Σύμβαση παραχώρησης δημόσιας υπηρεσίας-Απευθείας ανάθεση από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής στη ναυτική εταιρεία «… Ν.Ε.» της εξυπηρέτησης της δρομολογιακής γραμμής «ΡΟΔΟΣ – ΧΑΛΚΗ – ΚΑΡΠΑΘΟΣ – ΚΑΣΟΣ – ΣΗΤΕΙΑ  και επιστροφή»(...)δεν αποτελεί λειτουργικώς εξαιρετικό στάδιο, κατά τα ανωτέρω, η απευθείας ανάθεση εξυπηρέτησης δρομολογιακής γραμμής που λαμβάνει χώρα μέχρι την ολοκλήρωση ανοικτού διαγωνισμού, όταν ο τελευταίος προκηρύσσεται σε χρονικό σημείο τέτοιο, ώστε αφενός να είναι προδιαγεγραμμένη η αδυναμία έγκαιρης ολοκλήρωσής του προκειμένου να εκκινήσει η εκτέλεση των δρομολογίων από τον ανάδοχο που θα αναδειχθεί από την ανοιχτή αυτή διαδικασία, αφετέρου η χρονική εγγύτητα της διεξαγωγής της διαγωνιστικής διαδικασίας με την έναρξη παροχής της εν λόγω δημόσιας υπηρεσίας να καθιστά όλως αποτρεπτική -λόγω αδυναμίας προετοιμασίας- τη συμμετοχή στον ανοιχτό διαγωνισμό. Στην περίπτωση αυτή, η απευθείας ανάθεση αντικαθιστά την ανοιχτή διαδικασία ως μέσο διασφάλισης εξυπηρέτησης της συγκεκριμένης δρομολογιακής γραμμής και η διαγωνιστική διαδικασία αποτελεί απλώς το πρόσχημα προκειμένου να τύχει εφαρμογής η σχετική ρύθμιση (περί απευθείας ανάθεσης κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης), ήτοι προκηρύσσεται μειοδοτικός διαγωνισμός για την ανάθεση εξυπηρέτησης δρομολογιακής γραμμής, προκειμένου να επιτραπεί η απευθείας ανάθεση αυτής, κατά περιγραφή και -ως εκ τούτου- προφανή καταστρατήγηση των διατάξεων του άρθρου όγδοου του ν. 2932/2001. Κατά την άποψη που κράτησε στο Κλιμάκιο, η κρίση αυτή δεν αναιρείται ούτε στην περίπτωση που η καθυστερημένη προκήρυξη ανοιχτού διαγωνισμού για την ανάθεση της δημόσιας υπηρεσίας εξυπηρέτησης δρομολογιακής γραμμής (και, συνακόλουθα, η απευθείας ανάθεση αυτής μέχρι την ολοκλήρωσή του) οφείλεται στην αδυναμία έγκαιρης εξασφάλισης των απαιτούμενων πιστώσεων.(...)Η προκήρυξη ανοιχτού διαγωνισμού σε χρόνο που εκ προοιμίου καθιστά αναγκαία την απευθείας ανάθεση της σύμβασης συνιστά επίταση της διαπιστωμένης ήδη παθογένειας. Δοθέντος ότι το καταβαλλόμενο εν προκειμένω μίσθωμα αποτελεί αντιστάθμισμα για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας εντός μίας αγοράς όπως είναι αυτή των θαλασσίων ενδομεταφορών, η συντελούμενη κατ’ ουσίαν υποκατάσταση της απευθείας ανάθεσης στη θέση της ανοιχτής διαδικασίας, καθόσον μάλιστα δεν παρατίθενται τα στοιχεία, βάσει των οποίων υπολογίζεται το καταβαλλόμενο μίσθωμα, δεν επιτρέπει την επαλήθευση ότι με την καταβολή του τελευταίου δεν προσδίδεται πάντως οικονομικό πλεονέκτημα στον πάροχο της υπηρεσίας έναντι των λοιπών οικονομικών φορέων του κλάδου με συνέπεια την αλλοίωση των όρων του ανταγωνισμού(...)Μη νομίμως συνήφθη η από 15.7.2022 σύμβαση για την απευθείας ανάθεση 

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ:να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου σύμβασης και της υποκείμενης διαδικασίας για την υποπαραχώρηση του δικαιώματος χρήσης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης ενός σταθμού πολλαπλών χρήσεων, σε τμήμα του Εμπορικού Λιμένα … … Β΄ του Οργανισμού Λιμένα …(....)Συναφώς, στον βαθμό που το άρθρο 4.3 της Σύμβασης Υποπαραχώρησης προβλέπει τη δυνατότητα παραίτησης, με τη συναίνεση του υποπαραχωρησιούχου, από τον όρο του άρθρου 4.1.4 και, συνακόλουθα, την υπογραφή και εκτέλεση της Σύμβασης Υποπαραχώρησης, ακόμη και σε δασική ή αναδασωτέα έκταση της υποπαραχωρούμενης περιοχής, χωρίς προηγούμενη περιβαλλοντική αδειοδότηση, η σχετική πρόβλεψη είναι αντίθετη, προεχόντως, στο άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος. Ενόψει των ανωτέρω, η πρόβλεψη στα άρθρα 4.3 και 4.5 της Σύμβασης Υποπαραχώρησης της δυνατότητας παραίτησης του … ή του υποπαραχωρησιούχου από οποιαδήποτε αναβλητική αίρεση ή ενέργεια αποδίδεται στο άλλο μέρος, συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της Σύμβασης Παραχώρησης, καθώς η άσκηση της σχετικής δυνατότητας δύναται να παραβιάσει, κατά τις διακρίσεις που έγιναν ανωτέρω, θεμελιώδεις διατάξεις και αρχές της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ και του άρθρου 24 του Συντάγματος.(....)Απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο το σχέδιο σύμβασης για την υποπαραχώρηση του δικαιώματος χρήσης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης ενός σταθμού πολλαπλών χρήσεων σε τμήμα του Εμπορικού Λιμένα … … Β΄ του Οργανισμού Λιμένα …, κατά το σκέλος με το οποίο τροποποιείται η από 15.1.2003 σύμβαση παραχώρησης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του ΟΛΚ.Παραδεκτώς εισάγεται για έλεγχο το ανωτέρω σχέδιο σύμβασης, κατά το σκέλος με το οποίο υποπαραχωρείται από το … το δικαίωμα χρήσης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης του ανωτέρω σταθμού πολλαπλών χρήσεων του Εμπορικού Λιμένα … … Β΄ στην ανώνυμη εταιρεία «… ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ». Δεν κωλύεται η υπογραφή του ανωτέρω σχεδίου σύμβασης, κατά το παραδεκτώς εισαγόμενο σκέλος του, υπό τους όρους που τίθενται στο σκεπτικό ​

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΕΝ ΜΕΡΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/991/2023.

Αναβάθμιση και επικαιροποίηση της μηχανογραφικής οργάνωσης και λειτουργίας του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων:..ζητείται η ανάκληση της 11/2018 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.. η ελεγχόμενη σύμβαση παραχώρησης μη νομίμως ανατέθηκε από το Δήμο … στην …, κατά παρέκκλιση των διαδικασιών του ν. 4413/2016, καθόσον δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 16 του εν λόγω νόμου, σύμφωνα με όσα βασίμως έγιναν δεκτά από το Κλιμάκιο. Επισημαίνεται εντούτοις ότι, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει με σαφήνεια η εκτιμώμενη αξία της παραχώρησης, ώστε να προσδιοριστεί εάν αυτή υπερβαίνει το προβλεπόμενο στο άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 4413/2016 όριο, το οποίο και προσδιορίζει τις εφαρμοστέες διατάξεις. Και τούτο διότι για τον υπολογισμό της εκτιμώμενης αξίας απαιτείται, κατ’ άρθρο 8 του ν. 4413/2016, να λαμβάνονται υπόψη, πέραν του «συνολικού κύκλου εργασιών του παραχωρησιούχου καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης», και οι «πληρωμές ή οποιοδήποτε χρηματοοικονομικό πλεονέκτημα οποιασδήποτε μορφής το οποίο καταβάλλει η αναθέτουσα αρχή … προς τον παραχωρησιούχο» .. καθώς και η «αξία όλων των αγαθών, υπηρεσιών, περιουσιακών στοιχείων ή/και της χρήσης αυτών που θέτουν οι αναθέτουσες αρχές … στη διάθεση του παραχωρησιούχου, όπως ιδίως γη ή/και η χρήση αυτής, αρχαιολογικές εργασίες, εργασίες μετακίνησης δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας, συνοδών έργων κ.λπ., υπό τον όρο ότι είναι αναγκαίες για την εκτέλεση των έργων ή την παροχή των υπηρεσιών» (.., τα στοιχεία δε αυτά δεν περιλαμβάνονται στα στοιχεία του φακέλου.Κατ’ ακολουθίαν, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η σχετική παρέμβαση, πρέπει να απορριφθούν.Αποφαίνεται ότι η 11/2018 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν πρέπει να ανακληθεί.

Αναθεωρήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.Μειζ-Επταμ.Συνθ/903/2018

Για να άρει την αμφιβολία που παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια με τη 1491/2022 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος (Η΄ Διακοπών) ως προς την έννοια των διατάξεων των άρθρων: α) 328 παρ. 1 του ν. 4700/2020, β) 324 παρ. 1 του  ν. 4700/2020 και γ) 1 και 2 παρ. 1 περ. β του ν. 4413/2016, η  οποία ανέκυψε κατά την εξέταση της από 10.8.2022 (Α.Β.Δ. 6119/2022) προσφυγής ανάκλησης της 490/2022 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Με την Πράξη αυτή κρίθηκε ότι το σχέδιο σύμβασης μεταξύ της εταιρείας «… Α.Ε.» (εφεξής, …. Α.Ε.) και της εταιρείας «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», με αντικείμενο τη χορήγηση στην τελευταία δικαιώματος παροχής υπηρεσιών παραλαβής – διαχείρισης στερεών αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων που καταπλέουν στη θαλάσσια περιοχή αρμοδιότητας της …. Α.Ε., κατ’ επίκληση των διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352, απαραδέκτως υποβλήθηκε για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου, επειδή η προς σύναψη σύμβαση, που έχει ως ουσιαστικό της αντικείμενο τη χορήγηση άδειας για την άσκηση ορισμένης δραστηριότητας, δεν εμπίπτει στην έννοια της υποκείμενης σε προσυμβατικό έλεγχο δημόσιας σύμβασης, σύμφωνα με το άρθρο 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020.(...)Εκ των προεκτεθέντων παρέπεται ότι η κρίση του Κλιμακίου περί αποχής αυτού από τον προσυμβατικό έλεγχο, με την αιτιολογία ότι η υποβληθείσα ενώπιόν του σύμβαση δεν υπάγεται σε έλεγχο, δεν εξομοιούται μεν με θετική πράξη, όπως αντιθέτως ισχυρίζεται η πρώτη παρεμβαίνουσα, ωστόσο η απλή προσδοκία του τρίτου οικονομικού φορέα –μη αντισυμβαλλόμενου μέρους, έστω και αν συμμετείχε στην προηγηθείσα διαδικασία– για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου δεν στοιχειοθετεί τον ατομικό δεσμό αυτού με την ελεγχόμενη πράξη του Κλιμακίου, ο οποίος έχει κριθεί απαραίτητος για την κατάφαση του προβλεπόμενου από την οικεία διάταξη εννόμου συμφέροντος που προϋποθέτει η παραδεκτή άσκηση προσφυγής ανάκλησης. Κατά τούτο, οι αντίθετοι ισχυρισμοί της προσφεύγουσας, όπως αναπτύσσονται με το παραδεκτώς κατατεθέν υπόμνημά της, πρέπει να απορριφθούν. Αντίθετη εκδοχή θα συνιστούσε άνιση -ως ευνοϊκότερη- μεταχείριση του τελευταίου έναντι εκείνης που επιφυλάσσεται στους ίδιους οικονομικούς φορείς σε περίπτωση θετικής πράξης του Κλιμακίου, με την οποία, όπως εκτέθηκε ανωτέρω, σε κάθε περίπτωση περατώνεται οριστικά ο έλεγχος.(...)Περαιτέρω, με βάση τη θεμελιώδη αρχή της ταχείας διεκπεραίωσης του προσυμβατικού ελέγχου, το Δικαστήριο κρίνει ότι επιβάλλεται, για να μην απολεσθεί περαιτέρω χρόνος εκ της αναπομπής της υπόθεσης στο Έβδομο Τμήμα, να λάβει η Ολομέλεια, στηριζόμενη στα ανωτέρω, την τελειωτική απόφαση (...), αποφαινόμενη ότι η προσφυγή που άσκησαν οι εταιρείες «… ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και «… ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΜΟΝΟΜΕΤΟΧΙΚΗ Α.Ε.» για την ανάκληση της 490/2022 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου πρέπει να απορριφθεί, να απορριφθούν επίσης ως αλυσιτελείς οι παρεμβάσεις των εταιρειών «… Α.Ε» και «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και να καταπέσουν τα καταβληθέντα παράβολα υπέρ του Δημοσίου.

ζητούν την αναθεώρηση της 1080/2020 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκαν αιτήσεις τους για την ανάκληση της 148/2020 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου(...)Σύμφωνα, περαιτέρω, με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 12 της παρούσης, η κατά τα ανωτέρω αιτιολογία της απόφασης του ΔΣ του ... σχετικώς με το βασιζόμενο σε συγκεκριμένα οικονομικά μεγέθη βιώσιμο/συμφέρον της τροποποίησης της από 24.4.2015 σύμβασης παραχώρησης, προκύπτει, προεχόντως, από την προηγούμενη γνωμοδότηση του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων του Ταμείου, με τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν στην προαναφερόμενη σκέψη της παρούσης, αρμοδιότητα που παραμένει ενεργής, όπως προαναφέρθηκε σε αυτήν, και προβλέπεται ως υποχρεωτική σε περιπτώσεις αξιοποίησης περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου από το Ταμείο. Η έλλειψή της επάγεται την απόλυτη ακυρότητα της σχετικής απόφασης. Κατά συνέπεια είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι οι ισχυρισμοί των προσφευγόντων ότι η σχετική  γνωμοδοτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων έχει καταργηθεί με την απαλοιφή του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 4 του ν. 3986/2011 από τη διάταξη της παραγράφου 2Γ του άρθρου 214 του ν. 4389/2016, καθώς η απαιτούμενη εκφορά γνωμοδότησης ερείδεται στο άρθρο 4 παρ. 2 β΄                 ν. 3986/2011. Συνεπώς, κατά την πλειοψηφήσασα στο Δικαστήριο άποψη, ορθώς έγινε δεκτό από το VI Τμήμα ότι η υποβληθείσα από 27.3.2020 υποχρεωτικώς απαιτούμενη "γνωμοδότηση" του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων ήταν στην πραγματικότητα κενή ουσιαστικού περιεχομένου, αφού δεν εξέφερε πρωτογενή και αυθεντική κρίση, αλλά αρκέστηκε να αναφέρει ότι ο νόμος  -όπως άλλωστε κάθε νόμος- υπηρετεί εξ ορισμού το Δημόσιο Συμφέρον. Ούτω πως, όμως, δεν τηρήθηκε ουσιώδης τύπος της διαδικασίας, το γεγονός δε αυτό ισοδυναμεί με κατ’ ουσίαν έλλειψη αιτιολογίας του ΔΣ ως προς την απόφασή του να υπογράψει την ελεγχόμενη σύμβαση, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο σχετικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (σκέψη 10 της παρούσης). Κατ’ ακολουθίαν, αμφότερες οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές αναθεώρησης πρέπει να απορριφθούν

Παροχή υπηρεσιών υγείας..:Με τα δεδομένα αυτά η συμφωνηθείσα με την ελεγχόμενη σύμβαση αμοιβή του ιατρού εργασίας, η οποία είναι οριακά αυξημένη σε σχέση με την αντίστοιχη προηγούμενη αμοιβή δεν παραβιάζει την αρχή της οικονομικότητας. Περαιτέρω, η μη έγκαιρη ανάρτηση της απόφασης ανάθεσης των υπηρεσιών και της σύμβασης στο ΚΗΜΔΗΣ δεν ασκεί επιρροή, καθόσον, σύμφωνα με το από 24.4.2019 έγγραφο του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα, λόγω του εξαιρετικά μεγάλου αριθμού καταχωρήσεων στο ΚΗΜΔΗΣ, παρατηρήθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις στην ανάρτηση πράξεων ή και πρόσκαιρη παντελής αδυναμία έγκαιρης ανάρτησης αυτών. Τέλος, δεδομένου ότι η ελεγχόμενη σύμβαση του ιατρού εργασίας προσομοιάζει με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας (πρβλ. ΑΠ 185/2000 ), η απόδειξη της προσήκουσας παροχής των υπηρεσιών του δεν εμπίπτει στις διατάξεις του ν. 4412/2016, που αναφέρεται σε παροχή εφάπαξ ολοκληρωμένης υπηρεσίας. Κατ’ ακολουθία η υπό κρίση δαπάνη είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της έννοιας των ανωτέρω συμβάσεων παραχώρησης είναι το γεγονός ότι το εργολαβικό αντάλλαγμα συνίσταται είτε αποκλειστικά στο δικαίωμα εκμετάλλευσης του έργου ή της υπηρεσίας είτε στο δικαίωμα αυτό σε συνδυασμό με την καταβολή αμοιβής. Στην περίπτωση, όμως, που η λειτουργία και εκμετάλλευση του παραχωρηθέντος έργου συνιστά παράλληλα και εκτέλεση υπηρεσίας, δηλαδή, εφόσον η λειτουργία του έργου εξυπηρετεί ή συνδέεται με τη λειτουργία ορισμένης υπηρεσίας, την παροχή της οποίας αναλαμβάνει ο ανάδοχος υποκαθιστώντας την αναθέτουσα αρχή, τότε η σύμβαση παραχώρησης δημοσίου έργου αποτελεί ταυτόχρονα και σύμβαση παραχώρησης δημόσιας υπηρεσίας, κατά την έννοια του κοινοτικού δικαίου. Στη σύμβαση αυτή, η λειτουργία της παραχωρηθείσας υπηρεσίας συνίσταται στην εκμετάλλευση, χάριν του κοινού, των δημοσίων έργων που κατασκευάστηκαν από τον ανάδοχο, δηλαδή ο ανάδοχος της σύμβασης παραχώρησης αναλαμβάνει να υλοποιήσει με δικά του έξοδα τις επενδύσεις που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία της υπηρεσίας και για τη λειτουργία αυτής εντός μιας μακράς χρονικής περιόδου. Η εν λόγω σύμβαση αποτελεί μικτή σύμβαση, δηλαδή ενιαία σύμβαση που εμφανίζει μία σύνθεση στοιχείων που ανήκουν σε περισσότερα είδη συμβάσεων. Σύμφωνα με τη δέκατη έκτη αιτιολογική σκέψη της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ, η οποία ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το προαναφερόμενο π.δ/μα 60/2007, εφόσον τα έργα γίνονται επικουρικώς και δεν αποτελούν το αντικείμενο της σύμβασης, δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τον χαρακτηρισμό της σύμβασης ως σύμβασης δημοσίων έργων. Συναφώς, το Δ.Ε.Κ. έκρινε (βλ. απόφαση της 19.4.1994, C-331/92), ότι εφόσον σε μία μικτή σύμβαση οι τεχνικές εργασίες έχουν παρεπόμενο μόνο χαρακτήρα σε σχέση με το κύριο αντικείμενό της, τότε το σύνολο του διαγωνισμού αυτού δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως σύμβαση δημοσίων έργων. Επομένως, στις περιπτώσεις που η προβλεπόμενη εκτέλεση έργων έχει παρεπόμενο μόνο χαρακτήρα ενώ το κύριο αντικείμενο της σύμβασης είναι η παραχώρηση υπηρεσιών, τότε πρόκειται για σύμβαση παραχώρησης υπηρεσιών κι όχι για σύμβαση παραχώρησης έργου. Ως εκ τούτου, πρέπει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση να προσδιορίζεται αν το κύριο αντικείμενο της σύμβασης είναι η κατασκευή ενός έργου ή η παροχή υπηρεσιών ή, αντίθετα, αν η κατασκευή του έργου ή παροχή των υπηρεσιών έχει επικουρικό χαρακτήρα σε σχέση με το κύριο αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, στην περίπτωση που η κατασκευή του έργου αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση για την εκμετάλλευση της παραχωρούμενης υπηρεσίας, τότε πρόκειται για σύμβαση παραχώρησης υπηρεσίας, επί της οποίας δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του π.δ/τος 60/2007. (Βλ. 209/2008 πράξη παρόντος Κλιμακίου, βλ. και Ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις συμβάσεις παραχώρησης στο κοινοτικό δίκαιο, ΕΕ C 121/29.4.2000, Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα "Ενίσχυση του δικαίου παραχωρήσεων και συμβάσεων Δημοσίων και Ιδιωτικών Συμπράξεων", ΕΕ C 14/16.1.2001, σελ. 91 επ., Ε.Α ΣτΕ 119/1999, 791/2002, 543/2003, Ε. Τροβά – Δ. Κούτρας, Η κατασκευή του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου και η σύμβαση παραχώρησης δημοσίων έργων, Ι. Γκιτσάκης, Η παραχώρηση της δημόσιας υπηρεσίας και δημοσίου έργου, Σ. Παναγόπουλος, Η Σύμβαση παραχώρησης δημοσίου έργου στην κοινοτική και ελληνική έννομη τάξη, σε Κοινοτικό Δίκαιο 25 χρόνια εφαρμογής στην Ελλάδα, σελ. 83 επ.).

Οριστική μελέτη, που εκπονείται στο πλαίσιο της διαδικασίας παραχώρησης του δικαιώματος χρήσης αιγιαλού, παραλίας κλπ. του άρθρου 14 του ν. 2971/2001, μη νομίμως εγκρίνεται από το κατά νόμο αρμόδιο όργανο, εφόσον κατά τη σύνταξη αυτής δεν λήφθηκαν υπόψη οι εγκεκριμένοι κατά τη διαδικασία του άρθρου 4 παρ. 1 εδ. δ) του ν. 1650/1986 όροι για την προστασία του περιβάλλοντος

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ:σύμβαση «υπό-παραχώρησης του δικαιώματος, χρήσης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης ενός σταθμού πολλαπλών χρήσεων, σε τμήμα του λιμένα … ΙΙ του Οργανισμού Λιμένος … Α.Ε.»(....)Η σύνταξη, σύμφωνα με το άρθρο 21 της ελεγχόμενης Σύμβασης από τον υπο-παραχωρησιούχο επενδυτή, του «Αναπτυξιακού Προγράμματος» («Master Plan») του υπο-παραχωρούμενου «Λιμένα … Β΄» είναι σύμφωνη προς τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ, χωρίς στο πλαίσιο αποτύπωσης, στο ανωτέρω άρθρο, της διαδικασίας σύνταξής του να μπορεί, εκ προοιμίου, να τεθεί, στο παρόν στάδιο προσυμβατικού ελέγχου, ζήτημα διατάραξης της συμβατότητας εκπόνησης της οικείας ΣΜΠΕ και του συνολικού σχεδιασμού του Λιμένα με τις ουσιαστικές απαιτήσεις της Οδηγίας 2001/42, ούτε, ειδικότερα, να τεθεί υπό αμφισβήτηση η αντικειμενική εξέταση των λογικών εναλλακτικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, για την ανάδειξη της βέλτιστης προτιμώμενης εναλλακτικής λύσης. Περαιτέρω, ενόψει της ιδιαίτερης σημασίας της ελεγχόμενης Σύμβασης, ως «πλέον επωφελής για το δημόσιο συμφέρον και την ανάπτυξη της εθνικής και τοπικής οικονομίας»... και δεδομένου ότι με τη ρύθμιση του άρθρου 80 παρ. 8 του ν. 4504/2017, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, η υλοποίηση έργων στους λιμένες που δεν διαθέτουν Master Plan, ακόμη και με χαρακτήρα δευτερεύοντα και επικουρικό, όπως εν προκειμένω, δεν είναι δυνατή μόνο μετά την 1.1.2024 και μέχρι τη σύνταξή του, πρέπει να γίνει δεκτό ότι υπό το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ο Υπο-παραχωρησιούχος επενδυτής έχει τη δυνατότητα μέχρι 31.12.2023 να εκτελεί τα έργα που προβλέπονται στο επιχειρηματικό του σχέδιο, εφόσον είναι συμβατά και εντός των ορίων του ήδη ισχύοντος Προγραμματικού Σχεδίου 2012. Επομένως, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη προσφυγή και την υπέρ αυτής παρέμβαση, το Κλιμάκιο εσφαλμένως ερμήνευσε τις σχετικές ρήτρες του άρθρου 21 της ελεγχόμενης Σύμβασης.Ανακαλεί, εν μέρει κατά το σκεπτικό της παρούσας απόφασης ... την 151/2023 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣΜε τα δεδομένα αυτά και ενόψει των οριζομένων στο άρθρο 11 της διακήρυξης και στην οικεία σύμβαση, δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθώς αυτό αφορά σε σύμβαση που συνάπτεται για την ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, που είχε περιληφθεί στο κείμενο της οικείας διακήρυξης και της συναφθείσας σύμβασης και έχει ήδη διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης δεν ανάγεται σε προσυμβατικό στάδιο, αλλά αφορά στην εκτέλεση συμβατικού όρου.