προσβαλλόμενη πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί και η υπό κρίση αίτηση καθώς και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.Δεν ανακαλεί την 493/2017 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου... ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/1310/2018​....

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Από τα ανωτέρω στοιχεία δεν προκύπτουν αιτιολογημένα οι περιστάσεις σοβαρού επικείμενου κινδύνου που επέβαλαν την κατεπείγουσα εκτέλεση του έργου, κατόπιν προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία της ανάθεσης μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλουμένων εργοληπτικών επιχειρήσεων, χωρίς δημοσίευση σχετικής διακήρυξης. Ειδικότερα, από την ως άνω 207/23.11.2009 απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου ..... δεν προκύπτει ότι οι κατηγορίες εργασιών που ήταν αναγκαίες για τις αποκαταστάσεις ρεμάτων και δικτύων ύδρευσης ήταν έκτασης και έντασης απαγορευτικής της τακτικής ανοικτής διαδικασίας ανάθεσης. Επισημαίνεται ότι ειδικά οι εργασίες καθαρισμού ρεμάτων στους οικισμούς Μεγαλοχώρι, Σκάλα και Μετόχι και η κατασκευή τοιχίων αντιστήριξης σε διασταυρώσεις ρεμάτων και δόμων καθώς και ιρλανδικών τάφρων δεν δικαιολογούν την εφαρμογή της εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης. Αντιθέτως, τέτοιες εργασίες εκτελούνται προληπτικά, προγραμματισμένα και με τακτικές διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Περαιτέρω, ότι το νησί δεν υπέστη ζημιές από τις οποίες προέκυπτε σοβαρός επικείμενος κίνδυνος επιβεβαιώνεται από τις περιορισμένες αναφορές που γίνονται για το ζήτημα αυτό στην προαναφερθείσα από 29.10.2009 εισήγηση του Νομάρχη Πειραιά, στην οποία εκτίθεται ότι ο ήδη Δήμος ..... επλήγη μεν από ισχυρές βροχοπτώσεις, ωστόσο οι καθαρισμοί ρεμάτων που είχαν συντελεστεί απέδωσαν και συνέβαλαν στο να μην προκληθούν πλημμυρικά φαινόμενα ούτε να απειληθούν ζωές και περιουσίες. Επίσης, στην ίδια εισήγηση, αντίθετα προς τις εκτενείς παρατηρήσεις που αφορούσαν στα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στα Μέθανα, ως προς το…., μεταξύ άλλων περιοχών, δεν έγινε αναφορά σε εκτεταμένες ζημιές είτε σε υποδομές είτε άλλες.Β. Το γεγονός ότι δεν συνέτρεχαν περιστάσεις σοβαρού επικείμενου κινδύνου, αποδέχθηκε σιωπηρά ο Δήμος ..... κατά την άσκηση της από 20.9.2010 αίτησης ακύρωσης ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, η συζήτηση της οποίας ως ενδίκου βοηθήματος ούτε συντελείται άμεσα ούτε προσδιορίζεται άμεσα, ενώ σε κάθε περίπτωση η άσκησή της συνεπάγεται την πάροδο μακρού χρόνου μέχρι την έκδοση απόφασης. Η, κατά τα λοιπά, νόμιμη επιλογή να ασκηθεί αίτηση ακύρωσης, ενόψει της μακροχρόνιας εκκρεμότητας που συνεπαγόταν και της αδυναμίας να εκτελεστούν οι υπόψη εργασίες, ανέτρεψε στο σύνολό του οποιοδήποτε δικαιολογητικό στοιχείο επικαλέστηκε η αναθέτουσα αρχή προκειμένου να αιτιολογήσει την προσφυγή της στην εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης για την αντιμετώπιση επικείμενου κινδύνου. Εξάλλου, στο προαναφερόμενο 2444/2017 έγγραφο γίνεται επίκληση της ανάγκης να εκτελεστεί το έργο στην παρούσα φάση, ενόψει του επερχόμενου χειμώνα, λόγω των ακραίων φαινομένων που παρατηρούνται στην επικράτεια και λόγω των πυρκαγιών που έχουν δημιουργήσει και στο νησί ..... αυξημένες ανάγκες αντιπλημμυρικής προστασίας. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί δε συνδέονται με τις βροχοπτώσεις στις 24-25.10.2009 και δεν δικαιολογούν την εκτέλεση του έργου σήμερα, ύστερα από εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης λόγω σοβαρού επικείμενου κινδύνου που ανέκυψε κατά το έτος 2009 (πρβ. 493/2017 Ε ΄Κλιμακίου)Γ. Τέλος, δοθέντος ότι στην Ε055 Τροπ. 1/24.12.2014 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας το έργο εγγράφηκε με προϋπολογισμό 830.000 ευρώ, στο δε προϋπολογισμό του Δήμου ..... έχει εγγραφεί πίστωση κατά πολύ μικρότερη, ποσού 300.000 ευρώ, η συμβατική δαπάνη δεν καλύπτεται στο σύνολό της. ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/1311/2018

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται η αναθεώρηση της 691/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση του αιτούντος Δήμου για ανάκληση της 494/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά, κατά την κρίση του Τμήματος, εξασφαλίζεται η αναγκαία για την υλοποίηση του έργου χρηματοδότηση και ως εκ τούτου νομίμως μπορεί να συναφθεί η ελεγχόμενη σύμβαση. Μειοψήφησαν οι Σύμβουλοι Δημήτριος Πέππας και Γεωργία Τζομάκα, οι οποίοι υποστήριξαν την άποψη ότι ορθώς απορρίφθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση η από 28.12.2017 (Α.Β.Δ. 9/2018) αίτηση ανάκλησης του Δήμου ....., για το λόγο ότι δεν δικαιολογείται η κατεπείγουσα εκτέλεση του έργου σήμερα, ύστερα από εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης λόγω σοβαρού επικείμενου κινδύνου που ανέκυψε κατά το έτος 2009 και διότι η συμβατική δαπάνη του έργου δεν καλύπτεται στο σύνολό της. Η άποψη αυτή, όμως, δεν εκράτησε.Αναθεωρεί την 691/2018 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Ανακαλεί την 494/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Από τα ανωτέρω στοιχεία δεν προκύπτουν αιτιολογημένα οι περιστάσεις σοβαρού επικείμενου κινδύνου που επέβαλαν την κατεπείγουσα εκτέλεση του έργου κατόπιν εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης χωρίς δημοσίευση διακήρυξης. Οι γενικές και αόριστες αναφορές της τεχνικής έκθεσης στις κατηγορίες εργασιών που ήταν αναγκαίες και συνδέονταν με ζημίες στο οδικό δίκτυο, δεν προκύπτει ότι ήταν έκτασης και έντασης απαγορευτικής της τακτικής ανοικτής διαδικασίας ανάθεσης. Άλλωστε, η τεχνική έκθεση αναφέρεται αδιακρίτως και σε εργασίες συντήρησης του οδικού δικτύου, οι οποίες δεν συνδέονται ειδικά με σοβαρό επικείμενο κίνδυνο, αλλά εκτελούνται για τη διατήρηση του επιβαλλόμενου επιπέδου οδικής ασφάλειας, τούτο δε δεν δικαιολογεί την εφαρμογή εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης. Αντίθετα, τέτοιες εργασίες εκτελούνται προληπτικά, προγραμματισμένα και με τακτικές διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Εξάλλου, ότι το νησί δεν υπέστη ζημιές από τις οποίες προέκυπτε σοβαρός επικείμενος κίνδυνος επιβεβαιώνεται από τις περιορισμένες αναφορές που γίνονται σε αυτό στην προαναφερθείσα από 29.10.2009 εισήγηση του Νομάρχη ......, στην οποία εκτίθεται ότι ο ήδη Δήμος ...... επλήγη μεν από ισχυρές βροχοπτώσεις, ωστόσο, οι καθαρισμοί ρεμάτων που είχαν συντελεστεί απέδωσαν και συνέβαλαν στο να μην προκληθούν πλημμυρικά φαινόμενα ούτε να απειληθούν ζωές και περιουσίες. Επίσης, στην ίδια εισήγηση, σε αντίθεση προς τις εκτενείς παρατηρήσεις που αφορούσαν στα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στα Μέθανα, ως προς το ......, μεταξύ άλλων περιοχών, δεν έγινε αναφορά σε εκτεταμένες ζημιές είτε σε υποδομές είτε άλλες. Το γεγονός ότι δεν συνέτρεχαν περιστάσεις σοβαρού επικείμενου κινδύνου, αποδέχθηκε σιωπηρά ο ήδη Δήμος ...... κατά την άσκηση της από 20.9.2010 αίτησης ακύρωσης ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, η συζήτηση της οποίας ως ενδίκου βοηθήματος ούτε συντελείται άμεσα, ούτε προσδιορίζεται άμεσα, σε κάθε δε περίπτωση η άσκησή της συνεπάγεται την πάροδο μακρού χρόνου μέχρι την έκδοση απόφασης. Η, κατά τα λοιπά, νόμιμη επιλογή να ασκηθεί αίτηση ακύρωσης, ενόψει της μακροχρόνιας εκκρεμότητας που συνεπαγόταν και της αδυναμίας να εκτελεστούν οι υπόψη εργασίες, ανέτρεψε στο σύνολό του οποιοδήποτε δικαιολογητικό στοιχείο επικαλέστηκε η αναθέτουσα αρχή προκειμένου να αιτιολογήσει την προσφυγή της στην εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης για την αντιμετώπιση επικείμενου κινδύνου. Περαιτέρω, στο προαναφερόμενο 2444/2017 έγγραφο γίνεται επίκληση της ανάγκης να εκτελεστεί το έργο στην παρούσα φάση, ενόψει του επερχόμενου χειμώνα, λόγω των ακραίων φαινομένων που παρατηρούνται στην επικράτεια και λόγω των πυρκαγιών που έχουν δημιουργήσει και στο νησί ...... αυξημένες ανάγκες αντιπλημμυρικής προστασίας. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί δεν συνδέονται με τις βροχοπτώσεις στις 24-25.10.2009 και δεν δικαιολογούν την εκτέλεση του έργου σήμερα μετά από εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης λόγω σοβαρού επικείμενου κινδύνου που ανέκυψε κατά το έτος 2009. Ενόψει του ότι στην Ε055 Τροπ. 1/24.12.2014 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας το έργο εγγράφηκε με προϋπολογισμό 800.000 ευρώ, στο δε προϋπολογισμό του Δήμου ...... έχει εγγραφεί πίστωση κατά πολύ μικρότερη, ποσού 300.000 ευρώ, η συμβατική δαπάνη δεν καλύπτεται στο σύνολό της. Επιπροσθέτως και κατά τα λοιπά: Στο σχέδιο σύμβασης φέρεται συμβαλλόμενη η «….», η οποία δεν συμμετείχε στη διαγωνιστική διαδικασία ούτε η κατακυρωτική απόφαση τη μνημονεύει. ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/1310/2018

Η Πράξη 271/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Καθαρισμοί, άρση προσχώσεων ρεμάτων...» της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, συνολικού τιμήματος 1.628.975,69 ευρώ. Το έργο ανατέθηκε μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη λόγω των θεομηνιών Daniel και Elias. Το Κλιμάκιο ανέβαλε την έκδοση οριστικής κρίσης, διατάσσοντας τη συμπλήρωση του φακέλου με αναγκαία στοιχεία. Ζητούνται ειδικότερες διευκρινίσεις σχετικά με την τεχνική αιτιολόγηση των βλαβών, την επιλογή της εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης (λαμβάνοντας υπόψη τη μακρά προθεσμία εκτέλεσης των 32 μηνών) και την τεκμηρίωση ότι το έργο δεν καλύπτει πάγιες ανάγκες.

Καθαρισμός ρεμάτων και ποταμών...Το Δικαστήριο με βάση τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τη νομική σκέψη που προηγήθηκε, λαμβάνοντας υπόψη και τα ως άνω προσκομισθέντα στοιχεία προς απόδειξη του ισχυρισμού της προσφεύγουσας Περιφέρειας για την επιλογή της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, άγεται στην κρίση ότι ως αναθέτουσα αρχή νομίμως προέβη στην επιλογή της εν λόγω διαδικασίας, ενόψει του ότι απέδειξε ότι σε αντίστοιχης φύσης αντιπλημμυρικά έργα που δημοπρατήθηκαν από την ίδια με ανοιχτές διαδικασίες διαγωνισμού, όπως: α) «Έργα υποδομής – Αντιπλημμυρικά έργα – αποκαταστάσεις ζημιών του οδικού δικτύου Περιφέρειας ... Υποέργο (νέο): Αντιπλημμυρικά έργα Π.Ε.Η. – Καθαρισμοί ρεμάτων εντός περιοχών ΖΔΥΚΠ / Περιφέρεια ...» και β) «Αντιπλημμυρικά έργα – Αποκατάσταση ζημιών σε ρέματα της Π.Ε. ... – περιοχή ... / Περιφέρεια ...», το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την έγκριση της διακήρυξης μέχρι την κατακύρωση ήταν στην πρώτη περίπτωση 306 ημέρες, ενώ στη δεύτερη 177 ημέρες, γεγονός που καταδεικνύει ότι δεν θα μπορούσε να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση της επίμαχης διαδικασίας με ανοικτό διαγωνισμό σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα (46 ημέρες), έστω και με σύντμηση προθεσμιών. Άλλωστε, κατά τους κανόνες της κοινής πείρας και λογικής είναι σύνηθες  οι ανοιχτές διαδικασίες διαγωνισμού να είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες. Περαιτέρω, τα λοιπά επιχειρήματα της προσβαλλομένης είναι αόριστα, γενικά και κυρίως υποθετικά, αφού δεν στηρίζονται επί συγκεκριμένων πραγματικών δεδομένων, ανατρέπονται δε από τα προσκομισθέντα στοιχεία.(...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η ένδικη προσφυγή ανάκλησης, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου και να επιτραπεί η υπογραφή του ελεγχθέντος σχεδίου σύμβασης.

Η απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της Περιφέρειας Κρήτης – Π.Ε. Ηρακλείου, επικυρώνοντας την Πράξη 236/2025 του Ζ΄ Κλιμακίου. Η Περιφέρεια ζητούσε την ανάκληση της κρίσης που κώλυε την υπογραφή σύμβασης ύψους 2.900.000 ευρώ (προ ΦΠΑ) για «Καθαρισμούς ρεμάτων λόγω θεομηνίας του Οκτωβρίου 2022» με χρήση της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2γ, ν. 4412/2016). 
Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν πληρούνται οι σωρευτικές προϋποθέσεις, καθότι η επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη αποδυναμώθηκε λόγω της  παρέλευσης μεγάλων χρονικών διαστημάτων αδράνειας (28 μήνες από την πρώτη θεομηνία) και το χρονικό διάστημα διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων (άνω των 40 ημερών) ήταν επαρκές για τη διεξαγωγή ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας με συντετμημένες προθεσμίες.

Η Πράξη 113/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης του έργου «Πρώτες άμεσες επεμβάσεις αποκατάστασης υποδομών ΠΝΑΙ που επλήγησαν από τη θεομηνία BORA στο νησί της Ρόδου», συνολικού προϋπολογισμού 29.032.258,06 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προσέφυγε στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016) λόγω κατεπείγουσας ανάγκης από απρόβλεπτα γεγονότα. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της εξαιρετικής διαδικασίας, καθώς το αντικείμενο περιορίζεται στην αποκατάσταση των ζημιών. Δεν διαπιστώθηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες, οπότε δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με τον ανάδοχο οικονομικό φορέα.

Μελέτες.Απευθείας ανάθεση.Η διάταξη αυτή με την οποία παρέχεται έρεισμα για την ανάθεση της εξαιρετικής αυτής διαδικασίας πρέπει να είναι στενά ερμηνευτέα και θα πρέπει για την εφαρμογή της (30% επί του ανώτατου ορίου της Α΄ Τάξης, ανά κατηγορία μελέτης) να προηγηθεί ο σαφής καθορισμός του ύψους της προεκτιμώμενης αμοιβής, όπως αυτός προκύπτει από τον ως άνω Κανονισμό. Συνεπώς, όταν ο νομοθέτης ορίζει την εφαρμογή της, κατά παρέκκλιση των διατάξεων της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας περί εκπόνησης μελετών, δεν αναφέρεται στο σύνολο των διατάξεων του ν. 3316/2005 αλλά η εξαίρεση πρέπει να αφορά μόνο στην παρέκκλιση από την τακτική διαδικασία ανάθεσης.

Δημοτικό έργο. Διαγωνισμός μεταξύ περιορισμένου αριθμού εργοληπτικών επιχειρήσεων χωρίς δημοσίευση προκήρυξης. Μη νόμιμη η κατακυρωτική απόφαση, καθόσον υπήρξε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής σχετικά με την πρόκληση του επικείμενου κίνδυνου πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων και πλημμυρών. Ο διαδραμών χρόνος από την εισήγηση της τεχνικής υπηρεσίας για την ανάθεση του έργου μέχρι την έγκριση της εξαιρετικής διαδικασίας από τη Δημαρχιακή Έπιτροπή ήταν επαρκής για την τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας και διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού. Με την 2731/2010 απόφαση του VI Τμήματος απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης του Κλιμακίου.