ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ο Δήμος ... μη νομίμως ανέθεσε στο φερόμενο ως δικαιούχο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος τοπογράφο μηχανικό την εκπόνηση της προαναφερθείσας μελέτης, καθόσον αυτή ως εκ της φύσεως και του αντικειμένου της, εμπίπτει στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες, όπως αυτές περιγράφονται στον Ο.Ε.Υ., του υπηρετούντος στο Γραφείο Τεχνικών Έργων και Μελετών τοπογράφου μηχανικού, ο οποίος άλλωστε ορίστηκε ως επιβλέπων την ως άνω μελέτη. Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος ..., ο οποίος έχει το βάρος της απόδειξης, δεν αποδεικνύει, ούτε εξάλλου επικαλείται, ότι το υπηρετούν προσωπικό στερείται των αναγκαίων ειδικών γνώσεων για την εκπόνηση της επίμαχης μελέτης, μολονότι διαθέτει την ίδια επιστημονική ειδικότητα.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η εντελλόμενη με το χρηματικό αυτό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι ο Δήμος …δεν απέδειξε ότι η Τεχνική Υπηρεσία του αδυνατούσε να συντάξει τη μελέτη. Ειδικότερα, η εκπόνηση της μελέτης ανήκει στην αρμοδιότητα του Τμήματος Τεχνικών Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, ο δε ισχυρισμός ότι «ο μοναδικός πτυχιούχος τοπογράφος μηχανικός είναι ο Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών, ο οποίος εκ των πραγμάτων λόγω θέσης, αρμοδιοτήτων και φόρτου εργασίας αδυνατεί να εκτελέσει την εν λόγω μελέτη» είναι απορριπτέος ως αόριστος και αναπόδεικτος. Εξάλλου, με δεδομένο ότι ο αναγκαίος για τη σύνταξη της μελέτης εξοπλισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκπόνηση και άλλων παρόμοιων μελετών (βλ. και την προεκτεθείσα άποψη του μειοψηφίσαντος Δημοτικού Συμβούλου), αλυσιτελώς προβάλλεται ότι το κόστος του εξοπλισμού αυτού υπερβαίνει τις 30.000,00 ευρώ και είναι ετησίως αυξανόμενο λόγω της απαιτούμενης αναβάθμισης του λογισμικού και των οικείων ηλεκτρονικών συστημάτων. Τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται επίσης ότι «ο Δήμος δε διαθέτει τις υπόλοιπες ειδικότητες για την τεχνική υποστήριξη της υλοποίησης της μελέτης» (στοχοφόρους, αναλυτές σημείων και σχεδιαστές), καθώς σε κάθε περίπτωση ο Δήμος θα μπορούσε να εξοικονομήσει τουλάχιστον τη δαπάνη για την αμοιβή του τοπογράφου μηχανικού, προσλαμβάνοντας μόνο το αναγκαίο υποστηρικτικό προσωπικό που θα τον πλαισίωνε.

Προγραμματική σύμβαση που αφορά χρηματοδότηση της ΚΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, για εκτέλεση έργου. Νομοθετικό πλαίσιο αρχαιολογικών έργων. Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών συνάγεται το μεν ότι τα αρχαιολογικά εν γένει έργα, στα οποία περιλαμβάνονται και οι κάθε είδους ανασκαφές, λόγω της ιδιαίτερης επιστημονικής και καλλιτεχνικής φύσης τους, είναι δυνατόν να εκτελούνται από την υπηρεσία δια αυτεπιστασίας. Το δε ότι οι αρχαιολογικές αυτεπιστασίες λόγω της δυσχερούς προμετρήσεως τους, είναι δυνατόν να εκτελούνται από την υπηρεσία βάσει προκαταρκτικής έκθεσης και ενδεικτικού χρονοδιαγράμματος και προϋπολογισμού, χωρίς την προηγούμενη σύνταξη μελέτης. Τέλος, ότι η εκτέλεση των έργων αυτών δύναται να αποτελέσει αντικείμενο προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης που συνάπτεται μεταξύ Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού και των αρμοδίων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, οπότε στην περίπτωση αυτή η χρηματοδότηση της ανασκαφής νομίμως γίνεται, κατά τα οριζόμενα στην οικεία σύμβαση, από τον Ο.Τ.Α. και δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 3028/2002.

ΜΕΛΕΤΕΣ: Μη νόμιμη ανάθεση ανάθεση εργασίας σε ιδώτη μελετητή για την εκπόνηση μελέτης με τίτλο, ενώ ανάγεται στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες του υπηρετούντος στο τμήμα υδραυλικών και εγγειοβελτιωτικών έργων του Δήμου, προσωπικού. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο τούτο κρίνει ότι η ανατεθείσα μελέτη αντιστοιχεί στην κατηγορία 13 που προβλέπεται στο άρθρο 2 παρ.2 του ν. 3316/2005 στην οποία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και οι μελέτες διαχείρισης υδατικών πόρων και δεν αποτελεί μελέτη έργου για την οποία αρμόδιο το Τμήμα υδραυλικών και εγγειοβελτιωτικών έργων, ως εκ τούτου, νομίμως, ο Δήμος ……………… ανέθεσε στο φερόμενο ως δικαιούχο ιδιώτη μελετητή την εκπόνηση της συγκεκριμένης μελέτης η οποία δεν υπάγεται εκ του λόγου τούτου στα συνήθη καθήκοντα της ως άνω υπηρεσίας (τμήμα υδραυλικών και εγγειοβελτιωτικών έργων) του Δήμου, ανεξαρτήτως του ότι σε κάθε περίπτωση δεν υπηρετεί στο τμήμα αυτό υπάλληλος με την επιστημονική  ειδικότητα του αναδόχου (Αγρονόμος Τοπογράφος). Συνεπώς, ο προβαλλόμενος από την Επίτροπο λόγος διαφωνίας ότι η υπό κρίση μελέτη ανατέθηκε, μη νόμιμα, διότι ανήκει στα συνήθη καθήκοντα του προσωπικού του τμήματος υδραυλικών και εγγειοβελτιωτικών έργων, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Κατόπιν τούτων, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα  μπορούσε να θεωρηθεί αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2013 σε βάρος των πιστώσεων του οποίου εντέλλεται η δαπάνη.

ΜΕΛΕΤΕΣ: Μη νόμιμη η καταβολή ποσού 14.050,78 ευρώ,από Δήμο στο φερόμενο ως δικαιούχο …, διπλωματούχο αγρονόμο-τοπογράφο μηχανικό, ως αμοιβή του για την εκπόνηση τοπογραφικών μελετών για το έργο «Βελτίωση πρόσβασης και αποκατάσταση των οδών σύνδεσης των οικισμών … και του οικισμού …. με το παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία».Μη νομίμως για την ανάθεση της ως άνω μελέτης προσέφυγε ο Δήμος στη διαδικασία του άρθρου 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ., καθόσον η προεκτιμώμενη για την ανάθεση αμοιβή υπολογίστηκε αυθαίρετα, χωρίς την προηγούμενη προσφυγή της αναθέτουσας αρχής στον Κανονισμό Προεκτιμώμενων Αμοιβών μελετών και υπηρεσιών, βάσει του οποίου θα καθοριζόταν εκ των προτέρων, με σαφή τρόπο, η προεκτιμηθείσα αμοιβή, ώστε να εξαχθεί ασφαλής κρίση για την εφαρμογή ή μη της εξαιρετικής διάταξης του άρθρου 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ..

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιώτη   για την εκπόνηση της «Μελέτης άρδευσης για την ανάπλαση ……..». (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας Πράξεως, ο Δήμος …., μη νομίμως, ανέθεσε στο φερόμενο ως δικαιούχο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, ηλεκτρολόγο μηχανικό την εκπόνηση της μελέτης της άρδευσης για την ανάπλαση των οικισμών Δ.Ε. … του Δήμου ….., καθόσον αυτή αφενός αφορά στη συντήρηση του πρασίνου (δέντρων, θάμνων και χλοοτάπητα) που υπάρχουν σε πεζοδρόμια στους κεντρικούς δρόμους των οικισμών …. και …. και στην κεντρική πλατεία των …, μέσω της προβλέψεως υποδομών αυτόματου ποτίσματος (άρδευσης) αυτών, ανάλογα με τις ανάγκες τους και την εποχή του έτους και ανάγονται στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες του υπηρετούντος στο Τμήμα Τεχνικών Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών προσωπικού, αφετέρου δε, συνιστούν συνήθεις, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, εργασίες, για την εκτέλεση των οποίων δεν απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις, ιδία δε καθόσον, όπως αναφέρεται στην, από 6.2.2014, σύμβαση μεταξύ του Δήμου και του       ως άνω ιδιώτη μελετητή, η επίμαχη μελέτη στηρίζεται σε πρότερη φυτοτεχνική τοιαύτη (στην οποία εμφαίνεται ο αριθμός των φυτικών ατόμων και οι ανάγκες τους σε νερό), η οποία έχει εκπονηθεί από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου και αποτυπώνει την υπάρχουσα  βλάστηση στις περιοχές αναπλάσεως. Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος δεν αποδεικνύει ότι το υπηρετούν στην Τεχνική Υπηρεσία προσωπικό στερείται των αναγκαίων γνώσεων για την εκπόνηση της επίμαχης μελέτης, δοθέντος ότι δεν προσδιορίζει την επιστημονική ειδικότητα την οποία πρέπει να έχει το εξειδικευμένο προσωπικό που θα προβεί στη σύνταξη της μελέτης. Περαιτέρω, η επικαλούμενη  από το Δήμο …. έλλειψη του αναγκαίου λογισμικού προς ανάλυση των δεδομένων για την εξεύρεση του αναγκαίου αριθμού των σταλακτών ποτίσματος (βλ. τα σχέδια αρδεύσεως       της μελέτης) και της αποστάσεως αυτών μεταξύ τους, πέραν του ότι ανάγεται           σε πλημμελή εκπλήρωση της υποχρεώσεώς του να μεριμνά για την αποτελεσματική λειτουργία των τεχνικών υπηρεσιών του, αναιρείται εκ του γεγονότος ότι τόσο η Προϊσταμένη του Τμήματος Τεχνικών Έργων (αρχιτέκτων μηχανικός κατηγορίας ΠΕ), όσο και ο Διευθυντής της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών (τοπογράφος μηχανικός κατηγορίας ΤΕ) ενέκριναν την ως άνω μελέτη, βεβαιώνοντας την ποσοτική και ποιοτική επάρκεια αυτής, γεγονός που υποδηλώνει ότι ήταν σε θέση να ελέγξουν τα δεδομένα και τα μεγέθη που αποτυπώνονται σε αυτήν, προκειμένου να πιστοποιήσουν ότι τηρήθηκαν όλες οι προδιαγραφές, οι κανονισμοί και οι τεχνικές οδηγίες          που ίσχυαν κατά το χρόνος συντάξεώς της.  Επίσης, ως επιβλέπων την ως      άνω μελέτη, ικανός να ελέγξει τα δεδομένα που ελήφθησαν υπ’ όψιν για την εκπόνησή της σε όλα τα στάδια αυτής, ορίσθηκε μηχανολόγος μηχανικός κατηγορίας Π.Ε., πρόσωπο δηλαδή που φέρει την ίδια ειδικότητα με έναν        από τους τρεις που υπέβαλαν προσφορά κατά την έρευνα αγοράς που πραγματοποίησε η υπηρεσία και είχε τη δυνατότητα να προβεί στη σύνταξή της. 

ΜΕΛΕΤΕΣ. αμοιβή για την εκπόνηση της «Μελέτης στεγάστρων στην πλατεία ...η Επίτροπος πρόβαλε ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι, κατά παράβαση του άρθρου 209 παρ. 4 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, δεν αιτιολογείται η αδυναμία της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου να συντάξει τη  μελέτη.(..) Με τα δεδομένα αυτά η επίμαχη αρχιτεκτονική μελέτη, λόγω του αντικειμένου της, εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ..., όπως αυτές περιγράφονται στον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του. Όμως, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανωτέρω μελέτη λόγω της φύσης της έπρεπε να συνταχθεί από αρχιτέκτονα μηχανικό και ότι, όπως ο Δήμος βεβαιώνει, οι δύο υπηρετούντες αρχιτέκτονες μηχανικοί του ήταν πλήρως επιφορτισμένοι με άλλα καθήκοντα, η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου δεν είχε πράγματι τη δυνατότητα να προβεί στη σύνταξή της..(..) Κατ’ακολουθία αυτών, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ: Μη νόμιμο χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμο, με το οποίο εντέλλεται η καταβολή συνολικού ποσού 24.990 ευρώ στο φερόμενο ως δικαιούχο και αφορά τον 1ο λογαριασμό μελέτης. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι :  Α) Κατ’ αποδοχή του πρώτου λόγου διαφωνίας, στην από 31.8.2010 βεβαίωση της Διευθύντριας Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου δεν αιτιολογείται, ειδικώς, η αδυναμία σύνταξης της μελέτης από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, καθόσον αφενός μεν, με το δεδομένο ότι για τα σχολικά κτίρια υπάρχουν οι προδιαγραφές του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων και οι αντίστοιχες τυποποιημένες μελέτες του Ο.Σ.Κ.  είναι απορριπτέος ο ισχυρισμός του Δήμου ότι για την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης απαιτούνταν εξειδικευμένες γνώσεις, τις οποίες δεν διέθεταν οι υπάλληλοι της τεχνικής του υπηρεσίας, αφετέρου η επικαλούμενη έλλειψη των κατάλληλων μέσων (τοπογραφικών οργάνων), πέραν του ότι προβάλλεται αορίστως, δεν αιτιολογεί γιατί ο Δήμος δεν είχε μεριμνήσει για την προμήθεια του εξοπλισμού και του λογισμικού σχεδιασμού που απαιτείται για την αποτελεσματική άσκηση  των αρμοδιοτήτων του. ) Η αιτιολογία που περιέχεται στο εισηγητικό προς το Περιφερειακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων έγγραφο του Δημάρχου και στην 697/6.10.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει την κατά το νόμο έννοια του επείγοντος που δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση της μελέτης, δηλαδή της άμεσης ανάγκης αντιμετωπίσεως μίας αιφνίδιας καταστάσεως, η δημιουργία της οποίας, μάλιστα, δεν ανάγεται στην σφαίρα επιρροής της αναθέτουσας αρχής καθόσον, στην προκειμένη περίπτωση, η μη επάρκεια των υφιστάμενων σχολικών υποδομών στο ανατολικό τμήμα της πόλης, δεν συνιστά αιφνίδιο γεγονός, αλλά αντιθέτως αποτελεί χρόνια κατάσταση, η αντιμετώπιση των συνεπειών της οποίας έπρεπε να λάβει χώρα εγκαίρως, στο πλαίσιο της ορθής και αποτελεσματικής λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Γ) Ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου ότι δεν προηγήθηκε δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν την υπογραφή της σύμβασης αναγγελία για δημοσίευση με τα κρίσιμα στοιχεία της στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ε. είναι αβάσιμος.Δ) Βάσιμος είναι ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου, σύμφωνα με τον οποίο δεν προκύπτει ότι το συνολικό ύψος των συμβάσεων που ανατέθηκαν με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης δεν υπερβαίνει το 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση μελετών και υπηρεσιών.(...)Ε) Και ο λόγος διαφωνίας ότι δεν κλήθηκαν για διαπραγμάτευση τρεις τουλάχιστον υποψήφιοι μελετητές, εφόσον υπάρχει επαρκής αριθμός υποψηφίων με τα νόμιμα προσόντα, παρίσταται βάσιμος.(...)ΣΤ) Ο λόγος διαφωνίας ότι το τιμολόγιο παροχής των σχετικών υπηρεσιών φέρει ημερομηνία μεταγενέστερη της διαχειριστικής περιόδου που ολοκληρώθηκε      η μελέτη δεν ασκεί επιρροή στην κανονικότητα της ελεγχόμενης δαπάνης και τούτο διότι η έκδοση του τιμολογίου σε χρόνο μεταγενέστερο της οικείας διαχειριστικής περιόδου δύναται μεν να επισύρει την επιβολή φορολογικών κυρώσεων από μέρους των οργάνων της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., πλην όμως δεν συνεπάγεται δημοσιονομικές συνέπειες και ως εκ τούτου δεν θίγεται το κύρος του συγκεκριμένου δικαιολογητικού. Ζ) Ως προς το λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου ότι δεν υπάρχει απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εντός του οικονομικού έτους 2013 που εγκρίθηκε η παράταση της προθεσμίας της μελέτης, ούτε και απόφαση ανατροπής αυτής

Δεν είναι λειτουργική κατά τα ανωτέρω δαπάνη, η οποία εξυπηρετεί την αξιοποίηση ή βελτίωση αλλότριας περιουσίας, ήτοι, μεταξύ άλλων, περιουσίας κινητής ή ακίνητης που ανήκει κατά κυριότητα σε άλλο ν.π.δ.δ., καθόσον η δαπάνη αυτή επάγεται ωφέλεια μόνο στο τελευταίο (πρβλ. Ελ.Συν. VII Τμ. πραξ. 207, 141/2010, 105, 129, 179/2009, 2, 207/2008, 338, 257, 39/2006). Δύναται, όμως, να θεωρηθεί λειτουργική εκείνη η δαπάνη που συντελεί στη βελτίωση μεν αλλότριας περιουσίας, συνεπάγεται, όμως, ωφέλεια για το Δήμο, στον οποίον έχει παραχωρηθεί η χρήση και εκμετάλλευση της περιουσίας αυτής, κινητής ή ακίνητης, για μακρό χρονικό διάστημα και συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην πιο αποτελεσματική εκπλήρωση των σκοπών του.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη η εκπόνηση μελέτης για την κατασκευή του έργου «προσθήκη κατ’ επέκταση Η/Χ και αντικατάσταση στέγης στο δημοτικό αναψυκτήριο ...», παρόλο που αφορά ακίνητο ιδιοκτησίας της Ιεράς Μητρόπολης Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου, εξυπηρετεί την αποτελεσματική εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου ..., καθόσον επάγεται ωφέλεια για το Δήμο, στον οποίο έχει νομίμως παραχωρηθεί η χρήση και εκμετάλλευση του ακινήτου αυτού και μάλιστα για μακρό χρονικό διάστημα (είκοσι έτη), ο οποίος άλλωστε ήδη εκμεταλλεύεται το ως άνω Δημοτικό Αναψυκτήριο εκμισθώνοντας το. Επιπλέον, ο Δήμος ….. προβαίνοντας στην προαναφερόμενη μελέτη εκπληρώνει αναληφθείσα υποχρέωσή του προς την ως άνω Ιερά Μητρόπολη, σχετικά με τους όρους παραχώρησης του ακινήτου αυτού, καθόσον η παραχώρηση πραγματοποιήθηκε με σκοπό την ανάπλαση και αξιοποίηση του χώρου, ο δε όρος αυτός συντελεί αποτελεσματικά στην εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση  ανάκλησης της 279/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των στοιχείων του φακέλου, το Τμήμα κρίνει ότι ο καθορισμός του ακριβούς τρόπου αντιμετώπισης των προβλημάτων καταπτώσεων του πρανούς στην πλαζ «Βοτσαλάκια» απαιτούσε την εκπόνηση πλήρων και εμπεριστατωμένων γεωλογικών και γεωτεχνικών μελετών πριν από την ανάθεση εκτέλεσης του έργου, τις οποίες, όμως, η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου .... δεν είχε την τεχνική ικανότητα να εκπονήσει, τόσο λόγω έλλειψης των αναγκαίων τεχνικών μέσων όσο και λόγω μη ύπαρξης του αναγκαίου εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού (βλ. σχ. την αίτηση). Ειδικότερα, απαιτούνταν η διενέργεια δειγματοληπτικών γεωτρήσεων, η τεχνικογεωλογική αποτύπωση του πρανούς και ο γεωτεχνικός σχεδιασμός των έργων με χρήση ειδικών προγραμμάτων. Για το λόγο αυτό, κατά την κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης της αρχικής σύμβασης, ο Δήμος .... προέβλεψε την εκτέλεση περιορισμένης έκτασης εργασιών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του πρανούς, με βάση τα τεχνικά δεδομένα που ήταν σε θέση να διαθέτει κατά το χρόνο εκείνο. Ταυτόχρονα δε, συμπεριελήφθη στη σύμβαση σαφής πρόβλεψη για την ανάθεση στον ανάδοχο της εκπόνησης των αναγκαίων μελετών με σκοπό: α) τον έλεγχο της επάρκειας των προγραμματισμένων από την αρχική σύμβαση τεχνικών έργων για την αντιμετώπιση του γεωλογικού φαινομένου των κατολισθήσεων με χρήση ειδικών τεχνικών μέσων από εξειδικευμένο προσωπικό και β) την επικαιροποίηση των τεχνικών έργων, λόγω του γεγονότος ότι το προς αντιμετώπιση γεωλογικό φαινόμενο είναι σε εξέλιξη. Με τον τρόπο αυτό προβλέφθηκε να προσδιορισθεί, κατά τη φάση εκτέλεσης του έργου, η ακριβής φύση και έκταση των απαραίτητων για την επίλυση των προβλημάτων του πρανούς εργασιών. Παράλληλα, στον προϋπολογισμό μελέτης προβλέφθηκε η ύπαρξη κονδυλίου απολογιστικών εργασιών, από την ανάλωση του οποίου, σύμφωνα με την Τεχνική Περιγραφή, θα χρηματοδοτηθούν τόσο η εκπόνηση των ανατεθεισών στον ανάδοχο μελετών αυτών όσο και η εκτέλεση από αυτόν των αναγκαίων εργασιών. Ο τρόπος δε αυτός εκτέλεσης του επίμαχου έργου κρίθηκε νόμιμος με την 382/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου. Στη συνέχεια, μετά την εκπόνηση, με ευθύνη του αναδόχου, κατά το μήνα Μάρτιο του 2016 (ήτοι τρία χρόνια μετά τη σύνταξη των συμβατικών τευχών από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου) γεωτεχνικής έρευνας και μελέτης, τεχνικογεωλογικής έκθεσης και γεωλογικής μελέτης, προσδιορίσθηκαν επακριβώς οι αναγκαίες επεμβάσεις επί του πρανούς και προέκυψε η ανάγκη σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος ότι η τελική προμέτρηση των εργασιών υπερέβαινε το ύψος του κονδυλίου των απολογιστικών εργασιών. Ενόψει των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση. Τούτο, διότι κατά τη φάση δημοπράτησης του έργου η Τεχνική Υπηρεσία του αιτούντος Δήμου, εξαιτίας της αδυναμίας της να εκπονήσει πλήρη γεωλογική και γεωτεχνική μελέτη, δεν μπορούσε να προσδιορίσει την ακριβή έκταση και το κόστος των αναγκαίων επεμβάσεων επί του πρανούς, ώστε οι σχετικές εργασίες να προμετρηθούν με ακρίβεια. Για το λόγο δε αυτό, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης, ο Δήμος προέβη σε μία κατ’ αρχήν εκτίμηση των αναγκαίων εργασιών, ο ακριβής δε συνολικός προσδιορισμός τόσο του κόστους όσο και της φύσης των εργασιών κατέστη δυνατός μόνο μετά την εκπόνηση των συμβατικά προβλεπόμενων μελετών. Δοθέντος δε, ότι η κατάσταση του πρανούς μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι κατολισθήσεις συνιστούν δυναμικά εξελισσόμενα γεωλογικά φαινόμενα, το μεγαλύτερο του αρχικά υπολογιζόμενου κόστος των εργασιών, που φέρονται προς εκτέλεση με την επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση, οφείλεται και στο γεγονός ότι από το χρόνο αρχικού σχεδιασμού του έργου έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά το οποίο μεταβλήθηκαν τα γεωλογικά δεδομένα της περιοχής του πρανούς, λόγω μη ανάσχεσης του φαινομένου των κατολισθήσεων. Τούτων δοθέντων, και λαμβανομένου υπόψη ότι η εκτέλεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση της επίμαχης εργολαβίας, από την οποία δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά, συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης.Ανακαλεί την 279/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου