Μελέτη στατικής και τοπογραφικής αρχιτεκτονικής(…) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι διενεργήθηκε βάσει των διατάξεων που διέπουν την απευθείας ανάθεση υπηρεσιών και όχι βάσει των διατάξεων του ν. 3316/2005, καθόσον αφενός μεν οι ανατεθείσες εργασίες, όπως αυτές περιγράφονται στις οικείες τεχνικές εκθέσεις, αφορούσαν σε εκπόνηση αρχιτεκτονικής και στατικής μελέτης, αντίστοιχα, σε συνδυασμό με παροχή υπηρεσιών που συνδέονταν με τη διαδικασία εκπόνησης μελέτης τεχνικού έργου, και απέβλεπαν στην υποστήριξη της τεχνικής υπηρεσίας του πρώην Δήμου ...... (ήδη Δήμου ......) για την ασφαλή κατασκευή του έργου της συντήρησης του διατηρητέου μνημείου του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου από άποψη αρχιτεκτονικής αποκατάστασης και στατικής υποδομής, αφετέρου δε οι συμβαλλόμενοι απέβλεψαν στην παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών από πρόσωπα με εξειδικευμένες γνώσεις (η παροχή των αναδόχων συνίστατο στην επίτευξη ενός αποτελέσματος ως αντικείμενο συγκεκριμένης δραστηριότητας), γεγονότα που εντάσσουν τις ανωτέρω υπηρεσίες εννοιολογικά στις σύνθετες συμβάσεις (εκπόνηση μελέτης και παροχή συναφών υπηρεσιών) του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3316/2005 και όχι στις λοιπές υπηρεσίες που διενεργούνται κατ' ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων περί προμηθειών(...)

Ο προβαλλόμενος δε με την αίτηση ανάκλησης λόγος, με τον οποίο υποστηρίζεται ότι υπήρχε διαφορετική αποτύπωση του τρόπου μονώσεως του κτιρίου στην τεχνική περιγραφή (5cm) και στα σχέδια οπλισμού τοιχωμάτων της στατικής μελέτης (1cm), γεγονός που, κατά τους ισχυρισμούς της αιτούσας, παραβιάζει τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, αφού επηρεάζει τις οικονομικές προφορές αυτών λόγω της ύπαρξης πρόσθετων εργασιών και διαφορετικής μεθοδολογίας στην κατασκευή, αποβαίνει απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, δοθέντος ότι με βάση την, κατά τη διακήρυξη, έβδομη σε σειρά ισχύος, Τεχνική Περιγραφή του έργου, στην οποία ορίζεται ρητώς πάχος μονώσεως 5cm, η αναδειχθείσα προσωρινή ανάδοχος του ελεγχόμενου έργου, υποχρεούται σε κάθε περίπτωση να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της διακήρυξης και Τεχνικής Περιγραφής και να εκτελέσει το έργο με πάχος μονώσεως 5cm, ακόμη και αν στο Σχέδιο Σ6 της εγκεκριμένης στατικής μελέτης αποτυπώνεται πάχος μονώσεως 1cm, αφού σε περίπτωση ασυμφωνίας των περιεχομένων στα ως άνω συμβατικά τεύχη όρων, υπερισχύουν τα αναφερόμενα στην Tεχνική Περιγραφή. Τούτο δε, ανεξαρτήτως της ουσιαστικής βασιμότητας ή μη του ανωτέρω λόγου, καθώς από τα προσκομιζόμενα από την αιτούσα ενώπιον του Τμήματος στοιχεία, αλλά και από τα στοιχεία του φακέλου δεν αποδεικνύεται ότι η ως άνω επικαλούμενη πλημμέλεια επηρέασε την οικονομική προσφορά της αιτούσας, υπό την έννοια ότι υποχρεώθηκε να τροποποιήσει αυτήν, ώστε να την προσαρμόσει στα διαφορετικά τεχνικά δεδομένα της στατικής μελέτης.

ΜΕΛΕΤΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ: Μη νόμιμη δαπάνη που αφορούσε καταβολή συνολικού ποσού 24.990 ευρώ στο φερόμενο ως δικαιούχο ……, και αφορά τον 1ο λογαριασμό της μελέτης(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι :  Α) Κατ’ αποδοχή του πρώτου λόγου διαφωνίας, στην από 31.8.2010 βεβαίωση της Διευθύντριας Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ….. δεν αιτιολογείται, ειδικώς, η αδυναμία σύνταξης της μελέτης από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, καθόσον αφενός μεν, με το δεδομένο ότι για τα σχολικά κτίρια υπάρχουν οι προδιαγραφές του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων και οι αντίστοιχες τυποποιημένες μελέτες του Ο.Σ.Κ.  είναι απορριπτέος ο ισχυρισμός του Δήμου ότι για την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης απαιτούνταν εξειδικευμένες γνώσεις, τις οποίες δεν διέθεταν οι υπάλληλοι της τεχνικής του υπηρεσίας, αφετέρου η επικαλούμενη έλλειψη των κατάλληλων μέσων (τοπογραφικών οργάνων), πέραν του ότι προβάλλεται αορίστως, δεν αιτιολογεί γιατί ο Δήμος δεν είχε μεριμνήσει για την προμήθεια του εξοπλισμού και του λογισμικού σχεδιασμού που απαιτείται για την αποτελεσματική άσκηση  των αρμοδιοτήτων του. Τέλος, ως προς τον ισχυρισμό του Δήμου ότι από τον Απρίλιο του έτους 2010 ήταν απαραίτητη η σύνταξη μελέτης ενεργειακής απόδοσης, σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.), κατά το χρόνο δε ανάθεσης της μελέτης (Οκτώβριος 2010) η τεχνική υπηρεσία δε διέθετε την τεχνική κατάρτιση για την εκπόνηση της μελέτης ενεργειακής απόδοσης, αφενός μεν ο ειδικότερος αυτός λόγος δεν περιέχεται στην αιτιολογία της, από 31.8.2010 βεβαίωσης, περί αδυναμίας σύνταξης της μελέτης της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου, αλλά προβάλλεται οψίμως  με το έγγραφο επανυποβολής του χρηματικού εντάλματος, αφετέρου ήδη πριν την έκδοση του ΚΕΝΑΚ ίσχυε ο ν. 3661/2008 (ΦΕΚ Α 89/19.5.2008), με τις διατάξεις του οποίου εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ       «Για την ενεργειακή απόδοση των κτι­ρίων» και ο οποίος προέβλεπε τη λήψη μέτρων για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων με την έκδοση κανονισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων εντός σύντομης προθεσμίας έξι μηνών, καθιστούσε δε σαφείς τις υποχρεώσεις που έπρεπε να τηρούνται αναφορικά      με τις νέες προδιαγραφές της ενεργειακής αποδόσεως των κτιρίων που θα κατασκευάζονταν. Β) Η αιτιολογία που περιέχεται στο εισηγητικό προς το Περιφερειακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων έγγραφο του Δημάρχου …… και στην 697/6.10.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει την κατά το νόμο έννοια του επείγοντος που δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση της μελέτης, δηλαδή της άμεσης ανάγκης αντιμετωπίσεως μίας αιφνίδιας καταστάσεως, η δημιουργία της οποίας, μάλιστα, δεν ανάγεται στην σφαίρα επιρροής της αναθέτουσας αρχής καθόσον, στην προκειμένη περίπτωση, η μη επάρκεια των υφιστάμενων σχολικών υποδομών στο ανατολικό τμήμα της πόλης, δεν συνιστά αιφνίδιο γεγονός, αλλά αντιθέτως αποτελεί χρόνια κατάσταση, η αντιμετώπιση των συνεπειών της οποίας έπρεπε να λάβει χώρα εγκαίρως, στο πλαίσιο της ορθής και αποτελεσματικής λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Γ) Ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου ότι δεν προηγήθηκε δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν την υπογραφή της σύμβασης αναγγελία για δημοσίευση με τα κρίσιμα στοιχεία της στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ε. είναι αβάσιμος, καθόσον η σχετική αναγγελία δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ε. στις 12.12.2010. Δ) Βάσιμος είναι ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου, σύμφωνα με τον οποίο δεν προκύπτει ότι το συνολικό ύψος των συμβάσεων που ανατέθηκαν με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης δεν υπερβαίνει το 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση μελετών και υπηρεσιών και τούτο διότι τόσο στο 62865/31.8.2010 έγγραφο του Δημάρχου προς το Περιφερειακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων όσο και στην 697/6.10.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου αναφέρεται μεν ότι το συνολικό ύψος των συμβάσεων που ανατέθηκαν με τη διαδικασία αυτή δεν υπερβαίνει το 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση μελετών, χωρίς, όμως, συγχρόνως να αναγράφεται, σύμφωνα με τη διατύπωση του νόμου, ότι δεν υπερβαίνει και το 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση υπηρεσιών, ενώ ούτε από κάποιο άλλο στοιχείο του φακέλου προκύπτει ότι συντρέχει η προϋπόθεση αυτή, ότι δηλαδή δεν υπάρχει υπέρβαση του 10% των συνολικών ετήσιων πιστώσεων για την εκπόνηση όχι μόνο μελετών, αλλά και υπηρεσιών. Ε) Και ο λόγος διαφωνίας ότι δεν κλήθηκαν για διαπραγμάτευση τρεις τουλάχιστον υποψήφιοι μελετητές, εφόσον υπάρχει επαρκής αριθμός υποψηφίων με τα νόμιμα προσόντα, παρίσταται βάσιμος, καθόσον στα κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης της μελέτης έγγραφα δεν αναφέρεται ότι τηρήθηκε η προϋπόθεση αυτή του νόμου, ενώ δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη και δεν ασκούν επιρροή, καθόσον συντάχθηκαν τέσσερα έτη μετά τον κρίσιμο χρόνο της ανάθεσης, οι από 16.5.2014 υπεύθυνες δηλώσεις των αρχιτεκτόνων μηχανικών, μελετητών Δημοσίων Έργων, ….και……, σύμφωνα με τις οποίες προσκλήθηκαν στις 27.5.2010 από τον τότε Δήμαρχο με σκοπό τη διαπραγμάτευση για την ανάθεση της εν λόγω μελέτης, έλαβαν γνώση των όρων και του αντικειμένου της σύμβασης και δήλωσαν           ότι δεν ενδιαφέρονται να εκπονήσουν τη συγκεκριμένη μελέτη. ΣΤ) Ο λόγος διαφωνίας ότι το τιμολόγιο παροχής των σχετικών υπηρεσιών φέρει ημερομηνία μεταγενέστερη της διαχειριστικής περιόδου που ολοκληρώθηκε      η μελέτη δεν ασκεί επιρροή στην κανονικότητα της ελεγχόμενης δαπάνης και τούτο διότι η έκδοση του τιμολογίου σε χρόνο μεταγενέστερο της οικείας διαχειριστικής περιόδου δύναται μεν να επισύρει την επιβολή φορολογικών κυρώσεων από μέρους των οργάνων της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., πλην όμως δεν συνεπάγεται δημοσιονομικές συνέπειες και ως εκ τούτου δεν θίγεται το κύρος του συγκεκριμένου δικαιολογητικού (βλ. σχετ. Πράξεις IV Τμήματος 50/1999, 153/2006, 23/2008, VII Τμ. 74, 103, 104/2011, Κλ.VII Tμ. 36/2012, 287/2013). Ζ) Ως προς το λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου ότι δεν υπάρχει απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εντός του οικονομικού έτους 2013 που εγκρίθηκε η παράταση της προθεσμίας της μελέτης, ούτε και απόφαση ανατροπής αυτής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ήδη από το χρόνο (6.10.2010) έγκρισης ανάθεσης της μελέτης (πρώτη ενέργεια για την εκτέλεση της δαπάνης) έπρεπε να εκδοθεί απόφαση ανάληψης υποχρέωσης σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 11 και 13 του β.δ. 17.5/15.6.1959, σχετική δε απόφαση ανάληψης υποχρέωσης και απόφαση ανατροπής αυτής έπρεπε να εκδοθεί και στα επόμενα οικονομικά έτη, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο π.δ.113/2010.

Δεν υφίστανται στο ΠΔ 696/1974 (ή αλλαχού) διατάξεις, οι οποίες να καθορίζουν τα ελάχιστα όρια της αμοιβής των μελετητών για τον έλεγχο και καταγραφή της στατικής επάρκειας και της αντοχής σε δυναμικές φορτίσεις (αντισεισμικές) υπαρχόντων κτιρίων, και, κατά συνέπεια, η αμοιβή για τις εργασίες αυτές πρέπει να ορίζεται με τα συμβατικά τεύχη. (ομοφ.) β) Εάν στη σύμβαση εκπονήσεως της μελέτης δεν υπάρχει καθορισμός αμοιβής για τις πιο πάνω εργασίες, όπως στην προκείμενη περίπτωση, πρέπει να ληφθούν υπόψη για την κάλυψη του υπάρχοντος στη σύμβαση κενού (αμοιβή), η υπ’ αριθ. 81304/8083/6-12-1989 απόφαση και η υπ’ αριθ. 8/1990 Εγκύκλιος του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, σε συνδυασμό με τα άρθρα 200, 288 και 371 του Α.Κ. (πλειοψ.)

Ανάθεση εκτέλεσης έργου:..δεδομένου ότι: α) το επίμαχο έργο δεν παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες που να σχετίζονται με την εφαρμογή ειδικών διατάξεων που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος ή τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, και ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η έκδοση της οικοδομικής άδειας δε θα επιφέρει ουσιώδεις τροποποιήσεις στο σχεδιασμό της εκτέλεσής του και β) σύμφωνα με το προσκομισθέν φύλλο ελέγχου της οικοδομικής μελέτης έχει ήδη πραγματοποιηθεί αφενός ο έλεγχος τήρησης των πολεοδομικών διατάξεων και αφετέρου ο έλεγχος της στατικής μελέτης, το Τμήμα κρίνει ότι η μη ολοκλήρωση της διαδικασίας έκδοσης της οικοδομικής άδειας δεν συνιστά εν προκειμένω ουσιώδη πλημμέλεια που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και ν’ ανακληθεί η 15/2013 πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό …, μη υπάρχοντος δε άλλου λόγου που να κωλύει την υπογραφή της υπό έλεγχο σύμβασης, πρέπει αυτή να υπογραφεί.

Απευθείας ανάθεση από Νοσοκομείο της εκπόνησης μιας Αρχιτεκτονικής, μιας Στατικής και μιας Ηλ/μηχανολογικής μελέτης, για την ανοικοδόμηση του νέου κτιρίου του ως άνω Νοσοκομείου. Μη νόμιμη, καθόσον, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις ανάθεσης των μελετών αυτών διέπεται από τον ισχύοντα από 22-2-2005 ν. 3316/2005 και η απευθείας ανάθεσή τους έγινε χωρίς να συντρέχουν οι τασσόμενες από το νόμο αυτό προϋποθέσεις (άρθρο 10 παρ.2).Επιπλέον, δεν προκύπτει η συνδρομή των προϋποθέσεων για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, οι δικαιούχοι δεν είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Μελετητών ΥΠΕΧΩΔΕ και δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρ. 10 παρ.2 περ. στ΄του ν. 3316/2005.

Συμπληρωματική σύμβαση. Εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον δεν οφείλονται σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά στη διαφοροποίηση της στατικής μελέτης εφαρμογής από την οριστική μελέτη, δηλαδή σε προφανείς παραλείψεις και σφάλματα της τελευταίας, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η κάλυψή τους με συμπληρωματική σύμβαση, αλλά μόνο από το κονδύλι των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης. Οι λοιπές εργασίες συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, αφού το τελευταίο αφορούσε στην επαναφορά του διώροφου τμήματος στην πρότερή του κατάσταση και όχι στη συνολική αναδιαρρύθμισή του.

Σύνθετη σύμβαση για την εκπόνηση στατικής μελέτης και την παροχή υπηρεσιών επίβλεψης μερικής αποκατάστασης του αρχαίου πύργου στην Αγία Μαρίνα Κέας, στο πλαίσιο του έργου «Στερέωση αρχαίου πύργου Αγίας Μαρίνας Κέας».

Εκπόνηση ενεργειακής μελέτης δημοτικών κτιρίων και περιβάλλοντος χώρου. (...)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις υπό στοιχ. 2 νομικές σκέψεις της παρούσας συνάγεται ότι η εντελλόμενη, με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής, δαπάνη δεν είναι νόμιμη. Τούτο, διότι, όπως προκύπτει από την προεκτεθείσα περιγραφή των αρμοδιοτήτων του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών της Διεύθυνσης Τεχνικής Υπηρεσίας, Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας του Δήμου ..., η εκπόνηση ενεργειακής μελέτης δημοτικών κτιρίων σαφώς εμπίπτει σε αυτές, δοθέντος ότι το Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών αφενός συμμετέχει στον σχεδιασμό προγραμμάτων δράσης που αφορούν σε υλοποίηση τεχνικών έργων (μεταξύ των οποίων και τα κτιριακά), αφετέρου μεριμνά για την εκπόνηση όλων των αναγκαίων μελετών για την εκτέλεσή τους.(...)Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου, ειδικότερα δε από το ύψος της αμοιβής του μελετητή, η οποία υπολογίσθηκε στο από 4.8.2016 έγγραφο του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών, κατά την (προ)εκτίμηση του προϋπολογισμού της μελέτης, ότι για την εκπόνηση της συγκεκριμένης μελέτης απαιτείτο η απασχόληση αυτού επί 39 ανθρωποημέρες και 4 ώρες, καθώς επίσης και από τη δημιουργία ισόποσης της αμοιβής πίστωσης στο πλαίσιο αναμόρφωσης του προϋπολογισμού του Δήμου ήδη προτού υποβληθεί αίτημα προς την Τεχνική Υπηρεσία για την εκπόνηση της μελέτης, προκύπτει ότι μη νομίμως η ανάθεση της μελέτης είχε χωρήσει στον φερόμενο ως δικαιούχο του εντάλματος προτού λάβει τη σχετική απόφαση περί απευθείας ανάθεσης αυτής η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου και, προδήλως, προτού συναφθεί η σχετική σύμβαση, γεγονός που, όπως προαναφέρθηκε στην προηγούμενη σκέψη, αναγνωρίσθηκε και από τον Δήμο. Κατά συνέπεια, η μεταγενέστερη σύναψη της σύμβασης, η οποία δεν έχει αναδρομική ισχύ, δεν δύναται να νομιμοποιήσει την προηγηθείσα ανάθεση της μελέτης, κατά τον, ομοίως, βάσιμο δεύτερο λόγο διαφωνίας της Αναπληρώτριας Επιτρόπου.

Επισκευή και συντήρηση σχολικών κτιρίων:..Με δεδομένα αυτά η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, διότι τα προβαλλόμενα ως απρόβλεπτα γεγονότα, ήτοι η αποσάρθρωση - ενανθράκωση της επικάλυψης του οπλισμού, δεν προέκυψαν αιφνιδίως αλλά υπήρχαν κατά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής μελέτης και ο Δήμος … δεν απέδειξε   ότι δεν μπορούσαν να προβλεφθούν αντικειμενικά σύμφωνα με τους κανόνες  της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής. Ειδικότερα δεν αποδεικνύεται ότι έγιναν οι αναγκαίες μετρήσεις κατά την αρχική μελέτη για τη διάγνωση του προβλήματος σε όλη την έκτασή του, ούτε γίνεται επίκληση ύπαρξης τεχνικών - κατασκευαστικών ιδιαιτεροτήτων που θα δικαιολογούσαν αφανείς φθορές στον οπλισμό  του κτιρίου. Αντιθέτως η πρόβλεψη στην αρχική μελέτη επισκευής   του οπλισμού σε βάθος μόνο έως 2,5 εκ και η ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση των ποσοτήτων εργασιών που προέκυψε για την αντιμετώπιση του προβλήματος,  από 154 m2 στην αρχική μελέτη σε 1042,29 με τον 1ο Α.Π.Ε., καταδεικνύουν ότι υπήρξε αστοχία αυτής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.