Συμπληρωματική σύμβαση εργου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των πρόσθετων εργασιών αντιστήριξης που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο. Η τεχνική μελέτη του έργου στηρίχτηκε στην από 5.1.2017 γεωτεχνική μελέτη, η οποία περιέλαβε γεωτεχνική έρευνα με την εκτέλεση δειγματοληπτικής γεώτρησης συνολικού μήκους 7,50 μέτρων καθώς και οριστική μελέτη αποκατάστασης και σταθεροποίησης της περιοχής του πέτρινου τοίχου που έχει αστοχήσει, με επιλογή συγκεκριμένου συστήματος υποστήριξης (κατασκευή πασσαλότοιχου για μήκος 30 μέτρων περίπου όπισθεν του υπάρχοντος τοιχίου και επεμβάσεις συγκέντρωσης και απομάκρυνσης των υδάτων ανάντη του τοιχίου). Η απόφαση δε, ακολούθως, της αναθέτουσας αρχής να τροποποιήσει την επιλεγείσα τεχνική λύση αντιστήριξης – μετά τη δημοπράτηση και ανάθεση του έργου – δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε λόγους που σχετίζονται με αδυναμία εκτέλεσης του έργου ως είχε σχεδιασθεί εξαρχής, αλλά οφείλεται στην αντίθεση του αναδόχου ως προς την επιλεγείσα τεχνική λύση και μέθοδο, η οποία εκφράσθηκε τρεις ημέρες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης. Με τον τρόπο αυτό, όμως, τροποποιείται μετά τη δημοπράτηση του έργου το τεχνικό αντικείμενο της κύριας σύμβασης με την εφαρμογή τεχνικής λύσης και μεθόδου, που δεν προδιαγράφεται στα οικεία συμβατικά τεύχη και συντελείται ως εκ τούτου ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων, μεταβολή του αντικειμένου αυτής, με την ανάθεση μη προβλεπόμενων στην αρχική σύμβαση εργασιών, που οδηγεί σε παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Συνθ. 3463/2012, 3210/2011, VI Τμ. 1906/2013), απορριπτομένων όλων των περί του αντιθέτου προβαλλομένων ισχυρισμών του αιτούντος ως αβασίμων. ...

Δεν αναθεωρήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤ.ΣΥΝΘ/541/2020

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης:..ζητείται η αναθεώρηση της 1045/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και συνεκτιμώντας ότι τόσο από τις εκτεταμένες, ήδη για χρονικό διάστημα πλέον της δεκαετίας εκτελούμενες, εργασίες εκσκαφής, στο πλαίσιο προηγούμενων εργολαβιών για την κατασκευή της Α΄ και της Β΄ Φάσης του Χ.Υ.Τ.Α., όσο από τις κατά καιρούς εκπονηθείσες τεχνικές εκθέσεις ουδέποτε προέκυψε ένδειξη αποσάθρωσης των γεωλογικών σχηματισμών, ότι το σημείο, στο οποίο εντοπίσθηκαν οι ρηγματώσεις, καταλαμβάνει πολύ περιορισμένη έκταση, σε σχέση με την επιφάνεια του Χ.Υ.Τ.Α., όπου έχουν επανειλημμένως εκτελεσθεί, χωρίς δυσχέρειες, εργασίες παρόμοιες με εκείνες της κύριας σύμβασης, και ότι η  τελευταία ανατέθηκε με την εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, ακριβώς εξαιτίας της κατεπείγουσας ανάγκης επαύξησης της χωρητικότητας του Χ.Υ.Τ.Α., το Δικαστήριο άγεται στην κρίση ότι, όπως βασίμως προβάλλεται, με την ένδικη αίτηση, η διενέργεια διερευνητικών εκσκαφών, κατά το στάδιο της μελέτης του έργου, υπερέβαινε τα άκρα όρια επιμέλειας του συνετού μελετητή (πρβλ. 40/2019, 410/2016, 394/2013 Τμ. Μείζ. -  Επταμ. Σύνθ. Ελ. Συν.) και ότι, ως εκ τούτου, η αποκαλυφθείσα αστάθεια του υποβάθρου του έργου συνιστά, πράγματι, απρόβλεπτη περίσταση, κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 156 του ν. 4412/2016. Καθόσον, περαιτέρω, συντρέχουν και οι λοιπές  νόμιμες προϋποθέσεις, αφού το ποσό των επίμαχων εργασιών, αθροιζόμενο με το ποσό της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν υπερβαίνει το 50% του ποσού της κύριας σύμβασης, πρόκειται δε για εργασίες που, επειδή αποβλέπουν στην αποκατάσταση, σταθεροποίηση, στεγάνωση και αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής, όπου εντοπίσθηκαν οι ρηγματώσεις, είναι απολύτως απαραίτητες για την έντεχνη ολοκλήρωση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή, να αναθεωρηθεί η 1045/2019 απόφαση του VI Τμήματος και, κατά παραδοχή της από 19.6.2019 (Α.Β.Δ. 3198/2019) αίτησης ανάκλησης, να ανακληθεί η 467/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, μη κωλυομένης της υπογραφής του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

Επισκευή και συντήρηση σχολικών κτιρίων:..Με δεδομένα αυτά η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, διότι τα προβαλλόμενα ως απρόβλεπτα γεγονότα, ήτοι η αποσάρθρωση - ενανθράκωση της επικάλυψης του οπλισμού, δεν προέκυψαν αιφνιδίως αλλά υπήρχαν κατά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής μελέτης και ο Δήμος … δεν απέδειξε   ότι δεν μπορούσαν να προβλεφθούν αντικειμενικά σύμφωνα με τους κανόνες  της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής. Ειδικότερα δεν αποδεικνύεται ότι έγιναν οι αναγκαίες μετρήσεις κατά την αρχική μελέτη για τη διάγνωση του προβλήματος σε όλη την έκτασή του, ούτε γίνεται επίκληση ύπαρξης τεχνικών - κατασκευαστικών ιδιαιτεροτήτων που θα δικαιολογούσαν αφανείς φθορές στον οπλισμό  του κτιρίου. Αντιθέτως η πρόβλεψη στην αρχική μελέτη επισκευής   του οπλισμού σε βάθος μόνο έως 2,5 εκ και η ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση των ποσοτήτων εργασιών που προέκυψε για την αντιμετώπιση του προβλήματος,  από 154 m2 στην αρχική μελέτη σε 1042,29 με τον 1ο Α.Π.Ε., καταδεικνύουν ότι υπήρξε αστοχία αυτής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Συντήρηση υπαίθριου θεάτρου:..Με δεδομένα αυτά η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη, διότι τα προβαλλόμενα ως απρόβλεπτα γεγονότα, ήτοι η αποσάρθρωση του φέροντος σκελετού του αμφιθεάτρου, δεν προέκυψαν αιφνιδίως αλλά υπήρχαν κατά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και  ο Δήμος ... δεν κατόρθωσε, αν και φέρει το βάρος απόδειξης, να αποδείξει ότι δεν μπορούσε να προβλεφθεί αντικειμενικά σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται αντίφαση στη σχετική αιτιολογία, αφού, αν και στην αιτιολογική έκθεση σημειώνεται ότι μετά την αποξήλωση του δαπέδου φάνηκε η αποσάθρωση μεγάλου (σε τέτοιο σημείο που το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασης να φτάσει στο ανώτατο ποσοστό που θα μπορούσε να φτάσει, ήτοι σε ποσοστό 50% της αρχικής σύμβασης) τμήματος του σκελετού που βρίσκεται κάτω από το δάπεδο, στο έγγραφο επανυ-ποβολής σημειώνεται, με σκοπό να αιτιολογηθεί ότι δεν μπορούσε αντικειμενικά με βάση τη δειγματοληπτική αποξήλωση που πραγματοποίησε ο μελετητής να προβλεφθεί το μέγεθος του προβλήματος, ότι οι δοκοί που αντικαταστάθηκαν αντιστοιχούν σε μικρό ποσοστό του συνόλου τους, ώστε, τελικώς, καταλείπεται αμφιβολία περί της έκτασης της αποσάθρωσης (μεγάλης ή περιορισμένης) και της δυνατότητας πρόβλεψης της. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η καταστροφή των προς αντικατάσταση δοκών αφορούσε στο επάνω μέρος επί του οποίου εδράζονταν τα ξύλινα δάπεδα, ενώ οι άλλες τρεις πλευρές αυτών που ήταν ορατές διατηρούνταν σε καλή κατάσταση, καθώς και ότι οι συμπληρωματικές εργασίες ήταν αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση του θεάτρου και δεν μπορούσαν να αποχωριστούν από τις αρχικές, κρίνεται ότι ο Δήμος ... προχώρησε στη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.

Συμπληρωματική σύμβαση έργου...ζητείται η αναθεώρηση της 1876/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Περαιτέρω, κατά την πλειοψηφήσασα γνώμη του παρόντος Τμήματος Μείζονος Συνθέσεως, η μεταβολή της αρχικώς επιλεγείσας τεχνικής λύσης αντιστήριξης που επέφερε την ανάγκη των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών, δεν συνδέεται με τη συνδρομή απρόβλεπτων γεγονότων εξαιτίας των οποίων κατέστη αδύνατη η εκτέλεση του έργου σύμφωνα με τις, συνταχθείσες πριν από τη δημοπράτησή του, μελέτες, αλλά με την αντίρρηση του αναδόχου να εφαρμόσει αυτές τις μελέτες, η οποία εκφράστηκε λίγες μέρες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης και, κατόπιν γεωτρήσεων και μελετών που ο ίδιος διενήργησε, οδήγησε εκ των υστέρων στην ουσιώδη τροποποίησή τους. Σε κάθε περίπτωση, η αποκάλυψη, μετά τη διενέργεια των νέων γεωτρήσεων και μελετών του αναδόχου, ουσιωδώς διαφορετικής στρωματογραφίας και υδροφορίας του υπεδάφους σε σχέση με την αποτυπωθείσα στην αρχική γεωτεχνική μελέτη, δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, όπως αβασίμως προβάλλει ο αιτών Δήμος με τον δεύτερο λόγο αναθεώρησης, αλλά, εν όψει και του εύρους των διαφοροποιήσεων, καταδεικνύει αστοχίες της αρχικής γεωτεχνικής μελέτης η οποία σημειωτέον, ανεξαρτήτως του εάν εντάχθηκε σε γεωερευνητικό πρόγραμμα, τεκμηριώνει τα πορίσματά της σε πλήθος γεωλογικών και γεωτεχνικών δεδομένων.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί.

ΕΡΓΑ.( συμπληρωματική σύμβαση), ζητείται η ανάκληση της 28/2018 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή μονάδας μηχανικής διαλογής στα πλαίσια προσωρινής διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων»...Με την πράξη, της οποίας ζητείται η ανάκληση, κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς δεν αποδεικνύεται, με επαρκή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία εκ μέρους των αρμοδίων οργάνων του αιτούντος Δήμου, που φέρουν κατά νόμο το σχετικό βάρος απόδειξης, η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης, που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών,(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2, το Τμήμα κρίνει ότι, όσον αφορά τις επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες, αυτές κατέστησαν αναγκαίες όχι συνεπεία παραλείψεων ή σφαλμάτων της μελέτης του αρχικού έργου, αλλά, όπως βασίμως προβάλλει ο αιτών Δήμος, λόγω του απρόβλεπτου γεγονότος της ανεύρεσης των μη εμφανών, επιχωμένων απορριμμάτων, καθώς και των λιμναζόντων λυμάτων και της συνακόλουθης εξ αυτών διάβρωσης του υπεδάφους,  η  ύπαρξη των οποίων δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, αφού διενεργήθηκαν κατά τη συνήθη πρακτική δύο (2) ενδεικτικές γεωτρήσεις σε δύο (2) σημεία της έκτασης, όπου πρόκειται να κατασκευαστεί η μονάδα διαλογής και το εδαφικό υπόβαθρο ανευρέθη «υγιές», τα σημεία δε ανεύρεσης των απορριμμάτων και των λυμάτων ευρίσκονταν σε πολύ κοντινή απόσταση προς τα ελεγχθέντα και πάντως εκτός του χώρου του ΧΑΔΑ, όπου διενεργείτο η απόθεση των απορριμμάτων μέχρι τούδε (βλ. και προσκομισθείσες φωτογραφικές λήψεις). Επομένως, συντρέχουν, κατά την κρίση του Τμήματος, απρόβλεπτες περιστάσεις που επιτρέπουν την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση των εργασιών αυτών, οι οποίες είναι συναφείς με το αρχικό έργο και αναγκαίες για την ολοκλήρωσή του.... Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 28/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, κρίνεται δε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης 

Εργασίες αποκατάστασης υποδομών...ζητείται η ανάκληση της 380/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Εξάλλου, το γεγονός ότι μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της αρχικής σύμβασης και την αντικατάσταση των αγωγών ύδρευσης των οικισμών στους οποίους αφορούσε αυτή, εξαλείφθηκαν τα προβλήματα που παρουσιάζονταν στην τροφοδοσία του νερού και συγκεκριμένα οι μεν βλάβες και διαρροές αποκαταστάθηκαν, η δε πίεση του πόσιμου νερού αυξήθηκε με αποτέλεσμα να αυξηθεί η παροχή νερού  και να αναδειχθούν τα προβλήματα συμβατότητας των παλαιωμένων χαλυβδοσωλήνων του δικτύου ύδρευσης των οικισμών ... και ... με το νέο αποκατασταθέν δίκτυο ύδρευσης των ως άνω λοιπών οικισμών, όχι μόνο δεν στοιχειοθετεί την  απρόβλεπτη περίσταση, που δικαιολογεί την εκτέλεση των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών επέκτασης του έργου στους εν λόγω δύο οικισμούς, τουναντίον  αποτελεί το φυσικό επακόλουθο της εκτέλεσης του αρχικού έργου. Εκ τούτων  προκύπτει ότι, ουδεμία απρόβλεπτη περίσταση συντρέχει εν προκειμένω, αλλά αντιθέτως τα όργανα του αιτούντος δεν εκτίμησαν ορθώς για την συνέχεια του υδρευτικού κλάδου, ούτε την αλληλεπίδραση μεταξύ των εργασιών αντικατάστασης αγωγών ύδρευσης που θα εκτελούντο σε περισσότερους οικισμούς, ούτε την αντοχή του υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης των δύο οικισμών, στους οποίους εμφανίστηκαν  τα προβλήματα, μετά την ολοκλήρωση του αρχικού έργου. Επιπροσθέτως, οι οψίμως με την  αίτηση προβαλλόμενοι ισχυρισμοί ότι κατά τους χειμερινούς μήνες των ετών 2017-2018 σημειώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις, οι οποίες είχαν ως συνέπεια την καθίζηση και κατολίσθηση των οδών κατά μήκος των οποίων διέρχεται ο αγωγός και την εξ αυτών πρόκληση βλαβών διαρροής μεγάλων ποσοτήτων νερού, δεν ανατρέπουν τα ως άνω κριθέντα, τα οποία στηρίζονται στην ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών, όπως αυτή αποτυπώθηκε στην αιτιολογική έκθεση του 3ου ΑΠΕ. Απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος είναι και ο ισχυρισμός ότι η εκτέλεση των επίμαχων εργασιών, που αποτελούν αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης επιβάλλεται, προκειμένου να καταστεί όλο το έργο λειτουργικό αφού διαφορετικά ούτε το ήδη αποκατασταθέν δίκτυο ύδρευσης στους λοιπούς οικισμούς μπορεί να αποδώσει· Τούτο διότι, ναι μεν, η επιχειρηματολογία αυτή θα μπορούσε να δικαιολογήσει την ανάθεση των επίμαχων εργασιών με ξεχωριστή σύμβαση, πλην όμως δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο νόμιμης προσφυγής στις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων, που είναι εξαιρετικές, αφού ελλείπει η βασική προϋπόθεση που πρέπει σωρευτικώς να πληρούται για τη σύναψη αυτών, ήτοι οι εργασίες αυτές να ανέκυψαν  λόγω  περιστάσεων, οι οποίες δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν εκ των προτέρων. Ούτε περαιτέρω, η επικαλούμενη αβεβαιότητα ως προς την  δυνατότητα εξεύρεσης πόρων για την συμπερίληψη και των δύο επιπλέον οικισμών στο συμβατικό αντικείμενο του αρχικού έργου δύναται να δικαιολογήσει τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.Δεν ανακαλεί την 380/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..Με τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη δαπάνη δεν είναι νόμιμη κατά το μέρος που αφορά στις εργασίες της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του ως άνω έργου, διότι, όπως προκύπτει από την 29.6.2018 αιτιολογική έκθεση του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, η εκτέλεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών κατέστη αναγκαία λόγω αστοχιών της αρχικής μελέτης. Εξάλλου, εν προκειμένω δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις των περιπτώσεων ε΄ και β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, σύμφωνα με τις οποίες η σύμβαση δύναται να τροποποιείται χωρίς νέα διαδικασία, όταν η τροποποίηση δεν είναι ουσιώδης ή όταν πρόκειται για συμπληρωματικά έργα που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση και κατέστησαν αναγκαία κατά την εκτέλεσή της, αντίστοιχα. Όσον αφορά στην πρώτη περίπτωση, σύμφωνα με τα άρθρα 156 παρ. 1 περ. β΄ εδ. β΄ και 132 παρ. 2 του ίδιου νόμου, όταν η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης υπερβαίνει το 15% της αξίας της αρχικής, όπως εν προκειμένω, η τροποποίηση θεωρείται ουσιώδης, όσον αφορά δε στη δεύτερη περίπτωση, δεν αποδεικνύεται ότι συνέτρεχαν όλες οι προβλεπόμενες από την οικεία διάταξη προϋποθέσεις, δηλαδή δεν αποδεικνύονται οι λόγοι για τους οποίους δε δύναται να λάβει χώρα αλλαγή αναδόχου, τα προβλήματα ή η επικάλυψη δαπανών που η αλλαγή αυτή θα συνεπαγόταν ούτε η εκπλήρωση της υποχρέωσης της αναθέτουσας αρχής να αποστείλει σχετική γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε΄ Κλιμ. πράξη 168/2018). Σχετικά αβασίμως προβάλλεται ότι η αλλαγή του αρχικού αναδόχου ήταν αδύνατη διότι τα γήπεδα βρίσκονταν στον ίδιο χώρο και οι συμπληρωματικές εργασίες ήταν αδύνατον να διαχωριστούν από τις αρχικές, ότι η διακοπή των εργασιών για να λάβει χώρα νέα δημοπράτηση για την εκτέλεση των συμπληρωματικών εργασιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε οριστική διάλυση της σύμβασης από την πλευρά του αρχικού αναδόχου και ότι, σε κάθε περίπτωση, θα ήταν πιθανό να μην υπήρχε ενδιαφέρον για να αναληφθεί η τεχνική ευθύνη για την εκτέλεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών. Τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι το Τεχνικό Συμβούλιο Δημόσιων Έργων της Περιφερειακής Ενότητας ... γνωμοδότησε θετικά για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς το γεγονός αυτό και μόνο δεν αρκεί για να είναι νόμιμη η σύναψή της.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Αρδευτικό δίκτυο- συμπληρωματική σύμβαση:...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα:Όσον αφορά στις τρεις πρώτες εργασίες της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης ήτοι της αποκατάστασης στήριξης και άρδευσης νέων δενδροκαλλιεργειών, της αποκατάστασης της ροής των χωμάτινων υδραυλάκων και της αλλαγής διαμόρφωσης αγροτικών δρόμων λόγω χρήσης βαρέων και επιμήκων οχημάτων, το Τμήμα κρίνει ότι συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψής της, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τους προσφεύγοντες. Και τούτο διότι η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών αυτών ανέκυψε λόγω της αλλαγής των καλλιεργειών με νέες (ακτινίδια, ροδιές, κερασιές και ελιές) τουλάχιστον στο 30% της όλης έκτασης και στον τρόπο άρδευσης τους. Περαιτέρω, η από Αυγούστου 2009 μελέτη οικονομικής σκοπιμότητας και γεωτεχνική, η οποία στηρίχθηκε σε στοιχεία που είχαν συλλεγεί μέχρι την δεδομένη στιγμή της επικαιροποίησης της, εκτιμώντας ότι στην εν λόγω γεωργική περιοχή θα εξακολουθούσε η καλλιέργεια σιταριού, βαμβακιού, μηδικής και καλαμποκιού, ενώ ως νέα πιθανή καλλιέργεια προέβλεψε αυτή της βιομηχανικής ντομάτας και των κηπευτικών, συντάχθηκε με στόχο την καλύτερη προσέγγιση των δεδομένων και των συνθηκών που επικρατούσαν την δεδομένη χρονική στιγμή, ενώ δεν ήταν δυνατόν να προβλέψει μελλοντική μεταβολή των συνθηκών αγροτικής δραστηριότητας ως προς το είδος των καλλιεργειών. Αποτέλεσμα δε αυτής της αλλαγής και της εντατικοποίησης των καλλιεργειών αποτελεί η χρήση σύγχρονων μεγάλων και βαρέων οχημάτων (νταλίκες, ρυμουλκά μετά ρυμουλκουμένων κ.λπ.) για τη φόρτωση και μεταφορά των νέων αυτών καλλιεργειών. Το γεγονός δε ότι μέχρι την αρχική συμβατική προθεσμία περαίωσης του έργου (31.3.2016) δεν είχε ουσιαστικά ξεκινήσει η εκτέλεση των εργασιών, δεν ασκεί εν προκειμένω ουσιώδη επιρροή, όπως εσφαλμένως δέχθηκε η προσβαλλόμενη Πράξη, δεδομένου ότι κρίσιμος χρόνος προκειμένου να κριθεί αν οι περιστάσεις, την συνδρομή των οποίων επικαλείται η αναθέτουσα Αρχή, έχουν απρόβλεπτο χαρακτήρα, είναι αυτός της σύναψης της σύμβασης, καθόσον μέχρι το χρόνο αυτόν (ήτοι ακόμα και μετά την κατακύρωση) αυτή δύναται να προβεί σε ακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού (βλ. Ε.Σ. Τμ. VI 1333/2018, 18/2019). Επομένως, η επελθούσα μεταβολή των δεδομένων, που πράγματι επισυνέβη μετά την κατάρτιση τόσο της μελέτης όσο και της αρχικής σύμβασης, συνιστά απρόβλεπτη περίσταση και όχι αστοχία της μελέτης, στην οποία αποτυπώθηκαν τόσο οι υπάρχουσες κατά το χρόνο επικαιροποίησης της, όσο και οι προβλεπόμενες, με βάση τα διαθέσιμα εκείνη τη χρονική στιγμή από τις αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες στοιχεία, καλλιέργειες (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ. Επταμ. Συνθ. 40/2019, VI Τμ. 1324/2019). Στον φάκελο δε της ελεγχόμενης σύμβασης υπάρχουν επαρκή στοιχεία, ιδίως φωτογραφικό υλικό, από τα οποία αποδεικνύονται τόσο η μεταβολή των καλλιεργειών στην περιοχή, όσο και η εντατικοποίηση της γεωργικής παραγωγής, τούτο δε ουδόλως αμφισβητείται από την προσβαλλόμενη Πράξη. Επομένως, η αναθέτουσα Αρχή δεν μπορούσε να διαγνώσει ή να προβλέψει την ως άνω μεταβολή των συνθηκών από την κατάρτιση της αρχικής σύμβασης, όση επιμέλεια κι αν είχε επιδείξει. Υπό τα δεδομένα αυτά, οι ως άνω εργασίες είναι συμπληρωματικές κατά την έννοια του νόμου, διότι η εκτέλεση τους κατέστη αναγκαία από απρόβλεπτες περιστάσεις, που εκδηλώθηκαν μετά την εκπόνηση και την επικαιροποίηση της μελέτης του έργου, οι δε εργασίες αυτές δεν μπορούν να διαχωρισθούν από το έργο και είναι απολύτως αναγκαίες για την άρτια λειτουργικότητα του.Ανακαλεί την 31/2021 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Ανακατασκευή τοίχων αντιστήριξης πρανών...Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση –τροποποίηση της αρχικής σύμβασης κατασκευής: α) σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II Β, υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον η εγκριτική της σύναψής της απόφαση της αναθέτουσας αρχής εκδόθηκε στις 19.3.2019 ήτοι πριν την 1.4.2019, και β) είναι νόμιμη, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 132 παρ. 2 σε συνδυασμό με το άρθρο 156 παρ. 3 του ν. 4412/2016, δεδομένου ότι το ύψος της 28.645,07 ευρώ υπολείπεται (ανερχόμενο 14,90%)  του ποσοστού 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης (238.925,39 ευρώ μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.) και δεν μεταβάλλεται, ενόψει και του αντικειμένου της (διαμόρφωση του πρανούς για τη προστασία του αγωγού της ΕΥΔΑΠ) η συνολική φύση της αρχικής σύμβασης.Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η κρινόμενη αίτηση να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο νομιμότητας σχεδίου  συμπληρωματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας... και της εταιρείας «...».