ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΙΤΙΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ:Επειδή, κατά τα παγίως γενόμενα δεκτά από τη νομολογία, η διακήρυξη του διαγωνισμού αποτελεί κανονιστική πράξη, η οποία διέπει το διαγωνισμό και δεσμεύει τόσο την αναθέτουσα αρχή, η οποία διενεργεί αυτόν ..., όσο και τους διαγωνιζόμενους. Η δε παράβαση των διατάξεων (όρων) αυτής, οδηγεί σε ακυρότητα των εγκριτικών πράξεων του αποτελέσματος του διαγωνισμού και των κατακυρωτικών αυτού πράξεων ... Κατά συνέπεια, τυχόν παράβαση ουσιώδους όρου της διακήρυξης, είτε κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, είτε κατά τη συνομολόγηση της σύμβασης, καθιστά μη νόμιμη τη σχετική διαδικασία .... Επομένως, η αναθέτουσα αρχή θεσπίζοντας τους όρους της διακήρυξης αυτοδεσμεύεται και είναι υποχρεωμένη να τους εφαρμόσει χωρίς παρεκκλίσεις, η δε παράβαση των όρων αυτής οδηγεί σε ακυρότητα των εγκριτικών πράξεων του αποτελέσματος του διαγωνισμού. Παρομοίως, οι διαγωνιζόμενοι πρέπει να τηρούν απολύτως τους όρους της διακήρυξης και να υποβάλλουν την προσφορά τους σύμφωνα με αυτούς.(....)Επειδή, από τα προπαρατεθέντα προκύπτει αδιάσειστα ότι δεν χωρεί διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, να προσφύγει, στην εφαρμογή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, καλώντας την να προβεί σε προσκόμιση εγγράφου που απαιτείται από τη διακήρυξη, γεγονός που συνιστά ανεπίτρεπτη τροποποίηση, δεδομένου ότι η τελευταία λόγω ουσιώδους απόκλισης από τους όρους της διακήρυξης ήταν, ενόψει της αρχής της τυπικότητας, εκ προοιμίου απορριπτέα(....)Συνακόλουθα, κατά δέσμια αρμοδιότητα η αναθέτουσα αρχή όφειλε να απορρίψει την οικεία προσφορά λόγω μη προσκόμισης απαιτούμενου τεκμηριωτικού υλικού, γεγονός που δεν αφήνει περιθώριο ενάσκησης διακριτικής ευχέρειας από την πλευρά της αναθέτουσας αρχής. Διαφορετική προσέγγιση θα προσέκρουε και στην αρχή της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων ... Συνακόλουθα, η δυνατότητα συμπλήρωσης της προσφοράς κατά άρθρο 102 του Ν. 4412/2016, η οποία θα συνιστούσε ανεπίτρεπτη τροποποίηση της οικείας προσφοράς με σκοπό να καταστεί αυτή επιγενόμενα παραδεκτή, κατά παράβαση της αρχής της νομιμότητας...Δέχεται την εξεταζόμενη προσφυγή.

Η αξίωση του εργολάβου για την καταβολή της, κατά τη σύμβαση, οφειλόμενης αμοιβής του υπόκειται σε πενταετή παραγραφή που αρχίζει από το τέλος του έτους κατά το οποίο συντελέσθηκε η οριστική παραλαβή του έργου, είτε αυτή διενεργήθηκε από την επιτροπή με τη σύνταξη σχετικού πρωτοκόλλου (πραγματική παραλαβή) είτε έγινε αυτοδικαίως (πλασματική παραλαβή). Η οριστική, δε, παραλαβή θεωρείται ότι έχει συντελεσθεί αυτοδικαίως εάν παρέλθει άπρακτο δίμηνο από τη συμπλήρωση του χρόνου της εγγύησης του έργου και πάντως μετά την πάροδο 30 ημερών από τότε που ο ανάδοχος θα απευθύνει προς την υπηρεσία ειδική περί τούτου όχληση, χωρίς την οποία δεν επέρχεται η συντέλεση της (πλασματικής) οριστικής παραλαβής (πρβλ. πράξεις Ι Τμ. Ε.Σ. 271, 388/1992 και απ. ΣτΕ 3489, 4195/1996).Aπό τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει, ανεξαρτήτως του χρόνου λήξεως της εγγύησης των έργων, ότι έγινε ειδική όχληση του αναδόχου προς ενέργεια της οριστικής παραλαβής τους, δε συντρέχει περίπτωση συντελέσεως αυτοδίκαιης παραλαβής, ούτε εξάλλου έχουν συνταχθεί πρωτόκολλα οριστικής παραλαβής. Συνεπώς, οι αξιώσεις του αναδόχου από τις ανωτέρω εργολαβικές συμβάσεις δεν έχουν υποπέσει σε παραγραφή,

«ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΛΑΞΗΣ ΣΤΟ ... ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ», εκτιμώμενης συνολικής ανώτατης προϋπολογισθείσας αξίας, χωρίς το δικαίωμα προαίρεσης,  εκατόν σαράντα οκτώ χιλιάδων οκτακοσίων ευρώ (148.800,00 €) συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%(....)Ένας εργαζόμενος σε πενθήμερη βάση με ημερομίσθιο εργάζεται 22 πραγματικές ημέρες που αντιστοιχούν σε 26 ασφαλιστικές. Όταν ο εργαζόμενος αυτός λάβει την Κανονική του Άδεια, ένας άλλος εργαζόμενος ο αντικαταστάτης του θα καλύψει τις ημέρες αυτές. Ο Αντικαταστάτης δικαιούται όλες τις τακτικές κα έκτακτες αποδοχές (Μικτές Αποδοχές, Προσαυξήσεις Νυχτερινών και Κυριακών & Αργιών, Δώρο Χριστουγέννων κα Πάσχα, Επίδομα Αδείας κλπ.) στην αναλογία των ημερών που θα εργαστεί. Δηλαδή εν προκειμένω, ο αντικαταστάτες θα λάβουν τα ωρομίσθια που αντιστοιχούν στις μικτές αποδοχές, δώρα κα επιδόματα ενός μήνα. Συνεπώς το εργατικό κόστος του αντικαταστάτη ανέρχεται σε 1/12 όλων των παραπάνω (Μικτές Αποδοχές, Προσαυξήσεις Νυχτερινών κα Κυριακών & Αργιών, Δώρο Χριστουγέννων κα Πάσχα, Επίδομα Αδείας κλπ.) χ της αναλογίας του χρονικού διαστήματος που θα απασχοληθεί….». Συνεπώς, δοθέντος ότι η «...» βασίζει τους υπολογισμούς της οικονομικής προσφοράς της στο κόστος απασχόλησης των 6,08 ευρώ/ώρα, το οποίο υπολογίστηκε εσφαλμένως, συμπαρασύρεται και κατά τα λοιπά η προσφορά της σε εσφαλμένους υπολογισμούς, γενομένου δεκτού του οικείου λόγου προσφυγής της δεύτερης προσφεύγουσας.(....)Ακυρώνει την προσβαλλόμενη υπ’αριθ. ...απόφαση του Δ.Σ. της ...με την επωνυμία «...» και το δ.τ. «...», κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό της παρούσας. 

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΕΠΠ/1356/2021 ΚΑΙ ΔΕφΑθ/66/2022.

Επειδή, επομένως πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η πρώτη Προδικαστική Προσφυγή, καθ’ ο μέρος ειδικώς στρέφεται κατά της παράλειψης πρόσθετης βάσης απόρριψης του δεύτερου προσφεύγοντα, σχετικά με τους όρους 2.2.6.ι-ια της διακήρυξης και της συμμόρφωσής του με αυτούς και συγκεκριμένα, άνευ προηγούμενης κλήσης του προς διευκρινίσεις, σύμφωνα με την ανωτέρω σκ 14. Να απορριφθεί δε κατά τα λοιπά η πρώτη προσφυγή (ήτοι καθ’ ο μέρος στρέφεται κατά της απόρριψης του πρώτου προσφεύγοντα, κατόπιν απόρριψης των ισχυρισμών του κατά των υπό ΙΙ, ΙΙΙ και VΙ, λόγων απόρριψης του σύμφωνα με την προσβαλλομένη, καθ’ ο μέρος στρέφεται κατά της αποδοχής και βαθμολόγησης του πρώτου παρεμβαίνοντος, ως και κατά της αιτιολογίας αποδοχής και βαθμολόγησής του, καθ’ ο μέρος προβάλλει πρόσθετες βάσεις απόρριψης του οριστικά αποκλεισθέντος οικονομικού φορέα ... και καθ’ ο μέρος προβάλλει πρόσθετη βάση περί άνευ ετέρου απόρριψης του δεύτερου προσφεύγοντα). Να απορριφθεί η δεύτερη Προδικαστική Προσφυγή (δηλαδή, καθ’ ο μέρος στρέφεται κατά της απόρριψης του δεύτερου προσφεύγοντα, κατόπιν απόρριψης των ισχυρισμών του κατά των δύο αυτοτελών βάσεων του υπό Ι λόγου απόρριψής του, σύμφωνα με την προσβαλλομένη, καθ’ ο μέρος στρέφεται κατά της αποδοχής του πρώτου παρεμβαίνοντος, καθ’ ο μέρος προβάλλει πρόσθετες βάσεις απόρριψης του οριστικά αποκλεισθέντος οικονομικού φορέα ... και καθ’ ο μέρος προβάλλει πρόσθετες βάσεις απόρριψης του πρώτου προσφεύγοντα).

(...)εφόσον η δαπάνη του προϋπολογισμού της μελέτης που αφορά στο συγχρηματοδοτούμενο από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ταμείο Συνοχής) ανεκτέλεστο τμήμα του έργου «Αποχετευτικό δίκτυο .....», το οποίο ανατέθηκε, μετά την έκπτωση του αρχικού αναδόχου, στην αναδειχθείσα τρίτη κατά σειρά μειοδότρια του προηγηθέντος για την ανάθεσή του διαγωνισμού κοινοπραξία ....., είναι κατώτερη των 5.000.000 ευρώ, η οικεία σύμβαση που συνήφθη μεταξύ του Δήμου ..... και της ανωτέρω κοινοπραξίας δεν απαιτείτο να υποβληθεί προηγουμένως, στον προβλεπόμενο από το άρθρο 30 παρ. 2 του ν. 3669/2008 προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ως εκ τούτου ο πρώτος λόγος της διαφωνίας του Επιτρόπου, με τον οποίο υποστηρίζεται το αντίθετο, είναι αβάσιμος. Ο δεύτερος, όμως, λόγος της διαφωνίας του Επιτρόπου σχετικά με τη θεώρηση του επίμαχου χρηματικού εντάλματος είναι βάσιμος. Και τούτο διότι, η εντελλόμενη δαπάνη, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα στη σκέψη ΙΙ B της παρούσας, αφορώσα στην πληρωμή της αξίας αναγκαίων για την ολοκλήρωση του έργου υλικών που είχαν μεν πληρωθεί στον έκπτωτο ανάδοχο, πλην, όμως, δεν βρέθηκαν κατά την προσωρινή και οριστική παραλαβή της έκπτωτης εργολαβίας, μη νομίμως βαρύνει πιστώσεις από το αποθεματικό του Δήμου, καθόσον θα έπρεπε να καλυφθεί από το χρηματικό ποσό, το οποίο ο Δήμος δικαιούται να εισπράξει από την κατάπτωση των εγγυήσεων, τις οποίες ο έκπτωτος ανάδοχος προσκόμισε σε αντικατάσταση των κρατήσεων που ανέλαβε κατά την πληρωμή των λογαριασμών του αρχικού έργου, σύμφωνα με το άρθρο 35 παρ. 9 του ν. 3669/2008.

Εκτέλεση έργου....Επειδή, από τις διατάξεις των άρθρων 741 ΑΚ. 18, 20 ΕμπΝ και 2 του δ/τος της 2/14.5.1835 "περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων" συνάγεται ότι η κοινοπραξία, που με ιδιαίτερη επωνυμία, ή με τα ονόματα όλων των μελών της αναλαμβάνει την εκτέλεση έργου, το οποίο συνιστά αντικειμενικά εμπορική πράξη, εφόσον δεν προκύπτει κάτι άλλο, έχει το χαρακτήρα ομόρρυθμης εμπορικής εταιρίας. Εάν όμως δεν υποβλήθηκε στις διατυπώσεις δημοσιότητας που προβλέπουν τα άρθρα 42-45 του ΕμπΝ για τις ομόρρυθμες εταιρίες, λειτουργεί ως ομόρρυθμη εμπορική εταιρία "εν τοις πράγμασι" (ΟλΑΠ 22/1998 ΕλλΔνη 1998.532, ΑΠ 36/2011 ΕλλΔνη 2011.1389, ΑΠ 654/2010 Αρμ 2011.1177, ΑΠ 362/2009 ΕΕμπΔ 2010.63, ΕφΘεσ 1704/2011 ΕπισκΕμπΔ 2012.457, ΕφΠατρ 88/2008 Αχα Νομ 2009.571) με όλες τις συνέπειες που απορρέουν από το γεγονός αυτό, δηλαδή εφαρμόζεται το δίκαιο της ομόρρυθμης εταιρίας σε όλη του την έκταση, ως προς τη διαχείριση της εταιρίας, την ευθύνη των εταίρων, τη λύση και τις συνέπειες αυτής (ΑΠ 36/2011 ΕλλΔνη Αριθμός απόφασης: 9/2021 38 2011.1389, ΑΠ 654/2010 Αρμ 2011.1177, ΑΠ 362/2009 ΕΕμπΔ 2010.63, ΕφΔωδ 125/2012 ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ 1704/2011 ΕπισκΕμπΔ 2012.457). Επομένως, από την ερμηνεία της ρητής αναφοράς σε κοινοπραξία και την παράλειψη λοιπών αναφορών στα επιμέρους μέρη, που θα μπορούσαν να συντείνουν στην ερμηνεία της κάλυψης των υποχρεώσεων ενός εκάστου αυτών, προκύπτει ότι η εν θέματι πλημμέλεια της εγγυητικής επιστολής είναι ουσιώδης, μη δυνάμενη να διορθωθεί με διευκρίνιση κατ’ άρθρο 102 του Ν 4412/2016, καθώς κάτι τέτοιο θα συνιστούσε ανεπίτρεπτη τροποποίηση της προσφοράς με σκοπό να καταστεί αυτή επιγενομένως παραδεκτή (πρβλ. ενδεικτικώς βλ. Δ.Εφ. Χανίων 13/2019 σκ. 14, βλ. Δεφ Χαν 10/2019). Επομένως, ο τρίτος λόγος της προσφυγής κρίνεται βάσιμος. 

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΦΥΛΑΞΗΣ:Ζητείται η ανάκληση της 153/2022 πράξης του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του προσφεύγοντος ν.π.δ.δ. και της παρεμβαίνουσας εταιρείας, για την ανάθεση του Τμήματος 1 του διαγωνισμού με αντικείμενο την «Παροχή υπηρεσιών φύλαξης των κτηρίων του … (...)» (Τμήματα 1 και 2), συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 6.181.052,82 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.) και συμβατικού τιμήματος 3.807.824,25 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.).(....)Εξάλλου, η ειδικότερη κρίση του Κλιμακίου ότι η μη συμπερίληψη στην προσφορά του αναδόχου της επίμαχης παρακράτησης έχει ως αποτέλεσμα αυτή να βαίνει προοδευτικά ολοένα και πιο ζημιογόνος κατά τη διάρκεια της σύμβασης και, συνακόλουθα, να τίθεται εν αμφιβόλω η απρόσκοπτη εκτέλεσή της και η έγκαιρη και στο ακέραιο κάλυψη των νόμιμων απολαβών του απασχολούμενου προσωπικού φύλαξης, είναι απλώς υποθετική, καθόσον δεν παρατίθενται συγκεκριμένα στοιχεία της οικονομικής προσφοράς του αναδόχου, και ειδικότερα, η καθαρή αξία των παρεχόμενων υπηρεσιών που απομένει μετά την αφαίρεση από την τελική προσφερόμενη τιμή των νομίμων υπέρ του Δημοσίου και τρίτων κρατήσεων, ώστε να προκύπτει ότι, μετά την επιβολή της επίμαχης  παρακράτησης φόρου εισοδήματος επί της εν λόγω καθαρής αξίας, η ως άνω προσφορά καθίσταται ζημιογόνος για την εκτέλεση της σύμβασης. Ανακαλεί την 153/2022 πράξη του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Παροχή υπηρεσιών εσωτερικού ελεγκτή:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πράγματι το πρωτόκολλο παραλαβής των επίμαχων υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου εκ μέρους του φερόμενου ως δικαιούχου, εκδόθηκε από την οικεία επιτροπή παραλαβής του Νοσοκομείου είκοσι επτά (27) ημέρες μετά τη λήξη του μήνα, κατά τον οποίο εκτελέσθηκαν οι εργασίες, κατά παράβαση του σχετικού όρου της σύμβασης. Επιπλέον, το εν λόγω πρωτόκολλο παραλαβής δεν έχει το προβλεπόμενο στη σύμβαση περιεχόμενο, καθώς δεν αναφέρεται σε αυτό, ποιες συγκεκριμένα είναι οι υπηρεσίες, που προσέφερε ο φερόμενος ως δικαιούχος κατά τον μήνα, στον οποίο αφορά το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα, το δε προσκομισθέν από το Νοσοκομείο, με το έγγραφο επανυποβολής, πρωτόκολλο παραλαβής δεν φέρει αριθμό πρωτοκόλλου και δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη. Εξάλλου η τροποποίηση του σχετικού όρου της σύμβασης, που έλαβε χώρα μετά την διαφωνία του Αναπληρωτή Επιτρόπου, δεν δύναται να επιφέρει έννομα αποτελέσματα αναδρομικώς, παρά μόνο εφεξής. Δοθέντος, ωστόσο, ότι η μεν πρώτη διαπιστωθείσα πλημμέλεια κρίνεται από το Κλιμάκιο ως μη ουσιώδης, σε ό,τι αφορά δε την παραλαβή των επίμαχων υπηρεσιών του φερόμενου ως δικαιούχου εσωτερικού ελεγκτή, από την διατύπωση του σχετικού πρωτοκόλλου παραλαβής δεν προκύπτει κάποια αμφιβολία ή επιφύλαξη ως προς την νόμιμη και εμπρόθεσμη παροχή, εκ μέρους του, των συμφωνηθεισών υπηρεσιών, όπως αυτές περιγράφονται αναλυτικά στη σύμβαση, το Κλιμάκιο κρίνει ότι θα πρέπει να αναγνωρισθεί η συνδρομή συγγνωστής πλάνης υπέρ των οργάνων του Νοσοκομείου, τα οποία σχημάτισαν την πεπλανημένη, πλην όμως συγγνωστή πεποίθηση ότι το συνταχθέν από αυτά πρωτόκολλο παραλαβής είχε το νόμιμο περιεχόμενο.

Παροχή υπηρεσιών συμβούλου:..Με δεδομένα αυτά, στην τεχνική έκθεση αναλύεται επαρκώς ο προϋπολογισμός της υπηρεσίας με αναφορά στο αντικείμενο και το εκτιμώμενο κόστος του καθενός από τα συνολικά τέσσερα (4) παραδοτέα, ενώ το πρωτόκολλο παραλαβής δεν έπρεπε να υποβληθεί προς έγκριση σε άλλο δημοτικό όργανο. Περαιτέρω, αφενός πριν την έκδοση του πρωτοκόλλου παραλαβής έπρεπε να προηγηθεί εισήγηση της υπηρεσίας που συνέταξε την τεχνική έκθεση αφετέρου η προσφορά για το παραδοτέο Α υπερέβαινε την προϋπολογισθείσα για αυτό δαπάνη. Ωστόσο οι πλημμέλειες αυτές οφείλονται σε πλάνη των δημοτικών οργάνων η οποία, λαμβάνοντας υπόψη την ανεπιφύλακτη παραλαβή του παραδοτέου και το γεγονός ότι η συνολική προσφορά του αναδόχου δεν υπερέβη την προϋπολογισθείσα δαπάνη, κρίνεται συγγνωστή.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη αλλά το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

Από το συνδυασμό των προαναφερόμενων διατάξεων συνάγεται ότι δημόσιο έργο που κατασκευάσθηκε παραλαμβάνεται από το φορέα του έργου προσωρινά και οριστικά, η παραλαβή δε και στις δύο περιπτώσεις διενεργείται, μετά τη βεβαίωση περάτωσης των εργασιών από τη διευθύνουσα υπηρεσία, από την επιτροπή παραλαβής που ορίζει η προϊσταμένη αρχή και συντελείται με την έγκριση από την προϊσταμένη αρχή του σχετικού πρωτοκόλλου που συντάσσει η ως άνω επιτροπή. Εάν η παραλαβή, από τη συντέλεση της οποίας επέρχονται οι κατά το νόμο συνέπειες αυτής, δεν συντελεστεί μέσα στις προθεσμίες που διαγράφονται από το νόμο, αυτή, κατά ρητή πρόβλεψη των ως άνω διατάξεων, συντελείται αυτοδικαίως μετά την παρέλευση των προθεσμιών που ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 73 του ν. 3669/2008 για την προσωρινή παραλαβή και στις διατάξεις του άρθρου 75 του ιδίου νόμου για την οριστική παραλαβή. Ειδικώς, η αυτοδίκαιη προσωρινή παραλαβή συντελείται μετά την άπρακτη παρέλευση της εξάμηνης προθεσμίας από τη βεβαιωμένη περάτωση του έργου, εφόσον υποβληθεί από τον ανάδοχο η τελική επιμέτρηση του έργου μέσα σε δύο μήνες από την περάτωση και μετά την υποβολή σχετικής όχλησής του και την παρέλευση τριάντα ημερών (πρβλ. Αποφ. 2443/2006 και 956/2008 Σ.τ.Ε.). Συνεπώς, το χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται στο όνομα εργολήπτη δημοσίων έργων μετά την αποπεράτωση εκτελούμενου έργου για την αποπληρωμή του εργολαβικού ανταλλάγματος πρέπει να συνοδεύεται, μεταξύ άλλων δικαιολογητικών, και από πρωτόκολλο προσωρινής ή οριστικής παραλαβής του έργου, καθόσον μόνο από το χρόνο της παραλαβής του έργου υφίσταται βεβαία και εκκαθαρισμένη απαίτηση και γεννάται αξίωση του εργολάβου για την αποπληρωμή του τιμήματος (βλ. Πράξεις 280/2006, 45, 237/2008 VII Τμ.)