Ολοκλήρωση κτιρίου δικαστικού μεγάρου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. 2) το Δικαστήριο άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω, σωρευτικά, οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης Σ.Σ.. Και τούτου διότι οι εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης των διαβρωμένων οπλισμών του φέροντος οργανισμού σκυροδέματος – η εκτέλεση των οποίων κρίθηκε αναγκαία μετά τις εργασίες καθαίρεσης των επιχρισμάτων, που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της αρχικής σύμβασης, - δεν κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Ήτοι, μεταγενέστερων του χρόνου κατάρτισης της αρχικής σύμβασης αιφνίδιων, κατά την έννοια του νόμου, πραγματικών γεγονότων, που δεν ήταν δηλαδή αντικειμενικά δυνατόν να προβλεφθούν κατά την κατάρτιση της αρχικής μελέτης του υποέργου. Αντιθέτως, οφείλονται σε σφάλματα και παραλείψεις της αρχικής μελέτης, καθόσον, από τα στοιχεία του φακέλου, δεν προκύπτει ότι η παρεμβαίνουσα αναθέτουσα αρχή προέβη στη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, ώστε να καταστεί δυνατό να διαπιστωθεί, κατά το στάδιο εκπόνησης της μελέτης του υποέργου, η ακριβής κατάσταση του οπλισμού, το μέγεθος και η τυχόν έκταση των διαβρώσεων, που είχαν προκληθεί στα στοιχεία του φέροντος οργανισμού και να επισημανθούν οι απαραίτητες ενέργειες ενίσχυσης του. Συναφώς, επισημαίνεται ότι ουδόλως, αν και ζητήθηκαν, παρασχέθηκαν στο Δικαστήριο στοιχεία και διευκρινίσεις σχετικά με τη διενέργεια κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης τυχόν δειγματοληπτικών ελέγχων. Σε κάθε δε περίπτωση, κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης έπρεπε να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας η ακριβής κατάσταση του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, προκειμένου να διαπιστωθούν τα σοβαρά προβλήματα των διαβρωμένων οπλισμών του, τα οποία, κατά την κοινή πείρα και αντίληψη, είναι συνήθη κατά την αποκατάσταση παλαιών κτιρίων ενόψει μάλιστα και της γειτνίασής του με τη θάλασσα (πρβ. ΕλΣ VI Τμ. 1347, 666/2017, 3209/2013, 3101/2012). Ο δε προβαλλόμενος ισχυρισμός από την προσφεύγουσα και την παρεμβαίνουσα ότι ουδείς αποχρών λόγος υφίστατο, που να επιβάλει τον έλεγχο του σιδηρού οπλισμού και του φέροντος οργανισμού σκυροδέματος του κτιρίου με τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων, δεδομένου ότι στην εξωτερική πλευρά των επιφανειών του κτιρίου δεν υπήρχαν ενδείξεις αποσάθρωσης, τυγχάνει πρωτίστως απορριπτέος ως αβάσιμος ενόψει κυρίως της γνωστής, εκ των προτέρων, παλαιότητάς του κτιρίου και της θέσεως αυτού πλησίον της θάλασσας. Περαιτέρω, ο εν λόγω ισχυρισμός προβάλλεται αλυσιτελώς, καθόσον δεν αφορά το σύνολο των συμπληρωματικών αυτών εργασιών, δεδομένου ότι αντικείμενο της σύμβασης αυτής δεν είναι μόνο οι εν λόγω εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης των διαβρωμένων οπλισμών του φέροντος οργανισμού του κτιρίου αλλά και αυτές που αφορούν την εκ νέου αρχιτεκτονική - ηλεκτρομηχανολογική αποκατάσταση των χώρων του. Οι τελευταίες δε ουδόλως προκύπτει ότι συνδέονται με τα προβλήματα του οπλισμού του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, που διαπιστώθηκαν μετά την καθαίρεση των επιχρισμάτων, αλλά μόνο με μεταβολές που έγιναν στο σχεδιασμό του αντικειμένου του αρχικού υποέργου για τη βελτίωση της ποιότητας και της λειτουργικότητάς του, ως εκ τούτου, αυτές μη νόμιμα συμπεριλήφθηκαν στο ελεγχόμενο σχέδιο της 1ης Σ.Σ.. Περαιτέρω, και τα προβαλλόμενα περί αναγκαιότητας των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών για την αρτιότητα και τη λειτουργικότητα του υποέργου καθώς και ότι δεν μπορούν οι εργασίες αυτές τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα, αλυσιτελώς προβάλλονται καθώς, και αληθή υποτιθέμενα, δεν δύνανται να οδηγήσουν στην ένταξη αυτών στην ελεγχόμενη 1η Σ.Σ., διότι η ως άνω προϋπόθεση δεν εξετάζεται αυτοτελώς, αλλά σωρευτικά με τις λοιπές προϋποθέσεις. Τέλος, ενόψει της σταθερότητας του νομικού πλαισίου και της πάγιας νομολογίας ως προς τις προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. σκ. 2) το αίτημα αναγνώρισης συγγνωστής πλάνης υπέρ της παρεμβαίνουσας τυγχάνει απορριπτέο.

ΕΡΓΑ.( συμπληρωματική σύμβαση), ζητείται η ανάκληση της 28/2018 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή μονάδας μηχανικής διαλογής στα πλαίσια προσωρινής διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων»...Με την πράξη, της οποίας ζητείται η ανάκληση, κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς δεν αποδεικνύεται, με επαρκή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία εκ μέρους των αρμοδίων οργάνων του αιτούντος Δήμου, που φέρουν κατά νόμο το σχετικό βάρος απόδειξης, η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης, που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών,(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2, το Τμήμα κρίνει ότι, όσον αφορά τις επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες, αυτές κατέστησαν αναγκαίες όχι συνεπεία παραλείψεων ή σφαλμάτων της μελέτης του αρχικού έργου, αλλά, όπως βασίμως προβάλλει ο αιτών Δήμος, λόγω του απρόβλεπτου γεγονότος της ανεύρεσης των μη εμφανών, επιχωμένων απορριμμάτων, καθώς και των λιμναζόντων λυμάτων και της συνακόλουθης εξ αυτών διάβρωσης του υπεδάφους,  η  ύπαρξη των οποίων δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, αφού διενεργήθηκαν κατά τη συνήθη πρακτική δύο (2) ενδεικτικές γεωτρήσεις σε δύο (2) σημεία της έκτασης, όπου πρόκειται να κατασκευαστεί η μονάδα διαλογής και το εδαφικό υπόβαθρο ανευρέθη «υγιές», τα σημεία δε ανεύρεσης των απορριμμάτων και των λυμάτων ευρίσκονταν σε πολύ κοντινή απόσταση προς τα ελεγχθέντα και πάντως εκτός του χώρου του ΧΑΔΑ, όπου διενεργείτο η απόθεση των απορριμμάτων μέχρι τούδε (βλ. και προσκομισθείσες φωτογραφικές λήψεις). Επομένως, συντρέχουν, κατά την κρίση του Τμήματος, απρόβλεπτες περιστάσεις που επιτρέπουν την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση των εργασιών αυτών, οι οποίες είναι συναφείς με το αρχικό έργο και αναγκαίες για την ολοκλήρωσή του.... Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 28/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, κρίνεται δε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης 

Κατασκευή παιδικού βρεφονηπιακού σταθμού...Με δεδομένα τα ανωτέρω το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου, που συνίστανται, σύμφωνα με τον 3ο ΑΠΕ, πρωτίστως στη θωράκιση της κατασκευής έναντι του τοπικού φαινομένου ανύψωσης του υδροφόρου ορίζοντα και στη θεμελίωση και στην κατασκευή των περιμετρικών τοιχίων αντιστήριξης του εδάφους με βάση τα νέα δεδομένα της σύστασης του υπεδάφους που τους περιβάλλει, συνέχονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και δεν περιλαμβάνονται σε αυτό. Περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά την φάση κατασκευής του αγωγού όμβριων υδάτων στην οδό …, τα έτη 2014 και 2015, δηλαδή ταυτόχρονα με την εκπόνηση της μελέτης για την κατασκευή του ελεγχόμενου έργου, δεν διαπιστώθηκε ύπαρξη υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα σε αντίστοιχα βάθη με αυτά της αρχικά προβλεπόμενης θεμελίωσης του κτιρίου, δεν απαιτείτο εκ νέου εξέταση των γεωτεχνικών και εδαφολογικών δεδομένων εντός του συγκεκριμένου οικοπέδου με την εκπόνηση σχετικής γεωτεχνικής και εδαφολογικής μελέτης, ενώ δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, με βάση τα ως άνω δεδομένα, η στάθμη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα σε βάθος περίπου 5,50 μέτρα κάτω από την στάθμη του εδάφους και περίπου 30-50 εκ. κάτω από την πλάκα επί εδάφους του υπογείου του κτιρίου. Αντίστοιχα, δεν προκύπτει από τα προσκομισθέντα στοιχεία ότι μπορούσαν να εντοπιστούν εκ των προτέρων και με ακρίβεια τα σημεία εναπόθεσης μπάζων και άλλων φερτών υλικών, που προέκυψαν κατά την κατασκευή των όμορων οικοδομών και επιχωματώθηκαν επί των ορίων του οικοπέδου (ιδίως στη ΒΑ και ΒΔ όψη του). Συνεπώς, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου οφείλονται πράγματι σε απρόβλεπτες περιστάσεις και, ειδικότερα, στον εντοπισμό, κατά την εκτέλεση του αρχικού έργου, της υψηλής στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα και των φερτών υλικών που είχαν εναποτεθεί στο υπέδαφος περιμετρικά των υφιστάμενων μαντρότοιχων, κατ’ ανατροπή των χαρακτηριστικών που είχαν ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη της μελέτης του αρχικού έργου. Εξάλλου, οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες δεν δύναται, σε κάθε περίπτωση, να διαχωριστούν από τις προβλεπόμενες στα συμβατικά τεύχη εργασίες, ενώ η αναλογούσα επί πλέον αμοιβή για την εκτέλεση των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών, μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., ανέρχεται στο ποσό των 208.247,54 ευρώ, το οποίο δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής συμβατικής δαπάνης.

Επισκευή και συμπλήρωση των οικοδομικών εγκαταστάσεων των πανεπιστημιακών κτηρίων:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη II, το Τμήμα κρίνει ότι όσον αφορά τις επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες, αυτές κατέστησαν αναγκαίες όχι συνεπεία παραλείψεων ή σφαλμάτων της μελέτης του αρχικού έργου, αλλά, όπως βασίμως προβάλλει το αιτούν, λόγω του γεγονότος της πτώσης τμημάτων σκυροδέματος στην αίθουσα συνεδριάσεων Γ2 και στο γραφείο Γ1, διαπιστώθηκαν τυχαία οι ενανθρακώσεις του σκυροδέματος οι οποίες συνιστούν αφενός εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο και αφετέρου ήταν αδύνατο κατά τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης να διαγνωσθούν με την αρχική μελέτη διότι η υπερκείμενη πλάκα ήταν διπλή τύπου «sandwich και ως εκ τούτου δεν ήταν εμφανές και διαγνώσιμο το σχετικό πρόβλημα, παρόλο που έγιναν όλοι οι απαραίτητοι έλεγχοι και αυτοψίες(βλ. την από 11.5.2018 σχετική αιτιολογική έκθεση).Επομένως, συντρέχουν, κατά την κρίση του Τμήματος, απρόβλεπτες περιστάσεις που επιτρέπουν την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση των εργασιών αυτών, οι οποίες είναι συναφείς με το αρχικό έργο και αναγκαίες για την ολοκλήρωσή του. (..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 7/2018 Πράξη της Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου στο Πανεπιστήμιο … και ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Επισκευή και συμπλήρωση των οικοδομικών εγκαταστάσεων των πανεπιστημιακών κτηρίων στην …» μεταξύ του αιτούντος και της αναδόχου εταιρείας «…» αντίγραφο του οποίου φυλάσσεται στη Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτου.

Επισκευή και συντήρηση σχολικών κτιρίων:..Με δεδομένα αυτά η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, διότι τα προβαλλόμενα ως απρόβλεπτα γεγονότα, ήτοι η αποσάρθρωση - ενανθράκωση της επικάλυψης του οπλισμού, δεν προέκυψαν αιφνιδίως αλλά υπήρχαν κατά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής μελέτης και ο Δήμος … δεν απέδειξε   ότι δεν μπορούσαν να προβλεφθούν αντικειμενικά σύμφωνα με τους κανόνες  της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής. Ειδικότερα δεν αποδεικνύεται ότι έγιναν οι αναγκαίες μετρήσεις κατά την αρχική μελέτη για τη διάγνωση του προβλήματος σε όλη την έκτασή του, ούτε γίνεται επίκληση ύπαρξης τεχνικών - κατασκευαστικών ιδιαιτεροτήτων που θα δικαιολογούσαν αφανείς φθορές στον οπλισμό  του κτιρίου. Αντιθέτως η πρόβλεψη στην αρχική μελέτη επισκευής   του οπλισμού σε βάθος μόνο έως 2,5 εκ και η ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση των ποσοτήτων εργασιών που προέκυψε για την αντιμετώπιση του προβλήματος,  από 154 m2 στην αρχική μελέτη σε 1042,29 με τον 1ο Α.Π.Ε., καταδεικνύουν ότι υπήρξε αστοχία αυτής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Επιβατικός και Εμπορικός Λιμένας … … – Α΄ Φάση», συμβατικής δαπάνης 2.049.708,37  ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. (2.398.158,79 ευρώ, με Φ.Π.Α. 17%).(....)Επομένως, συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και ως προς τις εργασίες αυτές, δεδομένου ότι είναι απαραίτητες, προκειμένου το σύνολο του έργου να είναι λειτουργικό, ενώ κατέστησαν αναγκαίες εξαιτίας μη οφειλόμενων σε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του αρχικού έργου. Τέλος, η αξία των εργασιών του συνόλου της υπό έλεγχο 1ης συμπληρωματικής σύμβασης δεν υπερβαίνει το 50% της αξίας των εργασιών της αρχικής σύμβασης.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Επιβατικός και Εμπορικός Λιμένας … … – Α΄ Φάση».

Συμπληρωματική σύμβαση έργου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, που ανέκυψαν κατά το στάδιο της εκτέλεσης του έργου, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την αίτηση ανάκλησης. Ειδικότερα, τα αναφερόμενα στην ως άνω αιτιολογική έκθεση του 3ου Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών προβλήματα στατικότητας στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, στο οποίο στεγάζεται το Κινηματοθέατρο, στα οποία οφείλεται η ανάγκη εκτέλεσης των ανωτέρω εργασιών, διαπιστώθηκαν μετά την καθαίρεση των επιχρισμάτων ή μετά την αποξήλωση των γυψοσανίδων και των  δαπέδων του εν λόγω κτιρίου και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η ύπαρξή τους κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης του έργου με την επίδειξη της επιμέλειας του μέσου συνετού μελετητή (πρβλ Ε.Σ. Tμ. Μειζ. – Επταμ. Σύνθ. 394/2013, VI Τμ. 4606/2014, 797/2012).  Και τούτο, διότι η μελέτη αυτή, η οποία εγκρίθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία του αιτούντος, ήταν κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, δεδομένου ότι α) το κτίριο, στο οποίο στεγάζεται το Κινηματοθέατρο, ήταν εσωτερικά και λόγω της λειτουργίας του, ως χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων, επενδεδυμένο με γυψοσανίδες στους τοίχους και στις οροφές, έφερε επιχρίσματα, λοιπά διακοσμητικά στοιχεία και δάπεδα, και, ως εκ τούτου, δεν ήταν εμφανής η ύπαρξη διαβρώσεων και βλαβών στις υποκείμενες τοιχοποιίες, β) το Κινηματοθέατρο κατά την εκπόνηση της εν λόγω αρχικής μελέτης του έργου τελούσε σε αδιάκοπη λειτουργία, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή, κατά το χρόνο αυτό, η καθαίρεση των πλακιδίων και η αποξήλωση των ως άνω διακοσμητικών στοιχείων αυτού και η πραγματοποίηση, συνεπώς, εκτεταμένης διευρεύνησης της κατάστασης της εσωτερικής τοιχοποίας και του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, γ) η φύση και το αντικείμενο του αρχικού έργου, που έγκειται στην ανακατασκευή του εσωτερικού χώρου του Κινηματοθεάτρου, με σύγχρονα υλικά και εξοπλισμό, δεν δημιούργησαν, όπως ευλόγως υποστηρίζεται, ανάγκη ειδικού εκτεταμένου ελέγχου της στατικότητας ολόκληρου του κτιρίου και, τέλος, δ) οι διαπιστωθείσες βλάβες οφείλονται σε κρυφές διαρροές σωληνώσεων των υπερκείμενων ορόφων, οι οποίες είχαν εμποτίσει σε μεγάλο μήκος και πλάτος τον φέροντα οργανισμό στο επίπεδο του ισογείου κινηματοθεάτρου και οι οποίες, όπως αναφέρθηκε, δεν ήταν εμφανείς, με αποτέλεσμα την πρόκληση εκτεταμένων ζημιών στους οπλισμούς και στα σκυροδέματα του κτιρίου. Συνεπώς, συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι η ανάγκη εκτέλεσης των συμπεριλαμβανομένων σε αυτήν εργασιών, οι οποίες επιφέρουν αύξηση δαπάνης της αρχικής σύμβασης σε ποσοστό 15,48%, οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, ήτοι σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν μπορούσαν, ενόψει των ως άνω περιστάσεων, να προβλεφθούν κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης, παρότι αυτή υπήρξε κατά τον δυνατόν πλήρης και ακριβής..Ανακαλεί την 342/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..Με τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη δαπάνη δεν είναι νόμιμη κατά το μέρος που αφορά στις εργασίες της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του ως άνω έργου, διότι, όπως προκύπτει από την 29.6.2018 αιτιολογική έκθεση του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, η εκτέλεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών κατέστη αναγκαία λόγω αστοχιών της αρχικής μελέτης. Εξάλλου, εν προκειμένω δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις των περιπτώσεων ε΄ και β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, σύμφωνα με τις οποίες η σύμβαση δύναται να τροποποιείται χωρίς νέα διαδικασία, όταν η τροποποίηση δεν είναι ουσιώδης ή όταν πρόκειται για συμπληρωματικά έργα που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση και κατέστησαν αναγκαία κατά την εκτέλεσή της, αντίστοιχα. Όσον αφορά στην πρώτη περίπτωση, σύμφωνα με τα άρθρα 156 παρ. 1 περ. β΄ εδ. β΄ και 132 παρ. 2 του ίδιου νόμου, όταν η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης υπερβαίνει το 15% της αξίας της αρχικής, όπως εν προκειμένω, η τροποποίηση θεωρείται ουσιώδης, όσον αφορά δε στη δεύτερη περίπτωση, δεν αποδεικνύεται ότι συνέτρεχαν όλες οι προβλεπόμενες από την οικεία διάταξη προϋποθέσεις, δηλαδή δεν αποδεικνύονται οι λόγοι για τους οποίους δε δύναται να λάβει χώρα αλλαγή αναδόχου, τα προβλήματα ή η επικάλυψη δαπανών που η αλλαγή αυτή θα συνεπαγόταν ούτε η εκπλήρωση της υποχρέωσης της αναθέτουσας αρχής να αποστείλει σχετική γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε΄ Κλιμ. πράξη 168/2018). Σχετικά αβασίμως προβάλλεται ότι η αλλαγή του αρχικού αναδόχου ήταν αδύνατη διότι τα γήπεδα βρίσκονταν στον ίδιο χώρο και οι συμπληρωματικές εργασίες ήταν αδύνατον να διαχωριστούν από τις αρχικές, ότι η διακοπή των εργασιών για να λάβει χώρα νέα δημοπράτηση για την εκτέλεση των συμπληρωματικών εργασιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε οριστική διάλυση της σύμβασης από την πλευρά του αρχικού αναδόχου και ότι, σε κάθε περίπτωση, θα ήταν πιθανό να μην υπήρχε ενδιαφέρον για να αναληφθεί η τεχνική ευθύνη για την εκτέλεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών. Τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι το Τεχνικό Συμβούλιο Δημόσιων Έργων της Περιφερειακής Ενότητας ... γνωμοδότησε θετικά για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς το γεγονός αυτό και μόνο δεν αρκεί για να είναι νόμιμη η σύναψή της.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2-6 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι α) δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες κατασκευής των ιδιωτικών παροχών και β) κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού. Οι δύο αυτές ομάδες εργασιών δεν μπορούν να προσδιοριστούν ως προς το ποσό τους από το Κλιμάκιο, καθότι, όπως έγινε δεκτό ανωτέρω (σκέψη 7.11), δεν προσκομίστηκε ακριβής ανάλυση του ποσού της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης από την αναθέτουσα αρχή, παρότι ζητήθηκε σχετικώς με τις προηγηθείσες δύο αναβλητικές Πράξεις αυτού.Για τους λόγους αυτούς Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης Μοιρών», ως προς τις εργασίες της κατασκευής των ιδιωτικών παροχών.Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης ...», ως προς τις εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αποκάλυψης του πλακοσκεπούς οχετού

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες δεν δύνανται να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την έννοια των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016, όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύθηκαν ανωτέρω. Ειδικότερα, ενόψει της γενικής περιγραφής του τεχνικού αντικειμένου του έργου της αρχικής σύμβασης, οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορεί να θεωρηθούν αναγκαίες για την τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας του έργου αυτού, αφού, στο μέτρο που δεν πρόκειται για ενιαίο έργο με λειτουργική αυτοτέλεια, ολοκλήρωση του αντικειμένου του δεν νοείται. Οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν έχουν ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία, αλλά συνίστανται σε μεμονωμένες επεμβάσεις - εργασίες που, στην πραγματικότητα, αποτελούν το σύνολο πολλών μικρότερων έργων, ούτως ώστε να μην μπορεί να γίνει λόγος για τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας του αρχικού έργου. Οι προς ανάθεση, με τη συμπληρωματική σύμβαση, εργασίες είναι αυτοτελείς και η τελευταία δεν συμπληρώνει το αντικείμενο της κύριας σύμβασης, αντιθέτως, αφορά στην εκτέλεση των αυτών - επαναλαμβανόμενων και συνεχώς εκτελεστέων - εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης βλαβών σε επόμενο χρόνο μετά την εξάντληση του συμβατικού αντικειμένου του αρχικού έργου. Περαιτέρω, ο διαχωρισμός των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης από την κύρια σύμβαση δεν θα δημιουργήσει μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1311/2022, Έβδομο Τμ. 578/2022, Ε΄ Κλ. 1/2022). Τέλος, αλυσιτελώς επικαλείται η αναθέτουσα αρχή ότι οι συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αδυναμίας ανάδειξης αναδόχου κατά την επόμενη χρονικά διαγωνιστική διαδικασία, καθώς η ίδια η επιλογή της ...να αναθέτει σε τρίτους το σημαντικό, για τους προαναφερόμενους λόγους, αντικείμενο της αρμοδιότητάς της για το σύντομο χρονικό διάστημα των δώδεκα μηνών, ενέχει τον κίνδυνο, σε περίπτωση ανώμαλης εξέλιξης των διαγωνιστικών διαδικασιών, ως εν προκειμένω, να μη συμπίπτει χρονικά η έναρξη της νέας εργολαβίας με τη λήξη της προηγούμενης και να μην εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη εκτέλεση από τους οικείους αναδόχους των απαραίτητων για τη λειτουργία του δικτύου εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης των βλαβών του. Χαρακτηριστικό δε είναι ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η προθεσμία περαίωσης της εκτέλεσης της εργολαβίας Νο 61, η οποία είχε αρχικώς ορισθεί για τις 8.6.2022, χρειάσθηκε να παραταθεί για ένα επιπλέον έτος (ήτοι έως τις 8.6.2023), χωρίς κατά τον χρόνο του ελέγχου να έχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης των χρονικά επόμενων εργασιών συντήρησης.