Το αντικείμενο της διαγωνιστικής διαδικασίας προβλέπει την προμήθεια κλιβάνων αποστείρωσης με συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές (π.χ. χωρητικότητα 570 λίτρων, πενταετής εγγύηση, έγγραφα επικύρωσης φορτίου κ.λπ.), με συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη €220.000 (συμπ. ΦΠΑ). Οι προσφεύγουσες (2 εταιρείες) ζητούν την ακύρωση της απόφασης που απέρριψε τις τεχνικές τους προσφορές και τη δεύτερη επιπλέον να της επιτραπεί να συνεχίσει στο επόμενο στάδιο. Ο πρώτος διαγωνιζόμενος θεωρεί πως η εικόνα του ως προς την εξαίρεση αναλωσίμων από την εγγύηση παρερμηνεύτηκε, ενώ ο δεύτερος υποστηρίζει ότι οι αποκλίσεις στις προδιαγραφές (π.χ. 565 λίτρα αντί 570) ήταν επουσιώδεις. Η προδικαστική προσφυγή εκδικάστηκε τελικά υπέρ τους λόγω ελλείμματος νόμιμης αιτιολόγησης της απόρριψης.

Προμήθεια ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων. (..)Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, η επίμαχη δαπάνη δεν αφορά σε προμήθεια βιβλίων ή επιστημονικών περιοδικών με την κλασική έννοια του εμπλουτισμού με το σώμα αυτών της συλλογής της Βιβλιοθήκης του φορέα, αλλά στην καταβολή ετήσιας συνδρομής ενός «λογισμικού δανεισμού», με σκοπό την πρόσβαση σε ηλεκτρονικό περιεχόμενο και τη χρήση αυτού από τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του Ιδρύματος, στο πλαίσιο των ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων τους.(..)Κατά συνέπεια, κατά παράβαση της αρχής της ειδικότητας των πιστώσεων η εντελλόμενη δαπάνη βαρύνει τις πιστώσεις ανοίκειου ΚΑΕ του Τακτικού Προϋπολογισμού του Ιδρύματος, και ειδικότερα του ΚΑΕ 1259.90 «Προμήθεια βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων και λοιπών εκδόσεων», καθόσον η ως άνω σύμβαση αφορά σε παροχή συνδρομητικών υπηρεσιών και όχι σε προμήθεια αγαθών, όπως τα αρμόδια όργανα του ... εσφαλμένα υπέλαβαν. Λαμβανομένης ωστόσο υπόψη της εννοιολογικής εγγύτητας της περιγραφικής διατύπωσης του τίτλου ως άνω ΚΑΕ και του αντικειμένου της επίμαχης σύμβασης καθώς και της ιδιαιτερότητας του δεύτερου (του αντικειμένου της επίμαχης σύμβασης), η φύση του οποίου αποτελούσε έως πρόσφατα ζήτημα εριζόμενο ακόμη και για αυτούς τους σχηματισμούς διενέργειας προσυμβατικού ελέγχου του Δικαστηρίου τούτου (βλ. Στ΄ Κλιμ. Πρ. 171/2009, 58/2010, και ήδη Ζ΄ Κλιμ. Πρ. 233/2010, 251/2013, 315/2016, 268/2017), το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Ιδρύματος ενήργησαν συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων εφαρμοστέων διατάξεων και για το λόγο αυτό το ελεγχόμενο ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Ανάδειξη αναδόχου σε έργο...Η προσφεύγουσα ισχυρίζεται ότι η συγκεκριμένη απαίτηση της Διακήρυξης καλύπτεται με την Υπεύθυνη Δήλωση που υπέβαλε για την επάρκεια του μηχανολογικού εξοπλισμού που αναγράφεται στο ΤΕΥΔ της. Η συμπλήρωση του ΤΕΥΔ όμως γίνεται για τη διευκόλυνση και επιτάχυνση του διαγωνισμού και εφόσον απαιτείται από την Διακήρυξη η προσκόμιση συγκεκριμένου τεχνικού δικαιολογητικού, όπως εν προκειμένω, αυτό δεν καλύπτεται μόνο από την υπεύθυνη δήλωση του ΤΕΥΔ. Η προσφεύγουσα προχώρησε μόνο στην συμπλήρωση της υπεύθυνης δήλωσης στο ΤΕΥΔ της και δεν προσκόμισε την απαιτούμενη με την Διακήρυξη υπεύθυνη δήλωση τρίτου ο οποίος παρέχει τον απαραίτητο εξοπλισμό για την ολοκλήρωση του έργου, ψηφιακά υπογεγραμμένη. Η αναφορά της προσφεύγουσας σε παρελθόντες διαγωνισμούς, όπου δεν ήταν απαραίτητη η προσκόμιση της εν λόγω υπεύθυνης δήλωσης, είναι αβάσιμη διότι κάθε διαγωνισμός διέπεται από την αρχή της αυτοτέλειας. Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 102 του Ν.4412/2016 4412/2016 ο αναθέτων φορέας μπορεί να ζητήσει διευκρινίσεις και συμπληρώσεις, μόνο για ασάφεια δικαιολογητικών και εγγράφων,  επουσιώδεις πλημμέλειες ή πρόδηλα σφάλματα που επιδέχονται διόρθωσης ή συμπλήρωσης και δεν επιτρέπεται να άγει σε μεταγενέστερη αντικατάσταση ή υποβολή νέων εγγράφων σε συμμόρφωση των όρων της Διακήρυξης, αλλά μόνο στην διευκρίνιση ή συμπλήρωση των αρχικώς υποβληθέντων εγγράφων. Εν προκειμένω η προσφεύγουσα δεν είχε υποβάλει τους Πίνακες Μηχανολογικού Εξοπλισμού με την ψηφιακή υπογραφή των εκμισθωτών, όπως απαιτούνταν από την διακήρυξη και τυχόν κλήση αυτής από την αναθέτουσα αρχή θα οδηγούσε σε απαράδεκτη αντικατάσταση ή υποβολή νέου εγγράφου. Κατόπιν των ανωτέρω εκτεθέντων και ο τέταρτος λόγος της προσφυγής είναι απαράδεκτος και πρέπει να απορριφθεί. 

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ (...) καταλογίστηκε η Γ.Γ.Ε-Γ.Γ.Ε. με το ποσό των 284.674,42 ευρώ, που έλαβε αχρεωστήτως, από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους, για τη χρηματοδότηση μέρους του υποέργου 4 «Δημιουργία Ηλεκτρονικών βιβλιοθηκών ΓΓΕ-ΓΓΕ, Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ), Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) και Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας – Θράκης (ΕΣΗΕΜΘ) και δημιουργία σύγχρονης πληροφοριακής υποδομής ΙΟΜ» (...)Ο λόγος αναιρέσεως περί εσφαλμένης ερμηνείας και πλημμελούς εφαρμογής των διεπουσών την ένδικη υπόθεση διατάξεων, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Τούτο διότι, όπως ορθώς κρίθηκε με την πληττόμενη απόφαση, δεδομένου ότι επιλέξιμες είναι μόνο οι δαπάνες που είναι συνδεδεμένες με Πράξεις εντασσόμενες στην χρηματοδοτούμενη παρέμβαση, σύμφωνες με τους ειδικότερους όρους επιλεξιμότητας, με βάση το οικείο Μέτρο (σκέψη 5), η ΕΣΗΕΑ και η ΕΣΗΕΜΘ, ως επαγγελματικές ενώσεις, δεν ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ως εκ τούτου, η εκτέλεση προμηθειών και η παροχή υπηρεσιών εκ μέρους της Γ.Γ.Ε.-Γ.Γ.Ε. για λογαριασμό τους, υπό την έννοια ότι φέρονται, με το ένδικο υποέργο, ως άμεσα ωφελούμενα πρόσωπα, δεν συμπεριλαμβανόταν στο φυσικό αντικείμενο της Πράξης («Σύγχρονες μέθοδοι ενημέρωσης του πολίτη και των επιχειρήσεων ΜΜΕ»), που αποσκοπούσε στην αναβάθμιση της πληροφοριακής υποδομής του Υπουργείου προκειμένου να βελτιωθούν σημαντικά οι προσφερόμενες προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις ΜΜΕ υπηρεσίες, ούτε ήταν σύμφωνη προς τους επιδιωκόμενους και εγκεκριμένους άξονες και στόχους του Μέτρου 2.2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Ειδικότερα, το Μέτρο 2.2 απευθυνόταν στο στελεχιακό δυναμικό της Δημόσιας Διοίκησης, που θα ήταν και το άμεσα ωφελούμενο, προκειμένου να δύναται αυτό ακολούθως να παράσχει ποιοτικές υπηρεσίες προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, ώστε έμμεσα ωφελούμενοι να είναι τελικώς φορείς δημόσιοι ή ιδιωτικοί ή φυσικά πρόσωπα, που θα αξιοποιούσαν καταλλήλως τα αποτελέσματα του συνολικού έργου. Περαιτέρω, ορθώς      το δικάσαν Τμήμα δέχθηκε ότι η απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης του θέματος, που ως διοικητικό μέτρο αποκαταστατικού χαρακτήρα, χωρίς να εξετάζεται η υπαιτιότητα του τελικού δικαιούχου, επιβάλλεται ως απλή συνέπεια της μη τήρησης των όρων για τη λήψη της συνδρομής, δεν παραβίασε τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη της Γ.Γ.Ε.-Γ.Γ.Ε.. Τούτο διότι η τελευταία όφειλε, πρωτίστως ως δημόσια αρχή, να γνωρίζει τους ειδικούς στόχους του Μέτρου 2.2 και ειδικότερα ότι αυτό αφορούσε στη Δημόσια Διοίκηση.(...)Τέλος, η σχετική αιτίαση περί παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας είναι σε κάθε περίπτωση απορριπτέα ως αβάσιμη, καθόσον δεν δύναται να τύχει εφαρμογής εν προκειμένω, διότι υφίσταται υποχρέωση και όχι διακριτική ευχέρεια της διοίκησης, προς ανάκτηση των μη επιλέξιμων δαπανών, η δε ανάκτηση των ποσών αυτών δεν συνιστά κύρωση, αλλά στοχεύει στην επιστροφή παρανόμως καταβληθέντων ποσών, λαμβανομένου ειδικότερα υπόψη και του γεγονότος ότι στην κρινόμενη υπόθεση η απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης περιορίστηκε μόνον στο ποσό των 284.674,42 ευρώ, αντίστοιχο προς τις καταχωρημένες στο ΟΠΣ επιλέξιμες δαπάνες του υποέργου 4, που αφορούσαν στις ως άνω δύο Ενώσεις. Για τους λόγους αυτούς Απορρίπτει την αίτηση αναιρέσεως.

Παρεμβάσεις Αστικής Αναζωογόνησης για την Οικονομική Ανασυγκρότηση τοπικών εμπορικών οδών (...)Mε αυτά τα πραγματικά περιστατικά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά ανωτέρω στη σκέψη 14, η κρίση του Κλιμακίου στην προσβαλλόμενη Πράξη ότι η μη υπέρβαση των ανώτατων επιτρεπτών ορίων ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων ήταν δυνατό να συναχθεί από την έκδοση ενημερότητας πτυχίου στο όνομα των αποκλεισθεισών εταιρειών είναι αβάσιμη, όπως βασίμως υποστηρίζουν ο προσφύγων Δήμος με την προσφυγή του και η ανάδοχος ..με την παρέμβασή της. Τούτο, πρώτον, διότι η ενημερότητα πτυχίου δεν επαρκεί, λόγω της ετήσιας διάρκειάς της, για τη βεβαίωση του ύψους του διαρκώς κυμαινόμενου κατά τη διάρκεια του έτους ύψους του ανεκτέλεστου υπολοίπου των υπό εκτέλεση συμβάσεων. Δεύτερον, διότι το προπαρατεθέν, διέπον τον διαγωνισμό εθνικό και ενωσιακό νομοθετικό πλαίσιο, δεν εμποδίζει τον αναθέτοντα φορέα να θεσπίσει, τόσο για τους καταταγέντες στο Μ.Ε.Ε.Π. σύμφωνα με τις εθνικές ρυθμίσεις, όσο και για τους εγκεκριμένους σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εργολήπτες, το κριτήριο της μη υπέρβασης ενός ορίου ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων που εκτελούν παραλλήλως, ώστε να αποφευχθεί η δέσμευσή τους πέραν των δυνατοτήτων τους και να διασφαλιστεί, η ακίνδυνη, από αυτή την άποψη, ανάληψη της εκτέλεσης του υπό δημοπράτηση έργου. Τρίτον, διότι η πρόβλεψη και διατύπωση του άρθρου 23 της διακήρυξης του κρινόμενου διαγωνισμού, περί υποχρεωτικής προαποδεικτικής συμπλήρωσης του ανεκτέλεστου υπολοίπου των ήδη εκτελούμενων συμβάσεων στο πεδίο «Λοιπές οικονομικές ή χρηματοοικονομικές απαιτήσεις» της Ενότητας Β «Οικονομική και Χρηματοοικονομική επάρκεια» του Μέρους ΙV του Ε.Ε.Ε.Σ., ήταν σαφής για τον επιμελή διαγωνιζόμενο, ουδεμία διευκρινιστική ερώτηση ετέθη ως προς την ορθή συμπλήρωση του πεδίου από τους υποψήφιους φορείς, αλλά και οι συμμετέχουσες στη διαγωνιστική διαδικασία, οι οποίες εκβλήθηκαν από αυτή λόγω της μη συμπλήρωσης του συνολικού ποσού του ανεκτέλεστου στο εν λόγω πεδίο, δεν αμφισβήτησαν την εκβολή τους με προδικαστική προσφυγή. Εφόσον δε, όπως προκύπτει από την προηγηθείσα ανάπτυξη, η παράλειψη αναγραφής του συγκεκριμένου ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων δεν είναι δυνατό να καλυφθεί δι’ αναφοράς ή παραπομπής στην ενημερότητα πτυχίου των αποκλεισθέντων οικονομικών φορέων, ούτε μπορούσε να αναπληρωθεί από τη γενική δήλωσή τους περί μη υπέρβασης του ανώτατου ορίου ανεκτελέστου υπολοίπου, είναι απορριπτέα και η συνακόλουθη κρίση του Κλιμακίου ότι η παράλειψη αυτή ήταν επιδεκτική αποσαφήνισης ή συμπλήρωσης στο προαποδεικτικό στάδιο του Ε.Ε.Ε.Σ δυνάμει του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, όπως ισχύει. Κατά συνέπεια είναι απορριπτέα η ως άνω υποστηριζόμενη άποψη ότι όφειλε η αναθέτουσα να την καλέσει να συμπληρώσει την ελλιπή της δήλωση κατ’ εφαρμογή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, το μεν διότι τούτο ερείδεται στην προαναφερθείσα πλάνη περί το περιεχόμενο του όρου 22.Γ της διακήρυξης, το δε διότι δεν υπέβαλε πλήρες και σύμφωνο με τη διακήρυξη Ε.Ε.Ε.Σ., το οποίο αποτελεί ουσιώδες δικαιολογητικό συμμετοχής.Κατ’ ακολουθία των προεκτεθέντων, η ένδικη προσφυγή του Δήμου Θεσσαλονίκης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση της αναδόχου ..πρέπει να γίνουν δεκτές, η προσβαλλόμενη με αυτή, 465/2023 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου πρέπει να ανακληθεί, απορριπτομένης συνακολούθως και της υπέρ της διατήρησης του κύρους της παρέμβασης της Ένωσης οικονομικών φορέων με την επωνυμία «..Α.Ε.- Α.Τ.Ε.» και των μελών αυτής.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Γ΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/377/2024

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το παρόν Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης των προτεινόμενων με το σχέδιο σύμβασης συμπληρωματικών μελετών δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν αποδεικνύεται, με επαρκή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, εκ μέρους των αρμοδίων διοικητικών οργάνων, η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση εκπόνησης αυτών. Ειδικότερα, στη συνοδεύουσα το συγκριτικό πίνακα προεκτεθείσα αιτιολογική έκθεση δε γίνεται αναφορά στις αποτυπώσεις της προϋπάρχουσας αναγνωριστικής μελέτης και στις συγκεκριμένες αποδοχές αυτής, που ανετράπησαν κατά την εκπόνηση των συμβατικών μελετών σε τέτοιο βαθμό ώστε να απαιτούνται συμπληρωματικές μελέτες, ούτε, περαιτέρω, αιτιολογείται ότι οι διαφοροποιήσεις που ανέκυψαν δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί από τους αναδόχους μελετητές κατά την σύνταξη της προσφοράς τους, δεδομένου ότι ήταν γνωστό πως η μελέτη, στην οποία βασίστηκε η προκήρυξη της διαδικασίας ανάθεσης της μελέτης, ήταν αναγνωριστική και όχι βεβαίως οριστική. Και ναι μεν ισχυρίζεται το Δημόσιο με την υπό κρίση αίτηση ότι κατά την εκπόνηση της μελέτης, που ανατέθηκε στους αναδόχους με την αρχική σύμβαση, οι μελέτες που εκπόνησαν οι ανάδοχοι (προωθημένη αναγνωριστική μελέτη, η προμελέτη οδοποιϊας και κόμβων, προκαταρκτική μελέτη τεχνικών έργων και προμελέτη οχετών), στηρίχθηκαν στα ενημερωμένα δορυφορικά υπόβαθρα κλίμακας 1:500 και στους νέους ορθοφωτοχάρτες, που εντοπίζουν λεπτομέρειες, τις οποίες η αναγνωριστική μελέτη, στην οποία βασίστηκε η προκήρυξη της ανάθεσης της αρχικής σύμβασης μελέτης, δεν μπορούσε να εντοπίσει γιατί είχε στηριχθεί στα τότε διαθέσιμα υπόβαθρα της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού κλίμακας 1:50.000, πλην όμως, όπως συνομολογείται με την υπό κρίση αίτηση, στην οποία επαναλαμβάνονται οι προβληθέντες με την ασκηθείσα ενώπιον του VI Τμήματος αίτηση ανακλήσεως ισχυρισμοί του δημοσίου, οι αποκλίσεις στην εκτίμηση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης εκπόνησης μελέτης όταν η σύμβαση έχει ανατεθεί κατόπιν αναγνωριστικής και μόνον μελέτης όχι μόνον δε συνιστούν απρόβλεπτο γεγονός, αλλά είναι αναμενόμενες, και για το λόγο αυτό περιλαμβάνεται στη διακήρυξη όρος (άρθρο 11.3 αυτής, που αποδίδει αντίστοιχο όρο των εγκεκριμένων με υπουργική απόφαση προτύπων τευχών δημοπράτησης), σύμφωνα με τον οποίο «ο ανάδοχος έλαβε υπόψη, κατά τη μελέτη του φακέλου του έργου, την πιθανότητα να μην αντιστοιχούν οι ποσότητες μονάδων φυσικού αντικειμένου που αναφέρονται στο τεύχος της προεκτιμώμενης αμοιβής, στις τελικές ποσότητες που θα απαιτηθούν για την εκπόνηση της μελέτης και διαμόρφωσε ανάλογα την οικονομική του προσφορά». Συναφώς, είναι απορριπτέα η ερμηνευτική εκδοχή, όπως αυτή υποστηρίζεται από το αιτούν Υπουργείο, περί χαρακτηρισμού ως απρόβλεπτης κάθε περίστασης που συνίσταται σε εύρημα, το οποίο εντοπίζεται κατά τη διαδικασία εκπόνησης της οριστικής μελέτης οδού και δεν περιείχετο στην αναγνωριστική μελέτη, αφενός μεν γιατί με τον ισχυρισμό τούτο το αιτούν προβάλλει δογματικά ως απρόβλεπτες περιστάσεις τις οφειλόμενες στην εξ ορισμού ανεπάρκεια των αναγνωριστικών μελετών και αφετέρου διότι η εν λόγω ερμηνεία συνεπάγεται καταστρατήγηση των κανόνων του κοινοτικού δικαίου, όπως τούτο ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη με το ν.3316/2005, δυνάμει του οποίου οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται, αφού έχουν προηγουμένως αναλύσει διεξοδικά όλες τις σχετικές περιστάσεις μετά από επικαιροποίηση των υπαρχόντων στοιχείων του φακέλου (βλ. σχετικά άρθρο 4 του ν.3316/2005), να συντάσσουν τους όρους της προκήρυξης του διαγωνισμού, με όσο το δυνατό ακριβή προσδιορισμό τόσο του αντικειμένου της μελέτης, όπως προκύπτει από το φάκελο του έργου, με κάθε δυνατή λεπτομέρεια (βλ. άρθρα 6 παρ. 2β και 7 παρ. 2β του ν. 3316/2005) όσο και της απαιτούμενης δαπάνης, στην οποία περιλαμβάνεται και η προεκτιμώμενη αμοιβή των μελετητών, που υπολογίζεται με βάση τις τιμές αμοιβών ανά κατηγορία έργου και μονάδα φυσικού αντικειμένου και τα ποσοτικά στοιχεία του προς ανάθεση έργου. Ως εκ τούτου, δεν είναι επιτρεπτή η τροποποίηση ουσιώδους όρου του διαγωνισμού (προεχόντως δε του προβλεφθέντος στην αρχική σύμβαση φυσικού-τεχνικού αντικειμένου), μετά τη σύναψη σύμβασης για την εκπόνηση μελέτης, στο μέτρο που μια τέτοια πρακτική θα συνεπαγόταν αναπόφευκτα παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων, εφόσον δεν εξασφαλίζονται η ενιαία εφαρμογή των όρων του διαγωνισμού και η αντικειμενικότητα της διαδικασίας, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση του VI Τμήματος.Πέραν δε τούτων η προβληθείσα ενώπιον του VI Τμήματος και επαναφερόμενη με την κρινόμενη αίτηση αναθεωρήσεως εκδοχή ότι όταν η δημοπράτηση μελέτης γίνεται επί τη βάσει αναγνωριστικής μελέτης είναι αναμενόμενο να υπάρξουν ουσιώδεις διαφοροποιήσεις και για το λόγο αυτό η συμφωνούμενη με τον ανάδοχο μελετητή αμοιβή είναι, κατά νόμο, προεκτιμώμενη, είναι απορριπτέα ως νόμω αβάσιμη, γιατί η συμφωνούμενη με τον ανάδοχο αμοιβή