Νομικά ζητήματα από την εφαρμογή του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα, σε σχέση με τη βεβαίωση του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου.Για να κινηθεί η διαδικασία βεβαίωσης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου αρκεί, κατ’ αρχήν, η εμπρόθεσμη ή έστω η πιθανολόγηση εμπρόθεσμης αποποίησης της κληρονομίας. Η άνευ δικαιώματος αποποίησης επαγωγή κληρονομίας στο Δημόσιο ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο εξυπηρετεί τόσο το εν στενή εννοία δημόσιο συμφέρον, όσο και την ασφάλεια των συναλλαγών και την ικανοποίηση των δανειστών της κληρονομιάς, ιδίως στις περιπτώσεις εκείνες όπου το ενεργητικό της κληρονομίας δεν υπερβαίνει το παθητικό της.

Κληρονομία. Αποποίηση. Προθεσμία και αναστολή αυτής. Χρόνος επαγωγής η γνώση. Αποποίηση από προηγούμενο κληρονόμο και επαγωγή. Ανήλικοι. Ευεργέτημα απογραφής. Ευθύνη εξ απογραφής κληρονόμου. Έκπτωση από του ευεργετήματος της απογραφής.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Επί αποποιήσεως της κληρονομίας προπορευόμενου κληρονόμου και κλήσεως του επόμενου η επαγωγή σε εκείνον που αποποιήθηκε θεωρείται ότι δεν έγινε και επάγεται σε εκείνον που θα είχε κληθεί, αν εκείνος που αποποιήθηκε δεν ζούσε κατά τον χρόνο του θανάτου του κληρονομούμενου, στην περίπτωση δε αυτή η προθεσμία αποποιήσεως αρχίζει από τη γνώση της αποποιήσεως του προηγούμενου. Σε περίπτωση επαγωγής κληρονομίας σε ανήλικο η κατά νόμο τετράμηνη προθεσμία αποποιήσεως κληρονομίας τρέχει και σε βάρος του, εφόσον τελεί υπό γονική μέριμνα ή επιτροπεία, και τα γεγονότα της γνώσεως της επαγωγής και του λόγου αυτής, αφότου αρχίζει η προθεσμία αποποιήσεως, ερευνώνται στο πρόσωπο του εκπροσώπου του ανηλίκου. Η αποδοχή της κληρονομίας για ανήλικο, είτε έγινε ρητώς είτε με παραμέληση της προθεσμίας αποποιήσεως είναι αμετάκλητη, γίνεται δε πάντοτε με το ευεργέτημα της απογραφής. Ο κληρονόμος με απογραφή δεν ευθύνεται με την περιουσία του για τις τυχόν οφειλές και υποχρεώσεις της κληρονομίας, οι οποίες ικανοποιούνται από τα συγκεκριμένα στοιχεία του ενεργητικού της και μέχρι του ύψους αυτού. Η απογραφή της κληρονομίας επιβάλλεται ρητώς στον κληρονόμο εξ απογραφής, σε περίπτωση δε μη εμπρόθεσμης συντάξεώς της επέρχεται έκπτωση από το ευεργέτημα. Στην περίπτωση ανήλικου κληρονόμου η έκπτωση από το ευεργέτημα επειδή δεν συντάχθηκε απογραφή, επέρχεται εάν εντός ενός έτους από την ενηλικίωσή του δεν έκανε απογραφή.

Αποδοχή κληρονομίας με βάρη από το Ελληνικό Δημόσιο.(...)α) Τα ποσά για τα οποία ο κληρονομούμενος Κ.Κ., ήταν εγγυητής σε δανειακές συμβάσεις, είναι χρέος της κληρονομίας, αποτελούν δε βάρος αυτής και λογίζονται ως παθητικό της, β) σε περίπτωση αποδοχής της κληρονομίας αυτής από το Ελληνικό Δημόσιο ως κληρονόμο, δυνάμει δημόσιας διαθήκης, αυτό ευθύνεται έναντι των δανειστών πιστωτικών ιδρυμάτων για το σύνολο του βέβαιου και εκκαθαρισμένου χρέους αυτής από τις παραπάνω αιτίες, ως εξ απογραφής όμως κληρονόμος ευθύνεται μόνο με τα περιουσιακά στοιχεία της κληρονομίας και όσο αυτά επαρκούν (ομόφωνα).

Υπαγωγή ή μη κληρονομίας, μετά την αποποίησή της από τον κληρονόμο και τους υποκατάστατους κληρονόμους, στην άμεση διαχείριση του Υπουργείου Οικονομικών.(...)Το ερώτημα της υπαγωγής κληρονομίας στην άμεση διαχείριση του Υπουργείου Οικονομικών, κατ’ άρθρο 33 παρ. 2 περίπτωση γ' του ν. 4182/2013, είναι γενικότερου ενδιαφέροντος και ως εκ τούτου δεν υποβάλλεται αρμοδίως από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης (ομόφωνα).

Ζητήματα που ανακύπτουν σχετικά με τη σχολάζουσα κληρονομία, σε περίπτωση διαπίστωσης της ύπαρξης κληρονόμου (ή κληρονόμων), χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη άλλων συγκληρονόμων – καθήκοντα κηδεμόνα – διαδικασία αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου.(...)1. Αν διαπιστώνεται ότι υπάρχει κληρονόμος (ή κληρονόμοι), χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη άλλων συγκληρονόμων, η κληρονομία εξακολουθεί να σχολάζει συνολικά, καθώς -κατά κανόνα- η αβεβαιότητα ως προς τα πρόσωπα των συγκληρονόμων συνεπάγεται και αβεβαιότητα ως προς το ποσοστό των κληρονομικών μερίδων όλων των συγκληρονόμων (ομόφωνα). 2.α) Στην περίπτωση αυτή, δεν περαιώνεται η υπόθεση της σχολάζουσας κληρονομίας ούτε παύει το λειτούργημα του κηδεμόνα και, σε συνέπεια με τα παραπάνω, δεν νοείται παράδοση της κληρονομίας σε έναν από τους κληρονόμους. β) Το έργο του κηδεμόνα συνεχίζεται, μέχρι να προκύψει -με την κατά το δυνατό μέγιστη βεβαιότητα- η ύπαρξη ή η ανυπαρξία άλλων κληρονόμων, με αποτέλεσμα, μετά από γνώμη του εκάστοτε αρμοδίου Συμβουλίου Κοινωφελών Περιουσιών, τη διαπίστωση του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου ή του τρίτου (ομόφωνα). 3.α) Σε περίπτωση τελεσίδικης απόρριψης του αιτήματος τρίτου κληρονόμου για τη χορήγηση κληρονομητηρίου, δεν στοιχειοθετείται άνευ ετέρου η αναγνώριση του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου, καθόσον απαιτείται προς τούτο να πιθανολογηθεί, κατόπιν γνώμης του Συμβουλίου, ότι δεν υπάρχει άλλος κληρονόμος. β) Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, μετά την παρέλευση δύο ετών ή του, κατά την κρίση του Συμβουλίου, αναγκαίου χρόνου, αν δεν πιθανολογείται η ύπαρξη άλλου (άλλων) κληρονόμου, περαιώνεται το έργο του κηδεμόνα και κινείται η διαδικασία αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου (ομόφωνα).

Αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου. Εφαρμογή ή μη του Ν. 4182/2013 σε εκκρεμείς υποθέσεις. Σε εκκρεμείς, κατά την έναρξη ισχύος του Ν. 4182/2013, υποθέσεις αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου, για τις οποίες έχουν κατατεθεί αιτήσεις με το προγενέστερο νομοθετικό καθεστώς του άρθρου 1869 ΑΚ και οι οποίες δεν έχουν εκδικαστεί μέχρι σήμερα ή επί των οποίων εκδόθηκε μη οριστική απόφαση του δικαστηρίου της κληρονομίας, που διατάσσει δημοσίευση πρόσκλησης σύμφωνα με το άρθρο 1869 ΑΚ, επιβάλλεται να εφαρμοστεί η δικαστική απόφαση και ο καθοριζόμενος με αυτή τρόπος δημοσίευσης πρόσκλησης. Στις περιπτώσεις για τις οποίες δόθηκαν εντολές από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για την υποβολή αίτησης αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού καθεστώτος, αλλά πριν κατατεθούν οι σχετικές αιτήσεις στο δικαστήριο, ετέθη σε ισχύ ο νόμος 4182/2013, η αρμόδια διεύθυνση, εφόσον ενημερωθεί ότι δεν εκκρεμεί σχετική αίτηση, δύναται να ενεργοποιήσει άμεσα την προβλεπόμενη από το άρθρο 61 παρ. 5 του ν. 4182/2013 διαδικασία (ομοφ.).

Εφαρμογή ή μη του άρθρου 1005 (παρ.3) ΚΠολΔ σε ακίνητα που περιέρχονται στο Δημόσιο χωρίς όρο και σε ακίνητα που ανήκουν σε σχολάζουσες κληρονομίες και λοιπά θέματα εκκαθάρισης περιουσιών κατά το ν. 4182/2013.(....)1) Στις εκποιήσεις ακινήτων σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν.4182/2013, κατά την εκκαθάριση κληρονομίας που περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο έκτης τάξης (1824 ΑΚ), υφίσταται ακούσιο νομοθετικό κενό, η συμπλήρωση του οποίου, με αναλογική εφαρμογή του άρθρου 1005 παρ. 3 ΚΠολΔ ως προς την απόσβεση υποθήκης ή προσημείωσης και την εξάλειψη των εγγεγραμμένων βαρών, με τίτλο την πράξη εξόφλησης του τιμήματος εκποίησης, μπορεί μεν να υποστηριχθεί, δεδομένου όμως ότι πρόκειται για θεωρητική προσέγγιση και αφορά την τύχη εμπραγμάτων δικαιωμάτων, το ζήτημα αυτό πρέπει να αντιμετωπισθεί νομοθετικά, για λόγους άρσης της νομικής αμφιβολίας, ασφάλειας δικαίου, χρηστής διοίκησης και αποφυγής δικαστικών εμπλοκών και των προβλημάτων που ενδέχεται μετά βεβαιότητας ότι θα προκύψουν, ματαιωμένου, κατά συνέπεια, και του σκοπού του παραπάνω νόμου για ταχεία και απρόσκοπτη εκκαθάριση των κληρονομιών που περιέρχονται στο Δημόσιο ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο (κατά πλειοψηφία). 2) Αναλογική εφαρμογή του άρθρου 1005 ΚΠολΔ, δεν μπορεί να γίνει στην εκποίηση ακινήτου σχολάζουσας κληρονομίας, προς τούτο δε απαιτείται, σε κάθε περίπτωση, ρητή νομοθετική πρόβλεψη (ομόφωνα). 3) Η εκκαθάριση κληρονομίας, σύμφωνα με το άρθρο 31 του ν.4182/2013, λήγει μόνο με την υποβολή από τον εκκαθαριστή πλήρους έκθεσης για την από αυτόν εκκαθάριση και διοίκηση της κληρονομιαίας περιουσίας, την ύπαρξη και τα στοιχεία της οποίας διαπίστωσε κατά την εκτέλεση του έργου του, έργο το οποίο παύει με την έγκριση της οριστικής λογοδοσίας του (ομόφωνα). 4) Τα έξοδα εκκαθάρισης κληρονομίας που περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο έκτης τάξης (1824 ΑΚ) και οι αμοιβές του εκκαθαριστή της, καθώς και τα έξοδα σχολάζουσας κληρονομίας και η αμοιβή του κηδεμόνα αυτής, προαφαιρούνται, σύμφωνα με το άρθρο 975 ΚΠολΔ, πριν την κατάταξη των δανειστών (ομόφωνα).

Εάν η δήλωση αποποίησης κληρονομίας στην οποία προέβη για λογαριασμό των ανήλικων τέκνων της η μητέρα, ως ασκούσα τη γονική μέριμνα αυτών και χωρίς προηγούμενη άδεια του δικαστηρίου, είναι έγκυρη και παράγει έννομα αποτελέσματα έναντι του Ελληνικού Δημοσίου.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Η δήλωση αποποίησης της κληρονομίας στην οποία προέβη η μητέρα για λογαριασμό των ανήλικων τέκνων της είναι άκυρη, διότι δεν έγινε με τις διατυπώσεις του νόμου, καθόσον δεν υπήρχε προηγούμενη άδεια του δικαστηρίου (άρθρα 1526, 1625 ΑΚ), πλην όμως η παραπάνω ακυρότητα, σύμφωνα με το άρθρο 1528 ΑΚ, είναι σχετική και μπορεί να προταθεί μόνον από τα νομιμοποιούμενα προς τούτο πρόσωπα κατά την ως άνω διάταξη κατά παντός, με αποτέλεσμα μέχρι σήμερα η παραπάνω αποποίηση, να παράγει τα αποτελέσματά της, αφού την ακυρότητα δεν την επικαλέσθηκε κάποιος από αυτούς που το άρθρο 1528 ΑΚ προβλέπει ότι μπορεί να την επικαλεσθεί. Η δοθείσα δε έγκριση-συναίνεση των υπέρ ων η δήλωση αποποίησης τέκνων, αίρει κάθε αμφιβολία για την εγκυρότητα της συγκεκριμένης αποποίησης (ομόφ.).

Η απόφαση 665/2025 της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) αφορά την ενδικοφανή προσφυγή μιας φερόμενης κληρονόμου κατά Οριστικής Πράξης Διορθωτικού Προσδιορισμού Φόρου Εισοδήματος και Προστίμου φορολογικού έτους 2018, ύψους 108.712,41 €, που επιβλήθηκε στη λυθείσα επιχείρηση του θανόντος διαχειριστή. Η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε ότι αποποιήθηκε εγκαίρως την κληρονομιά στις 29/10/2024, εντός της τετράμηνης προθεσμίας από την ημερομηνία γνώσης της επαγωγής της κληρονομίας λόγω αποποίησης των προηγούμενων τάξεων (05/09/2024). Η ΔΕΔ, βασιζόμενη στις διατάξεις του Αστικού Κώδικα και τη νομολογία του Αρείου Πάγου, δέχεται ότι η προθεσμία αποποίησης αρχίζει από τη θετική γνώση τόσο του θανάτου όσο και των λόγων επαγωγής (αποποιήσεις προηγούμενων κληρονόμων), γνώση που δεν θεμελιώθηκε από τον έλεγχο πριν την αποποίηση. Ως εκ τούτου, η ΔΕΔ αποδέχεται μερικώς την προσφυγή και τροποποιεί την πράξη, αφαιρώντας την προσφεύγουσα από την ιδιότητα του αλληλεγγύως υπεύθυνου προσώπου.

Θέματα σχετικά με την παραγραφή κοινοχρήστων δαπανών σχολαζουσών κληρονομιών και αμοιβών κηδεμόνων.α) Για την παραγραφή των κοινοχρήστων δαπανών σχολάζουσας κληρονομίας εφαρμόζεται το άρθρο 249 του Α.Κ., β) η παραγραφή αυτή αρχίζει από το τέλος του έτους στο οποίο αφορούν οι κοινόχρηστες δαπάνες, γ) αρμόδια αρχή είναι η κατ’ άρθρο 2 παράγραφοι 2 και 4 του ν. 4182/2013 κατά περίπτωση, δηλ. είτε ο Υπουργός Οικονομικών είτε ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, και δ) οι αμοιβές και οι δαπάνες των κηδεμόνων υπάγονται στην πενταετή παραγραφή του άρθρου 250 του Αστικού Κώδικα (ομόφ.).