Αναπροσαρμογή τιμών εκκίνησης ελάχιστου κόστους οικοδομής, για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των με οποιαδήποτε αιτία μεταβιβαζομένων κτισμάτων ακινήτων με αντικειμενικά κριτήρια.

Ερωτάται εάν κατά τη σύνταξη του τελικού πίνακα παρακατάθεσης της αποζημίωσης λόγω απαλλοτρίωσης, η Υπηρεσία θα προχωρήσει σε συμψηφισμό του ποσού της οριστικής αποζημίωσης, που ορίστηκε με τις αποφάσεις του Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης με αριθμούς 952/2017 και 909/2017, με το ποσό του προσωρινού προσδιορισμού αποζημίωσης, που είχε οριστεί από το Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, όπως είναι η μέχρι σήμερα πάγια τακτική ή θα προχωρήσει στην αυτοτελή εκτέλεση των πιο πάνω αποφάσεων του Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, θεωρώντας παραγεγραμμένη την απαίτηση από την καταβολή προς τους καθ’ ων η απαλλοτρίωση, της αποζημίωσης, με βάση την προσωρινή τιμή μονάδας, που είχε καθοριστεί από το Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης.(...)Η Υπηρεσία, κατά τη σύνταξη του τελικού πίνακα παρακατάθεσης της αποζημίωσης λόγω απαλλοτρίωσης, μπορεί να προχωρήσει σε συμψηφισμό του ποσού της οριστικής αποζημίωσης, που ορίστηκε με τις με αριθμούς 952/2017 και 909/2017 αποφάσεις του Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης με το αρχικά καταβληθέν ποσό του προσωρινού προσδιορισμού αποζημίωσης (ομόφωνα).

Εξόφληση του 1ου λογαριασμού του έργου «Ανάπλαση κεντρικής πλατείας ». Δαπάνη μη νόμιμη, διότι: α) η εκπόνηση της μελέτης του έργου, όσον αφορά στο αντικείμενο των Η/Μ εργασιών, συντάσσεται από ιδιώτη ηλεκτρολόγο μηχανικό, χωρίς από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά να προκύπτει ο λόγος που επέβαλε την εκπόνησή της από τον εν λόγω ιδιώτη και όχι από τα αρμόδια διοικητικά όργανα, δεδομένου ότι δεν φαίνεται να συνέτρεχε κάποια από τις εξαιρετικές περιπτώσεις των άρθρων 2 ή 9 του π.δ/τος 28/1980 και β) η ορισθείσα ως επιβλέπουσα του έργου υπάλληλος είναι πολιτικός μηχανικός και κατά συνέπεια δεν μπορεί να επιβλέψει ούτε να υπογράψει την επιμέτρηση και τον 1ο λογαριασμό του έργου, όπου περιλαμβάνονται και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, οι οποίες εκφεύγουν του αντικειμένου της, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 του ν.1418/1984. Εργολαβικό όφελος

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΦΥΛΑΞΗΣ:οι όροι της διακήρυξης που καθορίζουν την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης στο ποσό των 58.500 €, το οποίο (δίχως να συνυπολογίζονται και τα πάσης φύσεως λοιπά ποσά περί εύλογου διοικητικού κόστους κλπ. που πρέπει να συμπεριλάβει ο εκάστοτε οικονομικός φορέας στην προσφορά του) υπολείπεται σημαντικά του ελάχιστου (νόμιμου) εργοδοτικού κόστους, ως αυτό διαμορφώνεται από την υπερέχουσα εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ο Δήμος ... μη νομίμως ανέθεσε στο φερόμενο ως δικαιούχο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος τοπογράφο μηχανικό την εκπόνηση της προαναφερθείσας μελέτης, καθόσον αυτή ως εκ της φύσεως και του αντικειμένου της, εμπίπτει στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες, όπως αυτές περιγράφονται στον Ο.Ε.Υ., του υπηρετούντος στο Γραφείο Τεχνικών Έργων και Μελετών τοπογράφου μηχανικού, ο οποίος άλλωστε ορίστηκε ως επιβλέπων την ως άνω μελέτη. Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος ..., ο οποίος έχει το βάρος της απόδειξης, δεν αποδεικνύει, ούτε εξάλλου επικαλείται, ότι το υπηρετούν προσωπικό στερείται των αναγκαίων ειδικών γνώσεων για την εκπόνηση της επίμαχης μελέτης, μολονότι διαθέτει την ίδια επιστημονική ειδικότητα.

Δημόσια έργα. Αρμοδιότητες και υποχρεώσεις του επιβλέποντα Μηχανικού και της Διευθύνουσας Υπηρεσίας Δημ. Έργου, που κατασκευάζεται από Ανάδοχο Εργοληπτική Επιχείρηση, ως προς τα θέματα Ασφάλειας και Υγείας των εργαζομένων σε αυτό. Περί εκτελέσεως δημόσιου έργου, για τα θέματα που αφορούν την ασφάλεια των εργαζομένων και τη πρόληψη των ατυχημάτων, ο ανάδοχος που έχει καθ όλη τη διάρκεια του έργου τη διεύθυνση αυτού, και η οποία ασκείται στους τόπους κατασκευής από τεχνικούς υπαλλήλους του αναδόχου που έχουν τα κατάλληλα προσόντα, έχει αποκλειστικά την υποχρέωση δια του υπευθύνου του «επί τόπου του έργου μηχανικού» να τηρεί όλα τα αναγκαία μέτρα ασφάλειας που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση και να εκπονεί με δική του ευθύνη κάθε σχετική μελέτη (στατική ικριωμάτων, μελέτη προσωρινής σήμανσης του έργου). Πέραν όμως των υποχρεώσεων αυτών του αναδόχου και ο επιβλέπων μηχανικός του έργου που έχει ορισθεί από την Διευθύνουσα Υπηρεσία, έχει την υποχρέωση να ασκεί συστηματικά και ουσιαστικό έλεγχο στη λήψη και τήρηση των αναγκαίων μέτρων ασφαλείας από την ανάδοχο εργοληπτική επιχείρηση, όπως αυτά προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση και να υποδεικνύει στον ανάδοχο τη λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου στην περίπτωση που το έργο εκτελείται χωρίς να τηρούνται αυτά. Η εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων εμπίπτει στα καθήκοντα του επιβλέποντα μηχανικού επί δημοσίου έργου, όπως αυτά προσδιορίζονται στις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων 6 του Ν 1418/84 και 28 του ΠΔ 609/85.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Μη νόμιμη η πληρωμή  που αφορά στην καταβολή ποσού 16.150,00 ευρώ στο φερόμενο ως δικαιούχο ιδιώτη    μελετητή ….. …ως αμοιβή για την εκπόνηση της μελέτης «Οριζοντιογραφική και υψομετρική αποτύπωση στους οικισμούς … …. …. ….. …… ….. ….. …  ».(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ο Δήμος …… μη νομίμως ανέθεσε στο φερόμενο ως δικαιούχο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος τοπογράφο μηχανικό την εκπόνηση της προαναφερθείσας μελέτης, καθόσον αυτή ως εκ τηςφύσεως και του αντικειμένου της, εμπίπτει στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες, όπως αυτές περιγράφονται στον Ο.Ε.Υ., του υπηρετούντος στο Γραφείο Τεχνικών Έργων και Μελετών τοπογράφου μηχανικού, ο οποίος άλλωστε ορίστηκε ως επιβλέπων την ως άνω μελέτη. Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος …, ο οποίος έχει το βάρος της απόδειξης, δεν αποδεικνύει,ούτε εξάλλου επικαλείται, ότι το υπηρετούν προσωπικό στερείται των αναγκαίων ειδικών γνώσεων για την εκπόνηση της επίμαχης μελέτης, μολονότι διαθέτει την ίδια επιστημονική ειδικότητα. Εξάλλου, ο επικαλούμενος με  το έγγραφο επανυποβολής φόρτος εργασίας του ως άνω υπηρετούντος τοπογράφου μηχανικού προβάλλεται όλως αορίστως ως λόγος αδυναμίας εκπόνησης της επίμαχης μελέτης, χωρίς να προσδιορίζονται - ώστε να μπορεί να ελεγχθεί ο έγκαιρος και ορθός προγραμματισμός των υπηρεσιακών αναγκών του Δήμου, στο πλαίσιο της αρχής της αποτελεσματικότητας που πρέπει να διέπει τη δράση των οργάνων του - με επίκληση συγκεκριμένων στοιχείων, ήτοι ποιές ακριβώς, με εξειδίκευση του αριθμού τους, του αντικειμένου τους και του χρόνου χρέωσης και περαίωσής τους, εργασίες είχαν ανατεθεί  για διεκπεραίωση σε αυτόν όσο και στους λοιπούς υπαλλήλους του ως  άνω Γραφείου. Εξάλλου, ο ισχυρισμός του Δήμου περί φόρτου εργασίας δεν αποδεικνύεται ούτε από το προαναφερθέν 28471/18.11.2014 έγγραφο της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου, δοθέντος ότι αυτό περιλαμβάνει παντελώς γενική και αόριστη αιτιολογία, αναφέροντας μόνον συμπερασματικά ότι η υπηρεσία αδυνατεί να εκπονήσει την ως άνω μελέτη λόγω υπερβολικού φόρτου εργασίας. Περαιτέρω, η έλλειψη του αναγκαίου τεχνολογικού εξοπλισμούγια την εκπόνηση της μελέτης, επίκληση της οποίας γίνεται τόσο στην 136/18.11.2014 απόφασή της απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, η   οποία είναι κατά τούτο αντιφατική σε σχέση με το προαναφερθέν έγγραφοτης Τεχνικής Υπηρεσίας, όσο και στο έγγραφο επανυποβολής, πέραν του ότι προβάλλεται αορίστως, αφού δεν προσδιορίζεται ο τυχόν υπάρχων   καθώς και ο απαιτούμενος για την εκπόνηση της συγκεκριμένης μελέτης εξοπλισμός, ανάγεται σε κάθε περίπτωση σε πλημμελή εκπλήρωση της υποχρέωσης του Δήμου να μεριμνά για την αποτελεσματική λειτουργίατων τεχνικών υπηρεσιών του (βλ. πράξ. Κλιμ. Προλ. Ελέγχου Δαπ. στο VII     Τμ. 285, 317/2013), ο οποίος εξάλλου ομολογεί με το έγγραφο επανυποβολής ότι εκ των υστέρων προέβη στην έγκριση προμήθειας τοπογραφικού εξοπλισμού. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου …, σύμφωνα με τον οποίο η σύνταξη της συγκεκριμένης μελέτης ανατέθηκε σε ιδιώτη τοπογράφο μηχανικό διότι ήταν επείγουσα λόγω της λήξης της προθεσμίας υποβολής πρότασης στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προκειμένου να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ το έργο "Ανάπλαση οικισμών …..", δοθέντος ότι τα τοπογραφικά διαγράμματα ήταν απαραίτητα ώστε ο αρμόδιος πολιτικός μηχανικός να προβεί στην ολοκλήρωση της μελέτης του ως άνω έργου,  είναι  αβάσιμος. Και τούτοδιότι η 98/2014 μελέτη του ως άνω έργου, η οποία συντάχθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, εγκρίθηκε πριν την υπογραφή της 31579/15.12.2014 σύμβασης, με την 360/27.11.2014 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …., στην οποία αναφέρεται ως καταληκτική προθεσμία υποβολής σχετικής πρότασης για την ένταξη του ως άνω έργου στο πρόγραμμα "Αγροτική Ανάπτυξη Ελλάδας 2007 - 2013" η 1.12.2014, το δε έργο εντάχθηκε στον Άξονα Προτεραιότητας 3 στο Μέτρο 322 του ως άνω προγράμματος με την 25971/26.1.2015 απόφαση του αρμοδίου οργάνου (βλ. την 52/20.4.2015 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ….), ήτοι πριν την προβλεφθείσα συμβατική, διάρκειας 3 μηνών, εκπόνηση της ανατεθείσας μελέτης. Κατ’ ακολουθίαν, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εξόφληση του 3 ου και τελικού λογαριασμού του έργου «Ασφαλτοστρώσεις δρόμων ». Νομίμως ο 2ος Α.Π.Ε. συντάχθηκε και εγκρίθηκε σε χρόνο μεταγενέστερο της λήξης της συμβατικής προθεσμίας περάτωσης του έργου και αμέσως μετά την έκδοση των οριστικών συντελεστών αναθεώρησης, καθόσον οι εν λόγω συντελεστές δεν ήταν προηγουμένως γνωστοί, ώστε να προσδιοριστεί η συνολική δαπάνη αναθεώρησης, ενώ εξάλλου, ο Πίνακας αυτός δεν περιλάμβανε πρόσθετες εργασίες που επρόκειτο να εκτελεστούν μετά τη σύνταξή του. Περαιτέρω, η αυξημένη δαπάνη του 2ου Α.Π.Ε. για την πληρωμή της αναθεώρησης δεν υπερβαίνει το τιθέμενο με τη διάταξη του άρθρου 8 παρ. 6 του ν. 1418/1984 όριο του 20% της συνολικής συμβατικής δαπάνης

Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι ο ανάδοχος δεν δύναται, κατ’ αρχήν, να προβεί σε τροποποιήσεις ως προς την μορφή του έργου, την ποιότητα, το είδος ή την ποσότητα των εργασιών, όπως αυτά ορίζονται στη σύμβαση, χωρίς προηγούμενη έγγραφη εντολή του κυρίου του έργου και προηγούμενη σύνταξη και έγκριση συγκριτικού πίνακα και, εφ’ όσον απαιτείται, πρωτοκόλλου κανονισμού τιμών μονάδος νέων εργασιών, καθώς και ότι ο ανάδοχος δεν δικαιούται αποζημιώσεως για μεταβολές στο έργο, οι οποίες έγιναν χωρίς προηγούμενη έγγραφη εντολή, έστω και αν αυτές βελτιώνουν το έργο. Επομένως, η σύνταξη και έγκριση του συγκριτικού πίνακα και του πρωτοκόλλου κανονισμού τιμής μονάδος νέων εργασιών πρέπει, κανονικώς, να προηγούνται της εκτελέσεως των νέων εργασιών. Από τις ίδιες διατάξεις, όμως, δεν αποκλείεται νέες εργασίες που εκτελέσθηκαν χωρίς έγγραφη διαταγή και χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του επείγοντος να κριθούν από τα αρμόδια όργανα του κυρίου του έργου ως αναγκαίες, οπότε οι εργασίες αυτές νομιμοποιούνται δια της εκ των υστέρων συντάξεως και εγκρίσεως συγκριτικού πίνακα και πρωτοκόλλου καθορισμού τιμής μονάδος νέων εργασιών (βλ. Σ.τ.Ε. 4162/1997 επταμ., 3306/1997 επταμ.).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με την προσβαλλόμενη πράξη του, το Κλιμάκιο έκρινε ότι α) η ελεγχόμενη διαδικασία είναι πλημμελής διότι δεν δημοσιεύθηκε σε κοινοτικό επίπεδο η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ανάθεσης, η οποία αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του ελάχιστου περιεχομένου της διακήρυξης, καθώς και το ποσό που αντιστοιχεί στο δικαίωμα μονομερούς παράτασης της σύμβασης για τρεις ακόμη μήνες, β) εσφαλμένα κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός στην ως άνω μειοδότρια εταιρεία με το ανωτέρω τίμημα, χωρίς ειδικότερη αιτιολογία για το συμφέρον της προσφοράς, ενόψει της σημαντικής μείωσης του εργατικού κόστους και γ) δεν είναι νόμιμοι οι διαλαμβανόμενοι στο ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης όροι..