ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ … ΜΕ ΤΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟ

Η Πράξη 203/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε τη νομιμότητα του σχεδίου της 3ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο του Δήμου Αθηναίων «Αποκαταστάσεις – ανακατασκευές – αναπλάσεις κοινοχρήστων χώρων του Δ.Α.». Η δαπάνη της 3ης συμπληρωματικής σύμβασης ανέρχεται σε 39.400,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Η αύξηση αυτή αφορά την επαύξηση της απολογιστικής δαπάνης για τη διαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.), καθώς και λοιπές απολογιστικές εργασίες, που προέκυψαν λόγω της επείγουσας ανάγκης ανακατασκευής διαδρόμων στο Γ' Κοιμητήριο και άλλων επικίνδυνων βλαβών. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι εργασίες πληρούν σωρευτικά τις προϋποθέσεις του ν.4412/2016, διότι είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση, δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά/οικονομικά, και το συνολικό ποσό των συμπληρωματικών συμβάσεων (49,99%) δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής σύμβασης. Συνεπώς, δεν κωλύεται η υπογραφή της.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση ανάκλησης της 610/2011 Πράξεως του Ε΄ Κλιμακίου, με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής συμβάσεως του έργου «Μελέτη, Κατασκευή και Θέση σε λειτουργία του Μετρό….», Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι :  Α) η συμπληρωματική σύμβαση παρουσιάζει αυτοτέλεια έναντι της αρχικής τοιαύτης και διέπεται όχι από τους όρους αυτής, αλλά από το ειδικό νομοθετικό καθεστώς που διέπει κάθε συμπληρωματική σύμβαση.  Επίσης, οι αρχαιολογικές εργασίες, οι οποίες περιλαμβάνονται στην κρινόμενη συμπληρωματική σύμβαση, το χαρακτήρα της οποίας δεν αμφισβητεί η αιτούσα, είναι εργασίες που κρίθηκαν αναγκαίες για την ολοκλήρωση της αρχικής σύμβασης και προέκυψαν από απρόβλεπτες περιστάσεις (το εύρος των αρχαιολογικών ευρημάτων κατά τις εκσκαφές που πραγματοποιήθηκαν για την κατασκευή του Μετρό ......).  Ως εκ τούτου η δαπάνη για την εκτέλεσή τους δεν μπορεί να διέπεται από το αυτό με  το κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών, το οποίο, στο πλαίσιο της αρχικής συμβάσεως, δεν είχε υπολογισθεί για την εξεύρεση του ύψους της εγγυητικής επιστολής, νομοθετικό πλαίσιο παρόλο που αφορούν στην ίδια κατηγορία εργασιών, δηλαδή αρχαιολογικές εργασίες καθόσον για τις επίμαχες αρχαιολογικές εργασίες ως συμπληρωματικές εργασίες, αναγκαίες για την ολοκλήρωση του αρχικού έργου, οφείλεται εκ του νόμου η κατάθεση, κατά την υπογραφή του συμβατικού κειμένου, εγγυητικής επιστολής καλής εκτελέσεως.   Β)  Η προσφορά της αναδόχου κοινοπραξίας πράγματι βασίσθηκε στους όρους της διακηρύξεως, οι οποίοι δεν υπέστησαν καμία μεταβολή διότι στην καταρτισθείσα αρχική σύμβαση η δαπάνη για την εκτέλεση αρχαιολογικών εργασιών είχε ενταχθεί στο κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών και με τη διαδικασία αυτή, δηλαδή απολογιστικά καταβλήθηκε. Όμως, τόσο στη διακήρυξη όσο και στην αρχική σύμβαση δεν προβλεπόταν (ούτε θα μπορούσε άλλωστε να προβλεφθεί) όρος, σύμφωνα με τον οποίο, οι τυχόν πρόσθετες δαπάνες για την εκτέλεση αρχαιολογικών εργασιών, πέραν του κονδυλίου των απολογιστικών εργασιών, κατόπιν καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως θα καταβάλλονταν απολογιστικά όπως οι περιλαμβανόμενες στο κονδύλι των απολογιστικών εργασιών της αρχικής συμβάσεως αρχαιολογικές εργασίες, χωρίς να απαιτείται και για αυτές η καταβολή εγγυητικής επιστολής καλής εκτελέσεως, καθόσον τούτο θα αντέβαινε στη ρητή νομοθετική πρόβλεψη περί καταβολής εγγυητικής επιστολής σε κάθε περίπτωση καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως. Άλλωστε το αρχικό σχετικό συμβατικό κείμενο ποιεί γενική αναφορά στις ρητές προβλέψεις του Ν. 1418/1984 (και ήδη του Ν. 3669/2008) και ως εκ τούτου ρητώς παραπέμπει στην οικεία διάταξη, η οποία ορίζει ότι σε κάθε περίπτωση καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως υπάρχει υποχρέωση του αναδόχου να καταθέσει κατά την υπογραφή της, εγγυητική επιστολή καλής εκτελέσεως.  Κατά συνέπεια δεν υφίσταται μεταβολή στους όρους της αρχικής συμβάσεως όπως λανθασμένα υπολαμβάνει η αιτούσα, ενώ περαιτέρω δεν μεταβλήθηκαν τα στοιχεία στα οποία στήριξε την προσφορά της, διότι η άδηλη κατά την υπογραφή της αρχικής συμβάσεως ανάγκη περί συνάψεως συμπληρωματικής συμβάσεως, εφόσον προέκυπτε, θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνον σύμφωνα με τις οικείες νομοθετικές προβλέψεις, στις οποίες ρητώς παρέπεμπε τόσο η διακήρυξη όσο και η οικεία αρχική σύμβαση.   Γ)  Ο ισχυρισμός ότι η προσβαλλόμενη πράξη θίγει, με την αποδοχή ως νόμιμου του επίμαχου όρου στο σχέδιο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής συμβάσεως, την ισότιμη μεταχείριση των οικονομικών φορέων που συμμετείχαν στον αρχικό διαγωνισμό και υπέβαλαν προσφορά σύμφωνα με τους υφιστάμενους όρους της διακηρύξεως, ερείδεται επί της εσφαλμένης προϋποθέσεως ότι με την κρινόμενη σύμβαση τροποποιούνται οι όροι της αρχικής τοιαύτης, ενώ, ως έγινε δεκτό ανωτέρω, η συμπληρωματική σύμβαση παρουσιάζει αυτοτέλεια και διέπεται από τις οικείες νομοθετικές προβλέψεις που ισχύουν για κάθε συμπληρωματική σύμβαση  και   Δ) Η διάταξη του άρθρου 35  παρ.6 του Ν. 3669/2008 δεν διακρίνει μεταξύ περισσότερων της μιας κατηγοριών  συμπληρωματικών συμβάσεων, αλλά αντιθέτως προβλέπει ότι σε κάθε περίπτωση καταρτίσεως τοιαύτης συμβάσεως πρέπει, κατά την υπογραφή της, να κατατίθεται από τον ανάδοχο, εγγυητική επιστολή καλής εκτελέσεως, ορίζοντας περαιτέρω το ποσοστό επί της αξίας του αντικειμένου της.  Ως εκ τούτου, ως ήδη αναφέρθηκε, οι αρχαιολογικές εργασίες που περιλαμβάνονται στην κρινόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν προσδίδουν σ’  αυτήν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κατά συνέπεια ιδιαίτερη νομική μεταχείριση επειδή στην αρχική σύμβαση είχε προβλεφθεί ότι δαπάνη για την εκτέλεση αντίστοιχων εργασιών περιλαμβανόταν σ’  αυτή ως κονδύλιο απολογιστικών εργασιών, εφόσον τέτοια διάκριση δεν προβλέπεται. Τέλος, λόγος περί συγγνωστής πλάνης της αναθέτουσας αρχής κατά την αναγραφή στο οικείο σχέδιο του όρου αυτού, απαραδέκτως προβάλλεται από την αιτούσα, διότι δεν αφορά την ίδια την αιτούσα αλλά ανάγεται στη βούληση της αναθέτουσας αρχής και από την οποία μπορεί και να προβληθεί ενώ περαιτέρω, κατ’ ουσίαν, τυγχάνει απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι ο όρος ευρίσκει έρεισμα στις νομοθετικές διατάξεις που προαναφέρθηκαν και ορθώς κρίθηκε από το Κλιμάκιο, έστω και χωρίς ρητή μνεία, ως νόμιμος.(...)Απορρίπτει την αίτηση ανακλήσεως

Αντιπλημμυρικά έργα..ζητείται η ανάκληση της 438/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα παρατέθηκαν στις σκέψεις ΙΙ και ΙΙΙ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, κατά τα ορθώς κριθέντα από το Κλιμάκιο, δεν συντρέχουν στην κρινόμενη υπόθεση οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα: Η δαπάνη, που περιλαμβάνεται στην συμπληρωματική σύμβαση και αφορά στην πληρωμή της χρηματικής εισφοράς απόρριψης προϊόντων εκσκαφών σε διαχειριστή ΑΕΚΚ, μη νομίμως ορίσθηκε ότι θα πληρωθεί στην ανάδοχο απολογιστικά, δοθέντος ότι αυτή δεν αφορά σε εργασίες που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τιμολογηθούν, ούτε σε δοκιμαστικές εργασίες και έρευνες, ούτε συντρέχει περίπτωση αδυναμίας προσδιορισμού των ποσοτήτων και των προς εκτέλεση εργασιών, περιστάσεις δηλαδή που πρέπει, κατά νόμο, να συντρέχουν, προκειμένου να επιλεγεί η εφαρμογή του απολογιστικού συστήματος ή προκειμένου να ζητηθεί από τον ανάδοχο να εκτελέσει ορισμένες εργασίες απολογιστικώς (πρβλ. άρθρο 9 του Κώδικα Δημοσίων Έργων). Αντιθέτως, η εν λόγω δαπάνη αφορά σε κόστος (κόστος υποδοχής αποβλήτων εκσκαφής σε Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης, Σ.Σ.Ε.Δ.), το οποίο είναι εκ των προτέρων γνωστό και δύναται ευχερώς να προσδιορισθεί καθ΄ύψος, αφού είναι επίσης ευχερώς προσδιορίσιμη και η ποσότητα των αποβλήτων (εκσκαφών) που θα παραχθούν κατά την εκτέλεση του έργου, έπρεπε δε να συνυπολογισθεί στην τιμή των εργασιών εκσκαφής στο οικείο άρθρο του Τιμολογίου του έργου. Άλλωστε, στην Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων των τευχών δημοπράτησης του έργου, που εγκρίθηκε τον Μάιο 2016, προβλέπεται ρητώς η υποχρέωση του αναδόχου να εξασφαλίσει “τους αναγκαίους χώρους για τη απόθεση προϊόντων ορυγμάτων, περισσευμάτων φυτικών γαιών, υπολειμμάτων κάθε είδους έργων, όπως οποιουδήποτε περισσεύματος υλικών” και διευκρινίζεται ότι η Υπηρεσία δεν θα αναγνωρίσει καταβολή αποζημίωσης σχετιζόμενη με τέτοια προβλήματα. Επιπλέον, η Κ.Υ.Α. 36259/1757/Ε103//2010 «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.)» (Β΄ 1312), η οποία εκδόθηκε κατ΄εξουσιοδότηση των διατάξεων του άρθρου 17 του ν. 2939/2001 και καθόρισε τις ειδικότερες υποχρεώσεις των παραγωγών ή διαχειριστών αποβλήτων εκσκαφών, μεταξύ των οποίων τη συμμετοχή τους σε συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων που παράγονται από τη δραστηριότητά τους (άρθρο 8 της Κ.Υ.Α.), ήταν σε ισχύ κατά το χρόνο δημοπράτησης του έργου (2016) και επομένως έπρεπε να διαληφθεί πρόβλεψη στα τεύχη δημοπράτησης του έργου ως προς τα οριζόμενα σε αυτήν. Συνεπώς, και ενόψει του ότι δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ούτε προβάλλεται από την αιτούσα ότι η υποχρέωση συνεργασίας με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης (Α.Ε.Κ.Κ.) ανέκυψε μετά τη δημοπράτηση του αρχικού έργου, λόγω λ.χ. το πρώτον δημιουργίας Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (Σ.Σ.Ε.Δ.) Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.) στην οικεία γεωγραφική περιφέρεια μετά τη δημοπράτηση του έργου, δεν συντρέχει ούτε η προϋπόθεση του απροβλέπτου, προκειμένου να συμπεριληφθεί νομίμως η εν λόγω δαπάνη στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, απορριπτομένου ως αβασίμου του ισχυρισμού, που προβάλλεται με την αίτηση, ότι η οριστική μελέτη του έργου εγκρίθηκε από την αναθέτουσα αρχή στις 31.3.2010, ενώ η προαναφερόμενη ΚΥΑ, που προέβλεψε τη σχετική υποχρέωση διαχείρισης των αποβλήτων, δημοσιεύθηκε στις 24.8.2010. Τέλος, σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως των προαναφερόμενων πλημμελειών, που συνδέονται με το εξεταζόμενο κονδύλιο των απολογιστικών δαπανών για την πληρωμή χρηματικής εισφοράς απόρριψης προϊόντων εκσκαφών, αυτό, όπως ορθώς επίσης κρίθηκε από το Κλιμάκιο, συνυπολογίζεται για την εξαγωγή του ποσού της συνολικής αξίας της συμπληρωματικής σύμβασης και τη σύγκρισή της με την αξία της αρχικής σύμβασης, με συνέπεια η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης, ανερχόμενη στο ποσό των 799.524,19 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), να υπερβαίνει το ποσοστό του πενήντα τοις εκατό (50%) του ποσού της αρχικής σύμβασης του έργου (1.340.767,81 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.), κατά παράβαση των οριζομένων στις διατάξεις του άρθρου 57 του Κώδικα Δημοσίων Έργων. Ο ισχυρισμός δε της αιτούσας ότι το εν λόγω κονδύλιο δεν συναθροίζεται με τα λοιπά κονδύλια της συμπληρωματικής σύμβασης, προκειμένου να εξαχθεί η συνολική αξία αυτής και να υπολογισθεί το ύψος αυτής σε σχέση με την αξία της αρχικής σύμβασης, διότι αφορά σε ένα “επιπλέον κόστος” και δεν αφορά σε “εκτέλεση εργασιών (υπερσυμβατικών και νέων)” είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Τούτο, διότι τέτοια εξαίρεση δεν προβλέπεται στο νόμο, περαιτέρω δε διότι το εν λόγω κονδύλιο (ανεξαρτήτως του ζητήματος που αφορά στον εσφαλμένο, κατά τα ανωτέρω, προσδιορισμό του τρόπου πληρωμής του) αφορά σε κόστος, που συνδέεται με την εκτέλεση καθεαυτή των εργασιών εκσκαφής του έργου, οι οποίες προβλέπονται και περιγράφονται στο Τιμολόγιο αυτού και δεν αφορά σε εργασίες πράγματι απολογιστικές (λ.χ. δαπάνες για εργασίες που καθίστανται αναγκαίες λόγω τυχαίως ανευρεθέντων αρχαιολογικών ευρημάτων), που ενδεχομένως κατά περίπτωση να δικαιολογούσαν την εξαίρεση της αξίας εκτέλεσής τους από το άθροισμα των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης (πρβλ. Γνωμοδ. Ν.Σ.Κ. 109/1997)..(...)Δεν ανακαλεί την 438/2019 πράξη του Ε’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.