Τροποποιητική σύμβαση / προμήθεια «Συστήματος Φάσματος Δορυφορικών Επικοινωνιών (ΣΕΦΔ)» (...)Συνεπώς, η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 ερμηνεύεται αυτόνομα και έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα, καθώς οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο. Η έννοια δε αυτή φωτίζεται ερμηνευτικά από τις κατευθύνσεις των διατάξεων της παρ. 6 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων προμηθειών που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό του έλεγχο και έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των τροποποιήσεων de minimis (βλ. άρθρο 132 παρ. 2 ν. 4412/2016), ή συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης, του τρόπου ή/και του τόπου παράδοσης των προς προμήθεια ειδών. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο οι τροποποιητικές συμβάσεις προμηθειών που συνάπτονται κατ’ εφαρμογή σαφών και ρητών όρων της αρχικής σύμβασης, διατυπωμένων με ακρίβεια, όπως είναι οι προαιρέσεις (βλ. άρθρο 132 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016), καθώς και οι μεταβολές σε επιμέρους όρους της σύμβασης που δεν έχουν αντίκτυπο επί του οικονομικού αντικειμένου της και γίνονται κατ’ εφαρμογή διατάξεων της νομοθεσίας περί την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων.(...) η υποβληθείσα προς έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσα ... τροποποίηση της ... αρχικής σύμβασης (ως αυτή έχει ήδη τροποποιηθεί με τις ... και ... τροποποιητικές συμβάσεις), αφορά στην παράταση του χρονοδιαγράμματος των παραδόσεων εκάστου παραδοτέου, σύμφωνα με το προεκτεθέν αίτημα της Αναδόχου, χωρίς να επιφέρει μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση ανάγεται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης τα οποία ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ν.4412/2016 και δεν μεταβάλλουν ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

Προμήθεια «Αντιδραστηρίων (τεστ) (.....)Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η αξία της ανωτέρω από 23.5.2022 εγκριθείσας τροποποίησης της 58018/16.10.2020 αρχικής ελεγχθείσας από το Κλιμάκιο σύμβασης ανέρχεται σε 156.672,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ και, επομένως, υπολείπεται (μειωτικά) τόσο του 10% της αξίας της αρχικής αυτής σύμβασης, όπως το συνολικό ποσό (τιμή) της έχει διαμορφωθεί μετά και την ενεργοποίηση του ανωτέρω δικαιώματος προαίρεσης (5.000.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ), όσο και του κατώτατου ορίου των 214.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ της περ. γ΄ του άρθρου 5 του ν. 4412/2016, που εφαρμόζεται στις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών των μη κεντρικών κυβερνητικών αρχών, όπως η ανωτέρω ΥΠΕ (ν.π.δ.δ.). Εξάλλου, με την εν λόγω τροποποίηση δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της ανωτέρω αρχικής σύμβασης, καθώς η διά της ανωτέρω τροποποίησης σκοπούμενη μεταβολή της αφορά αποκλειστικώς στη μείωση της τιμής μονάδας των υπολοίπων προς προμήθεια στο πλαίσιο εκτέλεσης της σύμβασης αντιδραστηρίων (τεστ), και, κατ’ επέκτασιν, στη μείωση της συνολικής τιμής των αντιδραστηρίων αυτών. Επομένως, η ανωτέρω υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση σύμβασης ερείδεται στις διατάξεις του άρθρου 132 παρ. 2 του ν. 4412/2016 και, συνεπώς, σε συνδυασμό με το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020 αλλά και σύμφωνα με όσα έγιναν σχετικώς δεκτά στη σκέψη 3, δεν εμπίπτει στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απαραδέκτως έχει υποβληθεί στο Κλιμάκιο για τη διενέργεια τέτοιου ελέγχου.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με αυτά τα δεδομένα, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα για έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσα τροποποίηση της από 04.12.2020 συμφωνίας - πλαίσιο, αφορούν στην επικαιροποίηση του πίνακα με τα προς επισκευή απορριματοφόρα οχήματα, χωρίς να επιφέρει μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση δεν μεταβάλλει ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

Αντικείμενο τη «μίσθωση ντιζελοκίνητων αρθρωτών (με ρυμουλκό) και κανονικών (διαξονικών) αστικών λεωφορείων από τον ΟΑΣΘ».(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στις σκέψεις 2 - 4 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποίηση συνιστά μερική ενεργοποίηση του σχετικού όρου του άρθρου 1 (στοιχείο 17/προαίρεση 2) της 206/2020 σύμβασης περί χρονικής παράτασης αυτής για εννιά μήνες. Η ρήτρα αυτή έχει ήδη ελεγχθεί και κριθεί νόμιμη από το παρόν Κλιμάκιο με την 334/2020 Πράξη του. Ως εκ τούτου, το υποβληθέν σχέδιο τροποποίησης εκφεύγει του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. α΄ και 6 περ. β΄ του ν. 4412/2016, καθόσον πρόκειται για τροποποίηση που προβλέπεται σε σαφή, ακριβή και ρητή ρήτρα αναθεώρησης της αρχικής σύμβασης.Αποφαίνεται ότι απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο το σχέδιο τροποποίησης της 206/2020 σύμβασης μεταξύ του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) και της αναδόχου «…» περί χρονικής παράτασής της. 

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΚΑΥΣΙΜΩΝ:Ζητείται η ανάκληση της 310/2023 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου (Δ΄ Διακοπών) Περαιτέρω, όσα επιπλέον διαλαμβάνονται στις συνεκδικαζόμενες προσφυγές και αφορούν στην αναγκαιότητα της σύναψης της πρώτης τροποποιητικής σύμβασης είναι απορριπτέα ως αλυσιτελώς προβαλλόμενα, ενώ οι λόγοι που αφορούν τόσο στην έλλειψη ευθύνης της προσφεύγουσας εταιρείας όσο και στη «συγγνωστή πλάνη» των οργάνων του Δήμου πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι, ενόψει και της φύσης του ασκούμενου από το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχου νομιμότητας που αποβλέπει στη διαπίστωση της αντικειμενικής ακεραιότητας των διαγωνιστικών διαδικασιών.Κατ’ ακολουθίαν αυτών, η κρίση της προσβαλλομένης, ότι η ελεγχόμενη 4η τροποποιητική συμφωνία δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας παρίσταται ορθή, απορριπτομένων ως αβασίμων όσων προβάλλονται από τους προσφεύγοντες, ανεξαρτήτως του ότι, σε κάθε περίπτωση, ουδεμία απολύτως αιτιολογία διαλαμβάνεται ως προς την αναγκαιότητα έγκρισης της εν λόγω 4ης τροποποίησης της αρχικής σύμβασης.Ως εκ τούτου, οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές ανάκλησης πρέπει να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, το δε παράβολο που κατατέθηκε από την πρώτη προσφεύγουσα πρέπει να καταπέσει υπέρ του Δημοσίου (άρθρα 310 παρ. 1 και 336 παρ. 1 του ν. 4700/2020).(...)Δεν ανακαλεί την 310/2023 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Συμπληρωματική σύμβαση έργου- δίκτυα αποχέτευσης...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2-5 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η συμπληρωματική σύμβαση, δεν είναι απρόβλεπτες κατά την έννοια του νόμου και δεν δικαιολογούν τη σύναψη αυτής.Ειδικότερα, ανεξαρτήτως της νομιμότητας της τροποποίησης του αρχικού σχεδιασμού του έργου ως προς την όδευση του αγωγού διάθεσης διατομής Φ355 της αρχικής μελέτης (μεταβολή του σημείου εκβολής του από τον Ποταμό ... στο ρέμα «...») και ως προς τις απαιτήσεις πυροπροστασίας του οικισμού, οι δαπάνες των οποίων δεν βαρύνουν την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, η επιλογή της χρήσης μεταλλικών αντιστηρίξεων σε όλα τα βάθη εκσκαφής του δικτύου ακαθάρτων (συνεπεία της οποίας μεταβλήθηκε σημαντικά το πλάτος των ορυγμάτων - από 1,30μ. έως 1,40μ. - και το βάθος τοποθέτησης των αγωγών και αυξήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι ποσότητες των προς μεταφορά προϊόντων εκσκαφής -από 1.876,02ton σε 48.144,56ton) και η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Έκθεση - Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε σε εκσκαφές ορυγμάτων πλάτους 0,90μ. για το βαρυτικό και καταθλιπτικό δίκτυο ακαθάρτων. Στην αιτιολογική έκθεση του 1ου Α.Π.Ε. δεν παρατίθεται αναλυτική αιτιολογία για τα απρόβλεπτα γεγονότα που επέβαλαν τη μεταβολή αυτή κατά την εκτέλεση του έργου, αλλά ούτε και προκύπτει οποιαδήποτε πλημμέλεια στην οριστική μελέτη και στις τεχνικές λύσεις που περιέχει, περιλαμβανόμενων της χωροθέτησης και του βάθους εκσκαφής των ορυγμάτων. Ο δε ανωτέρω, διακωλυτικός της σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης, λόγος, ως προς τις εργασίες αυτές, δεν αίρεται, ακόμα κι αν ήθελε υποτεθεί ότι οι ανωτέρω εργασίες από τη φύση τους δεν μπορούν να διαχωριστούν από το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, ή ότι αυτές είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση και καλύτερη λειτουργία του έργου.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/606/2021

Υπηρεσίες αναβάθμισης των εσωτερικών δικτύων των ιδρυμάτων: Με βάση τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι υποβληθείσες για έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσες τροποποιήσεις της από 7.6.2021 σύμβασης, αφορούν στην παράταση του χρονοδιαγράμματος των παραδόσεων και την αντικατάσταση ενός εκ των συμβατικά προβλεπόμενων υλικών με ισοδύναμο τεχνικά υλικό, χωρίς να επιφέρουν μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι οι εν λόγω τροποποιήσεις ανάγονται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης που ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 και δεν μεταβάλλουν ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

Μελέτη κτηματογράφησης - συμπληρωματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το από 11.3.2021 ιδιωτικό συμφωνητικό, στο οποίο αποτυπώνεται η τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, με νέα παράταση της διάρκειάς της, ερείδεται σε σαφή όρο (ρήτρα) των εγγράφων της σύμβασης (βλ. σκέψη 11 της παρούσας). Ως εκ τούτου, το ανωτέρω ιδιωτικό συμφωνητικό δεν υπαγόταν σε έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο πριν την υπογραφή του, σύμφωνα με το άρθρο 132 παρ. 1 περ. α΄ και 6 περ. β΄ του ν. 4412/2016. Εξάλλου, η μεταβολή της σύνθεσης της αναδόχου κοινοπραξίας με αποχώρηση κάποιων εκ των μελών της, χωρίς, ωστόσο, να επηρεάζεται η ομάδα μελέτης που είχε δηλωθεί στην προσφορά της αναδόχου, κρίνεται ως μη ουσιώδης τροποποίηση της σύμβασης. Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νόμιμα προσέφυγε η αναθέτουσα αρχή στην ανάθεση της ελεγχόμενης 3ης συμπληρωματικής σύμβασης, η οποία, κατ` ορθό νομικό χαρακτηρισμό της, διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. β΄ και 186 παρ. 1 και 2 του ν. 4412/2016 και όχι από τις κατ` επίκληση διατάξεις του άρθρου 29 παρ. 1 του ν. 3316/2005. Τούτο, διότι οι υπηρεσίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση, κατέστησαν όμως αναγκαίες για την ολοκλήρωση του αντικειμένου της, η δε αλλαγή του αναδόχου της μελέτης δύναται να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή σχετικά με την αδιάλειπτη λειτουργία του Γραφείου Κτηματογράφησης, την πληρότητα και ποιότητα του παραδοτέου έργου και την τήρηση του σχετικού χρονοδιαγράμματος. Εξάλλου, η συνολική αύξηση της συμβατικής δαπάνης που προκύπτει αθροιστικά από την 1η  συμπληρωματική σύμβαση [όπως τροποποιείται ως προς το τίμημά της βάσει της τελικής επιμέτρησης των ποσοτήτων φυσικού αντικειμένου, δυνάμει του άρθρου 8 της αρχικής σύμβασης (βλ. 3ο Συγκριτικό Πίνακα)], τη 2η και την 3η προς υπογραφή συμπληρωματική σύμβαση δεν υπερβαίνει το 50% της δαπάνης της αρχικής σύμβασης (αύξηση περίπου 39%).Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν κωλύεται η σύναψη του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Η ως άνω υποβληθείσα για έλεγχο σύμβαση του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας έχει προϋπολογιζόμενη δαπάνη 470.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ (βλ. άρθρο 1.3 της 5441/19.5.2021 με ΑΔΑΜ: 21PROC008626446 2021-05-19 διακήρυξης του ανοικτού διαγωνισμού ανάθεσης της προμήθειας). Επομένως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, αρμόδιος για τον προσυμβατικό έλεγχο της νομιμότητάς της είναι ο Επίτροπος της Υπηρεσίας Επιτρόπου Π.Ε. Κοζάνης, που, σύμφωνα με τα άρθρα 13 παρ. 3 και 47 και το Παράρτημα ΙΙ του Κανονισμού Εσωτερικής Λειτουργίας των Υπηρεσιών Διοίκησης και Ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΦΓ8/27876/1.6.2021 κανονιστική απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Β΄ 2340/2.6.2021), είναι αρμόδιος για τον κατασταλτικό έλεγχο των λογαριασμών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Στον Επίτροπο δε αυτόν πρέπει να παραπεμφθεί ο φάκελος της σύμβασης. 

Προμήθεια απορριμματοφόρων κάδων:Με αυτά τα δεδομένα, κατά παράβαση των άρθρων 98 παρ. 1 περ. β΄ του Συντάγματος και 35 παρ. 1 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, η κρινόμενη σύμβαση, με την οποία τροποποιήθηκε το αντικείμενο της αρχικώς συναφθείσας σύμβασης με την προσθήκη νέου αντικειμένου (πρόσθετου αριθμού απορριμματοφόρων κάδων), δεν υπήχθη πριν τη σύναψή της στον προσυμβατικό έλεγχο του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δοθέντος ότι η αρχικώς συναφθείσα σύμβαση είχε υποβληθεί στον έλεγχο αυτό. Τούτο δε, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι η τροποποίηση έλαβε χώρα κατ’ επίκληση από το Δήμο ..... της παρ. 2 του άρθρου 132 ν. 4412/2016, καθόσον εναπόκειται στο Ελεγκτικό Συνέδριο η κρίση για την προσήκουσα εφαρμογή της διάταξης. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι α) εν πάση περιπτώσει, η υπό κρίση τροπο-ποιητική σύμβαση πληροί τις προϋποθέσεις που θέτει η προαναφερθείσα διάταξη, αφενός διότι η αξία της ανέρχεται στα 94.036,25 ευρώ χωρίς ΦΠΑ, ήτοι σε ποσό ήσσονος του ορίου των 209.000 χωρίς ΦΠΑ αλλά και του 10% της αξίας της κύριας σύμβασης, αφετέρου διότι έλαβε χώρα εντός της διάρκειας της αρχικής σύμβασης και, δοθέντος ότι αφορά την προμήθεια ίδιων αντικειμένων με την αυτή τιμή μονάδας, δεν μετέβαλε τη συνολική φύση αυτής, με συνέπεια να μην απαιτείται νέα διαδικασία για τη σύναψή της, β) τα όργανα του Δήμου ..... ευλόγως θεώρησαν ότι, μετά την ισχύ της παρ. 2 του άρθρου 132 ν.4412/2016 - κατ’ εφαρμογή της οποίας δεν ελέγχεται πλέον το ουσιώδες ή μη της τροποποίησης -, δεν υπήρχε υποχρέωση υπαγωγής της επίμαχης τροπο-ποιητικής σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων, αλλά επειδή πίστεψαν πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, ότι για την υπογραφή της επίμαχης τροποποιητικής σύμβασης δεν επιβαλλόταν η προηγούμενη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Κατά ταύτα, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.