Δεν δύνανται να θεωρηθούν ως νομίμως εκτελεσθείσες συμπληρωματικές εργασίες που αφορούν σε επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου ή στη βελτίωση της ποιότητας του χωρίς, όμως, να γίνεται επίκληση στην σχετική απόφαση της αρμόδιας αρχής και να προκύπτει η συνδρομή των ως άνω απρόβλεπτων περιστάσεων που κατέστησαν αναγκαία τη σύναψη της οικείας σύμβασης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών.Νόμιμη η αναδρομικότητα των αποφάσεως παράτασης εκτέλεσης για εύλογο χρονικό διάστημα που δεν δύναται να υπερβαίνει τους 3 μήνες

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 234/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι οι εργασίες οδοποιίας - οδοστρωσίας (αποξήλωση πλακοστρώσεων πεζοδρομίων, αποκατάσταση επίστρωσης πεζοδρομίου νησίδας ή πλατείας στις θέσεις ορυγμάτων υπογείων δικτύων, αποκατάσταση ασφαλτικών οδοστρωμάτων στις θέσεις ορυγμάτων υπογείων δικτύων ‘αναλογική τιμή σε μια στρώση ασφαλτοτάπητα’, ασφαλτική ισοπεδωτική στρώση μεταβλητού πάχους και ανακατασκευή, επαναφορά οδού από άοπλο σκυρόδεμα πάχους 10 cm) ανέκυψαν, όπως εξάλλου αναφέρεται στα συμπεράσματα της αιτιολογικής έκθεσης που συνοδεύει τον 3ο ΑΠΕ και τεκμηριώνεται από τα λοιπά στοιχεία που προσκομίσθηκαν σχετικώς, από τα πλημμυρικά φαινόμενα και τη μεταβαλλόμενη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα που διαπιστώθηκαν στο παράλιο μέτωπο των οικισμών ..... και…. του Δήμου ….κατά το χρονικό διάστημα από 7.12.2014 έως 13.6.2017. Ειδικότερα, τα γεγονότα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση κατολισθήσεων με καταπτώσεις χωματισμών, τη διεύρυνση του πλάτους των ορυγμάτων εντός των οποίων τοποθετούνται οι αγωγοί και εν τέλει την καταστροφή του οδοστρώματος σε πλάτος μεγαλύτερο του αρχικώς προβλεπόμενου. Άλλωστε, η εργασία με ΝΤ2 «Αποκατάσταση ασφαλτικών οδοστρωμάτων στις θέσεις ορυγμάτων υπογείων δικτύων», η οποία είχε ήδη περιληφθεί στον 1ο Α.Π.Ε. και συνεπώς δεν συνιστά εργασία που περιλαμβάνεται το πρώτον στην 1η συμπληρωματική σύμβαση, ήταν οικονομικότερη λόγω του πάχους της χρησιμοποιούμενης στρώσης ασφαλτοτάπητα από την αρχικώς προβλεφθείσα «Αποκατάσταση ασφαλτικών οδοστρωμάτων στις θέσεις ορυγμάτων δικτύων» με ΑΤ 19, δεδομένου ότι προέκυψε μετά από αναλογική μείωση της τιμής του ως άνω άρθρου. Τέλος, όλες οι ανωτέρω εργασίες είναι απολύτως αναγκαίες για την αποκατάσταση του οδοστρώματος, ώστε το έργο «Kατασκευή εσωτερικών δικτύων αποχέτευσης, αντλιοστασίων και καταθλιπτικών αγωγών των οικισμών ….και…. του Δήμου …» να ολοκληρωθεί με ασφάλεια για τους χρήστες του οδικού δικτύου των δυο ως άνω παράλιων οικισμών. Συνεπώς, συντρέχουν και για την ως άνω κατηγορία εργασιών απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης.Ανακαλεί την 234/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην 4η σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αναθέτουσα αρχή δεν απέδειξε ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης των φερόμενων ως συμπληρωματικών εργασιών, αφού από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων που κατέστησαν την εκτέλεσή τους επιβεβλημένη. Ειδικότερα,  δεν στοιχειοθετείται η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων για τον Δήμο ......, εκ του γεγονότος και μόνο ότι η αρχική μελέτη που εκπόνησε δεν ήταν τεχνικά άρτια, ώστε να ανακύψει εκ των υστέρων η ανάγκη εκπόνησης νέας γεωτεχνικής μελέτης και εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών για την αντιμετώπιση των ιδίων προβλημάτων και των αυτών επικινδυνοτήτων της πλαζ Βοτσαλάκια. Ως εκ τούτου, δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, που δικαιολογεί την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης, η αστοχία της αρχικής μελέτης, ενώ δεν αποδεικνύεται ούτε η αναθέτουσα αρχή επικαλείται ότι συντρέχει άλλος λόγος που επέβαλε τη εκτέλεση των συμπληρωματικών εργασιών, αναγόμενος σε πραγματικά περιστατικά που δεν μπορούσαν εξαρχής να προβλεφθούν, η δε επικαλούμενη «επιδείνωση της κατάστασης λόγω της παρόδου πολλών ετών από τη διαπίστωση των προβλημάτων», σε καμία περίπτωση δεν στοιχειοθετεί τέτοια περίσταση.ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1294/2018

Μη νόμιμα και κατά παράβαση των οικείων διατάξεων ανατέθηκε η εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών στον αρχικό ανάδοχο του έργου, αφού δεν συντρέχουν οι από την παράγραφο 1 του άρθρου 8 απαιτούμενες προϋποθέσεις και ειδικότερα δεν αποδεικνύεται ότι οι εν λόγω συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων.

Εκτέλεση χωματουργικών εργασιών  ως συνοδό έργο για τη λειτουργία του ΧΥΤΑ..Με δεδομένα  αυτά και σύμφωνα με όσα  έγιναν  προηγουμένως δεκτά,  το Τμήμα κρίνει κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τις εξεταζόμενες αιτήσεις ότι οι αναφερόμενες ανωτέρω εργασίες στοχεύουν στην προπαρασκευή και θεμελίωση του χώρου επέκτασης του ΧΥΤΑ ........,  εκτιμώμενες δε ως ενιαίο σύνολο,  συνιστούν πρόδρομο και συνοδό τεχνικό έργο,  κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3669/2008, εκείνου που αφορά στη «Διευθέτηση του υφιστάμενου ΧΥΤΑ και επέκταση κυττάρου στη θέση Νευρόπολη του Δήμου ........». Και τούτο, διότι το κύριο αντικείμενό τους, βάσει του οποίου  διαρθρώνεται η υπό κρίση σύμβαση  και το  τελικό τεχνικό αποτέλεσμά τους, μετά την αποκομιδή των υφιστάμενων στο χώρο  απορριμμάτων και μέρους της φυτικής γης, αφορά σε εκσκαφές για τη διαμόρφωση της λεκάνης υποδοχής  του νέου κυττάρου του ΧΥΤΑ και την  κατασκευή  της  εξυγιαντικής  στρώσης  αυτού  (ειδικότερα,  δε,  σε              γενικές εκσκαφές βραχωδών εδαφών, εκσκαφές τάφρων,  μόρφωση  πρανών και του πυθμένα τους, εκσκαφές για τη δημιουργία αναβαθμών και  τριγωνικών τάφρων, εκσκαφές οχετών,  εκσκαφές τεχνικών cut & cover,  καθαίρεση κατασκευών από άοπλο σκυρόδεμα,  αντιστήριξη των πρανών εκσκαφής, επανεπίχωση θεμελίων και τάφρων,  κατασκευή επιχωμάτων,  μόρφωση και συμπύκνωση του εδάφους έδρασης των επιχωμάτων,  κατασκευή της στρώσης έδρασης οδοστρώματος, συμπύκνωση της λωρίδας εδάφους  εκατέρωθεν των ποδών του επιχώματος, προμήθεια και μεταφορά δανείων υλικών κατηγοράς  Ε1 έως Ε4)  και, ως εκ τούτου,   συνδέεται με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Εξάλλου, για την εκτέλεσή τους, συγκεκριμένα, δε, για την εκτέλεση εργασιών  εκσκαφής σε βάθος  9,5 μέτρων,  για την  μόρφωση των πρανών και του πυθμένα τους, για τη δημιουργία των αναβαθμών και των τριγωνικών τάφρων, την  αντιστήριξη των πρανών, τη συμπύκνωση της σκάφης των ορυγμάτων, την επανεπίχωση των θεμελίων και των τάφρων, την κατασκευή, την διαπλάτυνση και  την ανύψωση των επιχωμάτων, την  κατασκευή της στρώσης έδρασης του οδοστρώματος και τη χρήση των εκρηκτικών υλών,  απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι, καθώς και η  χρήση ειδικών τεχνικών μέσων, ήτοι χωματουργικών  και ανυψωτικών μηχανημάτων, μηχανημάτων διακίνησης υλικών, εκσκαπτικών και εκρηκτικών μέσων και λοιπού τεχνικού εξοπλισμού.Ανακαλεί την  18/2014 Πράξη της Αναπληρώτριας  Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου  στο Νομό 

Αποκατάσταση αναχώματος- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα τα ανωτέρω, τα προσκομιζόμενα έγγραφα, την από 9.11.2016 βεβαίωση της Προϊσταμένης του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η Σ.Σ.Ε δεν έχουν εκτελεστεί και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως περιλήφθησαν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση οι εργασίες, που αναλυτικά αναφέρονται στον 1ο Α.Π.Ε. Τούτο διότι, οι ως άνω εργασίες αφορούν σε περαιτέρω εκτεταμένες ζημιές, που προκλήθηκαν στα αναχώματα της ως άνω εργολαβίας, κατόπιν έναρξης ισχύος της αρχικής σύμβασης, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στις εργασίες αποκατάστασης των ζημιών, που προβλέφθηκαν στο πλαίσιο της εργολαβίας αυτής, αλλά κατέστησαν αναγκαίες μεταγενέστερα λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου και συγκεκριμένα λόγω των ως άνω νέων πλημμυρών που προκλήθηκαν, εξαιτίας των οποίων, παρατάθηκε η κήρυξη του νομού ... σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αποκατάστασή τους, δε, είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου «Αποκατάσταση του κυρίως και υπερβλητού αναχώματος …» (βλ. πρ. Ελ Κλιμ. 201/2015 και απόφ. VI Τμημ. 3688/2012).

ΈΡΓΟ-Συμπληρωματική σύμβαση:...ζητείται η ανάκληση της 112/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας το Τμήμα αποφαίνεται ότι κατά τα ορθώς κριθέντα με την προσβαλλόμενη Πράξη οι ως άνω εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι η εκτέλεση αυτών κατέστη αναγκαία λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του αρχικού έργου. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την τεχνική περιγραφή του έργου, με την αρχική σύμβαση επιχειρείται η αποκατάσταση (ανάταξη) των συστημάτων σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης στα τμήματα της γραμμής, που ρητά αναφέρονται σε αυτήν, ώστε να επανέλθουν στην καλή λειτουργική τους κατάσταση, αλλά και η προσθήκη νέων δυνατοτήτων και λειτουργιών. Η σύμβαση αυτή, όπως άλλωστε τούτο αναφέρεται και στην ως άνω αιτιολογική έκθεση, παρουσιάζει ιδιαιτερότητα που οφείλεται στην ανομοιογένεια του εξοπλισμού που επρόκειτο να αναταχθεί /αναβαθμιστεί, καθόσον αυτός έχει εγκατασταθεί από πολλαπλές συμβάσεις, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (πριν από 15 έως και πριν από 30 χρόνια) και υλοποιείται με διαφορετικές τεχνολογικές λύσεις. (..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν, να μην ανακληθεί η 112/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να καταπέσει το καταβληθέν παράβολο.

ΑΝΑΘΕΩΡΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/1314/2018

Εξόφληση 4ου Λογαριασμού έργου, μετά από τη σύναψη 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Μη νόμιμη η δαπάνη, διότι κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 8 παρ.1 του ν.1418/1984, του άρθρου 8 παρ. 3 του π.δ. 334/2000 και του άρθρου 43 παρ.1 του π.δ. 609/1985, η εκτέλεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών υπαγορεύθηκε από την ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας του έργου («για να γίνει λειτουργικό, ολοκληρωμένο και αυτοτελές το έργο») και όχι από τη συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων. Όμοια η 316/2009 πράξη του ιδίου Τμήματος

(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η ανάθεση, μετά από διαπραγμάτευση, στον αρχικό ανάδοχο μέρους των ως άνω εργασιών που αποτέλεσαν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης είναι μη νόμιμη, διότι οι επιπρόσθετες αυτές εργασίες, οι οποίες αφορούσαν την άρδευση, τη λίπανση, το κούρεμα, τη φυτοπροστασία, τον αερισμό και την επισπορά των χλοοταπήτων, δεν προκύπτει - ούτε από την προμνησθείσα αιτιολογική έκθεση ούτε και από την ανωτέρω με αριθμ 70/3.6.2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου - ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου, οι οποίες δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης του έργου, σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου (λ.χ. λόγω απρόβλεπτης ξηρασίας, που κατέστησε αναγκαία την αυξημένη άρδευση, λόγω προσβολής των χλοοταπήτων συγκεκριμένα προσδιορισμένων γηπέδων από ασθένεια, η οποία κατέστησε αναγκαία την επαύξηση των εργασιών φυτοπροστασίας), αλλ’ αντιθέτως, όπως προαναφέρθηκε, στην πρώτη (αιτιολογική έκθεση) οι εν λόγω επιπρόσθετες εργασίες προέκυψαν από αυξομειώσεις στις ποσότητες των εργασιών της μελέτης, μετά από επιμετρήσεις κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών και ακριβέστερες προμετρήσεις των εργασιών, που υπολείποντο για την ολοκλήρωσή τους, χωρίς να αναφέρεται η αιτία των αυξομειώσεων στις ποσότητες των εργασιών και ειδικότερα αιτία συνιστάμενη στη συνδρομή απρόβλεπτων γεγονότων κατά την έννοια, που προαναφέρθηκε. Όσον αφορά τον πρώτο λόγο διαφωνίας αναφορικά με το χρόνο κοινοποίησης στον ανάδοχο της απόφασης έγκρισης του αποτελέσματος της δημοπρασίας απαραδέκτως προβάλλεται, καθώς αναφέρεται σε πλημμέλεια αφορώσα την αρχική σύμβαση, η οποία σύμφωνα με τα αναφερθέντα στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, δεν μπορούσε να ελεγχθεί από τον Επίτροπο κατά την πληρωμή του 4ου λογαριασμού, ενώ ο δεύτερος λόγος διαφωνίας αναφορικά με το ότι δεν συμπεριελήφθησαν στον 2ο συγκριτικό πίνακα οι ενδείξεις του αρχικού προϋπολογισμού προβάλλεται αβασίμως, καθώς τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στον 1ο συγκριτικό πίνακα, ο οποίος περιλαμβάνεται στα στοιχεία του φακέλου, και αναφέρονται στην πράξη επιστροφής.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συμπληρωματικές Συμβάσεις:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ολοκλήρωση ανακατασκευής της γέφυρας ….», καθόσον οι προτεινόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση χωματουργικές εργασίες, εργασίες μεταφοράς δικτύων και εργασίες τοποθέτησης στηθαίων ασφαλείας, δεν αποδεικνύεται ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνησή της και, ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται γι΄αυτές η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Επιπλέον, αυτές οι εργασίες δεν φέρουν συμπληρωματικό χαρακτήρα, αφού δεν σχετίζονται τεχνικώς με την κατασκευή του αρχικού έργου και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ενταχθούν στην ελεγχόμενη σύμβαση.