Δημόσια έργα-Τεχνικό πρόγραμμα (...) Aπαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας εκτέλεσης ενός δημοτικού έργου είναι, μεταξύ άλλων, η ένταξή του στο τεχνικό πρόγραμμα του οικείου Δήμου (Ε.Σ. πρακτικά Ολομ. 5ης Γ.Σ./9.2.2011 και πράξεις VII Τμ. 210/2010, 5/2008, 144, 140/2007, 117/2006, Κλ. Πρ.Ελ. στο VII Τμ. 73/2012). Εξάλλου, με την έγκριση του τεχνικού προγράμματος υλοποιείται ένας προγραμματισμός για τα έργα που πρόκειται να εκτελεστούν το επόμενο οικονομικό έτος, ο οποίος είναι ευέλικτος και προσαρμόσιμος τόσο στα δημοσιονομικά δεδομένα του οικείου Δήμου, όπως αυτά διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους, όσο και στις ανακύπτουσες,  κατά το χρόνο εκτέλεσής του, ανάγκες για την ολοκλήρωση και αρτιότητά του, καθόσον δύναται να τροποποιηθεί, κατά τη διάρκεια του έτους (Ελ.Συν. πράξεις VII Τμ. 107/2012, 53/2011, 210/2010). Απαραίτητη δε προϋπόθεση για τη, σύμφωνα με τα ανωτέρω, τροποποίηση του τεχνικού προγράμματος του Δήμου αποτελεί η έκδοση αιτιολογημένης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου. Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η έναρξη της διαδικασίας για την εκτέλεση ενός δημοτικού έργου, εφόσον αυτό δεν έχει ενταχθεί στο τεχνικό πρόγραμμα του οικείου Δήμου, ούτε έχει συμπεριληφθεί σε κάποια τροποποίηση αυτού, ύστερα από σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία πρέπει να είναι ειδικά αιτιολογημένη.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 208 του ν.3463/2006 δεν προηγήθηκε της έναρξης της διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση του επίμαχου έργου η εγγραφή του στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου έτους 2011, περαιτέρω, δε και η εγγραφή του στο τεχνικό πρόγραμμα έτους 2012 έπρεπε να προηγηθεί της ανάθεσης και έναρξης εκτέλεσης αυτού

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις συνάγεται ότι μη νομίμως και δη κατά παράβαση της διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 208 του ν. 3463/2006 (Κ.Δ.Κ.), ο ως άνω Δήμος  προέβη  στην  απευθείας  ανάθεση  του  επίμαχου  δημοτικού  έργου,  χωρίς αυτό να έχει έγκυρα ενταχθεί στο Τεχνικό Πρόγραμμά του για το έτος 2016. Τούτο, διότι η, κατ’ επιταγή του άρθρου 158 παρ. 6 του ν.3463/2006, εξασφάλιση της σχετικής πίστωσης για την εκτέλεση αυτού με την    ...απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί έγκρισης της ληφθείσας από την Οικονομική Επιτροπή απόφασης αντίστοιχης αναμόρφωσης του προϋπολογισμού του Δήμου, δεν συνιστά νομότυπη τήρηση της προβλεπόμενης διαδικασίας. Ειδικότερα, σύμφωνα με όσα έχουν προεκτεθεί, απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας εκτέλεσης ενός δημοτικού έργου είναι, μεταξύ άλλων, η ένταξή του στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου είτε κατά την κατάρτισή του, είτε με τροποποίηση αυτού ύστερα από αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Εν προκειμένω, όμως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι με την ανωτέρω απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου  τροποποιήθηκε  έγκυρα  το  Τεχνικό  Πρόγραμμα  του  Δήμου  για  το έτος 2016, δοθέντος ότι με την εν λόγω απόφαση το Δημοτικό Συμβούλιο ενέκρινε  απλώς  την  αναμόρφωση  του  προϋπολογισμού  του  Δήμου,  χωρίς  να διαλαμβάνει ειδική αιτιολογία για την τροποποίηση του Τεχνικού Προγράμματος στο σώμα είτε της ίδιας είτε της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής που προέβη στη συγκεκριμένη αναμόρφωση προκειμένου να συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό του Δήμου η απαιτούμενη πίστωση  για την εκτέλεση του έργου. Η απλή δε αναφορά «τροποποίηση του Τεχνικού Προγράμματος» στην απόφαση αναμόρφωσης δεν συνιστά αιτιολογία και δη ειδική, όπως έχει κριθεί ότι απαιτείται για την έγκυρη τροποποίηση αυτού. Εντούτοις,  συνεκτιμώντας  ότι από τα λοιπά στοιχεία  του  φακέλου  συνάγεται  η αναγκαιότητα για την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου και την αντίστοιχη τροποποίηση του ετησίου Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου, καθώς επίσης ότι η δαπάνη αυτού κρίνεται εύλογη και δεν επέφερε ανατροπή του προγραμματισμού των εκτελούμενων έργων, στον οποίο αποσκοπεί η ύπαρξη Τεχνικού Προγράμματος, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι τα όργανα του Δήμου ενήργησαν εν προκειμένω χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, συνεπώς το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα θα έπρεπε  κατ’ αρχήν να θεωρηθεί.

Τεχνικό πρόγραμμα.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ήδη δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, νομίμως, κατ’ ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των παραγράφων 4β και 7 του άρθρου 158 του ν. 3463/2006 (Δ.Κ.Κ.), ο ως άνω Δήμος προέβη στη απευθείας ανάθεση του επίμαχου δημοτικού έργου, χωρίς αυτό να έχει προηγουμένως ενταχθεί στο τεχνικό πρόγραμμά του για το έτος 2014. Και τούτο διότι, στοιχειοθετείται, εν προκειμένω, κατεπείγουσα ανάγκη για αποκατάσταση της καθίζησης που προκλήθηκε στο οδόστρωμα της δημοτικής οδού, αφού υπήρχε πολύ σοβαρός κίνδυνος για την ασφάλεια των διερχόμενων οχημάτων και των πεζών, που δικαιολογεί την εφαρμογή της εξαιρετικής αυτής διαδικασίας. Η μη προηγούμενη τήρηση των προθεσμιών και των χρονοβόρων διαδικασιών για την τροποποίηση του τεχνικού προγράμματος (αποφάσεις Εκτελεστικής Επιτροπής, Επιτροπής Διαβούλευσης, αποφάσεις τροποποίησης του τεχνικού προγράμματος κλπ.) είναι θεμιτή, για προέχοντες λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος ως εκ τούτου τα αρμόδια όργανα του Δήμου, νομίμως προέβησαν στην άμεση ανάθεση του ανωτέρω έργου αποκατάστασης των ζημιών, χωρίς αυτό να έχει ενταχθεί στο Τεχνικό Πρόγραμμα του ελεγχόμενου Δήμου.

ΕΡΓΑ. Με βάση τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ήδη δεκτά στην προηγούμενη σκέψη οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον το ελεγχόμενο δημοτικό έργο δεν είχε ενταχθεί στο Τεχνικό Πρόγραμμα του δήμου για το έτος 2005, κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 218 παρ. 7 και 265 παρ. 1 και 4 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα. Κατά το χρόνο δημοπράτησης του έργου υπήρχε εξασφαλισμένη πίστωση, δεδομένου ότι το έργο αυτό είχε ενταχθεί τουλάχιστον από 17.6.2005 στο Πρόγραμμα … του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων. Το Τμήμα όμως, κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου συγγνωστώς υπέλαβαν ότι αρκούσε για την έναρξη της διαδικασίας δημοπράτησής του η ένταξη του έργου στο Πρόγραμμα …, χωρίς να απαιτείται και η ένταξή του στο Τεχνικό Πρόγραμμα για το 2005 μετά από σχετική αναμόρφωσή του. Κατόπιν αυτών, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν λόγω συγγνωστής πλάνης.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε Κοινοπραξία που αφορά την πληρωμή του 1ου λογαριασμού της συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αποκατάσταση παλαιού δημοτικού κτιρίου για πολιτιστικές χρήσεις του Δήμου ….», καθόσον οι ανωτέρω εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, διότι αντικείμενο του αρχικού έργου ήταν η αποκατάσταση του παλαιού δημοτικού κτιρίου του Δήμου, προκειμένου αυτό να χρησιμοποιείται για πολιτιστικές χρήσεις, ενώ η λειτουργία ενός παιδικού σταθμού δεν εμπίπτει στην έννοια των πολιτιστικών χρήσεων. Συνεπώς, πρόκειται για νέο έργο σε σχέση με αυτό της αρχικής εργολαβίας, το οποίο δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης (άρθρο 28 του Κώδικα Κατασκευής Δημοσίων Έργων, ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3669/2009, ΦΕΚ Α 116/2009, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 35 του ν. 4053/2012, ΦΕΚ Α΄ 44/2012 και άρθρο 57 του ν. 4053/2012).

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ.Ανάθεση:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε εργοληπτικές εταιρείες για την εκτέλεση συμβάσεων, με αντικείμενο την αποκατάσταση οδών από θεομηνία και τις εργασίες συντήρησης ασφαλτοτάπητα, καθόσον το αντικείμενο εκάστης σύμβασης, συνιστά τεχνικό έργο, κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3669/2008, δεδομένου ότι, από την οικονομική και τεχνική λειτουργία του αποτελέσματος των εργασιών, συνάγεται ότι με τις επίμαχες συμβάσεις, για την εκτέλεση των οποίων απαιτούνται τεχνικές γνώσεις-μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, ανατέθηκαν έργα οδοποιίας, που συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό. Κατά συνέπεια, η ανάθεση εκτέλεσής τους διέπεται από τις διατάξεις του ν. 3669/2008 και, ως εκ τούτου, μη νομίμως, ο Δήμος προσέφυγε στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης κατ'εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 209 του ν. 3463/2006 και 83 του ν. 2362/1995, που αφορούν στην εκτέλεση εργασιών, αφού η συνολική αξία εκάστου έργου υπερβαίνει το ποσό των 10.271,46 ευρώ

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ: Νόμιμη η πληρωμή του 3ου λογαριασμού του έργου «Βελτίωση κοινοτικών δρόμων και κοινοτικών χώρων του Δήμου ….», καθόσον νομίμως παρατάθηκε με  απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου η προθεσμία εκτέλεσης του έργου, διότι η ως άνω  εγκριτική πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου εκδόθηκε εντός ευλόγου χρόνου από τη λήξη της αρχικής προθεσμίας περαίωσης του έργου, ύστερα από σχετική αίτηση της αναδόχου, η οποία υποβλήθηκε πριν από την παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας (άρθρο 48 του ν. 3669/2008).

ΕΡΓΑ.(..) Στην προκειμένη υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Με την 237/22.12.2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... καταρτίστηκε το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου, οικονομικού έτους 2004, στο οποίο περιλαμβανόταν, μεταξύ άλλων έργων, και η «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΞΕΝΩΝΑ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ...». Με την 274/18.10.2004 απόφασή του το ως άνω Δημοτικό Συμβούλιο, έχοντας διαπιστώσει ότι το προαναφερθέν έργο δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί, αποφάσισε την αντ’ αυτού κατασκευή του έργου «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΣΤΟ Δ.Δ. ...», ακύρωσε την προηγούμενη απόφασή του (216/2004) σχετικά με την ανάθεση της συντάξεως μελέτης για το αρχικό έργο στον μελετητή ......, και ανέθεσε στον ίδιο την εκπόνηση της μελέτης του νέου έργου.(..) Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι με την 274/18.10.2004 απόφασή του, το Δημοτικό Συμβούλιο ..., εγκρίνοντας την κατασκευή του νέου έργου στη θέση και σε αντικατάσταση του αρχικώς αποφασισθέντος τροποποίησε όλες τις προγενέστερες αποφάσεις του που αφορούσαν στο ίδιο ζήτημα, μεταξύ δε αυτών και το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου. Ως εκ τούτου, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το έργο εντάχθηκε στο Τεχνικό Πρόγραμμα πριν από την έναρξη της διαδικασίας εκτελέσεώς του, επομένως είναι νόμιμη η δαπάνη εξοφλήσεως του 1ου λογαριασμού αυτού και το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ - ΑΓΟΡΕΣ: Μη νόμιμη η καταβολή δαπάνης για προμήθεια γραφικής ύλης και λοιπών ειδών γραφείου για τις ανάγκες των υπηρεσιών Δήμου, κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού αντί της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, κατά παράβαση του άρθ.2 της 11389/8-3-1993 Υ.Α. (Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.) και της Π1/3305/3.11.2010 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β΄ 1789/12.11.2010)  καθόσον πρόκειται για προμήθεια ειδών, τα οποία, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, είναι ομοειδή, αφού εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία αγαθών «γραφική ύλη και είδη γραφείου» και προορίζονται, στο σύνολό τους, για την εξυπηρέτηση των σχετικών αναγκών των υπηρεσιών του Δήμου, η δε προϋπολογισθείσα δαπάνη του ως άνω πρόχειρου διαγωνισμού  συναθροιζόμενη με την αξία των ειδών που αποτέλεσαν αντικείμενο προηγηθεισών απευθείας αναθέσεων υπερβαίνει το τιθέμενο με την ως άνω Κ.Υ.Α., όριο των 60.000 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., μέχρι το οποίο επιτρέπεται η ανάθεση προμηθειών κατόπιν διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Νόμιμη η δαπάνη Δήμου για την καταβολή αμοιβής σε ιδιωτική επιχείρηση για την προμήθεια 12.000 τεμαχίων εντύπων με περιεχόμενο το πρόγραμμα προβολών του θερινού κινηματογράφου του Δήμου για το έτος 2010, η οποία αποτελεί εκπλήρωση συμβατικής υποχρέωσης της Αμιγούς Δημοτικής Επιχείρησης πολύπλευρης Ανάπτυξης .- Έργων προς την ανωτέρω εταιρεία, στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης που καταρτίστηκε μεταξύ του Δήμου, της Δημοτικής Επιχείρησης και του ν.π.δ.δ. του Δήμου, με επωνυμία '' Οργανισμός Πολιτισμού Νέας Γενιάς και Αθλητισμού '', την οποία αναλαμβάνει ο Δήμος, μετά την λύση της ως άνω δημοτικής επιχείρησης, κατ' εφαρμογή του άρθρου 109 παρ.7 του ν.3852/2010, καθόσον: α) Η από 29.9.2009 προγραμματική σύμβαση, η οποία αποτελεί τη νόμιμη αιτία της ελεγχόμενης δαπάνης, επιτρεπτώς καταρτίστηκε με το προεκτεθέν περιεχόμενο μεταξύ του Δήμου, της Δημοτικής Επιχείρησης και του Δημοτικού Οργανισμού (ν.π.δ.δ.), διότι το αντικείμενο αυτής, ήτοι η πραγματοποίηση εκδηλώσεων για την προαγωγή και ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης και την ενεργοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου, συνιστά υπηρεσία που προσδίδει σ'αυτήν αναπτυξιακό χαρακτήρα, κατά την έννοια του άρθρου 35 του π.δ./τος410/1995, καθώς προάγει την κοινωνική και πολιτιστική ζωή του τόπου, β) οι υπηρεσίες που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της ως άνω προγραμματικής σύμβασης, άπτονται μεν των αρμοδιοτήτων του ανωτέρω Δημοτικού Οργανισμού, στον οποίο ανήκε (έως την κατάργησή του με την 6898/1.7.2013. απόφ. Του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας - Θράκης - ΦΕΚ Β'1817) αποκλειστικά η αρμοδιότητα για την ανάπτυξη των πνευματικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων στην πόλη του Δήμου, όπως άλλωστε προκύπτει από τη συστατική πράξη του δημοτικού νομικού προσώπου, σε συνδυασμό με τον ισχύοντα Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου και γ) Στο άρθρο 2, αλλά και στο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα II της προγραμματικής σύμβασης περιγράφεται επαρκώς το αντικείμενο και ο σκοπός αυτής.