Συμπληρωματικές εργασίες δεν κατέστησαν κατά την εκτέλεση του έργου αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων δεν είναι νόμιμες.

Συμπληρωματικές εργασίες που δεν αποδείχθηκε ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων.

Επέκταση ΧΥΤΑ...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.  Και τούτο, πρωτίστως διότι, προϋπόθεση για τη νόμιμη ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών, κατά το άρθρο 57 της Κωδικοποίησης της Νομοθεσίας Δημοσίων Έργων, αποτελεί οι συμπληρωματικές εργασίες να κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων «κατά την εκτέλεση του έργου», επομένως, κρίσιμος χρόνος για τη συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων είναι ο χρόνος ανάθεσης της αρχικής σύμβασης, όπως προσδιορίζεται από την ημερομηνία της σχετικής κατακυρωτικής απόφασης.  Εντούτοις, στην προκειμένη περίπτωση, οι ζημίες στον ΧΥΤΑ … από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή στις 21-22.10.2016 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση και δεν αμφισβητούνται), προκλήθηκαν και διαπιστώθηκαν σε χρόνο πριν από την ανάθεση της από 15.6.2017 αρχικής σύμβασης, η οποία κατακυρώθηκε στον ανάδοχο με την 21/10.2.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής (βλ. την προαναφερθείσα 114/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου).  Περαιτέρω, η αναθέτουσα αρχή επικαλείται μεν την επέλευση ακραίων καιρικών φαινομένων την 1.12.2017 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση του Α.Π.Ε. και δεν αμφισβητούνται), ήτοι σε χρόνο κατά την εκτέλεση της εργολαβίας, πλην όμως δεν συνδέει την επέλευση των φαινομένων αυτών με συγκεκριμένες ζημίες, στην αποκατάσταση των οποίων αποσκοπούν οι εργασίες που ήδη περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση (δηλαδή δεν προκύπτει ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των απρόβλεπτων περιστάσεων και των ανατιθέμενων εργασιών). 

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2-6 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι α) δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες κατασκευής των ιδιωτικών παροχών και β) κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού. Οι δύο αυτές ομάδες εργασιών δεν μπορούν να προσδιοριστούν ως προς το ποσό τους από το Κλιμάκιο, καθότι, όπως έγινε δεκτό ανωτέρω (σκέψη 7.11), δεν προσκομίστηκε ακριβής ανάλυση του ποσού της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης από την αναθέτουσα αρχή, παρότι ζητήθηκε σχετικώς με τις προηγηθείσες δύο αναβλητικές Πράξεις αυτού.Για τους λόγους αυτούς Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης Μοιρών», ως προς τις εργασίες της κατασκευής των ιδιωτικών παροχών.Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης ...», ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού

Μη νόμιμα και κατά παράβαση των οικείων διατάξεων ανατέθηκε η εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών στον αρχικό ανάδοχο του έργου, αφού δεν συντρέχουν οι από την παράγραφο 1 του άρθρου 8 απαιτούμενες προϋποθέσεις και ειδικότερα δεν αποδεικνύεται ότι οι εν λόγω συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 8 παρ. 3 δ του π.δ. 334/2000 (και οι αντίστοιχες των άρθρων 8 παρ. 1 του ν. 1418/1984, όπως ισχύει και 43 του π.δ./τος 609/1985), καθόσον οι πρόσθετες εργασίες, που αποτελούν το συμβατικό αντικείμενο της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης α)είναι πράγματι συμπληρωματικές, σύμφωνα με όσα ήδη εκτέθηκαν και δεν περιλαμβάνονται στο αρχικό συμβατικό αντικείμενο του έργο (βλ. αρχική σύμβαση και συμβατικό τεύχος τεχνικής περιγραφής), β) κατέστησαν αναγκαίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων .., γ) δεν μπορούν από τη φύση τους να διαχωρισθούν από την εκτέλεση της κύριας σύμβασης χωρίς να δημιουργήσουν προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή, δ) η δε συνολική δαπάνη τους, η οποία ανέρχεται σε 1.370.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ δεν υπερβαίνει το 50% του ποσού (2.945.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.) της κύριας σύμβασης.Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι πρόσθετες εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση, αποτελούν συμπληρωματικές εργασίες κατά την έννοια των διατάξεων που προαναφέρθηκαν και ως εκ τούτου δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης αυτής.

Η Πράξη 249/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το υποέργο «Επείγουσες παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του ρέματος Μάνθειας του Δήμου Αλεξανδρούπολης». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης, συμβατικής δαπάνης 730.274,07 ευρώ, η οποία επιφέρει αύξηση στην αρχική σύμβαση κατά 49,99%. Η ανάγκη για τις συμπληρωματικές εργασίες (αύξηση ποσοτήτων για καθαρισμό και αποκατάσταση των διατομών του ρέματος) προέκυψε από τις δασικές πυρκαγιές του Αυγούστου 2023 στον νότιο Έβρο και τα επακόλουθα πλημμυρικά φαινόμενα. Οι εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν. 4412/2016, καθώς είναι αναγκαίες, δεν αλλοιώνουν την φύση του έργου και υφίστανται τεχνικοί λόγοι που καθιστούν ασύμφορη την αλλαγή αναδόχου.

Η Πράξη 313/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρεμβάσεων αναβάθμισης Διοικητηρίου Π.Ε. Μεσσηνίας» της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Η 2η συμπληρωματική σύμβαση, ύψους 3.223.732,30 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), κρίθηκε απαραίτητη λόγω διαφοροποιήσεων στη θεμελίωση του στατικού φορέα του κτιρίου που διαπιστώθηκαν κατά τις αποξηλώσεις. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν. 4412/2016, καθώς είναι συναφείς και απόλυτα αναγκαίες για την τελειοποίηση του έργου, χωρίς να υπερβαίνουν το όριο του 50% αθροιζόμενες με την 1η προσθήκη (49,70%). Κατόπιν αυτών, δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης, υπό τον όρο εξασφάλισης της χρηματοδότησης.

Συμπληρωματικές συμβάσεις – πρόσθετες εργασίες:Μη νόμιμη η εξόφληση του 2ου λογαριασμού και του 1ου λογαριασμού της πρώτης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ασφαλτοστρώσεις - Διαμορφώσεις οδών πόλης και οικισμών 2010», καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄ 116/2008) προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, διότι δεν προκύπτει ότι  οι  συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης.

Αποκατάσταση αναχώματος- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα τα ανωτέρω, τα προσκομιζόμενα έγγραφα, την από 9.11.2016 βεβαίωση της Προϊσταμένης του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η Σ.Σ.Ε δεν έχουν εκτελεστεί και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως περιλήφθησαν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση οι εργασίες, που αναλυτικά αναφέρονται στον 1ο Α.Π.Ε. Τούτο διότι, οι ως άνω εργασίες αφορούν σε περαιτέρω εκτεταμένες ζημιές, που προκλήθηκαν στα αναχώματα της ως άνω εργολαβίας, κατόπιν έναρξης ισχύος της αρχικής σύμβασης, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στις εργασίες αποκατάστασης των ζημιών, που προβλέφθηκαν στο πλαίσιο της εργολαβίας αυτής, αλλά κατέστησαν αναγκαίες μεταγενέστερα λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου και συγκεκριμένα λόγω των ως άνω νέων πλημμυρών που προκλήθηκαν, εξαιτίας των οποίων, παρατάθηκε η κήρυξη του νομού ... σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αποκατάστασή τους, δε, είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου «Αποκατάσταση του κυρίως και υπερβλητού αναχώματος …» (βλ. πρ. Ελ Κλιμ. 201/2015 και απόφ. VI Τμημ. 3688/2012).