Η Πράξη 153/2025 του ΣΤ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχων και των σχεδίων συμβάσεων για την προμήθεια «Εξειδικευμένου Επιστημονικού Εξοπλισμού για την παρακολούθηση μετεωρολογικών, πυρομετεωρολογικών, ακτινομετρικών και υδρολογικών παραμέτρων» από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Η συνολική συμβατική δαπάνη ανήλθε σε 4.530.201,00 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν υφίστανται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στη διεξαχθείσα διαγωνιστική διαδικασία. Κατά συνέπεια, αποφασίστηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των δεκαέξι (16) σχεδίων συμβάσεων, με την επισήμανση ότι η ρήτρα αναπροσαρμογής τιμής μπορεί να εφαρμοστεί μόνο εάν η διάρκεια των συμβάσεων υπερβεί τους δώδεκα (12) μήνες.

Η Πράξη 229/2025 του ΣΤ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχων και των σχεδίων συμβάσεων για την Προμήθεια Ηλεκτρολογικού Υλικού του Δήμου Πατρέων. Η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη της προμήθειας (Τμήματα 1-10 και 12) που ελέγχθηκε, ανήλθε σε 3.719.032,26 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου δικαιώματος προαίρεσης 50% και πλέον ΦΠΑ). Η διαδικασία κατακυρώθηκε σε τρεις οικονομικούς φορείς (για τα τμήματα 1-10 και 12), με συνολικό ποσό 1.629.239,55 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Σημειώνεται ότι για το τμήμα 13 εκκρεμεί προσφυγή ενώπιον της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν υφίστανται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στη διεξαχθείσα διαγωνιστική διαδικασία για τα τμήματα 1-10 και 12 και αποφάνθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των τριών σχεδίων συμβάσεων.

Με την προδικαστική προσφυγή η αιτούσα εταιρεία ζητά την ακύρωση της απόφασης του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών με την οποία ανακηρύχθηκε προσωρινή ανάδοχος η ανταγωνίστριά της για την σύναψη δημόσιας σύμβασης υπηρεσιών καθαρισμού χώρων και επιφανειών του Κρατικού Αερολιμένα Καρπάθου (ΚΑΚΠ) για το χρονικό διάστημα από 1/7/2018 έως 30/6/2020. Αντικείμενο της σύμβασης ήταν η παροχή υπηρεσιών καθαρισμού εσωτερικών και υπαίθριων χώρων του αερολιμένα, συμπεριλαμβανομένων αιθουσών, γραφείων, χώρων υγιεινής και υπαίθριων χώρων, με διαφοροποιημένο ωράριο λειτουργίας για θερινή και χειμερινή περίοδο, απασχόληση εξειδικευμένου προσωπικού πλήρους απασχόλησης και τήρηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας. :	Σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, η τροποποίηση των από 29.7.2022 αρχικών συμβάσεων, που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του συνολικού συμβατικού τιμήματος για την παροχή των υπηρεσιών καθαριότητας, οφείλεται στην αύξηση του νόμιμου κατώτατου ημερομισθίου, όπως αυτό διαμορφώθηκε με τις 107675/2021 (Β΄ 6263) και 38866/2022 (Β΄ 2030) υπουργικές αποφάσεις, η αύξηση δε αυτή έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια διενέργειας του οικείου διαγωνισμού και, ειδικότερα, μετά την καταληκτική προθεσμία υποβολής προσφορών (23.11.2020). Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ενόψει των, διά των ως άνω υπουργικών αποφάσεων, επελθουσών αυξήσεων, η αναθέτουσα αρχή προέβη νομίμως στην αντίστοιχη αναπροσαρμογή του συμβατικού τιμήματος των αρχικών συμβάσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 10α του άρθρου 53 του ν. 4412/2016 και της παραγράφου 3 του άρθρου 7 του ν. 4965/2022. Περαιτέρω, με τις συγκεκριμένες τροποποιήσεις δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση των αρχικών συμβάσεων, ούτε η δαπάνη των τροποποιήσεων υπερβαίνει το 50% της αξίας των αρχικών συμβάσεων (βλ. σκ. 2 και 3). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων τροποποίησης των από 29.7.2022 συμβάσεων. Σημειώνεται, τέλος, ότι οι ανάδοχοι οφείλουν να εφαρμόσουν τις προαναφερόμενες κανονιστικές ρυθμίσεις και να αναπροσαρμόσουν τις αμοιβές του προσωπικού που απασχολούν, στο πλαίσιο των εν λόγω συμβάσεων. 

Ειδικό επιστημονικό προσωπικό Δημοσίου, ν.π.δ.δ. κ.λπ. – Μετατροπή συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου σε αορίστου – Υπαγωγή ειδικού επιστημονικού προσωπικού του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. στις διατάξεις του π.δ. 164/2004.(..)Κατάσταση : Εκκρεμεί αποδοχή 
1. Η διάταξη του άρθρου 3 παρ.1 του π.δ. 410/1988 που επιτρέπει τη μετατροπή των συμβάσεων εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου του ειδικού επιστημονικού προσωπικού του Δημοσίου, ν.π.δ.δ. κ.λπ. σε αορίστου, δεν μπορεί να εφαρμοστεί, εφόσον οι συμβάσεις αυτές έχουν συναφθεί μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος του έτους 2001 (ομοφ.). 2. Το ειδικό επιστημονικό προσωπικό του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Κ.Δ.Δ.Α.) υπάγεται στις πάγιες διατάξεις του π.δ. 164/2004. Στη περίπτωση που συντρέχει νόμιμος, κατά το άρθρο 6 παρ.2 του εν λόγω π.δ/τος, λόγος επιμήκυνσης του χρόνου απασχόλησης του ως άνω προσωπικού του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. πέραν των εικοσιτεσσάρων μηνών, δεν ισχύει ο, από το άρθρο 5 παρ.4 του ίδιου π.δ/τος, τιθέμενος περιορισμός της μη υπέρβασης της σύναψης τριών διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου (πλειοψ.). Εκδόθηκε η υπ' αριθμ. 5/2016 Γνωμ. (Β΄ Τακτικής Ολομέλειας).

Περιοδική επιθεώρηση αεροσκάφους...ζητείται παραδεκτώς η αναθεώρηση της 25/2012 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου....Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην υπό στοιχ. II σκέψη, το Τμήμα άγεται, κατ’ αρχάς, στην κρίση ότι η αναθέτουσα αρχή όφειλε να προβεί στη δημοσίευση της μετάθεσης της ημερομηνίας του διαγωνισμού στο Συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων καθώς και στον ελληνικό τύπο, πλην όμως, εν όψει του απολύτως εξειδικευμένου αντικειμένου των εν λόγω υπηρεσιών, το οποίο οδήγησε στην ανάγκη πραγματοποίησης σύσκεψης ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων υποψήφιων αναδόχων επί πολλών υποβληθέντων από αυτούς ερωτημάτων αναφορικά με τις ιδιαίτερες τεχνικές απαιτήσεις του αντικειμένου του διαγωνισμού και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τελικώς ενημερώθηκαν για την ως άνω μετάθεση όλες οι εταιρείες που μετείχαν τα τελευταία χρόνια στους αντίστοιχους διαγωνισμούς, ανεξαρτήτως της διάρκειας ανάθεσης των υπηρεσιών σ’ αυτές, το Τμήμα κρίνει, περαιτέρω, ότι η ανωτέρω πλημμέλεια δεν επηρέασε ουσιωδώς τις αρχές του ανταγωνισμού, της πρόσβασης στις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων και της διαφάνειας, για την προστασία των οποίων έχει τεθεί από τις προπαρατεθείσες διατάξεις.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η υπό κρίση αίτηση αναθεώρησης της Διοίκησης Αεροπορικής Υποστήριξης, όπως και η υπέρ αυτής παρέμβαση της εταιρείας «....», πρέπει να γίνουν δεκτές, να αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη με αυτήν 25/2011 απόφαση του VI Τμήματος και να υπογραφεί το οικείο σχέδιο σύμβασης.

Συμβουλευτικές υπηρεσίες. καταβολή αμοιβής στην ανώνυμη εταιρεία ... για την «παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών με σκοπό την αποτύπωση κόστους - οφέλους αναβάθμισης δημοτικού δικτύου ηλεκτροφωτισμού και προσαρμογή για χρηματοδότηση από το πρόγραμμα ..(..) Με τα δεδομένα αυτά οι ως άνω υπηρεσίες απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία, διότι αφενός η εκπόνηση ανάλυσης κόστους οφέλους αποτελεί σύνθετη εργασία, η οποία περιλαμβάνει σύνθετους υπολογισμούς και ιδιαίτερες μεθόδους, που απαιτούν ειδικό υπόβαθρο γνώσεων και εξοικείωσης και αφετέρου το πρόγραμμα ... αποτελεί ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο, ιδιαίτερων απαιτήσεων, το οποίο δεν έχει εφαρμοστεί ξανά από τον Δήμο ... αλλά και άλλους φορείς στην Ελλάδα. Περαιτέρω, η προαναφερθείσα μελέτη κόστους - οφέλους, η προσαρμογή των συμπερασμάτων της στο φάκελο για χρηματοδότηση από το ανωτέρω πρόγραμμα και η εν γένει προετοιμασία του φακέλου αυτού, δεν αποτελούν μελέτη ή υποστηρικτικές αυτής υπηρεσίες υπαγόμενες στο ν. 3316/2005, διότι δεν συνδέονται με την εκτέλεση συγκεκριμένου δημόσιου τεχνικού έργου ή δεν είναι υπηρεσίες που υποστηρίζουν τη διεξαγωγή της ανάθεσης συμβάσεων μελετών ή έργων ή την επίβλεψη και τον έλεγχο της εκτέλεσης αυτών. (..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι νόμιμη και αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας και του υποδείγματος σχεδίου σύμβασης, για την τροποποίηση δεκαεπτά (17) συμβάσεων με αντικείμενο την «Παροχή υπηρεσιών παρασκευής – συσκευασίας και διανομής ζεστών γευμάτων σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κατά τη σχολική χρονιά 2018-2019», που έχουν συναφθεί μεταξύ του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφαλίσεως και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και των αναδειχθεισών αναδόχων εταιρειών.(....)Εξάλλου, η αύξηση της αξίας των προς υπογραφή συμβάσεων δεν θα υπερβαίνει το 50% του αρχικού συμβατικού τιμήματος, ενώ η διάρκειά τους δεν θα υπερβεί τη λήξη της τρέχουσας (2018-2019) σχολικής χρονιάς στις 14.6.2019 και, συνεπώς, τηρείται η σχετική προϋπόθεση του ως άνω άρθρου. Συνακόλουθα, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στο πλαίσιο της ελεγχόμενης διαδικασίας τροποποίησης. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας τροποποίησης με την υπογραφή των οικείων σχεδίων, πρέπει να δημοσιευθεί, σύμφωνα με το άρθρο 65 του ν.4412/2016, σχετική γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιέχουσα τις πληροφορίες που προβλέπονται στο Μέρος Ζ΄ του Παραρτήματος V του Προσαρτήματος Α΄ του ίδιου νόμου.Δεν κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων τροποποίησης συμβάσεων μεταξύ του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφαλίσεως και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και των αναδόχων εταιρειών για την «Παροχή υπηρεσιών παρασκευής – συσκευασίας και διανομής ζεστών γευμάτων σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κατά τη σχολική χρονιά 2018-2019»...με τις επισημάνσεις που αναφέρονται στο σκεπτικό (σκ. 6) της παρούσας.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/349/2018 ΚΑΙ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/414/2018.

Απασχόληση με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη, με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη, δεν είναι νόμιμη. Τούτο, διότι οι τελευταίες από 30.9.2016 συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, οι οποίες συνιστούν την αιτία της εντελλόμενης δαπάνης, διάρκειας, από 1.10.2016 έως 30.9.2017, έχουν συναφθεί σε συνέχεια διαδοχικών συμβάσεων, συνιστούν δε και αυτές διαδοχικές συμβάσεις, κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 5 παρ. 1 του π.δ/τος 164/2004, καθόσον έχουν συναφθεί σε αδιάλειπτη αλληλουχία. Επομένως, σε κάθε περίπτωση, το συνολικό χρονικό διάστημα απασχόλησης των ως άνω εργαζομένων με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στους ίδιους φορείς και με τις ίδιες ειδικότητες, έχει υπερβεί την εικοσιτετράμηνη κατά απώτατο χρονικό όριο επιτρεπόμενη συνολική διάρκεια απασχόλησής τους, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 6 παρ. 1 του ίδιου ως άνω π.δ/τος, οι περιορισμοί του οποίου ισχύουν, ως επιβαλλόμενοι από τις διατάξεις του άρθρου 103 παράγραφος 8 του Συντάγματος. Ως εκ τούτου, οι από 30.9.2016 συμβάσεις δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα

Εκτέλεση έργου:..ζητείται η αναθεώρηση της 295/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου ..Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, κατά παραδοχή των σχετικών λόγων αναθεώρησης, ότι στην προκειμένη περίπτωση υφίσταται απουσία ανταγωνισμού για τεχνικούς λόγους. Οι λόγοι δε αυτοί δεν έχουν ανακύψει από τεχνητό περιορισμό εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής των παραμέτρων της υπό κρίση σύμβασης, με αποτέλεσμα να δικαιολογείται η απευθείας ανάθεσή της. Όπως με ακρίβεια προκύπτει από τα έγγραφα της σύμβασης, οι οικονομικοτεχνικές και πραγματικές συνθήκες που διέπουν τη συγκεκριμένη εργολαβία είναι οι εξής: α) η διαμόρφωση της πλατείας ... προβλεπόταν στην αρχική σύμβαση παραχώρησης για την κατασκευή του υπογείως της πλατείας σταθμού αυτοκινήτων, β) έξι (6) χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης, ο Δήμος αποδέχθηκε δωρεά με αντικείμενο νέα αρχιτεκτονική μελέτη για τη διαμόρφωση της πλατείας, που περιλαμβάνει την εκπόνηση εργασιών μεγαλύτερης εμβέλειας σε σχέση με τις αρχικώς προβλεφθείσες και οι οποίες (εργασίες) συνιστούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, γ) οι επίμαχες εργασίες, στο μέτρο που αφορούν στη διαμόρφωση του υπέργειου χώρου του σταθμού αυτοκινήτων, βρίσκονται από τεχνικής άποψης σε αλληλεξάρτηση με τις εκτελούμενες από τον ήδη εγκατεστημένο εργολάβο εργασίες της σύμβασης παραχώρησης. Τούτο διότι συνενώνονται ή επικάθονται σε αυτές, η δε εκτέλεσή τους θα επηρεάσει τη λειτουργικότητα του υπόγειου σταθμού (π.χ. από πλευράς προσβασιμότητας του χώρου ή στατικότητας της κατασκευής), με αποτέλεσμα να είναι απολύτως αναγκαίο να πληρούν κοινές τεχνικές απαιτήσεις με εκείνες της σύμβασης παραχώρησης, να ελέγχονται και να παραλαμβάνονται ταυτόχρονα, προς αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων και αστοχιών. Οι ανωτέρω συνθήκες καταδεικνύουν ότι δεν συντρέχει περίπτωση τεχνητού περιορισμού των παραμέτρων της αρχικής σύμβασης παραχώρησης, καθόσον: α) η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών δεν συνδέεται με υποκειμενική συμπεριφορά του Δήμου ... από την οποία να προκύπτει πρόθεση καταστρατήγησης των διατάξεων περί απευθείας ανάθεσης, δεδομένου ότι με τη νέα μελέτη, η οποία άλλωστε παραδόθηκε στο Δήμο  κατόπιν παρέλευσης μακρού χρονικού διαστήματος από την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης, σκοπείται η εκπόνηση ενός εξειδικευμένου σχεδίου αναβάθμισης της πλατείας που θα ικανοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό τις ανάγκες των δημοτών και β) οι εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης για τη διαμόρφωση του υπέργειου χώρου του σταθμού αυτοκινήτων αναγκαστικώς συνδέονται, από τεχνικής, χρονικής και πραγματικής άποψης, με τις ήδη εκτελούμενες για τη κατασκευή του υπόγειου σταθμού. Συνεπώς, ο ήδη εγκατεστημένος ανάδοχος της σύμβασης παραχώρησης είναι, αντικειμενικώς, ο μοναδικός οικονομικός φορέας που δύναται να τις εκτελέσει, χωρίς να τεθεί υπό διακινδύνευση η λειτουργικότητα και η αποτελεσματική εκτέλεση αμφότερων των εργολαβιών.  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το VI Τμήμα, το οποίο με την προσβαλλόμενη απόφασή του δέχθηκε τα αντίθετα, έσφαλε περί την εφαρμογή των διεπουσών την επίδικη υπόθεση διατάξεων. Πρέπει, συνεπώς, να γίνει δεκτή η ένδικη αίτηση αναθεώρησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, να αναθεωρηθεί η 295/2019 απόφαση του VI Τμήματος και ακολούθως, κατ’ αποδοχή της από 28.1.2019 αίτησης, να ανακληθεί η 2/2019 Πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο ... και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης μεταξύ του αιτούντος Δήμου και της πρώτης παρεμβαίνουσας εταιρείας.