Η απόφαση 442/2025 της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) αφορά την απόρριψη ενδικοφανούς προσφυγής ως άνευ αντικειμένου, η οποία στρεφόταν κατά Πράξης Εκτιμώμενου Προσδιορισμού Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕφΠ) φορολογικού έτους 2019. Η αρχική πράξη προσδιόριζε φόρο €1.368,26, συμπεριλαμβάνοντας εκτιμώμενο εισόδημα από ακίνητα ύψους €9.600,00, λόγω μη υποβολής δήλωσης από την προσφεύγουσα. Η φορολογούμενη ζητούσε την ακύρωση της πράξης, επικαλούμενη ότι τα μισθώματα δεν είχαν εισπραχθεί, προσκομίζοντας δικαστικές αποφάσεις. Μετά την υποβολή της ενδικοφανούς προσφυγής, η προσφεύγουσα υπέβαλε εκπρόθεσμα αρχική δήλωση ΦΕφΠ, δηλώνοντας το ποσό των €9.600,00 ως ανείσπρακτα εισοδήματα, συμμορφούμενη με τις διατάξεις του άρθρου 39 παρ. 4 του ΚΦΕ. Ως αποτέλεσμα, η φορολογική αρχή εξέδωσε νέα Πράξη Διοικητικού Προσδιορισμού ΦΕφΠ με μηδενικό αποτέλεσμα, η οποία ικανοποίησε πλήρως το αίτημά της. Η ΔΕΔ, διαπιστώνοντας την πλήρη ικανοποίηση του αιτήματος, απέρριψε την προσφυγή ως άνευ αντικειμένου.

Υπουργείο Εξωτερικών. Σύμβαση προμήθειας.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Η ανωτέρω σύμβαση νόμιμα υπογράφεται από τον ΣΤ Γενικό Διευθυντή Προσωπικού Διοικητικής Οργάνωσης και Οικονομικής Διαχείρισης, σύμφωνα με το άρθρο 81 του ν.2362/1995, διότι αφορά την ανάληψη λειτουργικών δαπανών, για τις οποίες έχει ορισθεί διατάκτης κατά την έννοια του άρθρου 20 του ίδιου νόμου σε συνδυασμό με την διάταξη υπό στοιχ.Γ του Π.Δ.148/1999 (ΦΕΚ 147 Α ). Η σύμβαση αφορά την προμήθεια ειδών από το Δημόσιο αξίας κατώτερης των 200.000 Ευρωπαϊκών Νομισματικών Μονάδων και ως εκ τούτου διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ.13 εδ.V του Ν.2286/95 και του άρθρου 83 του Ν.2362/95, που προβλέπουν σύναψη συμβάσεως με απ ευθείας ανάθεση παρά το γεγονός ότι η δαπάνη υπερβαίνει το ποσό των δρχ.4.000.000, εφ όσον υπάρχει περίπτωση επείγουσας ανάγκης που οφείλεται σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες καταστάσεις. Καίτοι οι όροι που διαλαμβάνονται στη σύμβαση δεν αποτελούν αντικείμενο ελέγχου νομιμότητος, επισημαίνονται τα ακόλουθα σημεία τα οποία πρέπει να συμπληρωθούν α) Προσδιορισμός χρόνου παραδόσεως των ειδών, β) Κατάθεση εγγυήσεως για την καλή εκτέλεση της συμβάσεως.

Παροχή υπηρεσιών «παρασκευής – διάθεσης γευμάτων.(...) Κατά παράβαση των άρθρων 6 παρ. 1, 45 παρ. 3, 49 παρ. 1 και 53 του ν. 4412/2016, στα έγγραφα της σύμβασης υπάρχουν ασάφειες και αντιφάσεις όσον αφορά στο ύψος του προϋπολογισμού των προς ανάθεση υπηρεσιών. Στο μέτρο που οι δημοσιεύσεις της προκήρυξης, όσον αφορά στην προϋπολογισθείσα δαπάνη, στηρίζονται σε αντιφατικό όρο της διακήρυξης συντρέχει και πλημμελής τήρηση των επιβαλλόμενων διατυπώσεων δημοσιότητας σε ενωσιακό επίπεδο (άρθρα 63 και 65 ν. 4412/2016). Κατά παράβαση των οριζόμενων στο Παράρτημα XII του Προσαρτήματος Α΄ του ν. 4412/2016, στη διακήρυξη προβλέπεται ότι τα κριτήρια οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας που αφορούν στον ελάχιστο ειδικό κύκλο εργασιών και στη μη εμφάνιση ζημίας κατά τις τρεις τελευταίες χρήσεις κρίνονται κατά τα έτη 2018, 2019 και 2020. Μη νομίμως εξαιρέθηκε το έτος 2021 που αποτελεί το εγγύτερο στον χρόνο διενέργειας του διαγωνισμού έτος. Εξάλλου, η ύπαρξη ορισμένου ύψους κύκλου εργασιών μπορεί κατά τον νόμο να αποδεικνύεται με υπεύθυνη δήλωση του οικονομικού φορέα, η οποία αποτελεί νόμιμο αποδεικτικό μέσο για την απόδειξη της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας των υποψηφίων που δεν έχουν δημοσιευμένες ακόμη οικονομικές καταστάσεις. Τα κριτήρια ανάθεσης που σχετίζονται με τον ειδικό κύκλο εργασιών, την εμπειρία του αναδόχου και τα πιστοποιητικά διασφάλισης ποιότητας είναι μη νόμιμα (άρθρο 86 ν. 4412/2016), διότι δεν συνδέονται με την αξιολόγηση συγκεκριμένων ποιοτικών παραμέτρων παροχής των επίμαχων υπηρεσιών, αλλά αποκλειστικά με τον φορέα παροχής των υπηρεσιών αυτών, αποτελώντας αμιγώς κριτήρια ποιοτικής επιλογής αυτών. Για τους λόγους αυτούςΑπορρίπτει  την  από 24.10.2022 προσφυγή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «...» και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.Δεν ανακαλεί την 711/2022 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Καταβολή αποζημίωσης σε υπαλλήλους:..Ενόψει των ανωτέρω το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα ως προς τη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης: α) η Δ9/34079/10498/21.7.2017 υ.α. (Β' 2715/2.8.2017), με την οποία συστάθηκαν στον Ε.Φ.Κ.Α. τα ανωτέρω Κλιμάκια - Ομάδες, και Υποομάδες εργασίας, είναι χρονικά περιορισμένης ισχύος, καθόσον ρητώς προβλέπει ότι ο χρόνος λειτουργίας των Κλιμακίων ορίζεται σε 6 μήνες, με δυνατότητα παράτασης της λειτουργίας τους κατά το επόμενο χρονικό διάστημα όχι αυτοδικαίως αλλά μόνο κατόπιν έκδοσης νέας υπουργικής απόφασης. Από το περιεχόμενο της τελευταίας αυτής ρύθμισης συνάγεται ότι αφετηρία της επίμαχης εξάμηνης προθεσμίας δεν είναι η ημερομηνία δημοσίευσης της κανονιστικής απόφασης περί σύστασης των Κλιμακίων, αλλά η έκδοση της απόφασης συγκρότησής τους με συγκεκριμένα μέλη με απόφαση του Διοικητή του Ε.Φ.Κ.Α. Και τούτο διότι η εξάμηνη «λειτουργία» των Κλιμακίων αναφέρεται, κατά τον σκοπό της σχετικής κανονιστικής ρύθμισης, σε χρόνο εν τοις πράγμασι λειτουργίας αυτών κατόπιν νομότυπης συγκρότησής τους, κατά τον οποίο και μόνο είναι δυνατή η υλοποίηση του επιδιωκόμενου έργου της εκκαθάρισης εκκρεμών συνταξιοδοτικών υποθέσεων. Δεδομένου ότι η σχετική .../....2017 απόφαση συγκρότησης του Διοικητή του Ε.Φ.Κ.Α. δημοσιεύθηκε στις 1....2017 (ΦΕΚ Υ.Ο.Δ.Δ. .../14.10.2017), το εξάμηνο διάστημα νομότυπης λειτουργίας των Κλιμακίων παρήλθε στις 16.4.2018 και όχι σε προγενέστερο χρόνο, όπως προβάλλεται με την υπό κρίση έκθεση διαφωνίας. Εξάλλου, η 20114/Δ1/7002/25.4.2018 υ.α. (Β' 1584/ 8.5.2018), με την οποία διευρύνθηκε κανονιστικά το αντικείμενο αρμοδιοτήτων των Κλιμακίων - Ομάδων και Υποομάδων εργασίας και παρατάθηκε ο χρόνος λειτουργίας τους («κατά 4 μήνες») έως την 30.6.2018 σε σχέση με τον αρχικώς προβλεπόμενο, συνιστά, ενόψει και όσων ανωτέρω εκτέθηκαν, αυτοτελώς εκτελεστή κανονιστική πράξη που κατά γενικό κανόνα του διοικητικού δικαίου, ισχύει, ελλείψει ρητής αντίθετης πρόβλεψης στις εξουσιοδοτικές της διατάξεις, από την ημερομηνία δημοσίευσής της (8.5.2018) και δεν δύναται να αναπτύξει αναδρομική ισχύ εκ μόνου του γεγονότος ότι στην αρχική υπουργική απόφαση είχε προβλεφθεί ρητώς η δυνατότητα παράτασης της ισχύος της. Ως εκ τούτου η συγκεκριμένη απόφαση δεν μπορεί να παράσχει αναδρομικά νόμιμο έρεισμα για τη νομότυπη λειτουργία των Κλιμακίων - Ομάδων και Υποομάδων εργασίας για το υπολειπόμενο διάστημα από 17 έως το τέλος Απριλίου 2018. Κατ' ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη αποζημίωσης είναι νόμιμη, κατά το μέρος που αντιστοιχεί σε εργασία παρασχεθείσα στο πλαίσιο λειτουργίας των Κλιμακίων τον Μάρτιο 2018. Όσον, όμως, αφορά τον μήνα Απρίλιο δεν προκύπτει από τις επισυναπτόμενες καταστάσεις συμμετεχόντων που αναφέρθηκαν ανωτέρω, εάν η έκδοση των αποφάσεων εκ μέρους κάθε υπαλλήλου και το αναγραφόμενο ατομικό ποσοστό απόδοσης αυτών, αντιστοιχεί και σε ποιό μέρος στο χρονικό διάστημα νομότυπης λειτουργίας των Κλιμακίων αυτών (από 1 έως και 16 Απριλίου 2018), αφού τα δεδομένα αυτά καθορίζονται ενιαία σε μηναία βάση. Συνακόλουθα δεν μπορεί να διαγνωσθεί, κατά τον χρόνο αυτό, η εκπλήρωση των ελάχιστων στόχων, η μερική εκπλήρωση αυτών ή η υπέρβαση της μέγιστης απαιτητής απόδοσης, από την οποία συναρτάται καταρχήν εάν υφίσταται δικαίωμα προς λήψη αποζημίωσης και κατά δεύτερο το ακριβές ύψος αυτής για κάθε υπάλληλο ατομικά. Για τον λόγο αυτό, και δεδομένου ότι κατά γενικό κανόνα του δημοσιολογιστικού δικαίου η νομιμότητα και κανονικότητα μίας εντελλόμενης δαπάνης θα πρέπει να προκύπτει σαφώς και να μην πιθανολογείται εμμέσως, η καταβολή της αποζημίωσης μηνός Απριλίου 2018 παρίσταται μη σύννομη. β) Περαιτέρω, τα επίμαχα Κλιμάκια - Ομάδες και Υποομάδες «εργασίας» έχουν οργανωτική υπόσταση και αποτελούν, ενόψει του νομοθετικού χαρακτηρισμού τους, ειδικότερη περίπτωση αμειβομένων ομάδων εργασίας. Ως εκ τούτου, η ….2018 (ΑΔΑ - ….) καθώς και η (μη επικαλούμενη ρητώς με την έκθεση διαφωνίας) …..2018 (ΑΔΑ - ….) απόφαση του Διοικητή του Ε.Φ.Κ.Α. (ΦΕΚ Υ.Ο.Δ.Δ…..2018) με τις οποίες συμπληρώθηκαν τα Κλιμάκια με νέα μέλη, εκ των οποίων εννέα εξ' αυτών περιλαμβάνονται ήδη στους φερομένους ως δικαιούχους μηνός Απριλίου 2018, ισχύουν από τη δημοσίευσή τους και δεν δύναται να αναπτύξουν αναδρομική ισχύ. Συνεπώς, για τους συγκεκριμένους δικαιούχους, ανακύπτει, σε συνέχεια και όσων ανωτέρω εκτέθηκαν για την αναδρομικότητα της κανονιστικής απόφασης παράτασης λειτουργίας των Κλιμακίων κατά τον μήνα Απρίλιο του 2018, περαιτέρω λόγος μη νομιμότητας της εντελλόμενης δαπάνης. Περαιτέρω, το Κλιμάκιο συνεκτιμά ότι: α) όπως εκτίθεται στο έγγραφο επανυποβολής του εντάλματος, η εκκαθάριση των εκκρεμών συνταξιοδοτικών υποθέσεων ανάγεται σε μνημονιακή υποχρέωση του Κράτους, β) από τις επισυναπτόμενες καταστάσεις συμμετεχόντων στα Κλιμάκια - Ομάδες και Υποομάδες εργασίας των 3 δομών, στις οποίες εντάσσονται οι φερόμενοι ως δικαιούχοι, προκύπτει ότι τον μήνα Απρίλιο του 2018 εκδόθηκαν πάντως οι εκεί αναγραφόμενες αποφάσεις εκ μέρους κάθε υπαλλήλου και επιτεύχθηκε το βεβαιούμενο ατομικό ποσοστό απόδοσης (κλιμακούμενο κατά περίπτωση), γεγονός άλλωστε που δεν αμφισβητείται με την υπό κρίση έκθεση διαφωνίας, γ) ειδικά για τους εννέα (9) υπαλλήλους που περιλαμβάνονται στις ανωτέρω αποφάσεις του Διοικητή του Ε.Φ.Κ.Α. περί συμπλήρωσης της αρχικής απόφασης συγκρότησης, αυτοί εργάσθηκαν μόνο κατά τον μήνα Απρίλιο του 2018. Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Ε.Φ.Κ.Α. δεν ενήργησαν στην προκειμένη περίπτωση με πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων αλλά από συγγνωστή πλάνη υπέλαβαν ότι παρίσταται νόμιμη η καταβολή της εντελλόμενης αποζημίωσης μηνός Απριλίου 2018 στο σύνολο της. Ως εκ τούτου, η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη παρίσταται νόμιμη για τον μήνα Μάρτιο του 2018 και μπορεί να καταβληθεί λόγω συγγνωστής πλάνης για τον μήνα Απρίλιο του 2018, πλην όμως, λόγω λήξης του οικονομικού έτους 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα είναι μη θεωρητέο.

Προμήθεια και εγκατάσταση φωτιστικών σωμάτων και λαμπτήρων τύπου LED:Επίσης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι είναι μη νόμιμα τα κριτήρια α) οικονομικής επάρκειας, σύμφωνα με τον οποίο οι συμμετέχοντες πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν μέσο ειδικό κύκλο εργασιών κατά τα έτη 2018, 2019 και 2020, που καλύπτει το ύψος του προϋπολογισμού της ελεγχόμενης προμήθειας και β) τεχνικής ικανότητας, σύμφωνα με οποίο οι συμμετέχοντες πρέπει να αποδείξουν ότι κατά τα έτη 2018, 2019 και 2020 έχουν εκτελέσει προμήθειες ίδιου ύψους και αντικειμένου με την ελεγχόμενη προμήθεια. Τούτο, διότι σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις σκέψεις 10 και 11 της παρούσας, τα οικονομικά στοιχεία για την απόδειξη του γενικού και ειδικού κύκλου εργασιών πρέπει να αναφέρονται στο αμέσως προηγούμενο της δημοσίευσης της διακήρυξης έτος και να εκτείνονται κατ’ ανώτατο όριο σε βάθος τριετίας. Ομοίως, τα στοιχεία για την απόδειξη της τεχνικής ικανότητας πρέπει, κατά διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας Αρχής, να αφορούν τριετία ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, το οποίο πάντως άρχεται είτε από το χρονικό σημείο κατάθεσης των προσφορών, είτε από το χρονικό σημείο δημοσίευσης της διακήρυξης. Όταν δε επιλέγεται τα στοιχεία να αφορούν τη δραστηριότητα των υποψηφίων σε συγκεκριμένα έτη, τότε δεν μπορεί να παραλείπεται το προηγούμενο της δημοσίευσης της διακήρυξης έτος. Εν προκειμένω, η ελεγχόμενη Διακήρυξη απεστάλη για δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 15.2.2022 και εν συνεχεία δημοσιεύθηκε στο ΚΗΔΜΗΣ την ίδια ημέρα. Επομένως, τα ζητούμενα δικαιολογητικά οικονομικής επάρκειας και τεχνικής ικανότητας έπρεπε να αφορούν και το έτος 2021, το οποίο είναι το πλησιέστερο στο χρόνο διενέργειας του διαγωνισμού έτος. Σημειώνεται ότι το γεγονός ότι κατά το χρόνο υποβολής των προσφορών δεν θα είχαν δημοσιευθεί οι οικονομικές καταστάσεις έτους 2020 δεν συνιστά νόμιμο δικαιολογητικό λόγο παράλειψης του τελευταίου πριν από τη διακήρυξη έτους, διότι η απαίτηση ορισμένου ύψους ειδικού κύκλου εργασιών θα μπορούσε να αποδειχθεί με δήλωση των οικονομικών φορέων και κάθε άλλο πρόσφορο μέσο (Ολομ. ΕλΣυν 180/2022, σκ. 20). Συνεπώς, η θέσπιση των επίμαχων όρων, με τους οποίους περιορίσθηκε ο κύκλος των υποψήφιων οικονομικών φορέων μόνο σε εκείνους που πληρούσαν τα κριτήρια οικονομικής επάρκειας και τεχνικής ικανότητας κατά τα έτη 2018, 2019 και 2020 αποκλείοντας όσους πληρούσαν τα εν λόγω κριτήρια κατά το έτος 2021, το οποίο είναι το εγγύτερο προς τον χρόνο διεξαγωγής του διαγωνισμού και άρα το πλέον πρόσφορο εν όψει των απαιτήσεων που απορρέουν από την αρχή της αναλογικότητας, χωρίς μάλιστα να συντρέχει βάσιμος προς τούτο δικαιολογητικός λόγος, έπληξε τη νομιμότητα της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας (Ολομ. Ελ Συν 180/2022 σκ.21, 1136/2021). Η ανωτέρω δε πλημμέλεια της Διακήρυξης είναι ουσιώδης, καθώς ενδεχομένως απέτρεψε από το να συμμετάσχουν δυνητικά ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς, οι οποίοι είχαν ετήσιο ειδικό κύκλο εργασιών ανάλογο των απαιτήσεων της διακήρυξης το έτος 2021 και όχι κάποιο από τα προηγούμενα έτη.  Σημειώνεται επίσης  ότι ως προς τις διαπιστωθείσες στις σκέψεις 23 και 25 πλημμέλειες η μη αμφισβήτηση των συγκεκριμένων όρων της διακήρυξης από κάποιον δυνητικά υποψήφιο ουδεμία ασκεί επιρροή εν προκειμένω, καθόσον αφενός ο έλεγχος νομιμότητας που ασκείται από το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι αυτεπάγγελτος, καθολικός και ανεξάρτητος των τυχόν υποβληθεισών ενστάσεων, διοικητικών προσφυγών και λοιπών προβλεπόμενων ενδίκων βοηθημάτων (Ολομ. ΕλΣυν 1832/2021), αφετέρου κατατείνει, μεταξύ άλλων, στον εντοπισμό των πλημμελειών που χωρίς την επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος άγουν στον περιορισμό της συμμετοχής των δυνητικά ενδιαφερομένων οικονομικών φορέων και, συνεπώς, πλήττουν τις αποτυπωμένες στο άρθρο 18 του ν. 4412/2016 αρχές της διαφάνειας και του ανταγωνισμού. (βλ. ΕλΣ Απόφαση Έβδομο Τμ. 576/2022).  Τούτων δοθέντων, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι συντρέχουν εν προκειμένω ουσιώδης νομική πλημμέλεια που κωλύει τη σύναψη του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου Ελευσίνας και του οικονομικού φορέα «.......», συμβατικής αξίας 3.520.315 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).