Προμήθεια και τοποθέτηση εξοπλισμού για την αναβάθμιση της παιδικής χαράς του Παυσιλύπου και δημιουργία νέας παιδικής χαράς.(...)Το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν παραβιάστηκαν οι αρχές του ενωσιακού δικαίου από την απαίτηση των τεχνικών προδιαγραφών της διακήρυξης οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών να είναι συγκεκριμένες. Τούτο διότι όπως προκύπτει από την 28492/18.5.2009 υπουργική απόφαση, όπως ισχύει, αλλά και την τεχνική έκθεση της διακήρυξης ο χώρος έκαστης παιδικής χαράς είναι εκ των προτέρων οριοθετημένος και  με συγκεκριμένες διαστάσεις εισόδου και ζωνών όδευσης στο εσωτερικό του . Ως εκ τούτου ο εξοπλισμός που θα τοποθετηθεί εντός αυτών, μόνο εάν διαθέτει συγκεκριμένες διαστάσεις διασφαλίζει ότι θα εξυπηρετούνται με άνεση και ασφάλεια οι ανάγκες των ανήλικων χρηστών και των συνοδών τους. Πέραν των ανωτέρω η αναθέτουσα αρχή προκειμένου να αποτρέψει τον περιορισμό των δυνητικά ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων στην πρόσβαση της εν λόγω προμήθειας προέβλεψε ότι οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών δύνανται να έχουν απόκλιση έως 5% από τις προσδιορισμένες στην τεχνική περιγραφή. Συνεπώς, ο συγκεκριμένος όρος παρίσταται επαρκώς αιτιολογημένος και πρόσφορος για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού της προμήθειας κατάλληλου εξοπλισμού και της ασφαλούς διαμόρφωσης των παιδικών χαρών του Δήμου .., οι δε σχετικές απαιτήσεις ως προς τις προβλεπόμενες διαστάσεις δεν είναι υπερβολικές, ούτε φωτογραφικές, ούτε δύναται να υποστηριχθεί βασίμως ότι εμπόδισαν τη συμμετοχή τυχόν ενδιαφερομένων στον διαγωνισμό (ΕλΣυν Τμ.VI 640/2016).Kατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή στο σύνολό της,  να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 10/2022 πράξη της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης.

Προμήθεια εξοπλισμού...Κατ’ ακολουθία όσων εκτέθηκαν, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με τo Φ6ζ/13.12.2018 (αρ. Πρωτ. Ε.Σ. 81394/17.12.2018) έγγραφο του Δημάρχου ..., σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και του Τ.Π.Δ., για τη χρηματοδότηση της προμήθειας «Παρεμβάσεις δημιουργίας παιδικών χαρών Δ. ... (Προμήθεια εξοπλισμού για την ανακαίνιση – αναβάθμιση – βελτίωση – εκσυγχρονισμό υφιστάμενων παιδικών χαρών στις Δ.Κ. και Τ.Κ. Δήμου ...», αντίγραφο του οποίου (σχεδίου) τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου. Επισημαίνονται, όμως, τα εξής: α) ο υπ’ αριθμ. 1 του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου όρος πρέπει να διορθωθεί ώστε η διάρκεια εξόφλησης του δανείου, που ορίστηκε σε 10 έτη, να αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου της ολοκλήρωσης της προμήθειας έτους, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην 172/22.5.2018 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ..., και όχι από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου της συνομολόγησης της σύμβασης έτους και β) ο υπ’ αριθμ. 19 του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου όρος, σύμφωνα με τον οποίο ο Δήμος ... βαρύνεται με ποσό ύψους 10.000,00 ευρώ για έξοδα, δικαιώματα και επιβαρύνσεις που σχετίζονται με το χορηγούμενο δάνειο, καταβάλλεται δε «από τον δανειζόμενο κατά την πρώτη εκταμίευση του δανείου», πρέπει να ερμηνευτεί ως αφορών το σύνολο των δανειακών συμβάσεων, που θα καταρτιστούν σε εκτέλεση της 112/4.4.2017 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου ..., όπως τροποποιήθηκε με την 172/22.5.2018 όμοια, με την οποία έγιναν αποδεκτοί οι όροι για τη λήψη δανείου από το Τ.Π.Δ., συνολικού ποσού 1.500.000,00ευρώ, για την εκτέλεση τεσσάρων (4) επενδυτικών έργων, μεταξύ των οποίων και το χρηματοδοτούμενο με την ελεγχόμενη σύμβαση. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση που το ποσό των 10.000,00 ευρώ για έξοδα χορήγησης δανείου έχει καταβληθεί κατά την εκταμίευση του ποσού της υπογραφείσας, κατά τα γνωστά στο παρόν Κλιμάκιο από προηγούμενες ενέργειες του, ο όρος αυτός δεν δύναται να ενεργοποιηθεί σε εκτέλεση του υπό έλεγχο δανειστικού συμβολαίου (βλ. Ε.Σ. Ζ΄ Κλιμ. 439, 296, 372/2018, 34/2017, 267/2016, 195/2013).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Η υποβληθείσα για έλεγχο προγραμματική σύμβαση μεταξύ των ΟΤΑ Περιφέρεια ..... και Δήμος Ν…. - Αγίου …. είναι προϋπολογιζόμενης δαπάνης 500.743,89 ευρώ χωρίς ΦΠΑ (βλ. άρθρο 3 του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης και τον σχετικό «Προϋπολογισμό και αναλυτική επιμέτρηση εργασιών», που επισυνάπτεται στην αναφερόμενη στο άρθρο 1 του σχεδίου σύμβασης 58278/2015 επικαιροποιημένη σχετική μελέτη, η οποία εγκρίθηκε με τις 235/2015 και 159/2016 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου του ανωτέρω Δήμου) και έχει αντικείμενο το τοπικό πρόγραμμα ανάπλασης (ανάπτυξης) δεκαπέντε (15) παιδικών χαρών του ανωτέρω Δήμου, όπως αυτό περιγράφεται στην ανωτέρω μελέτη (βλ. άρθρο 1 του σχεδίου σύμβασης), το οποίο πρόκειται να υλοποιηθεί αποκλειστικώς διά της ανάθεσης από τον ανωτέρω Δήμο σχετικής μεικτής δημόσιας σύμβασης προμηθειών και υπηρεσιών (εργασιών) σε έναν και μόνο ανάδοχο (βλ. άρθρα 3 παρ. 3, 4, 5 παρ. 1, 6 παρ. Β, και 7 του σχεδίου σύμβασης). Η μεικτή αυτή σύμβαση έχει ως κύριο οικονομικό αντικείμενο την προμήθεια (αγορά) αγαθών και την εκτέλεση παρεμπιπτουσών εργασιών τοποθέτησης - εγκατάστασής τους. Και τούτο, διότι αφενός στην ανωτέρω μελέτη αναφέρεται ότι η σύμβαση θα αφορά στην «(…) προμήθεια και εγκατάσταση οργάνων παιδικής χαράς, ελαστικών πλακιδίων ασφαλείας και αστικού εξοπλισμού, φυτών και αρδευτικού υλικού (…)» και αφετέρου από τον ανωτέρω συνημμένο στην εν λόγω μελέτη σχετικό αναλυτικό προϋπολογισμό - επιμέτρηση, που δεν περιλαμβάνει κανέναν υπολογισμό προσιδιαζουσών σε σύμβαση εκτέλεσης έργου δαπανών για απρόβλεπτα, αναθεώρηση, γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος, προκύπτει ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της σύμβασης (500.743,89 ευρώ χωρίς ΦΠΑ) αφορά κατά το ποσό των 326.923,00 ευρώ σε προμήθειες αγαθών και εκτέλεση παρεμπιπτουσών εργασιών εγκατάστασης - τοποθέτησής τους (229.423,00 ευρώ για προμήθειες οργάνων παιδικής χαράς, παγκακιών, δαπέδων ασφαλείας και κάδων απορριμμάτων, 80.940,00 ευρώ για παρεμπίπτουσες εργασίες μεταφοράς των οργάνων, διάνοιξης λάκκων για τα όργανα, συναρμολόγησης των οργάνων, τοποθέτησης βάσης πάκτωσης των οργάνων, πάκτωσης των οργάνων σε σκυρόδεμα, τοποθέτησης των οργάνων, μεταφοράς των παγκακιών, έκσκαφής λάκκων για τα παγκάκια, πάκτωσης των παγκακιών με σκυρόδεμα και τοποθέτησής τους, καθαρισμού - ισοπέδωσης εδάφους και απομάκρυνσης - μεταφοράς άχρηστων υλικών για την τοποθέτηση των δαπέδων, τοποθέτησης των δαπέδων με χρήση κόλλας πολυουρεθάνης και πύρων, τοποθέτησης των κάδων απορριμμάτων, 3.000,00 ευρώ για προμήθειες κατασκευασμένων πινακίδων, 2.000,00 ευρώ για προμήθειες κατασκευασμένων πορτών εισόδου, 4.200,00 ευρώ για προμήθειες κατασκευασμένων τραπεζόπαγκων, 7.360,00 για προμήθεια κατασκευασμένου κιοσκιού) και μόνο κατά το υπόλοιπο ποσό της σε παροχή υπηρεσιών (κατασκευής περιφράξεων, βρυσών, υποβάσεων, οικολογικών διαδρόμων, κρασπέδων, αγωγών, στρώσεων στράγγισης και σχαρών δένδρων, αποξήλωσης και απομάκρυνσης παλαιών οργάνων παιδικής χαράς, αποξήλωσης και ανακύκλωσης παλαιών δαπέδων ασφαλείας, διάνοιξης λάκκων για φύτευση φυτών, φύτευσης φυτών, τοποθέτησης πασσάλων στήριξης δένδρων, κατασκευής αρδευτικών δικτύων, γενικής μόρφωσης επιφάνειας εδάφους, εγκατάστασης οργάνων παιδικής χαράς που ήδη διαθέτει ο Δήμος, αλλαγής θέσεων οργάνων παιδικής χαράς, πιστοποίησης παιδικών χαρών). Επομένως, αρμόδιο για τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του υποβληθέντος σχεδίου της ανωτέρω προγραμματικής σύμβασης είναι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη Ι, το ΣΤ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο οποίο και πρέπει το παρόν (Ε΄) Κλιμάκιο να το παραπέμψει, από κοινού με τον φάκελό του, για την άσκηση του σχετικού ελέγχου.

Άρση επικινδυνότητας παιδικής χαράς μετά από παρέμβαση του Συνηγόρου

«Προμήθεια οργάνων και αστικού εξοπλισμού για την αναβάθμιση παιδικών χαρών και δημιουργία νέας παιδικής χαράς», προϋπολογισθείσας δαπάνης 361.016,80 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).(....)Πέραν τούτων και δεδομένου ότι κάθε ζήτημα που σχετίζεται με την αιτιολογία της υποδιαίρεσης κρίνεται εντός του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται και βάσει των ιδιαιτεροτήτων της εκάστοτε σύμβασης, η μη υποδιαίρεση αυτής σε τμήματα ενδείκνυται, εν προκειμένω, ενόψει της δυνατότητας συγκεντρωτικής παραγγελίας ανταλλακτικών, σε περίπτωση βλαβών ή φθοράς των υπό προμήθεια οργάνων και της δυνατότητας –κατά τεκμήριο- ταχύτερης ανταπόκρισης ενός αναδόχου στις ανάγκες τριών διαφορετικών εγκαταστάσεων, όταν σε αυτές δεν υφίσταται ποικιλία οργάνων. Εξάλλου, υπέρ της μη υποδιαίρεσης συνηγορούν και λόγοι δημοσίου συμφέροντος, υπό την έννοια ότι για την ασφαλή ψυχαγωγία και άθληση ανηλίκων (νηπίων και μικρών παιδιών) που πρόκειται να κάνουν χρήση των εγκαταστάσεων, απαιτείται συνεχής προληπτική συντήρηση με βάση κανονιστικό πλαίσιο που πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα και, ως εκ τούτου, η ανάδειξη ενός αναδόχου, προσφέροντος όργανα του ίδιου κατασκευαστή διευκολύνει τις υπηρεσίες του Δήμου στην μετά την προμήθεια συντήρηση και διατήρηση των παιδικών χαρών σε υψηλό λειτουργικό επίπεδο. Συνεπώς, ο προσφεύγων Δήμος δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας ως προς την υποδιαίρεση ή μη της σύμβασης σε τμήματα, ο δε σχετικός λόγος της προσφυγής ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός.Ανακαλεί την προσβαλλόμενη 22/2023 Πράξη του Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ IV του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο Αμαρουσίου.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιωτική εταιρεία για την εκ μέρους της προμήθεια οργάνων παιδικής χαράς σε τοπικό διαμέρισμα του Δήμου, καθόσον, σύμφωνα με την τεχνική έκθεση χωροθέτησης, η οποία είχε εκδοθεί πριν από την απευθείας ανάθεση της προμήθειας των οργάνων στην ανάδοχο εταιρεία, προκύπτει ότι υπάρχει συγκεκριμένος και εγκεκριμένος χώρος (ο οποίος είναι ο αύλειος χώρος πρώην δημοτικού σχολείου), όπου θα εγκατασταθούν τα προμηθευθέντα όργανα (28492/2009 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ΦΕΚ Β 931/2009).

Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι η παραπάνω δαπάνη δεν είναι νόμιμη, αφού πρόκειται για προμήθεια υλικών εξοπλισμού παιδικής χαράς τα οποία δεν συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο που να μην μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους, ενώ οι σχετικές εργασίες τοποθέτησής τους δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό καλύπτουν δε μικρό μέρος της συνολικής δαπάνης και επομένως δεν πρόκειται για εκτέλεση δημοσίου έργου για τα οποία αποκλειστικά όπως προελέχθη είναι νόμιμη η καταβολή εργολαβικού οφέλους. Εξάλλου ο ισχυρισμός του Δήμου ότι η εν λόγω προμήθεια δεν είναι μεμονωμένη αλλά συνδέεται αναπόσπαστα με το υπόλοιπο έργο και αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωσή του δεν είναι βάσιμος αφού όπως προκύπτει από την από 31.1.2005 τεχνική έκθεση το έργο αφορά σε αναπλάσεις διαφόρων περιοχών του Δήμου με εργασίες χωματουργικές, οικοδομικές περιφράξεις πλατειών, πλακοστρώσεις, ηλεκτροφωτισμός κ.λπ., οι οποίες σε καμμία περίπτωση δεν συνδέονται αναπόσπαστα με την προμήθεια οργάνων παιδικής χαράς η οποία είναι αυτοτελής (σε αντίθεση με προμήθειες άλλων υλικών όπως πλακών, σκυροδέματος κ.λπ.) και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των εργασιών ανάπλασης.

Έλεγχος νομιμότητας δανειακής σύμβασης- εκτέλεση έργου:..Οι ανωτέρω όροι συμπεριελήφθησαν στο υποβληθέν προς έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο δανειακής σύμβασης μεταξύ των παραπάνω μερών, στο οποίο ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι το τελικό ποσό δανειοδότησης θα καθορισθεί με πρόσθετη πράξη που θα συνυπογραφεί από τα ως άνω μέρη στο ποσό της προσκομιζόμενης από τον δικαιούχο σύμβασης ανάθεσης εκτέλεσης του έργου, ενώ προβλέπεται ότι το δάνειο θα εξοφληθεί από πόρους του εθνικού ή του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του Π.Δ.Ε. του Υπουργείου Εσωτερικών με εξαμηνιαίες τοκοχρεολυτικές δόσεις, η ενδεικτική δε εξαμηνιαία τοκοχρεολυτική δόση ανέρχεται σε 112.292,55 ευρώ για το 75% του ποσού που θα χορηγηθεί από πόρους της ΕΤΕπ και σε 37.746,98 ευρώ για το 25% του ποσού που θα χορηγηθεί από πόρους του Τ.Π.Δ..Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου ..., δυνάμει των οικείων αποφάσεων προσφυγής στον δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του Τ.Π.Δ. και δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου δανειακής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Πέραν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο επισημαίνει προκαταρκτικώς ότι, εφόσον ο Δήμος επιδιώκει τη σύναψη δανειακής σύμβασης για τον συγκεκριμένο σκοπό της απόκτησης ακινήτου, απαραίτητη προϋπόθεση για την υπογραφή της οικείας σύμβασης δανείου -και την ένεκα αυτής επιβάρυνση του Δήμου με πληρωμή τοκοχρεωλυτικών δόσεων και παροχή εμπράγματων και λοιπών εγγυήσεων- είναι να έχει διαπιστωθεί προηγουμένως ότι υφίσταται η νομική δυνατότητα απόκτησης του ακινήτου. Εν προκειμένω, με τη λήψη του ελεγχόμενου δανείου επιδιώκεται η χρηματοδότηση της αγοράς ενός ακινήτου, οι όροι δε της δανειακής σύμβασης (ποσό δανείου, τοκοχρεωλυτικές δόσεις, εξασφαλίσεις και έξοδα) έχουν καταρτισθεί με γνώμονα αυτόν τον σκοπό. Ωστόσο, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι δεν έχει διαπιστωθεί η νομική δυνατότητα απόκτησης του επίμαχου ακινήτου  δεδομένου ότι δεν προκύπτει αν έχει διενεργηθεί έλεγχος τίτλων αυτού.Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της δανειακής σύμβασης μεταξύ του ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία «… Aνώνυμη Eταιρεία», ποσού  1.700.000,00 ευρώ.

Σύναψη δανειακής σύμβασης Δήμου...Πέραν των ανωτέρω, σχετικά με τα αναφερόμενα στη σκέψη 8 της παρούσας, το Κλιμάκιο επισημαίνει προκαταρκτικώς ότι, εφόσον ο Δήμος επιδιώκει τη σύναψη δανειακής σύμβασης για τον συγκεκριμένο σκοπό της απόκτησης ακινήτου, απαραίτητη προϋπόθεση για την υπογραφή της οικείας σύμβασης δανείου -και την ένεκα αυτής επιβάρυνση του Δήμου με πληρωμή τοκοχρεωλυτικών δόσεων και παροχή εμπράγματων και λοιπών εγγυήσεων- είναι να έχει διαπιστωθεί προηγουμένως ότι υφίσταται η νομική δυνατότητα απόκτησης του ακινήτου. Εν προκειμένω, με τη λήψη του ελεγχόμενου δανείου επιδιώκεται η χρηματοδότηση της αγοράς τριών ακινήτων, οι όροι δε της δανειακής σύμβασης (ποσό δανείου, τοκοχρεωλυτικές δόσεις, εξασφαλίσεις και έξοδα) έχουν καταρτισθεί με γνώμονα αυτόν τον σκοπό. Ωστόσο, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι έχει διαπιστωθεί η νομική δυνατότητα απόκτησης μόνον των δύο ακινήτων -για το λόγο αυτό εξάλλου και έχει εγκριθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο .... η ολοκλήρωση της αγοράς μόνον αυτών-, ενώ μέχρι και τον χρόνο ελέγχου από το παρόν Κλιμάκιο, παρίσταται άδηλη η νομική δυνατότητα απόκτησης και του τρίτου ακινήτου (ιδιοκτησίας πρώην ...., για το οποίο δεν έχει καν διενεργηθεί έλεγχος τίτλων αυτού. Κατόπιν τούτων, ανεξαρτήτως των πλημμελειών που επισημάνθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις της παρούσας σχετικά με το ελεγχόμενο σχέδιο δανείου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται κατά τον παρόντα χρόνο η υπογραφή της δανειακής σύμβασης, ενόψει του άδηλου της απόκτησης και του τρίτου ακινήτου, οίκοθεν δε νοείται ότι ο διακωλυτικός αυτός λόγος της υπογραφής της σύμβασης θα αρθεί, εφόσον διαπιστωθεί η νομική δυνατότητα απόκτησης και του τρίτου ακινήτου και εγκριθεί η ολοκλήρωση της αγοράς του με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.