ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ.(...)	Από το σύνολο των στοιχείων του φακέλου το Δικαστήριο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, αφού ο ρόλος που ανατίθεται μ’ αυτήν στον ως άνω Αναπτυξιακό Οργανισμό είναι επικουρικός του αντισυμβαλλόμενου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης και συνίσταται στην παροχή εξειδικευμένης τεχνικής και συμβουλευτικής υποστήριξης για την ωρίμανση και υλοποίηση του τεχνικού προγράμματος του Δήμου Ηράκλειας Σερρών για τα έτη 2024-2028 και στην συνδρομή του στην εκπόνηση μελετών έργων υποδομής εν γένει, οι οποίες θα συμβάλλουν στην εφαρμογή της αναπτυξιακής πολιτικής που έχει προγραμματιστεί από τον ως άνω Δήμο προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η προσφυγή και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση, να ανακληθεί η προσβαλλομένη Πράξη, να υπογραφεί η οικεία σύμβαση 

Διοικητική και Τεχνική Υποστήριξη.(...)Κατά την κρίση, όμως, του Δικαστηρίου, γεννάται ζήτημα νομιμότητας και οικονομικότητας της προυπολογισθείσας δαπάνης για αμφότερα τα σκέλη της, ήτοι των άμεσων και των έμμεσων δαπανών. Ειδικότερα, η νομιμότητα των υπολογιζόμενων άμεσων δαπανών πλήττεται διότι δεν δικαιολογείται ο συνυπολογισμός σε αυτές του ποσού των 24.986,00 ευρώ το οποίο εμφανίζεται ότι συνιστά μη επεξηγούμενη δαπάνη οχήματος και καυσίμων, επισημαίνεται δε και ότι δεν εμφανίζεται διακριτά ο Φ.Π.Α. που επιβαρύνει τα διάφορα κονδύλια της σύμβασης, ο οποίος, στην πρώτη σελίδα της 1537/ΙΜ/2024 Μελέτης του ΔΕΠΑΝ φέρεται ως συμπεριλαμβανόμενος στον προϋπολογισμό της. Η νομιμότητα των έμμεσων δαπανών πλήττεται διότι δεν προκύπτει με σαφήνεια το είδος των δαπανών που χαρακτηρίζονται εν προκειμένω ως έμμεσες	Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την με Α.Β.Δ. 5902/30.8.2024 προσφυγή της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία «Δίκτυο Πόλεων ΔΕΠΑΝ», καθώς και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση του Δήμου Τήνου. Δεν ανακαλεί, κατά τα αναφερόμενα στο αιτιολογικό, την 38/2024 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Με την υπό κρίση προσφυγή, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (κωδικός πληρωμής ηλεκτρονικού παραβόλου... ζητείται η ανάκληση της 30/2024 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών, (...)   Κατά την κρίση, όμως, του Δικαστηρίου, ορθώς τίθεται με την προσβαλλόμενη Πράξη ζήτημα νομιμότητας της προϋπολογισθείσας δαπάνης, τόσο ως προς το σκέλος του άμεσου μισθολογικού κόστους όσο και ως προς το σκέλος του έμμεσου κόστους.  Οι ανωτέρω ουσιώδεις πλημμέλειες ως προς τον καθορισμό των άμεσων και των έμμεσων δαπανών, όπως αυτές εντοπίστηκαν με γενικότερη αιτιολογία στην προσβαλλόμενη, και όπως αυτές προκύπτουν από τα προσκομισθέντα ενώπιον του Δικαστηρίου στοιχεία και τους προβληθέντες λόγους ανάκλησης, επάγονται τη μη νομιμότητα του προϋπολογισμού της σύμβασης, ο οποίος περιλαμβάνεται μεν στα στοιχεία της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης, που αποτελούν το ελάχιστο, αναγκαίο περιεχόμενο αυτής, κατά τις διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 2 του ν. 3852/2012, πλην όμως μόνον τύποις, διότι κατ΄ουσία, δεν αποδεικνύεται ότι διασφαλίζει την οικονομικότερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων. Συνεπώς, ως ουσιώδεις, οι ανωτέρω πλημμέλειες κωλύουν την υπογραφή της σύμβασης και η κρινόμενη προσφυγή μετά της υπέρ αυτής ασκηθείσας παρέμβασης πρέπει να απορριφθούν. 	Για τους λόγους αυτούς.Δεν ανακαλεί, κατά τα αναφερόμενα στο αιτιολογικό, την 30/2024 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Η απόφαση 1166/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την προσφυγή του Αναπτυξιακού Οργανισμού Ο.Τ.Α. κατά της Πράξης 15/2025, η οποία κωλύθηκε η υπογραφή της 1ης τροποποίησης της προγραμματικής σύμβασης 36091-126/2024 μεταξύ του Οργανισμού και του Δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης, συνολικού κόστους 178.420,00 ευρώ (ά.φ.π.). Η Πράξη 15/2025 έκρινε ότι οι όροι της τροποποίησης ήταν αόριστοι και κάλυπταν πάγιες ανάγκες του Δήμου. Το Τμήμα έκανε δεκτή την προσφυγή, κρίνοντας ότι η αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης ήταν μη νόμιμη, καθώς αμφισβητούσε όρους πανομοιότυπους με την αρχική σύμβαση. Δεδομένου του κανόνα της οριστικότητας των κρίσεων, η Επίτροπος δεσμευόταν από την αρχική θετική Πράξη 14/2024. Συνεπώς, ανακλήθηκε η Πράξη 15/2025 και επιτράπηκε η υπογραφή του σχεδίου της τροποποιητικής σύμβασης.

Ολοκλήρωση αποκατάστασης έργου....Με δεδομένα αυτά, νομίμως χωρεί, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η σύναψη «προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης» μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Περιφέρειας .... με το ως άνω περιεχόμενο, καθόσον η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ δημοσίων φορέων με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους και, ως τέτοια, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Το δε υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης, το οποίο έχει εγκριθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, φέρει το ελάχιστο κατά νόμον περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, με την επισήμανση ότι το χρονοδιάγραμμα που επισυνάπτεται ως Παράρτημα ΙΙ στο ελεγχόμενο σχέδιο θα πρέπει να αναμορφωθεί πριν την υπογραφή της σύμβασης, ούτως ώστε ο χρόνος διενέργειας της πρώτης αναφερόμενης πράξης εκτέλεσης να έπεται του χρόνου υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης.

ΔIEΡΕΥΝΗΣΗ ΓΙΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΝΕΟΥ ΕΠΙΒΑΤΙΚΟΥ ΛΙΜΕΝΑ ΝΗΣΟΥ ΠΑΡΟΥ, ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΕΩΔΕΔΟΜΕΝΩΝ, ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ.Για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνουν βάσει προγραμματικής σύμβασης, οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί μπορούν να διαθέτουν πέραν του τακτικού και έκτακτο προσωπικό το οποίο προσλαμβάνεται με απόφαση του Δ.Σ αυτού, κατ’ ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 1, 2, 3 παρ. 4 και 5 της 53266/2009 Κοινής Απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας (Β΄ 1877), ήτοι υπό την εποπτεία του ΑΣΕΠ. Στην περίπτωση της πρόσληψης και έκτακτου προσωπικού, οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί θεωρείται ότι συμμετέχουν στη σύμβαση με ίδια μέσα. Κατά συνέπεια, η πρόσληψη από αυτούς έκτακτου προσωπικού για τις ανάγκες της σύμβασης δεν συναρτάται με το περιορισμένο ποσοστό των δραστηριοτήτων που αυτοί δύνανται να εκτελούν στην ελεύθερη αγορά κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 12 του ν. 4412/2016 (βλ. Ολομ. 179/2022, σκ. 26-28).(...)Ως εκ τούτων, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την προσφυγή και τις σχετικές παρεμβάσεις, η ελεγχόμενη σύμβαση, δεν συνιστά σύμβαση υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας, όπως αβασίμως προβάλλεται με το σύνολο των αιτιολογικών ερεισμάτων της προσβαλλόμενης Πράξης, αλλά πληροί το σύνολο των κριτηρίων που θέτει η παρατεθείσα ανωτέρω παρ. 3 του εν λόγω άρθρου 12 και νομίμως συνάπτεται χωρίς διαγωνισμό ως γνήσια προγραμματική σύμβαση, εξερχόμενη του πεδίου εφαρμογής των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης που διέπουν τις ανταγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης.Κατ’ ακολουθία του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων, η προσφυγή και οι υπέρ αυτής ασκηθείσες παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 49/2022 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Η Πράξη 78/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (Ν.Π.Δ.Δ.) και του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (Ν.Π.Ι.Δ.), συνολικού προϋπολογισμού 8.400.000 ευρώ. Αντικείμενο της σύμβασης ήταν η υλοποίηση της Πράξης «Υποστηρικτικές Υπηρεσίες για την ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας» χρηματοδοτούμενη από το Ε.Π. «Δυτική Ελλάδα 2021-2027». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης, διότι το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης δεν έχει την αρμοδιότητα να συμπράξει ως κύριος συμβαλλόμενος. Κατά την κρίση του Συνεδρίου, ο ρόλος του Ταμείου περιορίζεται σε συμμετοχή ως εκ τρίτου συμβαλλόμενου, σύμφωνα με το άρθρο 100 παρ. 1 εδ. β΄ του ν. 3852/2010, και η έλλειψη αυτή συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια.

Διοικητική και Τεχνική Υποστήριξη της Τεχνικής Υπηρεσίας(...)Με την ένδικη προσφυγή, όπως οι λόγοι της αναπτύσσονται στο νομίμως κατατεθέν υπόμνημα, ζητείται η αναθεώρηση της 1166/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος. Με βάση τα όσα αναφέρθηκαν στις ανωτέρω σκέψεις (σκ. 11-13), το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η έλλειψη τεκμηρίωσης του προϋπολογισμού της ελεγχόμενης σύμβασης ανεδείχθη ως πλημμέλεια από την Πράξη της Επιτρόπου, κατά τρόπο που αφορά στο σύνολο του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένων και των έμμεσων δαπανών. Η παράθεση αναλυτικού οικονομικού προϋπολογισμού συσχετίστηκε πρωτίστως με την ανάγκη να μην προβλέπονται περιουσιακές μετακινήσεις που συνιστούν έμμεση επιχορήγηση του Αναπτυξιακού Οργανισμού, είτε καταλείπουν περιθώριο κέρδους και, κατόπιν της ερμηνευτικής αυτής κρίσης, κρίθηκε ότι, ενόψει του μη επαρκώς προσδιορισμένου φυσικού αντικειμένου που ανατίθεται στην …ΑΕ από τον Δήμο..., δεν αιτιολογείται το κόστος των δαπανών, διότι δεν υφίσταται σύνδεση των προϋπολογιζόμενων δαπανών με συγκεκριμένες και επακριβώς προσδιορισμένες υπηρεσίες. Η κρίση, ωστόσο, στην οποία κατέληξε και το Τμήμα, ότι, εν τέλει, προσδιορίζονται επαρκώς οι καλυπτόμενες μέσω της ελεγχόμενης σύμβασης ανάγκες του Δήμου ...., δεν συνεπάγεται, αναγκαστικά, το λογικό συμπέρασμα ότι στην κάλυψη των αναγκών αυτών κατατείνουν, απαραιτήτως, οι προεκτιμώμενες δαπάνες του προϋπολογισμού.Κατ’ ακολουθία, μη νόμιμα υπολογίζονται τα κόστη αυτά, εκ νέου, στις έμμεσες δαπάνες, ενώ, επιπλέον, οι πάγιες ανάγκες που επικαλείται η προσφεύγουσα, ως καλυπτόμενες από το σκέλος των έμμεσων δαπανών του προϋπολογισμού, συνεπάγεται ότι είναι έτι μικρότερες. Σε κάθε περίπτωση κρίσιμο δεν είναι η κάλυψη των παγίων αναγκών της προσφεύγουσας μέσω κάθε προγραμματικής σύμβασης που ενδεχομένως, συνάπτει, γεγονός που όπως προαναφέρθηκε οδηγεί σε ανεπίτρεπτη έμμεση επιχορήγησή της, αλλά αντιθέτως ερευνητέο είναι η κάλυψη των πραγματικών εξόδων που απαιτούνται και συνδέονται κατά τρόπο ειδικό με την εκ μέρους της υλοποίηση του αντικειμένου που αναλαμβάνει να υλοποιήσει στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, και μη υπάρχοντος άλλου λόγου αναθεώρησης, πρέπει η ένδικη προσφυγή αναθεώρησης να απορριφθεί 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:«Παροχή Τεχνικών και Συμβουλευτικών Υπηρεσιών Διαχείρισης και Αξιοποίησης της Ακίνητης Περιουσίας του Δήμου Ρόδου»(...)η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης αντίκειται στις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της οικονομικότητας, ... καθώς με αυτήν προβλέπεται η καταβολή προσαύξησης 4% επί του συνολικού κόστους της σύμβασης για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων, ενώ δεν αιτιολογείται ο ορθολογικός οικονομικά χαρακτήρας της επιλογής αυτής έναντι της υφιστάμενης εναλλακτικής δυνατότητας διενέργειας από τον Δήμο Ρόδου διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση των ίδιων υπηρεσιών... ή έναντι της δυνατότητας σύναψης από τον ίδιο τον Δήμο, συμβάσεων έργου. Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση που ο  Δήμος επέλεγε την ως άνω δυνατότητα θα προέβαινε στις ίδιες ενέργειες στις οποίες θα προβεί ο Οργανισμός βάσει της Προγραμματικής σύμβασης, αλλά θα απαλλασσόταν από τα λειτουργικά έξοδα που επισύρει η τελευταία.Κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.

Διοικητική και Τεχνική Υποστήριξη του Δήμου .(...)	Υπό τα ως άνω πραγματικά δεδομένα της υπόθεσης και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Η ελλιπής τεχνική επάρκεια της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου για την υλοποίηση των έργων και μελετών που προβλέπονται στο Τεχνικό Πρόγραμμα του, η οποία δικαιολογεί, κατ’ άρθρα 44 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016 και 4 παρ. 1 του ν. 4674/2020, τη σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης αιτιολογείται επαρκώς i) με τη Δ.Υ./21.6.2024 βεβαίωση του Δημάρχου Παρανεστίου περί φόρτου εργασίας της Τεχνικής Υπηρεσίας και τη σχετική από 21.6.2024 εισήγηση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και Περιβάλλοντος του Δήμου «περί αδυναμίας υποστήριξης χρηματοδοτούμενων έργων» (βλ. ανωτέρω σκ. 12), με τις οποίες διαπιστώνεται ότι η υλοποίηση του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου δημιουργεί αυξημένες υποχρεώσεις στη Τεχνική Υπηρεσία, στις οποίες, εξαιτίας μεγάλης μείωσης του προσωπικού της, αδυνατεί να ανταπεξέλθει,	Επομένως, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη προσφυγή, εσφαλμένως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη ότι δεν τεκμηριώνεται ελλιπής τεχνική επάρκεια της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου που να δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης.	Εντούτοις, τόσο από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης όσο και από τα στοιχεία του φακέλου, δεν προκύπτει επαρκής τεκμηρίωση του ύψους της αναφερόμενης στο άρθρο 3 του σχεδίου σύμβασης συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης. Τούτο διότι ο καθορισμός της συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης της σύμβασης αυτής εξαντλείται στην παράθεση μόνο των αριθμητικών δεδομένων της, στο άρθρο 3, όπου ορίζεται στο συνολικό ποσό των 382.554,27 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. και προσδιορίζεται στο «Τεύχος ανάλυσης κόστους» σε δαπάνη 332.655,87 ευρώ, που αφορά στο κόστος απασχόλησης των έξι (6) μηχανικών που θα προσληφθούν («Άμεσες δαπάνες έκτακτου προσωπικού») και σε δαπάνη 49.898,41 ευρώ, που υπολογίζεται σε 15% επί του ως άνω ποσού των άμεσων δαπανών και αφορά στο λειτουργικό κόστος της σύμβασης («Έμμεσες Δαπάνες»). Στη δε επιχειρούμενη τεκμηρίωση των άμεσων δαπανών έκτακτου προσωπικού στο «Τεύχος ανάλυσης κόστους», παρατίθενται θεωρητικώς μόνο διάφορες δυνητικές μέθοδοι υπολογισμού τους, όχι όμως ο ακριβής υπολογισμός του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού, με αναφορά συγκεκριμένων και επαληθεύσιμων στοιχείων που ελήφθησαν υπόψη για την κοστολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών, χωρίς να καθίσταται επαληθεύσιμη η ακρίβεια και ορθότητα των τελικών ποσών που κοστολογούνται, ώστε να γίνεται σαφές πώς προκύπτει το τελικό κόστος της σύμβασης. Ούτε, επίσης, ο υπολογισμός ποσοστού 15% ως έμμεσου λειτουργικού κόστους, το οποίο είναι το ανώτερο ποσοστό που μπορεί να υπολογιστεί επί των άμεσων δαπανών προσωπικού, σύμφωνα με τον Κανονισμό του Δ.Ε.Π.ΑΝ., συνοδεύεται από περαιτέρω ανάλυση και τεκμηρίωση, ώστε να αιτιολογείται ότι δεν υπερβαίνει το εύλογο διοικητικό κόστος που συνεπάγεται η εκπλήρωση εκ μέρους του Δ.Ε.Π.ΑΝ. των συμβατικών του υποχρεώσεων. Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων, δεδομένου ότι, παρά τη βασιμότητα ορισμένων από τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας, εξακολουθούν να συντρέχουν λόγοι που κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη (Πράξη.25/2024 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου )