ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω (βλ σκ. 1 και 2 της παρούσας), το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, ανεξαρτήτως του ότι η αρχική σύμβαση του ως άνω έργου υποβλήθηκε σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικών εργασιών και έγκρισης του οικείου Α.Π.Ε., ενώ ουδέν σχέδιο σύμβασης υποβάλλεται προς έλεγχο. Συνεπώς, ο φάκελος με τα στοιχεία της υπόθεσης απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι το παρόν Κλιμάκιο είναι αρμόδιο να ελέγχει τη νομιμότητα ολοκληρωθεισών διαδικασιών σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων και των οικείων σχεδίων σύμβασης και όχι να γνωμοδοτεί επί ερωτημάτων των αναθετουσών αρχών.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω (βλ σκ. 1 και 2 της παρούσας), το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, ανεξαρτήτως του ότι η αρχική σύμβαση του ως άνω έργου υποβλήθηκε σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικών εργασιών και έγκρισης του οικείου Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.. Συνεπώς, ο φάκελος με τα στοιχεία της υπόθεσης απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι το παρόν Κλιμάκιο είναι αρμόδιο να ελέγχει τη νομιμότητα ολοκληρωθεισών διαδικασιών σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων και των οικείων σχεδίων σύμβασης και όχι να γνωμοδοτεί επί προπαρασκευαστικών σταδίων των σχετικών διαδικασιών.

Όπως έχει δε ήδη κριθεί, στον ως άνω προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας υπάγονται και οι τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στον ανωτέρω έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης, στις περιπτώσεις που τούτο επιτρέπεται, και προκαλούν αύξηση του οικονομικού της αντικειμένου τέτοια που να υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον έλεγχο νομιμότητας (βλ. σχετ. 39/2008 πράξη VI ΤμΕλΣυν, 111/2010, 373/2009, 310, 309, 304, 251, 216, 152, 107 και 100/2008 πράξεις του Ζ΄ ΚλιμΕλΣυν). Επομένως, σχέδιο σύμβασης που αφορά στην τροποποίηση, μετά τη σύναψή της, υποβληθείσας στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας δημόσιας σύμβασης, με την οποία (τροποποίηση) δεν προκαλείται καμία αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της τροποποιούμενης σύμβασης, απαραδέκτως υποβάλλεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο νομιμότητας και το αρμόδιο Κλιμάκιο, στο οποίο έχει εισαχθεί η υπόθεση, οφείλει να απόσχει του ελέγχου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣΜε τα δεδομένα αυτά και ενόψει των οριζομένων στο άρθρο 11 της διακήρυξης και στην οικεία σύμβαση, δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθώς αυτό αφορά σε σύμβαση που συνάπτεται για την ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, που είχε περιληφθεί στο κείμενο της οικείας διακήρυξης και της συναφθείσας σύμβασης και έχει ήδη διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης δεν ανάγεται σε προσυμβατικό στάδιο, αλλά αφορά στην εκτέλεση συμβατικού όρου.

Η Πράξη 141/2025 του ΣΤ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας σχεδίων συμβάσεων για την «Προμήθεια εργαστηριακού εξοπλισμού για την Σχολή Θετικών Επιστημών», την οποία προκηρύσσει ο ΕΛΚΕ/Ε.Κ.Π.Α. Το Κλιμάκιο διαπίστωσε ότι η προμήθεια συγχρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Δεδομένου ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της προμήθειας ανέρχεται σε 1.866.041,65 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), το ποσό αυτό υπολείπεται καταφανώς του ορίου των 5.000.000 ευρώ, το οποίο απαιτείται για τον υποχρεωτικό προσυμβατικό έλεγχο συγχρηματοδοτούμενων συμβάσεων. Ως εκ τούτου, έκρινε ότι απαραδέκτως υποβλήθηκαν τα σχέδια συμβάσεων για έλεγχο νομιμότητας.

ΜΕΛΕΤΕΣ:επιδιώκεται παραδεκτώς η ανάκληση της 11/2023 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα (Π.Ε.) Κεφαλληνίας, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της προσφεύγουσας Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (εφεξής Π.Ι.Ν.) και της παρεμβαίνουσας ένωσης εταιρειών, για την εκπόνηση της μελέτης με τίτλο «ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΠΟΥ ΕΠΛΗΓΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΟΜΗΝΙΑ ΤΗΣ 17ΗΣ ΚΑΙ 18ΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2020 ΤΗΣ Π.Ε. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΤΙΣ ΛΕΚΑΝΕΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΚΑΡΑΒΟΜΥΛΟΥ ΚΑΙ ΣΑΜΗΣ», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.416.871,17 ευρώ (πλέον ΦΠΑ) και συμβατικού τιμήματος 1.101.368,81 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 4 έως 6 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι η αναθέτουσα Π.Ι.Ν. προσέφυγε εν προκειμένω σε διαπραγμάτευση χωρίς να πληρούται η τιθέμενη από το άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋπόθεση του κατεπείγοντος που τη διέπει. Τούτο διότι η ανάθεση της ελεγχόμενης μελέτης, βάσει της οποίας θα εκτελεστούν μόνιμου και πάγιου χαρακτήρα αντιπλημμυρικά έργα για την προστασία της περιοχής από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα, ουδόλως συνιστά άμεση αντιμετώπιση κατεπείγουσας ανάγκης, προκύπτουσα υπό καθεστώς ανωτέρας βίας, η οποία επιτάσσει την προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης. Αντιθέτως, πρόκειται για την εξυπηρέτηση μίας ανάγκης που δεν παρίσταται «κατεπείγουσα», όπως απαιτείται κατά την αδιάστικτη διατύπωση του νόμου, αποσκοπεί στη σύνταξη μελετών για τον ευρύτερο σχεδιασμό των αντιπλημμυρικών έργων στη Βόρεια Κεφαλληνία - ο οποίος μάλιστα έχει εκκινήσει προ του επίμαχου συμβάντος - για την πάγια και διαρκή αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων αυτής, χωρίς άλλωστε να διαπιστώνεται χρονική εγγύτητα με το επικαλούμενο συμβάν.(....)Τέλος, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος ο ισχυρισμός της προσφεύγουσας ότι η 656/2022 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου (IA´ Διακοπών), με την οποία ελέγχθηκε και κρίθηκε νόμιμη η ανάθεση της Μελέτης 2, της αυτής χρηματοδοτούμενης Πράξης, της δημιούργησε εύλογη πεποίθηση ως προς τη νομιμότητα προσφυγής στη διαπραγμάτευση με αποτέλεσμα να την υιοθετήσει εκ νέου στην ελεγχόμενη ανάθεση. Τούτο διότι, αφενός μεν η κρίσιμη απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Π.Ι.Ν., που ελήφθη στις 22.3.2022, προηγήθηκε του προσυμβατικού ελέγχου της ως άνω σύμβασης ανάθεσης της Μελέτης 2, αφετέρου δε, όπως έχει παγίως κριθεί, ο προσυμβατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι έλεγχος αντικειμενικής νομιμότητας της εκάστοτε υποβαλλόμενης προς έλεγχο διαγωνιστικής διαδικασίας και, κατά συνέπεια, ακόμα και αν κατά την εκτίμηση δικαστικού του σχηματισμού δεν κωλύεται η υπογραφή οποιασδήποτε σύμβασης, τούτο δεν δεσμεύει την κρίση του σε οποιαδήποτε αντίστοιχη μεταγενέστερη περίπτωση κληθεί να ασκήσει προσυμβατικό έλεγχο. Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης 

Τροποποιητική σύμβαση / προμήθεια «Συστήματος Φάσματος Δορυφορικών Επικοινωνιών (ΣΕΦΔ)» (...)Συνεπώς, η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 ερμηνεύεται αυτόνομα και έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα, καθώς οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο. Η έννοια δε αυτή φωτίζεται ερμηνευτικά από τις κατευθύνσεις των διατάξεων της παρ. 6 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων προμηθειών που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό του έλεγχο και έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των τροποποιήσεων de minimis (βλ. άρθρο 132 παρ. 2 ν. 4412/2016), ή συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης, του τρόπου ή/και του τόπου παράδοσης των προς προμήθεια ειδών. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο οι τροποποιητικές συμβάσεις προμηθειών που συνάπτονται κατ’ εφαρμογή σαφών και ρητών όρων της αρχικής σύμβασης, διατυπωμένων με ακρίβεια, όπως είναι οι προαιρέσεις (βλ. άρθρο 132 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016), καθώς και οι μεταβολές σε επιμέρους όρους της σύμβασης που δεν έχουν αντίκτυπο επί του οικονομικού αντικειμένου της και γίνονται κατ’ εφαρμογή διατάξεων της νομοθεσίας περί την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων.(...) η υποβληθείσα προς έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσα ... τροποποίηση της ... αρχικής σύμβασης (ως αυτή έχει ήδη τροποποιηθεί με τις ... και ... τροποποιητικές συμβάσεις), αφορά στην παράταση του χρονοδιαγράμματος των παραδόσεων εκάστου παραδοτέου, σύμφωνα με το προεκτεθέν αίτημα της Αναδόχου, χωρίς να επιφέρει μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση ανάγεται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης τα οποία ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ν.4412/2016 και δεν μεταβάλλουν ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 234/2022 Πράξης του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της ένωσης εταιριών «… – … A.E.», με αντικείμενο τη συντήρηση του έργου «Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης», αξίας 436.902,05 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.)(....)Τόσο δε η καθυστέρηση έναρξης της διαγωνιστικής διαδικασίας που προκήρυξε η … Μ.Α.Ε. για το νέο έργο (Β′ Φάση) όσο και η μη συμπερίληψη των υπηρεσιών συντήρησης του εξοπλισμού και του έτοιμου λογισμικού του έργου ΟΣΔΔΥ-ΠΠ (Α΄ Φάση) στην εν λόγω διαγωνιστική διαδικασία, συνιστούν απρόβλεπτα γεγονότα, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, για τα οποία η αναθέτουσα αρχή δεν φέρει ευθύνη, υπό την έννοια ότι η ίδια αν και είχε προβεί στις αναγκαίες ενέργειες για την διασφάλιση της εκτέλεσης των επίμαχων υπηρεσιών, δεν μπορούσε εξ αρχής να προβλέψει την εν λόγω εξέλιξη, ώστε εγκαίρως να μεταβάλλει τον προγραμματισμό της και να προβεί στην επιλογή των κατάλληλων διαδικασιών για την ανάθεσή τους.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί 234/2022 Πράξη του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της παρεμβαίνουσας ένωσης εταιρειών. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι, στο ως άνω σχέδιο σύμβασης, το εναρκτήριο χρονικό σημείο της σύμβασης πρέπει να καθορισθεί, ούτως ώστε να συμπίπτει με τον χρόνο υπογραφής της, με συνέπεια και τον σύμμετρο ανακαθορισμό του συνολικού τιμήματος.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/121/2014.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Εργασίες Διαμόρφωσης Κυττάρων Β΄ Φάσης».(....)Επομένως, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικής σύμβασης και έγκρισης του σχετικού Α.Π.Ε..Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι προώρως και ως εκ τούτου απαραδέκτως υποβλήθηκε ενώπιόν του για προσυμβατικό έλεγχο το ανωτέρω σχέδιο της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης Εργασιών.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/2345/2017.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Τούτων δοθέντων, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η αρμοδίως εγκριθείσα και υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση της από 8.1.2020 σύμβασης το μεν αφορά στην ενεργοποίηση ρητού και σαφούς όρου αυτής (δικαιώματος προαίρεσης), κατά τα λοιπά, δε, εξαντλείται αποκλειστικώς στην παράταση του συμβατικού χρόνου παράδοσης του υπό προμήθεια υλικού (αντιπαγετικού αλατιού), κατόπιν συμφωνίας Αναθέτουσας Αρχής και αναδόχου εταιρείας, πριν από τη λήξη του αρχικού χρόνου παράδοσης και μετά από την θετική γνωμοδότηση της αρμόδιας Επιτροπής Παρακολούθησης και Παραλαβής της αναθέτουσας Αρχής, χωρίς να επιφέρει, αυτή καθεαυτή (η παράταση), μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνακόλουθα και δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση ανάγεται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης που ρυθμίζονται από την τελευταία (δικαίωμα προαίρεσης) και από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 (παράταση) και δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους αυτής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 1 της παρούσας, η υποβληθείσα τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο, σύμφωνα με το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020 (βλ. ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 450, 134/2022, πρβλ. ΣΤ΄ Κλιμ. 314/2022).