Μη νόμιμη εν μέρει η διαδικασία διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού για την ανάδειξη προμηθευτών υγρών καυσίμων από Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, κατά το μέρος που κατακυρώθηκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού σε μοναδικούς εξ αρχής υποψηφίους προμηθευτές, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 21 περ. η του π.δ.118/2007, δεν προσκομίστηκαν συγκριτικά στοιχεία τιμών είτε προηγούμενων διαγωνισμών είτε της αγοράς που να επιβεβαιώ-νονται με παραστατικά, ώστε να ληφθούν υπόψη, όπως απαιτεί ο νόμος, από την Επιτροπή του Διαγωνισμού για να έχει τη δυνατότητα να κατακυρώσει στον μοναδικό υποψήφιο και ο διαγω-νισμός ως προς αυτούς έπρεπε υποχρεωτικά να ματαιωθεί και να επαναληφθεί. Με την 1285/2010 απόφασή του το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου ανακάλεσε την ως άνω Πράξη και έκρινε ότι νόμιμα αποφασίσθηκε η ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας και η ανάθεση των επίμαχων προμηθειών παρά το γεγονός ότι κατατέθηκε μία και μόνο προσφορά, καθόσον υπήρχαν συγκριτικά στοιχεία προηγούμενων διαγωνισμών, τα οποία και προσκομίστη-καν ενώπιόν του. Τα στοιχεία αυτά αρκεί να ενυπάρχουν στα λοιπά στοιχεία της διαγωνιστικής διαδικασίας χωρίς να απαιτείται να παρατίθενται αυτά στη σχετική εισήγηση του αρμοδίου για την κρίση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού οργάνου, στην περίπτωση που αυτό κρίνει ότι η διαδικασία του διαγωνισμού πρέπει να συνεχιστεί παρά τον ένα και μοναδικό προσφέροντα.

Απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Κλιμακίου του Έλεγκτικού Συνεδρίου, αυτοτελώς σχέδιο σύμβασης, που συνήφθη κατ' ενάσκηση δικαιώματος προαίρεσης καθόσον θα έπρεπε να είχε ελεγχθεί στο πλαίσιο αρχικής σύμβασης, στην οποία είχε προβλεφθεί η δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής για την άσκηση του σχετικού δικαιώματος προαίρεσης. Και τούτο διότι σε περίπτωση σύναψης σύμβασης στην οποία επιφυλάσσεται δικαίωμα προαίρεσης υπέρ της αναθέτουσας αρχής, στον έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου υπόκειται, κατ' άρθρο 19 παρ.7 του π.δ/τος 774/1980, η σύμβαση στο σύνολό της, συμπερι¬λαμβανομένου και του δικαιώματος προαίρεσης. Σε περίπτωση που η αναθέτουσα αρχή, μη συνυπολογίζοντας την οικονομική αξία του δικαιώματος προαίρεσης, δεν υποβάλλει το αρχικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας, απαραδέκτως υποβάλλει αυτοτελώς στη συνέχεια και δη μετά την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης το σχετικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας.

Δεν είναι δυνατόν να διενεργηθεί από το Κλιμάκιο ο αιτούμενος έλεγχος νομιμότητας σε υποβαλλόμενο σχέδιο διακήρυξης, καθόσον τα υποβληθέντα έγγραφα δεν στοιχειοθετούν επιμέρους φάση της διαδικασίας του διαγωνισμού που ελέγχεται προληπτικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο (απουσία έγκρισης διακήρυξης, μη ολοκληρωμένη τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας) αλλά αποτελούν εσωτερικές προπαρασκευαστικές πράξεις της αναθέτουσας αρχής, στο στάδιο της κατάρτισης του διαγωνισμού, που προηγούνται της έναρξης της διαδικασίας δημοπράτησης της παροχής υπηρεσιών, για τις οποίες το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν έχει σχετική γνωμοδοτική αρμοδιότητα. Οι δημόσιοι φορείς δεν δύνανται να ζητούν την άσκηση ελέγχου νομιμότητας για κάθε φάση της όλης διαδικασίας χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς, ακόμα και πριν από την ενεργοποίηση του διαγωνισμού, διότι αυτό θα είχε ως συνέπεια να μεταβληθεί το Κλιμάκιο, χωρίς να υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο νόμο, σε γνωμοδοτικό όργανο της Διοίκησης, καλούμενο να εκφέρει γνώμη επί οποιουδήποτε νομικού ζητήματος που ανέκυπτε στο πλαίσιο της διαδικασίας του διαγωνισμού. Το χρονικό σημείο έναρξης της διαδικασίας δημοπράτησης μίας δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών (που αποτελεί και το χρονικό σημείο έναρξης της πρώτης επιμέρους φάσης της διαδικασίας) ταυτίζεται με το χρονικό σημείο ολοκλήρωσης των διατυπώσεων πλήρους δημοσιότητας που απαιτούνται για τις υπηρεσίες αυτές, προ του οποίου δεν νοείται εν εξελίξει ενεργή διαδικασία δημοπράτησης.(...) Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο του ελέγχου αυτού το Κλιμάκιο δεν υποκαθιστά τα αρμόδια διοικητικά όργανα στην ουσιαστική εκτίμηση των πραγμάτων, ούτε ελέγχει την ορθότητα των τεχνικών κρίσεων της Διοίκησης ή τις κρίσεις σκοπιμότητας, αρκούμενο στον έλεγχο της αιτιολογίας των σχετικών διοικητικών πράξεων, καθώς και στον έλεγχο της υπέρβασης ή μη από τα διοικητικά όργανα των άκρων ορίων της διακριτικής τους ευχέρειας. Περαιτέρω, στις διατάξεις του ως άνω άρθρου, στο οποίο ρυθμίζεται η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον έλεγχο συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας με αντισυμβαλλόμενο το Δημόσιο ή νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με αυτό, προβλέπεται ρητά και η δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να προκαλεί τον έλεγχο νομιμότητας επιμέρους φάσεων της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, έτσι ώστε να εντοπίζεται το συντομότερο δυνατό κάθε νομική πλημμέλεια που θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια την ακυρότητα του διαγωνισμού (βλ. πράξη VI Τμ. Ελ. Συν. 53/2005). Στην περίπτωση δε που πρόκειται για επιμέρους φάσεις της διαδικασίας του διαγωνισμού, ήτοι κάθε διακριτού τμήματος της δημοπρασίας, που αρχίζει, το πρώτον, με την ενεργοποίηση του διαγωνισμού (μέσω της έγκρισης της σχετικής διακήρυξης από τα αρμόδια όργανα του φορέα και την τήρηση των απαιτουμένων διατυπώσεων δημοσιότητας) και ολοκληρώνεται με την έκδοση ορισμένης διοικητικής πράξης, προβλεπόμενης για το στάδιο αυτό, βάσει των κειμένων διατάξεων, ακολουθείται δε από το επόμενο στάδιο – φάση και ούτω καθ’ εξής, μέχρι την κατακύρωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού και την υπογραφή της οικείας σύμβασης, τότε για τη διενέργεια του σχετικού ελέγχου νομιμότητας, απαιτούνται όλα τα έγγραφα και λοιπά στοιχεία που απαρτίζουν και αφορούν την εν λόγω ελεγχόμενη επιμέρους φάση, πριν από την υποβολή των οποίων δεν μπορεί να ζητηθεί ούτε να ασκηθεί η ελεγκτική αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. πράξη Ε΄ Κλιμ. Ελ. Συν. 415/2003). Εξάλλου, η υιοθέτηση, ως προς τις ανωτέρω διατάξεις, της ερμηνευτικής εκδοχής ότι οι δημόσιοι φορείς δύνανται να ζητούν την άσκηση ελέγχου νομιμότητας για κάθε φάση της όλης διαδικασίας χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς, ακόμη και πριν από την ενεργοποίηση του διαγωνισμού, προκειμένου να αποφαίνεται το οικείο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί ανακύψαντος νομικού ζητήματος, θα είχε ως συνέπεια να μεταβληθεί το Κλιμάκιο, χωρίς να υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο νόμο, σε γνωμοδοτικό όργανο της Διοίκησης, καλούμενο να εκφέρει γνώμη επί οποιουδήποτε νομικού ζητήματος ανέκυπτε στο πλαίσιο της διαδικασίας του διαγωνισμού (βλ. πράξεις ΣΤ΄ Κλιμ. Ελ. Συν. 109/2005 και 22/2006 ).

Το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου του υποβαλλόμενου σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης, με την οποία τροποποιούνται βασικοί όροι αρχικής σύμβασης, δοθέντος ότι δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενης αυτοτέλειας σύμβασης, αφού ο έλεγχός της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία αν και συναφθείσα μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999, δεν υπήχθη στον έλεγχο αυτό, με συνέπεια να μην μπορεί ούτε τώρα να υπαχθεί στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ούτε η ίδια ούτε και η τροποποιητική αυτής.

Νόμιμη η διαδικασία διενέργειας προμήθειας κινητού εξοπλισμού Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων και υλοποίηση της άνω προμήθειας με χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) καθόσον δεν αποκλείεται η κατακύρωση των αποτελεσμάτων ανοικτού διαγωνισμού με κριτήριο κατακύρωσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, για τον οποίο τηρήθηκαν οι απαιτούμενοι κανόνες δημοσιότητας, στον εξαρχής μοναδικό υποψήφιο, αφού, αφενός δεν τίθεται από το νόμο ως προϋπόθεση συνέχισης της διαδικασίας ή ανάθεσης της προμήθειας η ύπαρξη περισσοτέρων διαγωνιζομένων και αφετέρου τα αρμόδια όργανα των Ο.Τ.Α.(ή των Συν-δέσμων αυτών) έχουν τη δυνατότητα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 21 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., σε περίπτωση που κρίνουν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού ασύμφορο, να ματαιώσουν το δια-γωνισμό και να τον επαναλάβουν με τροποποίηση ή μη των όρων του.

Μη νόμιμη η ελεγχόμενη διαδικασία ανάδειξης προμηθευτών υλικών για νοσοκομείο καθόσον: α) μη νομίμως και κατά παράβαση του άρθρου 4 παρ.1 του ν.2955/2001, η Έπιτροπή Διαγωνισμού συγκροτήθηκε από τέσσερις(4) υπαλλήλους του νοσοκομείου και έναν (1) εκπρόσωπο του οικείου επιμελητηρίου, ενώ θα έπρεπε να αποτελείται αποκλειστικά από πέντε (5) υπαλλή¬λους του νοσοκομείου ή της Υγειονομικής Περιφέρειας. Η μη νόμιμη συγκρότηση αυτής έχει ως συνέπεια να πάσχουν ακυρότητας όλες οι πράξεις της και να καθίσταται νομικά πλημμελής όλη η διαδικασία του διαγωνισμού και β) μη νομίμως, υπό προμήθεια είδη, κατακυρώθηκαν στις μειοδότριες εταιρείες σε τιμές που υπερέβαιναν σε ποσοστό άνω του 10% τις επιμέρους προϋ¬πολογισθείσες συνολικές δαπάνες που καθόριζε η διακήρυξη για τα είδη αυτά, ενώ σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 4 παρ.3 εδ.β' του ν.2955/2001, έπρεπε ο διαγωνισμός για τα είδη αυτά υποχρεωτικά να ματαιωθεί.Με την 2009/2010 Απόφαση του VI Τμήματος του Έλεγκτικού Συνεδρίου ανακλήθηκε εν μέρει η προμνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου αναγνωρίζοντας συγγνωστή πλάνη στα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής για τη μη νόμιμη συγκρότηση της Επιτροπής Διαγωνισμού ενώ ενέμεινε στη μη νομιμότητα της διαδικασίας του διαγωνισμού για τα υπό προμήθεια είδη, των οποίων η κατακυρωθείσα τιμή υπερέβαινε σε ποσοστό άνω του 10% την προϋπολογισθείσα δαπάνη αυτών.

Κρίσιμο μέγεθος για την υπαγωγή στον ειδικό προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι αυστηρά και μόνο η προϋπολογισθείσα δαπάνη, όπως αυτή αναγράφεται στην οικεία διακήρυξη του διαγωνισμού, από το ύψος της οποίας άλλωστε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η συμμετοχή στο διαγωνισμό και η, δια της αναπτύξεως ανταγωνισμού, επίτευξη καλύτερου αποτελέσματος για το φορέα. Επομένως, προμήθειες, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων, χωρίς Φ.Π.Α., είναι κατώτερη του 1.000.000 ευρώ, (με την επιφύλαξη του άρθρου 25 του ν.3614/2007 ειδικά για τις συγχρηματοδοτούμενες συμβάσεις) απαραδέκτως υποβάλλονται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, το δε Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου υποχρεούται να απέχει του ελέγχου αυτών. Επιπρόσθετα απαραδέκτως υποβάλλονται για έλεγχο σχέδια συμβάσεων προμήθειας δοθέντος ότι είχαν υπογραφεί πριν την υποβολή τους για έλεγχο ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ήδη εκτελούνται.

Μη νόμιμη η διαδικασία διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού με κριτήριο κατακύρωσης τη χα-μηλότερη τιμή για την προμήθεια υλικών από νοσοκομείο καθόσον μη νομίμως και κατά παράβαση του άρθρου 2 του ν.2286/1995, η διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού, που αφορά στην ενταχθείσα στο Έ.Π.Π.2007-Πιστώσεις 2008 προμήθεια, δημοσιεύθηκε μετά τη λήξη της ισχύος του προγράμματος αυτού, ενώ η δημοσίευση θα έπρεπε να λάβει χώρα το αργότερο μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2008, με δυνατότητα ολοκλήρωσης των διαγωνισμών σε μεταγενέστερο χρονικό δι-άστημα. Λόγω δε της εκπρόθεσμης δημοσίευσης της διακήρυξης και του μη επαναπρογραμματισμού της προμήθειας για το επόμενο ΈΠΠ, μη νομίμως διενεργήθηκε ο οικείος διαγωνισμός. Με την 1625/2010 Απόφασή του, το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ανακάλεσε την ως άνω Πράξη του Κλιμακίου λόγω συγγνωστής πλάνης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Ανάθεση-Διαδικασία διαγωνισμού-κατάτμηση:Νόμιμη η καταβολή ποσού από Νοσοκομείο σε ιδιωτική εταιρεία για εξωσυμβατικές προμήθειες γραφική ύλης, καθόσον: α) η συνολική αξία των υλικών υπολειπόταν του ποσού μέχρι του οποίου ο φορέας μπορεί να προσφύγει στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης (20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.), β) δεν διενεργήθηκε αιτιολογημένη συσχέτιση των επίμαχων προμηθειών με προηγούμενες προμήθειες ομοειδών αγαθών, ώστε να τίθεται ζήτημα κατάτμησης με σκοπό την αποφυγή διενέργειας τακτικού ή πρόχειρου, κατά περίπτωση, διαγωνισμού, διότι στην πράξη επιστροφής, γίνεται αορίστως επίκληση ενός πρόχειρου διαγωνισμού προμήθειας γραφικής ύλης και ειδών γραφείου, διενεργηθέντος στις 22.11.2013, χωρίς να διευκρινίζεται ποιού έτους τις ανάγκες προοριζόταν να καλύψει ο διαγωνισμός αυτός και χωρίς, πάντως, η προϋπολογισθείσα δαπάνη αυτού (10.000 ευρώ με Φ.Π.Α.), συναθροιζόμενη με την ήδη ελεγχόμενη δαπάνη, να υπερβαίνει το όριο των 20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α και γ) το γεγονός ότι εν προκειμένω δεν τηρήθηκε ο έγγραφος τύπος σύμβασης δεν συνιστά παραβίαση της διάταξης του άρθρου 41 του ν.δ. 496/1974 (ΦΕΚ Β' 1033/1974), αφού το ποσό εκάστης προμήθειας υπολείπεται του χρηματικού ορίου των 2.500 ευρώ που τίθεται με την παραπάνω διάταξη.

Μη νόμιμη η διαδικασία διενέργειας προμήθειας με κριτήριο κατακύρωσης τη συμφερότερη προσφορά, καθόσον: α) η διακήρυξη του διαγωνισμού ήταν πλημμελής, διότι, ανεπίτρεπτα, μεταξύ των στοιχείων τεχνικής αξιολόγησης των προσφορών περιλαμβάνεται και στοιχείο ποιοτικής επιλογής των υποψηφίων και συγκεκριμένα το στοιχείο «Αξιοπιστία αντιπροσώπου Ελλά¬δος, προηγούμενη εμπειρία στη διάθεση παρομοίων αντιδραστηρίων και μηχανημάτων σε άλλα νοσοκομεία», β) η σύνθεση της πενταμελούς Επιτροπής Διαγωνισμού σε όλες τις συνεδριάσεις της δεν ήταν νόμιμη, διότι, κατά παράβαση του άρθρου 14 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν.2690/1999), απουσίαζαν τακτικά μέλη της Επιτροπής Διαγωνισμού καθώς και τα αναπληρω-ματικά τους, χωρίς να προκύπτει ότι αυτά προσκλήθηκαν ή ότι δεν απαιτείται πρόσκλησή τους, και γ)λανθασμένα αναφέρεται στα υποβαλλόμενα για έλεγχο νομιμότητας σχέδια συμβάσεων σε σχέση με την οικονομική προσφορά αναδειχθείσας ως αναδόχου εταιρείας, ο κωδικός αριθμός για ορισμένα υπό προμήθεια είδη. Με την 2011/2010 Απόφασή του το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου, ανακάλεσε την ως άνω Πράξη και έκρινε α) ως προς την α' πλημμέλεια ότι εσφαλμένα το Κλιμάκιο υπέλαβε ότι τα κριτήρια «Αξιοπιστία αντιπροσώπου Ελλάδος, προηγούμενη εμπειρία στη διάθεση παρομοίων αντιδραστηρίων και μηχανημάτων σε άλλα νοσοκομεία» αποτελούν κριτήρια ανάθεσης, καθό¬σον αυτά ορθά συμπεριλήφθηκαν μεταξύ των κριτηρίων τεχνικής αξιολόγησης, δηλαδή ελήφθη¬σαν υπόψη ως κριτήρια καταλληλότητας των υποψηφίων προμηθευτών (εξακρίβωσης της ικα- νότητάς τους να εκτελέσουν τη σύμβαση) και συνακόλουθα ορθά τα στοιχεία αυτά βαθμολογή¬θηκαν ειδικά και αξιολογήθηκαν, χωρίς να καθίσταται πλημμελής η διακήρυξη του διαγωνισμού, β) ως προς τη β' πλημμέλεια ότι από έγγραφα που υποβλήθηκαν ενώπιον του, διαπίστωσε ότι νομίμως συνεδρίασε η Επιτροπή Διαγωνισμού αφού αποδεικνύεται πρόσκληση όλων των μελών τακτικών και αναπληρωματικών, ενώ για τη συμμετοχή ενός αναπληρωματικού μέλους της Επιτροπής σε αντικατάσταση τακτικού μέλους που είχε απωλέσει την ιδιότητά του λόγω λύσης της υπηρεσιακής του σχέσης, αναγνώρισε συγγνωστή πλάνη στα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής. Και τούτο διότι, όταν, μετά τη λύση της υπηρεσιακής σχέσης τακτικού μέλους της Επιτροπής, αυτό χάνει την ιδιότητα βάσει της οποίας ορίστηκε μέλος της Επιτροπής, η Επιτροπή (συλλογικό όργανο) παύει μετά την παρέλευση τριμήνου να έχει νόμιμη συγκρότηση. Επιπλέον τα αναπληρωματικά μέλη καλούνται προς αναπλήρωση των απόντων ή προσκαίρως κωλυομένων τακτικών μελών του συλλογικού οργάνου, όχι δε και των ελλειπόντων τακτικών μελών του, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 13 παρ.5 του ν.2690/1999 και γ) ως προς την γ' πλημμέλεια ότι, λόγω διόρθωσης των υποβαλλόμενων σχεδίων συμβάσεων, έπαυσαν οι διαπιστωθείσες με την άνω Πράξη πλημμέλειες.