Ληξιπρόθεσμες οφειλές:Στην προκείμενη περίπτωση, με την 76/4.3.2014 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου … εγκρίθηκε η σύναψη σύμβασης εξώδικου συμβιβασμού μεταξύ του Δήμου και της …, καθολικής διαδόχου της … Τράπεζας.(....)Με την καταβολή των ως άνω ποσών ο Δήμος … εξοφλεί ολοσχερώς τη σε βάρος του απαίτηση της … από την 4984/2.9.2003 σύμβαση δημιουργίας χρεωστικού υπολοίπου σε λογαριασμό καταθέσεων όψεως και το από 3.6.2004 πρόσθετο σύμφωνο αυτής, η οποία ανερχόταν στις 10.2.2014 στο ποσό των 2.905.527,82 ευρώ. Με τα δεδομένα αυτά το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν περιλαμβάνει την κατασκευή έργου, την προμήθεια αγαθών ή την παροχή υπηρεσίας και επομένως αυτή δεν υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Απέχει του ελέγχου του σχεδίου σύμβασης εξώδικου συμβιβασμού μεταξύ του Δήμου … και της ….

Eξώδικος συμβιβασμος(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι, ανεξαρτήτως του αν συντρέχουν τα ουσιαστικά στοιχεία για τη σύναψη του ως άνω εξώδικου συμβιβασμού, δεν συντρέχουν τα απαιτούμενα για τη νομιμότητά αυτού τυπικά εξωτερικά στοιχεία, καθόσον δεν επακολούθησε, μετά την 77/2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, απόφαση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου, περί εγκρίσεως του συμβιβασμού. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και επομένως αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Ο εξώδικος συμβιβασμός -Πρακτικά εξώδικου συμβιβασμού του Ν.Σ.Κ

Εξώδικος συμβιβασμος.(..)Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση, παρά το γεγονός ότι τηρήθηκαν τα τυπικά εξωτερικά στοιχεία του εξώδικου συμβιβασμού, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν προέκυψε κατά τρόπο αναμφισβήτητο ότι συντρέχουν τα ουσιαστικά στοιχεία για τη σύναψη του εν λόγω εξώδικου συμβιβασμού. Ειδικότερα, δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., ήτοι έκδοση αιτιολογημένης απόφασης του αρμοδίου οργάνου για την ανάθεση των εργασιών (άρθρο 23 παρ. 2), ο έγγραφος τύπος της σύμβασης (άρθρα 24 και 25), από την οποία να προκύπτουν το προς ανάθεση αντικείμενο, η συνολική διάρκεια των παρασχεθεισών εργασιών και η συνολική αμοιβή του αναδόχου καθώς και η έκδοση βεβαιώσεων παραλαβής – καλής εκτέλεσης των εργασιών (άρθρο 28), υπογεγραμμένες αρμοδίως από τα μέλη της οικείας επιτροπής παραλαβής, προς απόδειξη ότι εκτελέστηκαν πράγματι και προσηκόντως οι εργασίες. Λαμβανομένου όμως υπόψιν αφενός μεν ότι οι παραπάνω δαπάνες βεβαιώνονται, ως προς τον αριθμό των πραγματοποιηθέντων ημερομισθίων, τόσο από τα έγγραφα ...του Προέδρου της Κοινότητας ... και .. των Αντιδημάρχων του Δήμου ..., όσο και από την 32/2010 απόφαση της Δ.Ε., αφετέρου δε ότι ο δικηγόρος του Δήμου, με την ως άνω θετική γνωμοδότησή του, προτείνει τη σύναψη του εξώδικου συμβιβασμού υποστηρίζοντας ότι είναι προς όφελος του Δήμου, το Τμήμα κρίνει ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Δήμος συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των προαναφερθεισών διατάξεων υπέλαβε ότι τα εκτεθέντα στοιχεία καλύπτουν την έλλειψη των αναγκαίων δικαιολογητικών και ότι μπορούσε να προβεί στη σύναψη του εξώδικου συμβιβασμού.... Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, πλην όμως αυτό πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΕΞΩΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ:(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση, παρά το γεγονός ότι τηρήθηκαν τα τυπικά εξωτερικά στοιχεία του εξώδικου συμβιβασμού, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν προέκυψε κατά τρόπο αναμφισβήτητο ότι συντρέχουν τα ουσιαστικά στοιχεία για τη σύναψη του εν λόγω εξώδικου συμβιβασμού. Ειδικότερα, δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. ως προς τον έγγραφο τύπο της σύμβασης, δοθέντος ότι η αιτία του συμβιβασμού αποτελεί σύμβαση προμήθειας, η οποία είναι  άκυρη ως προφορικώς συναφθείσα, αφού ο έγγραφος τύπος κατάρτισης  της σύμβασης προμήθειας, στην περίπτωση της απευθείας ανάθεσης, απαιτείται από το νόμο ως συστατικός, η έλλειψη δε αυτού έχει ως συνέπεια να λογίζεται  η ως άνω σύμβαση ως μη γενόμενη (Α.Κ. 180) και να μην παράγει    έννομες συνέπειες, δοθέντος ότι δεν προκύπτει το προς ανάθεση αντικείμενο,  η αμοιβή του αναδόχου και ο χρόνος υποχρέωσης παράδοσης των  υλικών. Περαιτέρω, η προμήθεια των εν λόγω υλικών μη νομίμως   ανατέθηκε χωρίς διεξαγωγή διαγωνισμού, σε κάθε περίπτωση, χωρίς να προκύπτει ότι συνέτρεξαν οι εξαιρέσεις ή οι ειδικές περιπτώσεις που δικαιολογούσαν την απευθείας ανάθεσή τους, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις του ΕΚΠΟΤΑ.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΥΠΕΡΩΡΙΑΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ:..Από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι κατά το χρόνο πραγματοποίησης της ανωτέρω υπερωριακής εργασίας, κατά το έτος 2017, δεν είχε δεσμευθεί αντίστοιχη πίστωση, συνεπώς, η εντελλόμενη δαπάνη είναι πλημμελής, ως μη κανονική, κατά το βασίμως προβαλλόμενο λόγο διαφωνίας. Οποιαδήποτε μεταγενέστερη της πραγματοποίησης της υπερωριακής απασχόλησης δέσμευση των οικείων πιστώσεων δεν επιτρέπεται και δεν καθιστά τη δαπάνη κανονική. Ο ισχυρισμός του φορέα ότι βάσει του π.δ. 80/2016 η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης για τη δέσμευση της δαπάνης εκδίδεται μετά την έγκριση της δαπάνης αυτής από το αρμόδιο όργανο και δεν προηγείται χρονικά αυτής, σε αντίθεση με τα όσα όριζε το π.δ. 113/2010, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, στην υπό στοιχείο ΙΙ νομική σκέψη, η δημοσιονομική δέσμευση της δαπάνης πρέπει να προηγείται χρονικώς οποιασδήποτε ενέργειας για την πραγματοποίησή της, καθόσον αποτελεί το χρονικώς πρότερο στάδιο της όλης διαδικασίας εκτέλεσης του προϋπολογισμού των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης και με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ο σκοπός του νόμου, που συνίσταται στην, εκ των προτέρων, δέσμευση των αναγκαίων πιστώσεων και στην αποτροπή της διενέργειας δαπανών καθ’ υπέρβαση αυτών. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη κανονική και για το λόγο τούτο αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΩΝ ΕΞΟΔΩΝ:..Από τα προεκτιθέμενα προκύπτει ότι κατά το χρόνο πραγματοποίησης των ανωτέρω μετακινήσεων κατά το έτος 2015 δεν είχε δεσμευθεί αντίστοιχη πίστωση, συνεπώς, η εντελλόμενη δαπάνη είναι πλημμελής, ως μη κανονική, κατά το βασίμως προβαλλόμενο λόγο διαφωνίας. Οποιαδήποτε μεταγενέστερη των μετακινήσεων δέσμευση των οικείων πιστώσεων δεν επιτρέπεται και δεν καθιστά τη δαπάνη κανονική. Ειδικότερα δε, δεδομένου ότι κατά τη λήξη κάθε έτους ανατρέπονται ανεξόφλητες αναλήψεις υποχρεώσεων, και δεσμεύονται ισόποσες πιστώσεις εκ νέου στο επόμενο, ενόψει της μη εξόφλησης των χρηματικών ενταλμάτων που εκδόθηκαν σε βάρος του προϋπολογισμού έτους 2016, έπρεπε να εκδοθεί απόφαση ανάκλησης της δέσμευσης των οικείων πιστώσεων έτους 2016. Ωστόσο, στην 833/2016 προαναφερθείσα απόφαση, ως προς τον ΚΑΕ 0712, αναφέρεται «ανάκληση 0,00», τέτοια απόφαση δεν εκδόθηκε. Συνεπώς, η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης κατά το έτος 2017 πάσχει και για το λόγο ότι η όμοια δημοσιονομική δέσμευση του προηγούμενου έτους δεν ανατράπηκε. Και υπό την εκδοχή ότι η 295/22.2.2016 απόφαση ανάληψης υποχρέωσης δεν αφορούσε τις κρίσιμες προγενέστερες μετακινήσεις έτους 2015 και δεν συνιστά ενιαία συνέχεια με την 3/1.1.2017 απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, η τελευταία πάσχει, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, διότι με αυτή αναλαμβάνεται το πρώτον υποχρέωση για τις μετακινήσεις έτους 2015. Επομένως, η εντελλόμενη δαπάνη είναι πλημμελής. Ο ισχυρισμός του νοσοκομείου, όπως εκτίθεται στο 5260/20.3.2017 έγγραφο της Διοικητικής Διευθύντριας του νοσοκομείου, σύμφωνα με τον οποίο «λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εν λόγω δαπάνες δεν είχαν προϋπολογιστεί διότι δεν μπορούσαμε εκ των προτέρων να γνωρίζουμε το πλήθος των μετακινήσεων που θα πραγματοποιούσαν οι επισκέπτριες υγείας», εμφανίζει τις δαπάνες μετακινήσεων ως μη νόμιμες εν γένει, πραγματοποιηθείσες χωρίς αντίστοιχη πίστωση (άρθρο 28 παρ. 1 στ. β του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο και άρθρο 91 παρ. 2 του ν. 4270/2014). Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΕΞΩΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ:Με τα δεδομένα αυτά τηρήθηκαν τα τυπικά εξωτερικά στοιχεία του εξώδικου συμβιβασμού και από το σύνολο των προσκομισθέντων από το Δήμο ...... δικαιολογητικών στοιχείων αφενός μεν προκύπτει η παροχή των επίμαχων ανατεθεισών από το Δήμο υπηρεσιών και ως εκ τούτου η ουσιαστική βασιμότητα των ένδικων αξιώσεων των ως άνω δικαιούχων και αφετέρου και η προσήκουσα δημοσιονομική ανάληψη των σχετικών υποχρεώσεων ερειδομένων επί εγκύρου εξώδικου συμβιβασμού, που αποτελεί την αιτία έκδοσης των επίμαχων χρηματικών ενταλμάτων. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν. 

ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι μη νόμιμα καταβάλλεται με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα η εντελλόμενη δαπάνη, δεδομένου ότι δεν συντρέχουν τα απαιτούμενα για τη νομιμότητα του εξώδικου συμβιβασμού τυπικά εξωτερικά στοιχεία, καθόσον δεν ελήφθη απόφαση επ’ αυτού από το αρμόδιο προς τούτο όργανο διοίκησης (διοικητικό συμβούλιο) του Ο.Π.Α.Σ. Την έλλειψη δε αυτή, δεν δύναται να θεραπεύσει η κατ’ άρθρο 86 του ΚΔΚ (ν. 3463/2006 και ήδη άρθρο 58 παρ. 2 του ν. 3852/2010) δυνατότητα του Δημάρχου να λάβει μέτρα όταν δημιουργείται άμεσος και προφανής κίνδυνος ή απειλείται ζημία των δημοτικών συμφερόντων, δεδομένου ότι στην προκειμένη περίπτωση η δυνατότητα αυτή παρέχεται μόνο για αρμοδιότητες που ασκούνται από την Οικονομική Επιτροπή, ενώ σε κάθε περίπτωση, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ο επαπειλούμενος κίνδυνος και η ζημία για τα συμφέροντα του Οργανισμούαπό την αναβολή λήψης της σχετικής απόφασης. Περαιτέρω, ανεξαρτήτως της αοριστίας της 547/2011 γνωμοδότησης του νομικού συμβούλου του Δήμου – η οποία αναφέρεται στις αριθ. πρωτ. 10035 και 10036/26.7.2011 αιτήσεις υπαλλήλων του Δήμου, χωρίς όμως σε αυτήν να αναφέρονται οποιαδήποτε άλλα προσδιοριστικά στοιχεία των αιτήσεων αυτών (ταυτότητα των αιτούντων και σχέση τους με το Δήμο, αίτημα και πραγματικά περιστατικά) – δεν προσκομίζονται οι αιτήσεις των φερόμενων ως δικαιούχων ούτε και οποιοδήποτε δικαιολογητικό στοιχείο από το οποίο να προκύπτει το περιεχόμενο και το εύρος των απαιτήσεων αυτών έναντι του Δήμου, ιδίως ενόψει του γεγονότος ότι η νομική βάση του εξώδικου συμβιβασμού (άρθρο 14 του ν. 3016/2002) έχει ήδη καταργηθεί με τα άρθρα 24 και 28 του ν. 3205/2003. Οι ανωτέρω ασάφειες έχουν ως αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτη η επαλήθευση των ουσιαστικών στοιχείων για τη σύναψη του εξώδικου συμβιβασμού. Επομένως, για το λόγο αυτό, που έγκειται στο σύννομο των εξωτερικών και εσωτερικών τυπικών στοιχείων του εξώδικου συμβιβασμού, ο οποίος δεν προβάλλεται από την Επίτροπο, πλην όμως, εξετάζεται αυτεπαγγέλτως από το Τμήμα επειδή αφορά στη νομιμότητα της υπό κρίση δαπάνης και προκύπτει ευθέως από τα στοιχεία του φακέλου, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη (βλ. πράξεις Ι Τμήμ. Ε.Σ. 193/2011, 280/2010, 273/2009, 83 και 75/2007). Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Δημόσια έργα.(....) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε προηγούμενες σκέψεις της παρούσας (σκέψεις IΙΙ και ΙV), το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά τη διαδικασία ανάθεσης του ελεγχόμενου έργου εμφιλοχώρησαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και συγκεκριμένα:A. Δεν εκδόθηκε η αναγκαία απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …σχετικά με την ανάθεση της κατασκευής του έργου σε εργοληπτική επιχείρηση μέσω ανοικτής δημοπρασίας και ως εκ τούτου μη νόμιμα εκκίνησε η διαδικασία του διαγωνισμού.Β. Κατά παράβαση των προαναφερόμενων διατάξεων (σκέψη IV), τόσο στην εκδοθείσα κατά το έτος 2013 πράξη ανάληψης υποχρέωσης (δημοσιονομική δέσμευση) από τον διατάκτη-Οικονομική Επιτροπή (απόφαση 4/20.1.2013) όσο και στην, μετά την ανατροπή της απόφασης αυτής (απόφαση 43/24.2.2014), εκδοθείσα κατά το έτος 2014 πράξη ανάληψης υποχρέωσης του ίδιου ως άνω οργάνου (απόφαση 63/27.2.2014) δεν αναγράφεται το σύνολο της προϋπολογισθείσας δαπάνης του έργου (1.499.999,99 ευρώ), με την οποία θα επιβαρυνθεί ο δημοτικός προϋπολογισμός για την εκτέλεσή του, αλλά μόνο για το ποσό του 1.000.000,00 ευρώ.