Σύμφωνα με την απόφαση 1194/2023, οι προσφεύγουσες αιτούνται την ακύρωση της απόφασης 488/12.05.2023 της οικονομικής επιτροπής της αναθέτουσας αρχής, η οποία ενέκρινε το πρακτικό Νο 1 της επιτροπής διενέργειας του δημόσιου ανοικτού ηλεκτρονικού διαγωνισμού με τίτλο «…», εκτιμώμενης αξίας 22.016.129,03€ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%). Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά εργα ανακαίνισης οδικής υποδομής, συμπεριλαμβανομένων εργασιών ασφάλτου, ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, σήμανσης, κατασκευής πεζοδρομίων και άλλων συναφών έργων (κωδικός CPV: …). Οι προσφεύγουσες θεωρούν ότι η αναθέτουσα αρχή παραβίασε τη νομοθεσία αποδεχόμενη μη νόμιμες προσφορές, ιδίως γιατί δεν δηλώθηκαν υπεργολάβοι και λόγω ζημιογόνου χαρακτήρα των υποβληθέντων τιμολογίων.

Αναβάθμιση του τεχνητού φωτισμού των εξωτερικών χώρων της Λιμενικής Ζώνης:..ζητείται η ανάκληση της 48/2016 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου.Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι ενόψει του γεγονότος ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ελεγχόμενης σύμβασης υπερβαίνει το κατώτερο όριο των 207.000,00 ευρώ, ο νομικός χαρακτηρισμός αυτής καθορίζεται με βάση τα οριζόμενα στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ. Περαιτέρω, κρίνει ότι η επίμαχη σύμβαση είναι μικτή σύμβαση εκτέλεσης έργου, προμήθειας και παροχής υπηρεσιών, με προέχοντα χαρακτήρα αυτόν της σύμβασης προμήθειας. Ειδικότερα, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τις κρινόμενες αιτήσεις, σκοπός της σύμβασης είναι η επίτευξη τεχνητού περιβάλλοντος φωτισμού που υποδεικνύεται από τις φωτομετρικές μελέτες. Ο σκοπός δε της επίτευξης αναβαθμισμένης ποιότητας φωτισμού δεν σχετίζεται με την έννοια του δημοσίου έργου ως συνόλου οικοδομικών εργασιών ή εργασιών πολιτικού μηχανικού που προορίζεται να πληροί αυτό καθαυτό μία οικονομική ή τεχνική λειτουργία. Τούτο, διότι για την επίτευξη του στόχου αυτού βασική υποχρέωση του αναδόχου είναι η προμήθεια των φωτιστικών σωμάτων, όλες δε οι λοιπές υποχρεώσεις που βαρύνουν τον ανάδοχο και ειδικότερα οι αναγόμενες στην εγκατάσταση των ιστών και των πυλώνων και στην τοποθέτηση των φωτιστικών αποτελούν δευτερεύουσες συμπληρωματικές ως προς την επίτευξη του ανωτέρω σκοπού εργασίες.(...)Κατ’ ακολουθία όσων κρίθηκαν προηγουμένως, οι κρινόμενες αιτήσεις πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 48/2016 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η σύναψη του σχετικού σχεδίου σύμβασης. 

Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι η παραπάνω δαπάνη δεν είναι νόμιμη, αφού πρόκειται για προμήθεια υλικών εξοπλισμού παιδικής χαράς τα οποία δεν συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο που να μην μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους, ενώ οι σχετικές εργασίες τοποθέτησής τους δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό καλύπτουν δε μικρό μέρος της συνολικής δαπάνης και επομένως δεν πρόκειται για εκτέλεση δημοσίου έργου για τα οποία αποκλειστικά όπως προελέχθη είναι νόμιμη η καταβολή εργολαβικού οφέλους. Εξάλλου ο ισχυρισμός του Δήμου ότι η εν λόγω προμήθεια δεν είναι μεμονωμένη αλλά συνδέεται αναπόσπαστα με το υπόλοιπο έργο και αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωσή του δεν είναι βάσιμος αφού όπως προκύπτει από την από 31.1.2005 τεχνική έκθεση το έργο αφορά σε αναπλάσεις διαφόρων περιοχών του Δήμου με εργασίες χωματουργικές, οικοδομικές περιφράξεις πλατειών, πλακοστρώσεις, ηλεκτροφωτισμός κ.λπ., οι οποίες σε καμμία περίπτωση δεν συνδέονται αναπόσπαστα με την προμήθεια οργάνων παιδικής χαράς η οποία είναι αυτοτελής (σε αντίθεση με προμήθειες άλλων υλικών όπως πλακών, σκυροδέματος κ.λπ.) και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των εργασιών ανάπλασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 234/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι οι εργασίες οδοποιίας - οδοστρωσίας (αποξήλωση πλακοστρώσεων πεζοδρομίων, αποκατάσταση επίστρωσης πεζοδρομίου νησίδας ή πλατείας στις θέσεις ορυγμάτων υπογείων δικτύων, αποκατάσταση ασφαλτικών οδοστρωμάτων στις θέσεις ορυγμάτων υπογείων δικτύων ‘αναλογική τιμή σε μια στρώση ασφαλτοτάπητα’, ασφαλτική ισοπεδωτική στρώση μεταβλητού πάχους και ανακατασκευή, επαναφορά οδού από άοπλο σκυρόδεμα πάχους 10 cm) ανέκυψαν, όπως εξάλλου αναφέρεται στα συμπεράσματα της αιτιολογικής έκθεσης που συνοδεύει τον 3ο ΑΠΕ και τεκμηριώνεται από τα λοιπά στοιχεία που προσκομίσθηκαν σχετικώς, από τα πλημμυρικά φαινόμενα και τη μεταβαλλόμενη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα που διαπιστώθηκαν στο παράλιο μέτωπο των οικισμών ..... και…. του Δήμου ….κατά το χρονικό διάστημα από 7.12.2014 έως 13.6.2017. Ειδικότερα, τα γεγονότα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση κατολισθήσεων με καταπτώσεις χωματισμών, τη διεύρυνση του πλάτους των ορυγμάτων εντός των οποίων τοποθετούνται οι αγωγοί και εν τέλει την καταστροφή του οδοστρώματος σε πλάτος μεγαλύτερο του αρχικώς προβλεπόμενου. Άλλωστε, η εργασία με ΝΤ2 «Αποκατάσταση ασφαλτικών οδοστρωμάτων στις θέσεις ορυγμάτων υπογείων δικτύων», η οποία είχε ήδη περιληφθεί στον 1ο Α.Π.Ε. και συνεπώς δεν συνιστά εργασία που περιλαμβάνεται το πρώτον στην 1η συμπληρωματική σύμβαση, ήταν οικονομικότερη λόγω του πάχους της χρησιμοποιούμενης στρώσης ασφαλτοτάπητα από την αρχικώς προβλεφθείσα «Αποκατάσταση ασφαλτικών οδοστρωμάτων στις θέσεις ορυγμάτων δικτύων» με ΑΤ 19, δεδομένου ότι προέκυψε μετά από αναλογική μείωση της τιμής του ως άνω άρθρου. Τέλος, όλες οι ανωτέρω εργασίες είναι απολύτως αναγκαίες για την αποκατάσταση του οδοστρώματος, ώστε το έργο «Kατασκευή εσωτερικών δικτύων αποχέτευσης, αντλιοστασίων και καταθλιπτικών αγωγών των οικισμών ….και…. του Δήμου …» να ολοκληρωθεί με ασφάλεια για τους χρήστες του οδικού δικτύου των δυο ως άνω παράλιων οικισμών. Συνεπώς, συντρέχουν και για την ως άνω κατηγορία εργασιών απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης.Ανακαλεί την 234/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:επιδιώκεται η ανάκληση της 154/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα, συντασσόμενο πλήρως με τις παραδοχές της προσβαλλόμενης πράξης, άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 57 του ν. 3669/2008 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο διότι, ενόψει της γενικής περιγραφής του τεχνικού αντικειμένου του έργου αυτού και του μη προσδιορισμού των σημείων εκτέλεσης των εργασιών, καθώς επίσης και του ότι μόνο σε μία οδό από τις φερόμενες ως υπό ανάπλαση πρόκειται να εκτελεσθούν έργα υπογειοποίησης του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας από τη …, οι ελεγχόμενες συμπληρωματικές εργασίες δεν καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού έργου, το οποίο άλλωστε, όπως ο τίτλος του καταδεικνύει ««Συντηρήσεις – Διαμορφώσεις εσωτερικής οδοποιίας …», δεν έχει ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία αλλά συνίσταται σε μεμονωμένες επεμβάσεις που στην πραγματικότητα αποτελούν μικρότερα έργα, έτσι ώστε να μην μπορεί να γίνει λόγος για τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας αυτού δηλαδή, η φύση του εκτελούμενου έργου είναι ασύμβατη με την έννοια των συμπληρωματικών εργασιών .. και συνεπώς ο περί του αντιθέτου ισχυρισμός της υπό κρίση αίτησης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Περαιτέρω, όσα προβάλλονται με την αίτηση ανάκλησης, ότι, δηλαδή, οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες δεν μπορούν να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα τόσο από τεχνικής άποψης, όσο και από οικονομικής άποψης αφού, σύμφωνα με το 13298/8.5.2015 έγγραφο της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου .., η μη εκτέλεση των εργασιών αυτών θα έχει ως αποτέλεσμα α) να μείνουν χωρίς φωτισμό οι οδοί, στις οποίες θα παρέμβει η …, μέχρι την εύρεση χρηματοδότησης, δημοπράτηση και εκτέλεση εργασιών οδοφωτισμού από το Δήμο, β) ¨τον τραυματισμό¨ των επιφανειών των πεζοδρομίων κατά την κατασκευή του δικτύου οδοφωτισμού σε μεταγενέστερο χρόνο, και γ) το κόστος εκσκαφής της τάφρου, που σε περίπτωση εκτέλεσης των επίδικων εργασιών στο πλαίσιο της αρχικής σύμβασης θα αναληφθεί από τη …, ενώ σε περίπτωση μεταγενέστερης εκτέλεσής του θα επιβαρύνει τον Δήμο (πλέον του κόστους αποκατάστασης των πεζοδρομίων, εξόδων δημοπράτησης κ.λπ.), είναι ομοίως απορριπτέα ως αβάσιμα, καθόσον τα ανωτέρω επιχειρήματα ως αναγόμενα σε οικονομικής φύσης εκτιμήσεις και υπολογισμούς για τη σκοπιμότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, αντί δημοπράτησης των επίμαχων εργασιών, δεν συνιστούν νόμιμο λόγο για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης...Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η 154/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση  ανάκληση της 13/2013 πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην 2η Υπηρεσία Επιτρόπου στο Νομό .....Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. IV), το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, δοθέντος ότι η ανάγκη της εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων σ’ αυτή εργασιών υπό στοιχ. α - ιε, ιζ και ιη (βλ. ανωτέρω σκέψη V) δεν ανέκυψε λόγω της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης. Ειδικότερα, τόσο οι υψομετρικές διαφορές ανάμεσα στο υπάρχον οδόστρωμα και στις στάθμες εισόδου των κτιρίων όσο και η ύπαρξη τσιμεντοστρώσεων στο υπέδαφος της περιοχής αποτελούσαν γνωστές συνθήκες κατά τη δημοπράτηση  του έργου. Ως εκ τούτου τόσο η μεταβολή της κλίσης του οδοστρώματος που προκλήθηκε από τις εργασίες της ανάπλασης καθώς και η συνεπεία αυτής μη ομαλή απορροή των όμβριων υδάτων, αποτελούν τεχνικά ζητήματα που μπορούσαν και θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν από τη μελέτη του έργου αν κατά τη σύνταξή της είχε επιδειχθεί η δέουσα επιμέλεια. Η έλλειψη δε οιασδήποτε πρόβλεψης για εκτέλεση εργασιών που αποβλέπουν στην ομαλή απορροή των όμβριων υδάτων, καθιστά τις ήδη ελεγχόμενες εργασίες που κατατείνουν στην επίτευξη ενός διαφορετικού αποτελέσματος από αυτό της αρχικής σύμβασης που είχε ως αντικείμενο την ανάπλαση, νέες εργασίες, που εκτελούνται κατ’ επέκταση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και όχι εργασίες που συνάπτονται με το αρχικό έργο και επιβάλλονται ενόψει της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από τους ισχυρισμούς του αιτούντος, στο πλαίσιο της εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης του έργου τοποθετήθηκαν τα αρχικώς επιλεγέντα με την μελέτη φωτιστικά σώματα τύπου «....A», τα οποία, όμως, προκαλούσαν υπερβολική φωτορύπανση. Κατόπιν δε των έντονων διαμαρτυριών των κατοίκων της περιοχής, με την ελεγχόμενη σύμβαση προβλέφθηκε η αντικατάστασή τους με φωτιστικά σώματα τύπου «...». Ενόψει αυτών και οι εργασίες αυτές είναι μη νόμιμες, διότι συνιστούν νέο έργο, δεδομένου ότι οι αντίστοιχες εργασίες που προβλέφθηκαν στην αρχική σύμβαση έχουν ολοκληρωθεί. Ως εκ τούτου, η επίκληση από τον αιτούντα Δήμο απρόβλεπτης περίστασης που συνίσταται στο γεγονός ότι εξαιτίας της μεταβολής της χρήσης της περιοχής της ανάπλασης από εμπορική σε οικιστική δημιουργήθηκε ανάγκη αντικατάστασης των συστημάτων φωτισμού, παρίσταται αλυσιτελής.(..)Απορρίπτει την αίτηση του Δήμου .... για ανάκληση της 13/2013 

Εκτέλεση έργου-συμπληρωματική σύμβαση:..ζητείται η αναθεώρηση της 2435/2011 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Περαιτέρω, ως προς τις εργασίες νέων φωτιστικών σημείων (φωτισμού και φωτισμού ασφαλείας), το Τμήμα τούτο άγεται στην κρίση ότι αφενός η συμμόρφωση με νέους κανονισμούς που προκύπτουν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου καλύπτονται υποχρεωτικά, σύμφωνα με τις προμνησθείσες διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 57 του ν. 3669/2008, από το κονδύλιο των απροβλέπτων που περιλαμβάνεται στην αρχική σύμβαση και αφετέρου ότι η απόκλιση από το πρότυπο ΕΛΟΤ – ΕΝ 50171/20.9.2001 συνιστά σφάλμα της αρχικής μελέτης και επομένως δεν αποτελεί απρόβλεπτη περίσταση που να δικαιολογεί κατά νόμο τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση. Ομοίως και αναφορικά με την εγκατάσταση καλωδίου DATA υψηλής ταχύτητας και ασφάλειας θωρακισμένου με πλέγμα κατηγορίας 7, προκειμένου να αναπροσαρμοσθεί η ταχύτητα των δικτύων, χωρίς να επηρεάζεται από παρεμβολές, η εξέλιξη της τεχνολογίας μεταφοράς δεδομένων, όπως προβάλλεται από την αιτούσα, καθώς και ο στόχος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης των δημόσιων υπηρεσιών δεν συνιστούν νόμιμο λόγο σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αποσκοπούν κατ’ ουσίαν στην αρτιότητα και βελτίωση της ποιότητας του έργου, κατά παράβαση των σχετικώς οριζομένων στη διάταξη του άρθρου 57 του ν.3669/2008, συνεπώς, κατά το μέρος τούτο συντρέχει λόγος διακωλυτικός της υπογραφής της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα ορθώς γενόμενα δεκτά με την προσβαλλόμενη απόφαση.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «...» και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «.....» πρέπει να γίνουν εν μέρει δεκτές, να αναθεωρηθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη με αυτές 2435/2011 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στα οικεία κεφάλαια και να γίνει δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης, κατά το μέρος που αφορά στην εκτέλεση των εργασιών τοποθέτησης νέων μετακινούμενων χωρισμάτων, χωρισμάτων ξηρής δόμησης, μεταλλικών θυρών πυρασφάλειας και τροποποίησης του κλιματισμού, καθώς και στην εκπόνηση των αντίστοιχων μελετών, όπως αναλυτικώς αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη της παρούσας.

Υπογραφή σχεδίου σύμβασης:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία αφορά την ανάθεση μικτής σύμβασης υπηρεσίας και έργου, της οποίας προέχον τμήμα αποτελεί αυτό της παροχής υπηρεσιών. Και τούτο διότι το κύριο χαρακτηριστικό της σύμβασης, όπως προκύπτει από την τεχνική περιγραφή του αντικειμένου της (βλ. ανωτέρω σκέψη υπό ΙΙΙ. Α.), αφορά τη μετακίνηση απορριμματικού όγκου, ενώ για την εργασία αυτή προβλέπεται η μεγαλύτερη δαπάνη του προϋπολογισμού της οικείας μελέτης (130.200,00 ευρώ, επί συνόλου εργασιών 148.350,00 ευρώ). Η δε μετακίνηση απορριμματικού όγκου εντάσσεται αμιγώς στην έννοια της δημόσιας σύμβασης υπηρεσιών και δεν υπάγεται στην έννοια του δημοσίου έργου, σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 4412/2016, καθώς δεν αφορά σύνολο οικοδομικών εργασιών ή εργασιών μηχανικού, το οποίο επαρκεί αυτό καθαυτό για την εκπλήρωση μίας οικονομικής ή τεχνικής λειτουργίας, ούτε εντάσσεται σε κάποια από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα II του Προσαρτήματος Α' του ν. 4412/2016. Οι δε λοιπές εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης υπάγονται στην έννοια του δημοσίου έργου. Ειδικότερα, οι μεν εκσκαφές (δαπάνης 880,00 ευρώ) αναφέρονται στην Τάξη 45.11 του Παραρτήματος II του Προσαρτήματος Α' του ν. 4412/2016, η δε οδοστρωσία, που περιλαμβάνει την υπόβαση οδοστρωσίας μεταβλητού πάχους (δαπάνης 6.800,00 ευρώ) και την περίφραξη με συρματόπλεγμα (δαπάνης 10.450,00 ευρώ), υπάγεται στην κατηγορία οδοποιία, η οποία αναφέρεται ως περίπτωση έργου στο άρθρο 2 παρ. 1 σημείο 7 του ν. 4412/2016. Πλην όμως, οι τρεις αυτές εργασίες, λαμβανομένης υπόψη και της σημαντικά μικρότερης προϋπολογιζόμενης δαπάνης αυτών, σε σχέση με τη μετακίνηση απορριμματικού όγκου που αφορά παροχή υπηρεσίας, δεν αποτελούν το κύριο αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης. Κατόπιν αυτών, αφού δεν πρόκειται για αμιγή σύμβαση δημοσίου έργου, αλλά για μικτή σύμβασης υπηρεσίας-έργου, με κύριο αντικείμενο αυτό της παροχής υπηρεσιών, η σύμβαση αυτή έπρεπε να ανατεθεί σύμφωνα με τις διατάξεις που εφαρμόζονται για τις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών (βλ. άρθρο 4 παρ. 2 του ν. 4412/2016). Τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση, σύμφωνα με την οποία το αντικείμενο του ελεγχόμενου διαγωνισμού αφορά αμιγώς δημόσιο έργο, είναι, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω, απορριπτέα ως αβάσιμα. Τέλος, κατ’ εκτίμηση του δικογράφου, προβάλλεται ότι συνέτρεξε συγγνωστή πλάνη των οργάνων της αναθέτουσας αρχής, όσον αφορά το χαρακτηρισμό του αντικειμένου της σύμβασης, ως δημοσίου έργου, καθώς και ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για την εκτέλεσή του. Κατόπιν αυτών, το Τμήμα κρίνει ότι εν προκειμένω, δεν επλήγη το δημόσιο συμφέρον εξαιτίας του γεγονότος ότι η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία διενεργήθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις περί δημοσίων έργων. Και τούτο διότι: α) δεν περιορίστηκε εν τοις πράγμασι η ανάπτυξη του ανταγωνισμού, αφού στον υπό κρίση διαγωνισμό υποβλήθηκαν έξι προσφορές, β) επιτεύχθηκε μεγάλο ποσοστό έκπτωσης (62,47%), γ) οι προβλεφθείσες δαπάνες για Γ.Ε. και Ε.Ο. και απρόβλεπτα αποτελούν μικρό τμήμα του προϋπολογισμού της σχετικής μελέτης και τέλος, δ) το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την ομαλή λειτουργία του ΧΥΤΑ και, συνακόλουθα, την προστασία της δημόσιας υγείας. Συνεπώς, ο σχετικός λόγος ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο νομιμότητας σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου .... και της εργοληπτικής εταιρείας «....», με αντικείμενο την «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΛΕΥΡΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΥ ΧΥΤΑ».

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης έργου:..επιδιώκεται η ανάκληση της 467/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις. Και τούτο, διότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, και ειδικότερα η διάβρωση και αστάθεια του γεωλογικού υποβάθρου του έργου, δεν προκλήθηκαν από επιγενόμενα της ανάθεσης απρόβλεπτα περιστατικά αλλά προϋπήρχαν της ανάθεσης. Οι δε έντονες βροχοπτώσεις του Σεπτεμβρίου 2018, που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, κατά τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς επιδείνωσαν μόνο το πρόβλημα, ανεξαρτήτως του ότι από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει με σαφήνεια η αιτιώδης συμβολή των συγκεκριμένων βροχοπτώσεων στην αποσάρθρωση του εδάφους. Εξάλλου, αβασίμως η αναθέτουσα αρχή ισχυρίζεται ότι ήταν αδύνατον κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης να διαπιστωθεί ο κατακερματισμός της βραχομάζας και η αστάθεια του υποβάθρου, δεδομένου ότι δεν προκύπτει ότι κατά το στάδιο εκείνο είχε διενεργηθεί κατάλληλη γεωτεχνική έρευνα του εδάφους για την αξιολόγηση της σταθερότητάς του (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. VI 2026/2017, 606/2018). Ειδικότερα, η σύνταξη της αρχικής μελέτης φέρεται να έλαβε υπόψη της την από Νοέμβριο 2015 γεωτεχνική μελέτη «για τη σύνταξη της οποίας ακολουθήθηκε η παρακάτω διαδικασία: Α. Γενική και ειδική βιβλιογραφική αναγνώριση, Β. Εργασία υπαίθρου (αναζήτηση προβληματικών γεωλογικών και γεωμορφολογικών δομών, σημείων ύδατος, ενεργά ρήγματα κα), Γ. Δειγματοληψία αδρανών υλικών λατομείου που θα χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή αναχωμάτων και επιχωματώσεων και Δ. Εργαστηριακές αναλύσεις συλλεχθέντων δειγμάτων για την κατάταξη των εδαφικών σχηματισμών» (βλ. κεφ. 3 : Μέθοδος Εργασίας, σελ. 3 – 4), τα δε συμπεράσματά της, όσον αφορά την ευστάθεια των πρανών, αφορούν σε «μέγιστες κλίσεις πρανών που δεν θα ξεπερνούν τις 18,4ο (3 οριζ/1 καθ)». Ενόψει των χαρακτηριστικών αυτών, προκύπτει ότι για τη γεωτεχνική αξιολόγηση του υποβάθρου του έργου δεν διενεργήθηκαν προηγούμενες διερευνητικές εκσκαφές, οι οποίες θα μπορούσαν να αποκαλύψουν εγκαίρως την ύπαρξη και έκταση του προβλήματος, ήταν δε ενδεδειγμένο να διενεργηθούν ενόψει των γεωτεχνικών ιδιαιτεροτήτων και των αυξημένων αναγκών σταθερότητας των εδαφών αντιστήριξης του έργου σε σχέση με τα υπόλοιπα έργα που είχαν εκτελεστεί στην περιοχή, λαμβανομένου ιδίως υπόψη τον ειδικό σχεδιασμό του (βαθειά εκσκαφή κυττάρου, σχεδόν κατακόρυφα πρανή με κλίση ανώτερη της προβλεπόμενης στην αρχική γεωτεχνική μελέτη, της τάξης 5 ύψος : 1 πλάτος), σε συνδυασμό με τις ειδικές συνθήκες χωροθέτησης αυτού (πρανές που στηριζόταν στο πρανές του λειτουργούντος κυττάρου απόθεσης απορριμμάτων). Κατά τούτο, η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών της 2ης Συμπληρωματικής Σύμβασης, για τα σύνολο των οποίων προβάλλεται ο ίδιος δικαιολογητικός λόγος, οφείλεται πρωτίστως σε ελλείψεις της αρχικής μελέτης και όχι σε απρόβλεπτες περιστάσεις, για τον λόγο δε αυτόν, δεν δύναται να δικαιολογήσει τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, απορριπτομένου ως αβάσιμου του σχετικού ισχυρισμού. Τέλος, ο ισχυρισμός κατά τον οποίο η ανάκληση της προσβαλλόμενης Πράξης επιβάλλεται από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, πρέπει ομοίως να απορριφθεί, καθόσον οι επικαλούμενοι λόγοι δεν δικαιολογούν την παραβίαση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, που ομοίως αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος (βλ. Ε.Σ. Τμ, VI 691/2018, 124/2019). Κατ’ ακολουθίαν, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1291/2019

Υπογραφή σχεδίων συμβάσεων για εκτέλεση υπηρεσίας:Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο σημειώνει ότι το αντικείμενο των ελεγχόμενων υπηρεσιών περιλαμβάνει, βάσει και του τίτλου του προς ανάθεση Έργου, την εκτέλεση εργασιών συντήρησης, επίβλεψης και λειτουργίας των ηλεκτρολογικών, υδραυλικών, οικοδομικών εγκαταστάσεων και στοιχείων, συντήρησης των εγκαταστάσεων του κλιματισμού και αερισμού, καθώς και συντήρησης και τεχνικής υποστήριξης των ανελκυστήρων στα δικαστικά κτήρια της Αθήνας για χρονικό διάστημα είκοσι τεσσάρων (24) μηνών (δύο ετών), με δικαίωμα προαίρεσης εκ μέρους της αναθέτουσας Αρχής για παράταση της διάρκειάς τους έως δώδεκα (12) μήνες. Πλην, παρότι η αξία του ως άνω προβλεπόμενου δικαιώματος προαίρεσης έχει ληφθεί υπόψη από την αναθέτουσα Αρχή κατά τον υπολογισμό της συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης της διακήρυξης (άρθρο 6 παρ. 1 του ν. 4412/2016), ωστόσο, η ενεργοποίησή της συνιστά, απλώς, διαπλαστικό δικαίωμα της αναθέτουσας αρχής περί χρονικής παράταση της σύμβασης και όχι αναπόσπαστο και σε κάθε περίπτωση βέβαιο να υλοποιηθεί τμήμα του φυσικού και οικονομικού της αντικειμένου. Για το λόγο αυτό, η μνεία των ως άνω όρων της διακήρυξης στο σύνολο του δημοπρατούμενου αντικειμένου κάθε Κατηγορίας αφορά, κατά λογική αναγκαιότητα, στο σύνολο των προσφερόμενων υπηρεσιών ανά Κατηγορία Δημοπράτησης και όχι στη συνολική (συμπεριλαμβανομένης της προαίρεσης) διάρκεια παροχής τους, παρά τα περί του αντιθέτου αναφερόμενα στο ΙΙ/10.7.2019 Πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού. Άλλωστε, κάτι τέτοιο δεν προκύπτει σαφώς από το κείμενο της διακήρυξης. Αντιθέτως, στα προμνησθέντα οικεία άρθρα ορίζεται διάρκεια ισχύος 24 μηνών από την ημερομηνία υπογραφής κάθε επιμέρους σύμβασης με δικαίωμα προαίρεσης εκ μέρους της Αρχής για παράταση έως 12 επιπλέον μήνες, ενώ η προϋπολογισθείσα δαπάνη για κάθε Κατηγορία Δημοπράτησης, επί της οποίας οι διαγωνιζόμενοι κλήθηκαν να συντάξουν και υποβάλουν τις οικονομικές τους προσφορές, καθορίζεται ως εκτιμώμενη αξία παροχής υπηρεσιών κάθε Κατηγορίας συνολικά για 36 μήνες. Η ασάφεια αυτή της διακήρυξης σχετικά με τον αναλογικό συνυπολογισμό ή μη του δικαιώματος προαίρεσης δεν επέτρεψε, όπως ως άνω διαπιστώνεται, τη σύνταξη προσφορών από τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς κατά ενιαίο τρόπο διαμόρφωσης αυτών, ήτοι με παραπομπή σε 24μηνη ή 36μηνη διάρκεια σύμβασης. Ακολούθως, η Επιτροπή Διαγωνισμού δεν αξιολόγησε τις προσφορές με αναγωγή, ρητώς διατυπούμενη, σε κοινή βάση για το σύνολο των διαγωνιζομένων, όπως λ.χ. στο προσφερόμενο ανά έτος ποσό κάθε οικονομικού φορέα με ταυτόχρονο υπολογισμό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσής του, δεδομένης της κατά τα ανωτέρω αδυναμίας της ειδικής ηλεκτρονικής φόρμας του συστήματος να δεχθεί ποσοστά, κάτι που θα μπορούσε εξάλλου ευχερώς να πράξει, βάσει της ετήσιας εκτιμώμενης αξίας των υπηρεσιών για κάθε Κατηγορία Δημοπράτησης, όπως αναλύεται επαρκώς στον προϋπολογισμό μελέτης της Υπηρεσίας. Αντιθέτως, προέβη στη διαμόρφωση, το πρώτον, του ποσοστού έκπτωσής τους, χωρίς περαιτέρω ανάλυση της εφαρμοζόμενης από αυτήν μεθόδου υπολογισμού, με αποτέλεσμα τα προσφερόμενα ενιαία ποσοστά έκπτωσης για κάθε Κατηγορία Δημοπράτησης των εταιρειών που αποκλείσθηκαν «…..» και «…...», τα οποία μνημονεύονται στο Πρακτικό, να μη βρίσκονται σε συμφωνία με τα αντίστοιχα που καταγράφονται στις δεσμευτικές προσφορές τους. Συνέπεια δε των ανωτέρω είναι να μην προκύπτει πέραν πάσης αμφιβολίας από το εν λόγω Πρακτικό ότι τα αποτελέσματα του διαγωνισμού κατακυρώθηκαν πράγματι στην προσφορά με τη χαμηλότερη τιμή για κάθε Κατηγορία Δημοπράτησης, κατά παράβαση του προβλεπόμενου στη διακήρυξη κριτηρίου ανάθεσης (υψηλότερου ενιαίου ποσοστού έκπτωσης επί των τιμών του προϋπολογισμού) και, επομένως, της διάταξης του άρθρου 86 του ν. 4412/2016.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/124/2020