Δημοσιονομική διόρθωση με ανάκτηση. Ευθύνη αχρεωστήτως λαβόντος. Απόφαση απένταξης έργου. Καθυστέρηση συμβασιοποίησης έργου. Μη ολοκλήρωση έργου εντός χρονοδιαγράμματος.

Δημοσιονομική διόρθωση με ανάκτηση. Ενίσχυση επιχείρησης. Μακροχρόνιες υποχρεώσεις. Υποχρέωση διατήρησης των δημιουργημένων νέων θέσεων απασχόλησης.

Δημοσιονομική Διόρθωση:Με την αίτηση αυτή ζητείται να ανασταλεί η εκτέλεση της 67639/16.6.2021 απόφασης δημοσιονομικής διόρθωσης του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, (προφανώς εκ παραδρομής δε στην αίτηση αναγράφεται Τροφίμων αντί Επενδύσεων), με την οποία επιβλήθηκε σε βάρος της αιτούσας δημοσιονομική διόρθωση ποσού 47.298,72 ευρώ με ανάκτηση συνολικού ποσού 69.000,66 ευρώ, συμπεριλαμβανομένων τόκων ποσού 21.701,94 ευρώ(....)Με τα δεδομένα αυτά και συνεκτιμώντας το ύψος του καταλογισθέντος ποσού, το Δικαστήριο πιθανολογεί ότι η άμεση εκτέλεση της προσβαλλόμενης απόφασης δημοσιονομικής διόρθωσης και ανάκτησης δύναται να επιφέρει στην αιτούσα οικονομική βλάβη, η αποκατάσταση της οποίας σε περίπτωση ευδοκίμησης της έφεσης θα είναι ιδιαίτερα δυσχερής. Δέχεται την αίτηση.

Η Απόφαση 272 του 2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε τις αιτήσεις αναίρεσης της ΔΕΠΑΝΑΛ Α.Ε. (καθολικής διαδόχου της Δ.Ε.Π.Τ.Α.Η. Α.Ε. Ο.Τ.Α.) και του Δήμου Ηρακλείου. Οι αιτήσεις στρέφονταν κατά της 698/2020 απόφασης του Ι Τμήματος, η οποία επικύρωσε τη δημοσιονομική διόρθωση ποσού 11.814.687,43 ευρώ που επιβλήθηκε λόγω της μη ολοκλήρωσης και λειτουργίας της Πράξης «Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο Ηρακλείου» μέχρι την καταληκτική ημερομηνία της 31ης Δεκεμβρίου 2013. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η δημοσιονομική διόρθωση ήταν νόμιμη, καθώς η υποχρέωση επιστροφής της χρηματοδότησης είναι ανεξάρτητη από τη συνδρομή πταίσματος και ότι η επιβολή της ολικής ανάκτησης δεν παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας ή το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης.

Η απόφαση 509/2024 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά αίτηση αναίρεσης ανώνυμης εταιρείας κατά της 540/2017 απόφασης του Ι Τμήματος, με την οποία επιβλήθηκε δημοσιονομική διόρθωση ποσού 85.584,80 ευρώ. Το ποσό αντιστοιχεί σε χρηματοδότηση που κρίθηκε αχρεωστήτως καταβληθείσα στο πλαίσιο υλοποίησης της συγχρηματοδοτούμενης πράξης «Marketing Plan του Κ.Π.Α. στην τοπική αγορά εργασίας». Η εταιρεία προέβαλε, μεταξύ άλλων, ότι παραβιάστηκε η αρχή της αναλογικότητας, καθώς η καταλογιστική πράξη ζητούσε την επιστροφή του συνολικού ποσού, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής για παραδοτέα (Α και Β) που είχαν οριστικά παραληφθεί, λόγω μη ολοκλήρωσης του φυσικού αντικειμένου (Παραδοτέο Γ). Η Ελάσσων Ολομέλεια έκρινε εσφαλμένη την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας από το Τμήμα, τονίζοντας ότι το μέτρο της ανάκτησης, παρότι διορθωτικό και αντικειμενικά επιβληθέν λόγω παρατυπίας, πρέπει να είναι σύμμετρο. Συνεπώς, αναιρεί την 540/2017 απόφαση και παραπέμπει την υπόθεση στο Έβδομο Τμήμα για επανεξέταση, ώστε να σταθμιστεί η σοβαρότητα της παρατυπίας σε σχέση με το ύψος του προς ανάκτηση ποσού. 

Η απόφαση 1971/2021 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την αίτηση αναίρεσης ομόρρυθμης εταιρείας, η οποία τελεί υπό εκκαθάριση, κατά της 7574/2015 απόφασης του Ι Τμήματος. Η εταιρεία ζητούσε την αναίρεση της απόφασης που επικύρωσε μερική δημοσιονομική διόρθωση και ανάκτηση μέρους της χρηματοδότησης (Ε.Τ.Π.Α.) ύψους €27.052,30. Η διόρθωση επιβλήθηκε λόγω μη επιλέξιμων δαπανών, όπως προμήθεια υλικών χωρίς οικοδομική άδεια και μη ταυτοποίηση εξοπλισμού, καθώς και λόγω μη τήρησης της υποχρέωσης διατήρησης θέσεων εργασίας. Το Δικαστήριο απέρριψε όλους τους λόγους αναίρεσης, κρίνοντας ότι η προσβαλλόμενη απόφαση ήταν νομίμως αιτιολογημένη και ότι η επίκληση ανωτέρας βίας (οικονομική ύφεση) για τη μη διατήρηση των θέσεων εργασίας ήταν αβάσιμη.

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ:Ζητείται η ακύρωση α) της … απόφασης ανάκτησης του Γενικού Γραμματέα Τουρισμού του Υπουργείου Οικονομίας Ανάπτυξης και Τουρισμού, με την οποία επιβλήθηκε σε βάρος του εκκαλούντος ανάκτηση ποσού 56.160,00 ευρώ, φερόμενου ως αχρεωστήτως καταβληθέντος από ενωσιακούς (μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου) και εθνικούς πόρους, στο πλαίσιο χρηματοδότησης του υποέργου της Πράξης «Δράσεις κατάρτισης ανθρώπινου δυναμικού σε θέματα τουρισμού στις 8 περιφέρειες Σύγκλισης» με κωδικό ΟΠΣ 374634, το οποίο είχε ενταχθεί στη θεματική προτεραιότητα 62 του Άξονα 04 του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», και β) της …απόφασης καταγγελίας σύμβασης της Αναπληρώτριας Υπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού.(....)Εξάλλου, το εκκαλούν δεν προβάλλει κατά τρόπο ορισμένο και ουδόλως προκύπτει ότι το επιβαλλόμενο μέτρο είναι προδήλως δυσανάλογο, λαμβανομένων υπόψη και των παρατυπιών που διαπιστώθηκαν, επομένως, η προσβαλλόμενη απόφαση αποτελεί πρόσφορο και αναγκαίο μέτρο για το σκοπό που επιδιώκει και δεν παρίσταται προδήλως δυσανάλογο. Επιπροσθέτως, σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης του αναδόχου/επιχορηγούμενου φορέα, όπως εν προκειμένω, τα σχετικά ποσά που έχουν καταβληθεί καθίστανται αχρεώστητα στο σύνολό τους και, επομένως, η Διοίκηση υποχρεούται να επιβάλει δημοσιονομική διόρθωση/ανάκτηση, κατά συνέπεια, η ανάκτηση νομίμως, χωρίς να υφίσταται περιθώριο εφαρμογής της αρχής της αναλογικότητας (...), έχει επιβληθεί και ως απόρροια της καταγγελίας της σύμβασης αυτής. Απορρίπτει την έφεση.

Δημοσιονομική διόρθωση για την ανάκτηση ποσού 1.458.808,16 ευρώ, και περιορίστηκε το προς ανάκτηση ποσό στο ύψος του 1.048.917,29 ευρώ, απορρίφθηκε δε η έφεσή της κατά τα λοιπά. (Το Δικαστήριο κρίνει, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 14, ότι η παραβίαση από την αναιρεσείουσα του όρου ένταξης της πράξης που προέβλεπε ότι ο τελικός δικαιούχος είχε υποχρέωση να εκτελέσει τα υποέργα της πράξης δι’ ανάθεσης σε τρίτους σύμφωνα με τη νομοθεσία περί δημοσίων έργων και όχι δι’ αυτεπιστασίας και τον οποίο η αναιρεσείουσα είχε δεσμευθεί ότι θα τηρήσει, συνιστά ουσιώδη παρατυπία καθόσον προδήλως απέβλεπε στην ποιότητα εκτέλεσης του έργου, η παρατυπία δε αυτή δικαιολογεί την ανάκτηση της κοινοτικής συνδρομής της συγκεκριμένης ενέργειας προκειμένου αυτή να επανέλθει στις πιστώσεις του προγράμματος, καθώς η πληρωμή μη επιλέξιμης δαπάνης, όπως, εν προκειμένω, η δαπάνη μισθοδοσίας του μόνιμου προσωπικού της αναιρεσείουσας, είχε ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του προϋπολογισμού της πράξης. Ο ισχυρισμός της αναιρεσείουσας ότι η κατασκευή του έργου δι’ αυτεπιστασίας δεν είχε καμία δημοσιονομική επίπτωση ούτε επαγόταν πρόσθετη επιβάρυνση του προϋπολογισμού της πράξης, σε σύγκριση προς την τυχόν ανάθεση της εκτέλεσης του έργου σε τρίτους, ερείδεται επί της εσφαλμένης παραδοχής ότι ο τελικός δικαιούχος μιας συγχρηματοδοτούμενης πράξης έχει την ευχέρεια να προβαίνει σε δαπάνες που δεν είναι επιλέξιμες και των οποίων δεν έχει εγκριθεί η χρηματοδότηση σύμφωνα με τους όρους ένταξης της πράξης. Σε κάθε περίπτωση, δεν απαιτείται κατ’ ανάγκην ποσοτικός προσδιορισμός της ζημίας, όπως εσφαλμένως υπολαμβάνει η αναιρεσείουσα, αλλά αρκεί ότι η σχετική παρατυπία ήταν ικανή να προκαλέσει ζημία στον εθνικό και ενωσιακό προϋπολογισμό, προϋπόθεση που εν προκειμένω πληρούται. Πράγματι, η πληρωμή των εργασιών αυτών, οι οποίες δεν είχαν ανατεθεί νομίμως, συνιστά, κατά τα προεκτεθέντα, σοβαρή παρατυπία κατά την εκτέλεση της σύμβασης, δυνάμενη να έχει ουσιώδη αντίκτυπο στον ενωσιακό και εθνικό προϋπολογισμό, προεχόντως λόγω της απόκλισης από τη διαδικασία ανάθεσης σε ανάδοχο, πληρούντα τα εχέγγυα που απαιτεί η διαδικασία ανάδειξης, και αντ΄ αυτού η χρησιμοποίηση προσωπικού υπάρχοντος, ήδη διαθέσιμου στην αναιρεσείουσα, του οποίου η επιλογή δεν διέρχεται της επιβαλλόμενης διαδικασίας ανάθεσης. Περαιτέρω, αλυσιτελώς προβάλλει η αναιρεσείουσα ότι η κατασκευή του έργου δι’ αυτεπιστασίας αποτελεί σύννομο τρόπο ανάθεσης, σύμφωνα με τη νομοθεσία περί δημοσίων έργων, καθώς αιτία της ανάκτησης του ποσού με την επίδικη δημοσιονομική διόρθωση δεν ήταν το σύννομο ή μη της ανάθεσης έργων δι΄ αυτεπιστασίας σύμφωνα με τη νομοθεσία περί δημοσίων έργων, αλλά η παραβίαση του όρου ένταξης της πράξης, σύμφωνα με τον οποίο ο τελικός δικαιούχος είχε υποχρέωση να εκτελέσει τα υποέργα αυτής με ανάθεση σε τρίτους.  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, και μη υπάρχοντος άλλου λόγου αναίρεσης, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

Δημοσιονομική διόρθωση.Ύδρευση Δήμου..ζητείται η ακύρωση της 54763/Α. Πλ. 5980/24.10.2014 απόφασης δημοσιονομικής διόρθωσης ..Με τα δεδομένα αυτά, λόγω της σοβαρότητας της διαπιστωθείσας παρατυπίας, νομίμως αιτιολογήθηκε από την άποψη τήρησης της αρχής της αναλογικότητας, η ανάκτηση του συνόλου της σχετικής χρηματοδότησης, κατ’ άρθρο 2 του Κανονισμού 448/2001 (πρβ. απόφ. Πρωτοδικείου της 9.9.2008, Τ-349/06, Τ-371/06, Τ-14/07, Τ-332/07, Γερμανία κατά Επιτροπής, σκ. 77, απόφ. του Γενικού Δικαστηρίου της 13.7.2011, Τ-81/09, «Ελληνική Δημοκρατία κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής», σκ. 68, ΕΣ Ι Τμ. 1823/2017, 3719/2014). Εξάλλου, η ευθύνη της ΔΕΥΑ ...., σε βάρος της οποίας εξεδόθη η προσβαλλόμενη πράξη, προκύπτει από την ιδιότητά της ως οιονεί καθολικού οιονεί διαδόχου της ΔΕΥΑ .... δυνάμει του άρθρου 107 παρ. 1 του ν. 3852/2010, υπεισερχόμενη στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της τελευταίας (πρβλ. ΕΣ Ι Τμ. 1416/2017), ενώ, δεν ασκεί ουδεμία επιρροή η ύπαρξη ή μη υπαιτιότητάς της στην υλοποίηση του έργου, εφόσον, στο πλαίσιο των καθεστώτων ενίσχυσης, η δημοσιονομική διόρθωση αποτελεί διοικητικό μέτρο με αμιγώς αποκαταστατικό και όχι κυρωτικό χαρακτήρα και είναι ανεξάρτητη από τη συνδρομή πταίσματος εκ μέρους του τελικού δικαιούχου (Ε.Σ. Ι Τμ. 820/2018, 1994/2017, 1711, 1721, 1904/2016, ΔΕΕ της 18.11.1987, C-137/85, Maizena κ.λπ., σκ. 19-20). Επίσης, δεν νοείται απαλλαγή του τελικού αποδέκτη κοινοτικής ενίσχυσης αποκλειστικά και μόνο για λόγους προσωπικής επιείκειας που ανάγονται στην οικονομική αδυναμία επιστροφής του αναζητούμενου ποσού (πρβλ. απόφαση του Δικαστηρίου της 27ης Μαΐου 1993, C-290/91, Peter, σκέψεις 14-15), καθόσον, σε διαφορετική περίπτωση, θα αναιρείτο η ενιαία εφαρμογή και η πρακτική αποτελεσματικότητα του κοινοτικού δικαίου (αποφ. Ι Τμ. Ε.Σ. 3368, 4992/2015, 1212, 2322, 2672/2014, πρβλ. Δ.Ε.Ε. C-290/91, Peter, αποφ. της 27ης Μαΐου 1993,  σκ. 8 και C-205/82 ως 215/82, Deutsche Milchkontor, απόφ. της 21ης Σεπτεμβρίου 1983,σκ. 17 και 19). Με τα δεδομένα αυτά, τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα περί παραβάσεως της αρχής της αναλογικότητας, της επιείκειας καθώς και περί οικονομικής καταστροφής της ΔΕΥΑ .... από την υποχρέωση επιστροφής του υπέρογκου ποσού της δημοσιονομικής διόρθωσης πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμα.Κατ΄ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η έφεση να απορριφθεί και να διαταχθεί η κατάπτωση του καταβληθέντος παραβόλου υπέρ του Δημοσίου (άρθρο 73 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 4129/2013).

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ:Αίτηση ακύρωσης της  2949/0052/17.10.2014 απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης - ανάκτησης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών (...)Με το δεύτερο λόγο έφεσης κατά ορθή εκτίμησή του, η εκκαλούσα προβάλλει παράβαση ουσιώδους διάταξης νόμου κατά την ερμηνεία και εφαρμογή της. Ειδικότερα προβάλλει ότι οι κρίσιμες αντηρίδες δεν αποτελούν υλικά που εντοπίστηκαν κατά τον έλεγχο εισκομισμένα προκειμένου να εκτελεστούν προγραμματισμένες εργασίες, αντίθετα, είχαν ενσωματωθεί, ως εκ τούτου νομίμως η εκτέλεση της οικείας εργασίας τιμολογήθηκε ενιαία με προσαύξηση κατά ποσοστό 18% για γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος, εσφαλμένως δε και κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 53 της κωδικοποίησης της νομοθεσίας για την κατασκευή των δημοσίων έργων (ν. 3669/2008) επιβλήθηκε η προσβαλλόμενη δημοσιονομική διόρθωση - ανάκτηση. Ο λόγος αυτός, σύμφωνα και με τα εκτιθέμενα στη μείζονα σκέψη 4 της παρούσας, πρέπει να γίνει δεκτός ως νόμω και ουσία βάσιμοςΑκυρώνει την 2949/0052/17.10.2014 απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης - ανάκτησης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών.