Εκτέλεση εργασιών καθαρισμού ρεμάτων Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής.,,,ζητείται η ανάκληση της 466/2012 Πράξης του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον κατά το μεγαλύτερο μέρος της αφορά σε εκτέλεση εργασιών, όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο με την προσβαλλομένη, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της αιτούσας εταιρείας. Τούτο δε, διότι οι προπαρατεθείσες εργασίες (απομάκρυνση κλαδιών, κορμών δέντρων και σκουπιδιών, κοπή και απομάκρυνση καμένων δέντρων, καθαρισμός κοίτης από φερτές ύλες, μπάζα κ.λπ. και εργασίες ανακατασκευής συρματοκιβωτίων και πλήρωση αυτών με θραυστό υλικό λατομικής προέλευσης), δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη και προδιαγραφές, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά των προς καθαρισμό ρεμάτων και του ακριβούς μεγέθους των συνολικώς ζητούμενων ποσοτήτων εργασιών. Το γεγονός δε ότι στο τιμολόγιο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ περιλαμβάνονται και οι εν λόγω εργασίες καθαρισμού ρεμάτων, δεν αρκεί για το χαρακτηρισμό τους ως δημόσιου τεχνικού έργου, αφού η σύνταξη του τιμολογίου είναι αναγκαία για την αναλυτική τιμολόγηση των δημοπρατούμενων εργασιών. Ομοίως δεν ασκεί εν προκειμένω επιρροή ο σκοπός των εργασιών αυτών που είναι, πράγματι, η πρόληψη πλημμυρών διά της βελτίωσης της παροχετευτικότητας των ρεμάτων. Ο ως άνω χαρακτηρισμός της σύμβασης δεν δύναται να μεταβληθεί, ακόμα και υπό την εκδοχή ότι τμήμα των προς ανάθεση εργασιών που αναφέρεται σε ανακατασκευή των συρματοκιβωτίων και πλήρωση αυτών με θραυστό υλικό λατομικής προέλευσης αποτελεί εκτέλεση δημόσιου έργου κατά την προεκτεθείσα έννοια. Και τούτο διότι το έργο της ανακατασκευής και πλήρωσης των συρματοκιβωτίων αφορά μικρό μόνο μέρος της συνολικής δαπάνης της σύμβασης και συγκεκριμένα, όπως προεκτέθηκε, ποσό 80.000,00 ευρώ επί συνολικής δαπάνης εργασιών ποσού 595.000,00 ευρώ(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί, να μην ανακληθεί η 466/2012 Πράξη του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον αφορά σε εκτέλεση εργασιών. Τούτο δε, διότι οι ανωτέρω παρατεθείσες εργασίες τόσο αυτές που αφορούν σε απλές καθαιρέσεις με συμβατικά εργαλεία, προϋπολογιζόμενης δαπάνης μόλις 4.044,50 ευρώ, όσο και αυτές που αφορούν στους καθαρισμούς  κοιτών ποταμών ή ρεμάτων από φερτά υλικά, απορρίμματα και αυτοφυή βλάστηση, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων ανέρχεται, όπως ήδη εκτέθηκε, σε 531.318,00 ευρώ, δεν εμπίπτουν στην έννοια του «έργου», δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή - συντήρηση κατά τη λειτουργία και δεν επιτελεί αυτό καθ’ εαυτό μία οικονομική και τεχνική λειτουργία. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν ως έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά των προς καθαρισμό ποταμών και ρεμάτων (βλ. Αποφ. VI Τμ.Ελ.Συν. 752/2013, πράξεις Ζ΄ Κλιμ. 360/2014 148/2014, 231, 213/2013, 467/2012 ), ενώ καμία επιρροή δεν ασκεί στο χαρακτηρισμό της σύμβασης αυτής ως σύμβαση υπηρεσιών το γεγονός της πρόβλεψης και εργασιών καθαιρέσεων, αφενός διότι πρόκειται για ελάχιστο τμήμα της σύμβασης, μόλις 4.044,50 ευρώ και αφετέρου διότι πρόκειται για απλές καθαιρέσεις κατασκευών, για τις οποίες δεν απαιτούνται εξειδικευμένη τεχνική γνώση και χρήση εξειδικευμένων εργαλείων. Ενόψει αυτών, για την ανάδειξη αναδόχου δεν δύνανται να τύχουν εφαρμογής οι, εφαρμοσθείσες εν προκειμένω, διατάξεις του ν. 4412/2016 που αφορούν στην ανάθεση δημοσίων έργων, αλλά αυτές που αφορούν στην ανάθεση υπηρεσιών εντός κοινοτικών ορίων.  Αυτόθροη συνέπεια των ανωτέρω είναι, αφενός μεν στη διακήρυξη και στο σχέδιο σύμβασης να έχουν συμπεριληφθεί όροι οι οποίοι δεν προσήκουν στη διαδικασία ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας, αφετέρου δε να παρουσιάζονται ελλείψεις στη διεξαχθείσα διαγωνιστική διαδικασία. Ειδικότερα: α) κατά παράβαση της αρχής της ισότητας το δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό περιορίσθηκε σε συγκεκριμένο μόνο κύκλο εργοληπτικών επιχειρήσεων και κοινοπραξιών, β) κατά παράβαση των άρθρων 5 και 61 επ. του ν. 4412/2016, λαμβανομένου υπόψη του προϋπολογισμού της υπό ανάθεση υπηρεσίας, δεν δημοσιεύθηκε περίληψη της διακήρυξης στην Επίσημη Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γ) μη νομίμως επιβαρύνθηκε ο προϋπολογισμός του διαγωνισμού και εν συνεχεία η σύμβαση εκτέλεσης εργασιών, ήτοι παροχής υπηρεσιών, με κόστος γενικών εξόδων, εργολαβικού οφέλους, απροβλέπτων και αναθεώρησης (βλ. Αποφ. VI Τμ.Ελ.Συν. 752/2013).

Αποκαταστάσεις ρεμάτων και δικτύου ύδρευσης:..ζητείται η ανάκληση της 494/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην σκέψη ΙΙ της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι δεν προκύπτουν αιτιολογημένα οι περιστάσεις σοβαρού επικείμενου κινδύνου που επέβαλαν την κατεπείγουσα εκτέλεση του έργου κατόπιν εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης χωρίς δημοσίευση διακήρυξης, κατά τα ορθώς κριθέντα υπό του Κλιμακίου. Ειδικότερα, από την 207/23.11.2009 απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου ... δεν προκύπτει ότι οι κατηγορίες εργασιών που ήταν αναγκαίες για τις αποκαταστάσεις ρεμάτων και δικτύων ύδρευσης ήταν έκτασης και έντασης απαγορευτικής της τακτικής ανοικτής διαδικασίας ανάθεσης. Συγκεκριμένα, οι εργασίες καθαρισμού ρεμάτων στους οικισμούς .., … και … και η κατασκευή τοιχίων αντιστήριξης σε διασταυρώσεις ρεμάτων και δόμων καθώς και ιρλανδικών τάφρων δεν δικαιολογούν την εφαρμογή της επίμαχης εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης, καθόσον τέτοιου είδους εργασίες εκτελούνται προληπτικά, προγραμματισμένα και με τακτικές διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Περαιτέρω, το νησί δεν υπέστη ζημιές από τις οποίες προέκυπτε σοβαρός επικείμενος κίνδυνος, όπως επιβεβαιώνεται από τις περιορισμένες αναφορές που γίνονται στην προαναφερθείσα από 29.10.2009 εισήγηση του Νομάρχη …, στην οποία εκτίθεται ότι ο ήδη Δήμος ... επλήγη μεν από ισχυρές βροχοπτώσεις, ωστόσο οι καθαρισμοί ρεμάτων που είχαν συντελεστεί απέδωσαν και συνέβαλαν στο να μην προκληθούν πλημμυρικά φαινόμενα ούτε να απειληθούν ζωές και περιουσίες.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η προσβαλλόμενη πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί και η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί...Δεν ανακαλεί την 494/2017 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου  ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ  ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/1311/2018

Εξόφληση λογαριασμού έργου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγινα δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, νομίμως καταβάλλεται από το Δήμο ..., σε βάρος των εγγεγραμμένων για την εκτέλεση του έργου πιστώσεων,  η δαπάνη  απολογιστικών εργασιών, που αντιστοιχεί στην αξία της ασφάλτου που χρησιμοποιήθηκε για την εκτέλεση του έργου,   όπως αυτή προκύπτει από το οικείο  πρωτόκολλο υπολογισμού της  αξίας της και περιλαμβάνεται στη σχετική πιστοποίηση,  έστω και αν αυτή υπερβαίνει το ποσό της από 31.8.2010 σύμβασης. Είναι δε απορριπτέος ως ερειδόμενος επί αναληθούς προϋποθέσεως ο προβαλλόμενος από τον Επίτροπο λόγος ότι πρόκειται περί αύξησης της ποσότητας ασφαλτικών εργασιών, αφού από τα στοιχεία του φακέλου και ιδίως την  τεχνική έκθεση του έργου, τον 1ο και τον 2ο Α.Π.Ε.,  προκύπτει ότι  η αύξηση των ποσοτήτων ασφαλτικών εργασιών περιλήφθηκε στον 1ο Α.Π.Ε. και καλύφθηκε  κατά ένα μέρος από τις επί έλασσον δαπάνες της ομάδας αυτής και κατά ένα μέρος από το κονδύλι των απροβλέπτων. Συναφώς, απορριπτέος είναι και ο έτερος  προβαλλόμενος λόγος  ότι  η αύξηση των ποσοτήτων ασφάλτου συνεπάγεται αύξηση  των ποσοτήτων της βάσης οδοστρωσίας που ανήκει σε χωριστή ομάδα εργασιών και έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% του συνόλου της ομάδας «οδοστρωσία», αφού το μεν δεν υπήρξε αύξηση των ποσοτήτων ασφάλτου, το δε η αύξηση της δαπάνης της ομάδας «οδοστρωσία» περιλήφθηκε στον 1ο Α.Π.Ε. και καλύφθηκε, όπως διαλαμβάνεται στην αιτιολογική του έκθεση, από το κονδύλι των απροβλέπτων,  για την ανάλωση του οποίου δεν υφίσταται ο περιορισμός της μη υπέρβασης του 20%  της συμβατικής δαπάνης  της ομάδας  αυτής. Περαιτέρω, νομίμως καταβάλλεται, καθ’ υπέρβαση του συμφωνηθέντος εργολαβικού ανταλλάγματος,  η δαπάνη αποκατάστασης βλαβών, σύμφωνα 11311/10.5.2011 πρωτόκολλο διαπίστωσης βλαβών,  το οποίο φέρει νόμιμη και επαρκή αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή γεγονότων ανωτέρας βίας, που συνίστατο  σε  αναπότρεπτα φυσικά φαινόμενα (συνεχείς βροχοπτώσεις και έντονη χιονόπτωση) που  εκδηλώθηκαν  κατά τρόπο και ένταση που δεν ήταν  δυνατό να προβλεφθούν. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση η  έλλειψη  τεχνικών έργων  απορροής ομβρίων  υδάτων  ανάντι του εκτελούμενου έργου και στην περιοχή  άνωθεν αυτού, δεν μπορεί να αποδοθεί σε  υπαιτιότητα του αναδόχου, αφού  η απόφαση περί της αναγκαιότητας εκτέλεσής τους και η κατασκευή τους, εκφεύγει των αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεών του. Κατ’ ακολουθίαν αυτών, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και πρέπει αυτό να θεωρηθεί.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη  σύμβαση   δεν αφορά σε κάποια από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ του Προσαρτήματος Α΄ του ν. 4412/2016 (βλ. και Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ) ούτε περιλαμβάνει την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών,  αφού παρεμβάσεις στη διατομή των ρεμάτων δεν θα γίνουν, πλην του καθαρισμού της κοίτης από απορρίμματα, φερτά, μπάζα και βλάστηση.   Περαιτέρω, το τεχνικό αντικείμενο της δεν είναι αυτοτελές λειτουργικό αποτέλεσμα (οικονομικά ή τεχνικά)  εργασιών μηχανικού, προεχόντως διότι δεν έχει συνταχθεί ειδική τεχνική μελέτη μηχανικού αλλά μία συνοπτική τεχνική περιγραφή των προς εκτέλεση εργασιών (VI Tμ. 752/2013, Ε' Κλιμάκιο 56/2017, 309/2013 κ.α.). Οι εργασίες αυτές, που αφορούν σε καθαρισμό  κοιτών ποταμών από φερτά υλικά  και απορρίμματα, καθαρισμό αυτών  από αυτοφυή βλάστηση (καλαμιές , δένδρα κ.λ.π.) καθώς και κοπή και εκρίζωση  δένδρων, χωρίς αφαίρεση εδαφικού υλικού, δεν είναι τεχνικά εξειδικευμένες αλλά εντάσσονται  αμιγώς στην έννοια της δημόσιας σύμβασης υπηρεσιών (βλ. κατά περίπτωση VI Τμ. 405/2017,  752/2013 και 357/2014, βλ. και Ζ' Κλιμάκιο 304/2015, Πρ. VII Τμ. 276/2006,  161, 162/2008, 144, 353/2010 κ.α.), χωρίς να αρκεί για τον αντίθετο νομικό χαρακτηρισμό, ενόψει όσων έγιναν  δεκτά ερμηνευτικά, μόνο το γεγονός ότι   συνδέονται λειτουργικά με ένα δημόσιο τεχνικό   έργο.   Επειδή η  επίμαχη  διαγωνιστική διαδικασία  έχει ως αντικείμενο την ανάθεση παροχής  υπηρεσιών και όχι την εκτέλεση δημοσίου έργου  και ενόψει του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της,   μη νομίμως δεν τηρήθηκαν εν προκειμένω οι απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας σε ενωσιακό επίπεδο. Περαιτέρω, μη νομίμως και κατά παράβαση των αρχών του ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού περιορίσθηκε ο κύκλος των δικαιούμενων συμμετοχής σε εργοληπτικές επιχειρήσεις που   δραστηριοποιούνται σε έργα κατηγορίας υδραυλικά τάξης 2ας και άνω. Τέλος, μη νομίμως προβλέπονται δαπάνες  για Γ.Ε. και Ε.Ο.,   απρόβλεπτα και αναθεώρηση.  Λόγω των πλημμελειών αυτών η ελεγχόμενη διαδικασία καθίσταται μη σύννομη στο σύνολό της με συνέπεια να κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. 

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/43/2018.

Ανάθεση των υπηρεσιών καθαρισμών ρεμάτων.Ζητείται η ανάκληση της 2/2017 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...) Με δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ελεγχόμενης σύμβασης υπερβαίνει το κατώτερο όριο των 209.000,00 ευρώ, το Τμήμα κρίνει, κατ΄αρχάς, ότι ο νομικός χαρακτηρισμός αυτής θα καθορισθεί, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ), με βάση τα οριζόμενα στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ. Δοθέντος δε, ότι αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης είναι ο καθαρισμός ρεμάτων στην πλημμυρόπληκτη περιοχή του Δήμου Οιχαλίας, το οποίο περιλαμβάνει εργασίες καθαρισμού κοιτών από αυτοφυή βλάστηση και φερτά υλικά καθώς και την εκτέλεση τεχνικών εργασιών αποκατάστασης παλαιών τεχνικών έργων, διαμόρφωσης, ενίσχυσης και αντιστήριξης των κοιτών και των πρανών ενός μεγάλου δικτύου ποταμών και ρεμάτων, έχει μικτό χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης έργου και υπηρεσιών, ο προέχων χαρακτήρας της οποίας δεν είναι η παροχή υπηρεσιών καθαρισμού των ποταμών χειμάρρων και ρεμάτων από την αυτοφυή βλάστηση και τα φερτά υλικά από τις κοίτες τους, οι οποίες έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα και εκτελούνται εν είδει προετοιμασίας για τις τεχνικές επεμβάσεις που πρόκειται να ακολουθήσουν, αλλά η κατασκευή ενός πλήρους λειτουργικού έργου, το οποίο επιτελεί μια τεχνική λειτουργία, ως προϊόν των εργασιών που θα εκτελεστούν και συνίσταται στην κατασκευή ενός ολοκληρωμένου συστήματος για την εξασφάλιση της φυσικής και ομαλής ροής και απορροής των υδάτων και την αποτροπή υπερχειλίσεων ή πλημμυρών μέσω της αποκατάστασης των κατεστραμμένων τεχνικών έργων, της κατασκευής νέων και της έντεχνης διαμόρφωσης των κοιτών και των πρανών σε ένα ευρύτατο υδάτινο πλέγμα ποταμών, ρεμάτων και χειμάρρων της ήδη πληγείσας από πλημμύρες γεωγραφικής περιοχής του Δήμου Οιχαλίας. Για την κατασκευή του συστήματος αυτού, η επίμαχη διακήρυξη προβλέπει την εκτέλεση εργασιών (κατασκευή τεχνικών έργων και αποκατάσταση παλαιών, εκβαθύνσεις-διαπλατύνσεις κοιτών ποταμών ή ρεμάτων με χρήση ειδικού μηχανικού εξοπλισμού, αντιστήριξη των κοιτών και των πρανών με την κατάλληλη απόθεση υλικών, κατασκευή και εγκατάσταση φατνών αντιστήριξης και λοιπές κατασκευές από σκυρόδεμα), που υπάγονται στην έννοια του δημοσίου έργου και η εκτέλεση των οποίων είναι απαραίτητη για την εκπλήρωση ενός ολοκληρωμένου τεχνικού αποτελέσματος, στο οποίο απέβλεψε η αναθέτουσα αρχή. Ως εκ τούτου, η ελεγχόμενη διαδικασία ανάθεσης δημόσιας σύμβασης έχει χαρακτήρα, προεχόντως, δημόσιας σύμβασης έργου, χαρακτηρισμός που επιρρωνύεται και από την ανάλυση του τιμολογίου σε σχέση με τον προϋπολογισμό του έργου, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα και από την αιτούσα. Περαιτέρω, δοθέντος ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ελεγχόμενης σύμβασης έργου είναι κατώτερη του ορίου των 5.225.000,00 ευρώ, η σύναψή της δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ, αλλά διέπεται από τις διατάξεις της Κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής Δημοσίων Έργων (ν. 3669/2008, Α΄ 116 «ΚΔΕ») , στο πεδίο εφαρμογής της οποίας εμπίπτουν και τα έργα των περιφερειών σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ.1 αυτής, και τους όρους της οικείας διακήρυξης, και όχι από τον αναλογικώς εφαρμοζόμενο για τις διαδικασίες ανάθεσης υπηρεσιών «Κανονισμό Προμηθειών του Δημοσίου» (π.δ. 118/2007, Α΄150), όπως εσφαλμένα έκρινε το Κλιμάκιο. Κατ΄ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι διαπιστωθείσες από το Κλιμάκιο ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και το ελεγχόμενο έργο ορθώς δημοπρατήθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΔΕ, με βάση το σχετικό πρότυπο τεύχος διακήρυξης τύπου Β΄ (βλ. σχετ. τα δημοσιευθέντα στο ΦΕΚ Β΄/311/15.2.2016 πρότυπα τεύχη διακηρύξεων, που ίσχυαν κατά το κρίσιμο χρόνο δημοσίευσης της οικείας διακήρυξης – βλ. επίσης ΕΣ Τμ. Μειζ. Επταμ. Συνθ. 34/2013, 609/2012, VI Tμ. 6061/2015), χωρίς να χρειάζεται, λόγω του χαμηλού προϋπολογισμού του, δημοσίευση περίληψης στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και τήρηση των απαιτουμένων προς τούτο προθεσμιών, ενώ περαιτέρω ορθώς ο προϋπολογισμός του επιβαρύνθηκε με κόστος γενικών εξόδων, εργολαβικού οφέλους, απρόβλεπτων και αναθεώρησης.Κατόπιν αυτών, η αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 2/2017 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου και το σχέδιο σύμβασης που είναι σύμφωνο με τους όρους διακήρυξης και τα λοιπά συμβατικά τεύχη του διαγωνισμού, να υπογραφεί, υπό τον όρο ότι θα συμπληρωθεί ο αριθμός της εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης που οφείλει να καταθέσει ο ανάδοχος του έργου καθώς και το ποσό αυτής, το οποίο θα ανέρχεται σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης, χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 17 της διακήρυξης), ήτοι ποσό 17.073,17 ευρώ (341.463,42 Χ 5%).

Εργασίες αποκατάστασης ζημιών του οδικού δικτύου:..ζητείται η ανάκληση της 493/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην σκέψη ΙΙ της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι δεν προκύπτουν αιτιολογημένα οι περιστάσεις σοβαρού επικείμενου κινδύνου που επέβαλαν την κατεπείγουσα εκτέλεση του έργου κατόπιν εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης χωρίς δημοσίευση διακήρυξης, κατά τα ορθώς κριθέντα υπό του Κλιμακίου. Ειδικότερα, από την οικεία τεχνική έκθεση δεν προκύπτει ότι οι κατηγορίες εργασιών που ήταν αναγκαίες για τις αποκαταστάσεις ρεμάτων και δικτύων ύδρευσης ήταν έκτασης και έντασης απαγορευτικής της τακτικής ανοικτής διαδικασίας ανάθεσης. Ομοίως, οι εργασίες συντήρησης του οδικού δικτύου, οι οποίες δεν συνδέονται ειδικά με σοβαρό επικείμενο κίνδυνο, αλλά εκτελούνται για τη διατήρηση του επιβαλλόμενου επιπέδου οδικής ασφάλειας, δεν δικαιολογούν την εφαρμογή της επίμαχης εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης, καθόσον τέτοιου είδους εργασίες εκτελούνται προληπτικά, προγραμματισμένα και με τακτικές διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Εξάλλου, το νησί δεν υπέστη ζημιές από τις οποίες προέκυπτε σοβαρός επικείμενος κίνδυνος, όπως επιβεβαιώνεται από τις περιορισμένες αναφορές που γίνονται στην προαναφερθείσα από 29.10.2009 εισήγηση του Νομάρχη …, στην οποία εκτίθεται ότι ο ήδη Δήμος ... επλήγη μεν από ισχυρές βροχοπτώσεις, ωστόσο οι καθαρισμοί ρεμάτων που είχαν συντελεστεί απέδωσαν και συνέβαλαν στο να μην προκληθούν πλημμυρικά φαινόμενα ούτε να απειληθούν ζωές και περιουσίες.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η προσβαλλόμενη πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί και η υπό κρίση αίτηση καθώς και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.Δεν ανακαλεί την 493/2017 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου... ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/1310/2018​....

Αμοιβή εργασιών καθαρισμού ρεμάτων και μίσθωσης μηχανημάτων​: Με δεδομένα αυτά, το αντικείμενο των ελεγχόμενων «εργασιών καθαρισμού ρεμάτων» δεν είναι ομοειδές με το αντικείμενο των λοιπών άνω αναφερόμενων εργασιών και ως εκ τούτου, ενόψει το ότι το συνολικό ποσό τους δεν υπερβαίνει το όριο των 20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., νομίμως αυτές ανατέθηκαν απευθείας, σύμφωνα με το άρθρο 118 του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, οι εν λόγω συμβάσεις, που αποσκοπούν στον καθαρισμό τμημάτων των πέντε, συνολικά, ρεμάτων της περιοχής στη Δ.Ε. Αν. ..., περιλαμβάνουν πρωτίστως εργασίες απομάκρυνσης φερτών υλικών, μπαζών και απορριμμάτων, εργασίες οι οποίες δεν παρουσιάζουν ομοιότητα με όσες έχουν ανατεθεί με τις λοιπές συμβάσεις. Εξάλλου, σύμφωνα με τη σχετική τεχνική περιγραφή, για την άρτια εκτέλεση των συμβάσεων αυτών απαιτείται η χρήση φορτωτή και διαξονικού ανατρεπόμενου φορτηγού, ήτοι μηχανημάτων διάφορων από αυτά που απαιτούνται για την ολοκλήρωση των αναθέσεων που αφορούν στον καθαρισμό της φυτικής βλάστησης στο δημοτικό οδικό δίκτυο και στη συντήρηση των αγροτικών οδών, στις τεχνικές περιγραφές των οποίων δεν ορίζονται συγκεκριμένα μηχανήματα για την εκτέλεσή τους. Επιπλέον, οι επίμαχες συμβάσεις εκτέλεσης εργασιών καθαρισμού των ρεμάτων δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ομοειδείς με τη σύμβαση μίσθωσης μηχανημάτων ειδικού τύπου εκσκαφέα για την προετοιμασία του Δήμου ενόψει της χειμερινής περιόδου, δεδομένου ότι οι πρώτες αφορούν στην παροχή υπηρεσιών, ενώ η τελευταία στην προμήθεια αγαθών και, περαιτέρω, από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι η μίσθωση του ερπυστριοφόρου περιστροφικού εκσκαφέα και του τροχοφόρου περιστροφικού εκσκαφέα θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες καθαρισμού των συγκεκριμένων ρεμάτων. Επομένως, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως μερικότερα τμήματα ενιαίας εργασίας, ώστε να αποτελούν προϊόντα μη νόμιμης κατάτμησης. Ως εκ τούτου, οι επίμαχες συμβάσεις έχουν ανατεθεί νομίμως. Κατ’ ακολουθία, οι εντελλόμενες δαπάνες, ως ερειδόμενες σε νομίμως συναφθείσες συμβάσεις, είναι νόμιμες και τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν.

Κατάτμηση-έργου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι οι ανωτέρω εργασίες που εκτελέστηκαν στο Δήμο .... δεν είναι ανεξάρτητες και αυτοτελείς, αλλά αποτελούν ενιαίο σύνολο ιδίων ή παρεμφερών εργασιών (εργασίες συντήρησης του δικτύου ομβρίων υδάτων και των φρεατίων υδροσυλλογής του Δήμου), οι οποίες εκτελούνται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, κατά την ίδια χρονική περίοδο, επιπλέον δε ανατέθηκαν και οι τρεις στον ίδιο εργολάβο, οι δύο δε από αυτές την ίδια ημέρα (11.6.2010). Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η κατάτμηση των ανωτέρω εργασιών συντήρησης σε τρεις επιμέρους ξεχωριστές συμβάσεις, με το χαρακτηρισμό αυτών ως «ανεξάρτητων εργασιών», με σκοπό την αποφυγή διενέργειας δημόσιου μειοδοτικού διαγωνισμού και την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός κάθε ομάδας εργασιών χωρίς Φ.Π.Α. (12.393,00 ευρώ, 12.396,00 ευρώ και 12.194,00 ευρώ), υπερβαίνει τα προαναφερόμενο όριο της απευθείας ανάθεσης μικρών δημοτικών έργων και εργασιών συντήρησης.

Nομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης με αντικείμενο «Αντιπλημμυρικά έργα Π.Ε.Η. ...»(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, ως εκ του αντικειμένου της, έχει το χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών, καθόσον αφορά σε εκτέλεση εργασιών. Τούτο δε, διότι οι προπαρατεθείσες εργασίες δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, δεδομένου ότι δεν συνίστανται σε κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Αντιθέτως, μάλιστα, για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, από επαγγελματίες χειριστές που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη συνήθη εμπειρία χρήσης τους. Προς τούτο συνηγορεί και το γεγονός της ύπαρξης εν προκειμένω μίας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη, αλλά και χωρίς ειδικότερη αναφορά του ακριβούς μεγέθους των συνολικώς ζητούμενων ποσοτήτων εργασιών.