Περίληψη της αποφάσεως Προσέγγιση των νομοθεσιών – Διαδικασίες συνάψεως συμβάσεων δημοσίων έργων – Οδηγία 93/37 – Ανάθεση των συμβάσεων – Κριτήρια αναθέσεως – Εθνική κανονιστική ρύθμιση επιβάλλουσα στις αναθέτουσες αρχές να εφαρμόζουν αποκλειστικά το κριτήριο της χαμηλότερης τιμής – Δεν επιτρέπεται (Οδηγία 93/37 του Συμβουλίου, άρθρο 30 § 1) Το άρθρο 30, παράγραφος 1, της οδηγίας 93/37/ΕΟΚ του Συμβουλίου, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων κατασκευής δημοσίων έργων, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι απαγορεύει εθνική κανονιστική ρύθμιση η οποία, κατά τη σύναψη συμβάσεων κατασκευής δημοσίων έργων κατόπιν ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας υποβολής προσφορών, υποχρεώνει κατά τρόπο γενικό και αφηρημένο την αναθέτουσα αρχή να χρησιμοποιήσει αποκλειστικά το κριτήριο της χαμηλότερης τιμής. Πράγματι, μια τέτοια κανονιστική ρύθμιση δεν επιτρέπει στην αναθέτουσα αρχή να λάβει υπόψη της τη φύση και τις ιδιαιτερότητες των συμβάσεων αυτών, εξετάζοντας την κάθε μία ξεχωριστά και επιλέγοντας για κάθε μία από αυτές το πλέον κατάλληλο κριτήριο, ώστε να διασφαλιστεί ο ελεύθερος ανταγωνισμός και η επιλογή της καλύτερης προσφοράς. (βλ. σκέψεις 40, 42 και διατακτ.)

Δυνατότητα ανάθεσης δημοσίου έργου στον ΟΤΕ, με απευθείας ανάθεση, μετά την αλλαγή της μετοχικής σύνθεσης αυτού – Αρμοδιότητες του Τεχνικού Συμβουλίου Έργων – Εφαρμοστέο δίκαιο επί μικτών συμβάσεων.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Προκειμένου να καθορισθεί αν μία σύμβαση είναι προμηθειών ή δημοσίου έργου, θα πρέπει να λαμβάνεται υπ όψη το αντικείμενο της σύμβασης και να διερευνάται αν με τη συγκεκριμένη σύμβαση αναλαμβάνεται προεχόντως, η υποχρέωση μεταβίβασης ή παραχώρησης χρήσης στην αναθέτουσα αρχή προϊόντων κινητών ή αν αντίθετα αναλαμβάνεται η υποχρέωση εκτέλεσης οικοδομικών έργων. Στις προϋποθέσεις για απευθείας ανάθεση δεν περιλαμβάνεται η μετοχική σύνθεση του υποψηφίου να αναλάβει το δημόσιο έργο νομικού προσώπου. Το Τ.Σ.Ε. γνωμοδοτεί για τα θέματα που ορίζει ο νόμος καθώς και για κάθε ζήτημα που θα θέσει υπόψη του ο Υπουργός και τα νομίμως εξουσιοδοτημένα όργανα. Εφαρμοστέο δίκαιο για την υπόψη σύμβαση θα πρέπει να είναι αυτό των δημοσίων έργων (Ν 3669/2008 – Κωδικοποίηση της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων).

Οι αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων πολιτικών δικαστηρίων καθώς και οι προσωρινές διαταγές αυτών, οι οποίες εκδόθηκαν επί αιτήσεων υπαλλήλων Δήμου και έκαναν δεκτό ότι οι συμβάσεις πρόσληψης των ανωτέρω υπέκρυπταν εξαρχής συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας αορίστου, είναι ανίσχυρες κατά το άρθρο 313 του Κ. Πολ. Δ., εφόσον κατά το χρόνο κατάθεσης των σχετικών αιτήσεων τα πολιτικά δικαστήρια στερούνταν δικαιοδοσίας να κρίνουν, ακόμη και στο πλαίσιο παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας, επί των συμβάσεων που συνέδεαν τους ανωτέρω υπαλλήλους με το Δήμο, αφού η δικαιοδοσία αυτών μεταβλήθηκε μετά την έναρξη ισχύος του π.δ/τος 164/2004 (19-7-2004).

Θέμα: Σχετικά με την συμμετοχή συντηρητών αρχαιοτήτων και έργων τέχνης σε διαγωνισμούς δημοσίων έργων αμειγών ή μικτών που αφορούν την ειδικότητα τους.

Εγκατάσταση Εφαρμογών Λογισμικού.(...) Μη νόμιμος ο όρος της διακήρυξης που θέσπισε ανώτατο επιτρεπόμενο ποσοστό έκπτωσης 15%.(...) Οι σχετικοί διαγωνισμοί με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, είτε διενεργούνται με κριτήριο κατακύρωσης τη χαμηλότερη τιμή, είτε τη συμφερότερη προσφορά (άρθρα 20 π.δ.394/1996, 30 του π.δ. 346/1998 και ήδη άρθρο 53 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ της 31ης Μαρτίου 2004 «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών»), πρέπει να διεξάγονται υπό συνθήκες ανάπτυξης όρων υγιούς ανταγωνισμού και ελεύθερης διαμόρφωσης των οικονομικών προσφορών, χωρίς να επιτρέπεται ο περιορισμός της ελεύθερης διαμόρφωσης των οικονομικών προσφορών και της ελεύθερης λειτουργίας της αγοράς με τη θέση όρων απαγορευτικών της προσφοράς εκπτώσεων άνω ενός ποσοστού. Άλλο είναι το ζήτημα της αντιμετώπισης της ενδεχόμενης περίπτωσης υποβολής υπερβολικά χαμηλής προσφοράς, για την οποία ζητούνται κατά περίπτωση διευκρινίσεις από τον προσφέροντα ως προς τα στοιχεία που μπορεί να συντρέχουν στο πρόσωπό του και να τη δικαιολογούν (άρθρο 31 του π.δ. 346/1998 και ήδη άρθρο 55 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ της 31ης Μαρτίου 2004 «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών»).Ανεξάρτητα πάντως από το ζήτημα αυτό σε κάθε διαγωνιστική διαδικασία τα αρμόδια όργανα υποχρεούνται να εφαρμόζουν τα προαναφερόμενα θεσμοθετημένα κριτήρια ανάδειξης αναδόχου υπό συνθήκες διασφάλισης της διαφάνειας και της ανάπτυξης ελεύθερου ανταγωνισμού, χωρίς την εκ των προτέρων θέση περιοριστικών όρων στην ελεύθερη διαμόρφωση των οικονομικών προσφορών.

ΘΕΜΑ: «Κανονισμός (EE) αριθ. 1336/2013 της Επιτροπής σχετικά με τα κατώτατα όρια εφαρμογής των οδηγιών 2004/17/ΕΚ, 2004/18/ΕΚ και 2009/81/ΕΚ κατά τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων»

Προμήθεια αντιδραστηρίων:..ζητείται η ανάκληση της 193/2012 πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με τα παραπάνω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν προηγουμένως δεκτά, το Τμήμα κρίνει ότι:Α) Το τιθέμενο στη συγκεκριμένη διακήρυξη (Παράρτημα ΣΤ΄ της διακήρυξης, Ομάδα Β΄) κριτήριο με τίτλο «Αξιοπιστία αντιπροσώπου Ελλάδας προηγούμενη εμπειρία στη διάθεση παρόμοιων αντιδραστηρίων και αναλυτών σε άλλα νοσοκομεία», κατά την άποψη που επικράτησε, ορθώς αξιολογήθηκε και βαθμολογήθηκε ειδικά για κάθε συμμετέχουσα εταιρεία που προσέφερε αναλυτές. Και τούτο, διότι το εν λόγω κριτήριο συνάπτεται άρρηκτα με τη δυνατότητα διαρκούς ανεφοδιασμού του ... από τον ενδιάμεσο αντιπρόσωπο, που δεν είναι η κατασκευάστρια των προς προμήθεια ειδών εταιρεία, και συνδέεται άμεσα με την υλοποίηση της προμήθειας, καθόσον άπτεται της τεχνικής υποστήριξης κατά τη διάρκεια εξέλιξης της σύμβασης και επομένως είναι πρόσφορο για τον έλεγχο της καταλληλότητας των υποψηφίων, βάσει των επαγγελματικών και τεχνικών τους γνώσεων και ικανοτήτων.(..)Κατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, πρέπει η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 193/2012 πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου και να επιτραπεί η υπογραφή των οικείων σχεδίων συμβάσεων, δοθέντος ότι με την προσβαλλόμενη πράξη δεν αναδείχθηκε άλλος λόγος διακωλυτικός της υπογραφής τους.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:να ελέγξει τη νομιμότητα δύο (2) σχεδίων συμβάσεων, που αφορούν στην ανάθεση, από το Δήμο … στις εταιρείες "… Α.Β.Ε.Ε.Ε." και "… Ε.Π.Ε.", της προμήθειας λιπαντικών για το έτος 2018(....)Με τα δεδομένα αυτά, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, από τον έλεγχο των υποβληθέντων στο Κλιμάκιο στοιχείων, δεν διαπιστώθηκαν νομικές πλημμέλειες κατά τη διαδικασία ανάθεσης της ελεγχόμενης δημόσιας σύμβασης προμήθειας και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή των υποβληθέντων για προσυμβατικό έλεγχο οικείων σχεδίων συμβάσεων. 

Συμπληρωματικές συμβάσεις (...)Μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» (Α΄ 147/8.8.2016), έστω και αν με το άρθρο 377 παρ. 1 περ. 31 και 60 αυτού καταργήθηκαν οι διατάξεις του ν. 3669/2008 «Κύρωση της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημόσιων έργων» (Α΄ 116), εκτός των διατάξεων των εκεί αναφερομένων άρθρων, καθώς και του π.δ/τος 60/2007 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών» ...» (Α΄ 64), πρέπει να γίνει ερμηνευτικώς δεκτό ότι οι συμπληρωματικές συμβάσεις δημοσίων έργων που ανατίθενται στον ανάδοχο του αρχικού έργου διέπονται από το καθεστώς των ως άνω νομοθετημάτων, εφόσον η αρχική σύμβαση συνήφθη υπό το καθεστώς αυτών. Τούτο ειδικότερα, διότι, αφενός μεν, κατά την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου τούτου (VI Τμ. Ε.Σ. 707/2010, 2440/2012 κ.ά.) οι συμπληρωματικές συμβάσεις αποτελούν παρακολούθημα των αρχικών συμβάσεων, γεγονός που δικαιολογεί την αντιμετώπισή τους ως ενιαίο σύνολο και την υπαγωγή τους στο ίδιο νομοθετικό καθεστώς, αφετέρου δε, η σύναψή τους καθίσταται αναγκαία κατά τη διαδικασία εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης, η οποία (διαδικασία εκτέλεσης) συνεχίζει να διέπεται από το καθεστώς σύναψης της αρχικής σύμβασης. Η ως άνω κρίση ισχύει ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία, η απόφαση της αναθέτουσας αρχής περί εγκρίσεως της σύναψης μιας συμπληρωματικής σύμβασης εκδίδεται μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4412/2016 (8.8.2016), καθόσον οι συμπληρωματικές συμβάσεις δεν εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο της μεταβατικής διάταξης του άρθρου 376 παρ. 1 του ν. 4412/2016, που ορίζει ότι οι διατάξεις του εν λόγω νόμου εφαρμόζονται σε όλες τις δημόσιες συμβάσεις του Βιβλίου Ι και ΙΙ αυτού, η έναρξη της διαδικασίας σύναψης των οποίων, σύμφωνα με τα άρθρα 61, 120 και 290 αντίστοιχα, λαμβάνει χώρα μετά την έναρξη ισχύος αυτού.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην 3η σκέψη, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι οι αναλυτικά αναφερόμενες στη 10η σκέψη υπό στοιχείο Α εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω του απρόβλεπτου γεγονότος της αποκάλυψης,......, που δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά το χρόνο σύνταξης της μελέτης του έργου, λόγω του αυξημένου πλήθους, πυκνότητας και συχνότητας αυτών, είναι δε απαραίτητες για την ορθότητα και αρτιότητα του συμβατικού αντικειμένου και δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση. Επομένως, οι εν λόγω εργασίες είναι συμπληρωματικές εργασίες και μπορούν να περιληφθούν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση και να ανατεθούν στον ανάδοχο του ήδη εκτελούμενου έργου. Αντίθετα, οι αναφερόμενες στη 10η σκέψη υπό στοιχείο Β εργασίες εκσκαφής χάνδακος με χρήση περιστρεφόμενου τροχού (trenser) δεν μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης.

Προμήθεια αντιδραστηρίων:..επιδιώκεται η ανάκληση της 154/2012 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω το Τμήμα κρίνει ότι η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ανακληθεί κατά το μέρος αυτής κατά το οποίο έκρινε ότι μη νομίμως κατακυρώθηκαν τα είδη των ομάδων «Αντιδραστήρια Ανοσολογικού», «Αντιδραστήρια Αιματολογικού» και «Αντιδραστήρια Αιμοδοσίας» και ως εκ τούτου δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του αιτούντος νοσοκομείου και των εταιριών, όπως οι επωνυμίες αυτών αναφέρονται στα προσκομιζόμενα σχέδια: 1) ... και 14) ...,υπό τον όρο ότι θα συμπληρωθεί το προοίμιο των συμβάσεων με τον αριθμό δημοσίευσης της κατακυρωτικής απόφασης στο Πρόγραμμα Διαύγεια και θα αναγραφεί στο άρθρο 8 ο αριθμός και το ποσό της εγγυητικής επιστολή, που θα προσκομίσουν οι ως άνω προμηθευτές. Κατά λοιπά κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων σχεδίων συμβάσεων για τα λοιπά είδη, που περιλαμβάνονται σε αυτές, καθώς και τα σχέδια συμβάσεων με τις εταιρίες .... Συνακόλουθα πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η αίτηση ανάκλησης και να ανακληθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη πράξη.Δέχεται εν μέρει την κρινόμενη αίτηση ανάκλησης του Γενικού Νοσοκομείου ....Ανακαλεί εν μέρει την 154/2012 Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου