Eπιτακτικά επείγουσα ανάγκη, που προκύπτει από γεγονότα απρόβλεπτα για τις ενδιαφερόμενες αναθέτουσες αρχές, δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν οι προθεσμίες που προβλέπονται για τις ανοικτές, κλειστές ή με διαπραγμάτευση διαδικασίες, αλλά μόνο στο βαθμό που αυτό είναι απολύτως αναγκαίο. Ως απρόβλεπτα δε γεγονότα νοούνται αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, που αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, και να ληφθούν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των αναγκών της αναθέτουσας αρχής.

Επομένως, η ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων με διαπραγμάτευση αποτελεί εξαιρετική διαδικασία, η προσφυγή στην οποία επιτρέπεται μόνον στις περιοριστικώς αναφερόμενες στην Οδηγία περιπτώσεις. Τέτοια περίπτωση, μεταξύ άλλων, συντρέχει και όταν, λόγω επείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις, δεν είναι δυνατή η τήρηση των νόμιμων προθεσμιών για τη διενέργεια τακτικού διαγωνισμού, ως απρόβλεπτες δε περιστάσεις νοούνται εκείνα τα αιφνίδια πραγματικά γεγονότα, τα οποία, ακριβώς επειδή δεν θα μπορούσαν να είναι γνωστά στην Αναθέτουσα Αρχή, ούτε ανάγονται στη σφαίρα της ευθύνης της, καθιστούσαν ανέφικτο τον έγκαιρο προγραμματισμό των αναγκαίων για την αντιμετώπισή τους υπηρεσιών. Η περίπτωση, μάλιστα, αυτή, κατά την οποία η διαδικασία της διαπραγμάτευσης διαμορφώνεται ελευθέρως από την Αναθέτουσα Αρχή, σαφώς διακρίνεται εκείνης που, κατόπιν διαγωνισμού στον οποίον δεν υποβλήθηκαν κανονικές προσφορές, στη διαπραγμάτευση καλούνται όλοι οι υποψήφιοι που συμμετείχαν στο διαγωνισμό και πληρούσαν τις τυπικές, για την παραδεκτή υποβολή προσφοράς, προϋποθέσεις (βλ. πράξη IV Τμήματος 18/2009, ΣτΕ Επ. Αν. 1059/2008).

H προμήθεια ειδών από το Δημόσιο διενεργείται, κατά κανόνα, με τη διαδικασία του διαγωνισμού, καθόσον κατ’ αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η ευρύτερη δημοσιότητα και επιτυγχάνεται η επιλογή της συμφερότερης προσφοράς. Ακολούθως, η προμήθεια ειδών με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης) αποτελεί εξαιρετική διαδικασία, η προσφυγή στην οποία επιτρέπεται μόνο στις περιοριστικώς αναφερόμενες στο Νόμο περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων και η περίπτωση κατά την οποία η συνολική δαπάνη για την προμήθεια όμοιων ή ομοειδών ειδών δεν υπερβαίνει, σε ετήσια βάση, το ποσό των 15.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. Στην περίπτωση όμως αυτή, προς αποφυγή καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, απαγορεύεται ο επιμερισμός της συνολικής ποσότητας των όμοιων ή ομοειδών προς προμήθεια ειδών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και η, εν συνεχεία, χωριστή απευθείας ανάθεση των οικείων τμηματικών προμηθειών (βλ. ΕλΣ ΙV Τμ. πράξεις 176, 177/2009, 126, 102, 22/2008, 160, 137/2007). Προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης) επιτρέπεται, επίσης, όταν, λόγω επείγουσας ανάγκης, οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις, καθίσταται αδύνατη η τήρηση των προθεσμιών διενέργειας τακτικού ή πρόχειρου, όταν το ποσό της προϋπολογιζόμενης δαπάνης των οικείων προμηθειών δεν υπερβαίνει το ποσό των 45.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., διαγωνισμού. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά τρεις προϋποθέσεις: α) ύπαρξη απρόβλεπτου γεγονότος, β) δημιουργία επείγουσας ανάγκης, η οποία δεν συμβιβάζεται με τις προθεσμίες που προβλέπονται στη διαδικασία του δημόσιου διαγωνισμού και γ) ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ του απρόβλεπτου γεγονότος και της επείγουσας ανάγκης. Ως απρόβλεπτα γεγονότα, νοούνται τα αιφνίδια ή εξαιρετικά πραγματικά γεγονότα, που δεν ήταν γνωστά στην οικεία υπηρεσία ή δεν μπορούσαν να προβλεφθούν και να συνυπολογισθούν, καθώς δεν ανάγονται στη σφαίρα επιρροής της, και καθιστούν ανέφικτο τον έγκαιρο προγραμματισμό της ανάθεσης των αναγκαίων για την αντιμετώπισή τους προμηθειών (βλ. Ελ.Σ. ΙV Τμ. πράξεις 176, 177, 24/2009, 230/2008, 145/2007). Τέλος, ανάθεση με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης) χωρεί και στην περίπτωση που για λόγους τεχνικούς ή σχετιζόμενους με την προστασία δικαιωμάτων αποκλειστικότητας, τα προς προμήθεια είδη δύνανται να κατασκευαστούν ή να παραδοθούν μόνο από ορισμένο προμηθευτή. Στην περίπτωση αυτή, δεν αρκεί να αποδεικνύεται ότι τα οικεία είδη είναι μοναδικά από τεχνική άποψη ή ότι προστατεύονται από δικαιώματα αποκλειστικότητας, αλλά και ότι η παρασκευή ή η παράδοσή τους είναι δυνατή μόνο από τον οικείο προμηθευτή (πρβλ. ΔΕΚ απόφαση της 3.5.1994 στην υπόθεση C-328/1992, I-1569). Κατά συνέπεια, πρέπει να προσκομίζονται αποδεικτικά στοιχεία όχι μόνο για την αποκλειστική τεχνική καταλληλότητα των οικείων ειδών ή τη μοναδικότητα του κατασκευαστή τους αλλά και για τη μη ύπαρξη ανταγωνιστικών προμηθευτών ή κατασκευαστών των ίδιων προϊόντων (ΕλΣ ΙV Τμ. πράξεις 176, 177/2009).

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ – ΑΓΟΡΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Νοσοκομείο σε ιδιώτη για την προμήθεια πετρελαίου κίνησης, καθόσον μη νομίμως προσέφυγε το Νοσοκομείο στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης της επίμαχης προμήθειας πετρελαίου κίνησης, ενόψει του ότι η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση του ανοικτού διαγωνισμού –στον οποίο μάλιστα δεν υποβλήθηκαν προδικαστικές προσφυγές ή ένδικα μέσα από τους συμμετέχοντες- δεν μπορεί να εκληφθεί ως απρόβλεπτη περίσταση, μη αναγόμενη στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής και η οποία καθιστά ανέφικτο τον έγκαιρο προγραμματισμό των απαιτούμενων για την αντιμετώπισή της ενεργειών (άρθρο 2 παρ.12 και 13του ν. 2286/1995, ΦΕΚ Α΄ 19/1995 και της κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσας Π1/3305/3.11.2010, ΦΕΚ Β΄ 1789/12.11.2010).(ΣΥΓΓΝΩΣΤΗ ΠΛΑΝΗ)

Νόμιμη η δαπάνη  Θεραπευτηρίου Χρονίων Παθήσεων, που αφορά στην προμήθεια πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης για την κάλυψη των ετήσιων αναγκών  του Θεραπευτηρίου  με την διαδικασία της απευθείας ανάθεσης σε εταιρεία ποσού που υπερβαίνει το προβλεπόμενο όριο (20.000ευρώ χωρίς ΦΠΑ)κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 12δ και 13 του ν. 2286/1995, καθόσον το Θεραπευτήριο προέβη στην ανάθεση αυτή προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κατεπείγουσες ανάγκες κίνησης και θέρμανσης αυτού, οι οποίες οφείλονταν σε αιφνίδια, άλλως εξαιρετικά πραγματικά γεγονότα, μη δυνάμενα να προβλεφθούν και να συνυπολογισθούν, καθώς δεν απέρρεαν από δική του ευθύνη, και έτσι κατέστησαν ανέφικτο τον έγκαιρο προγραμματισμό της προμήθειας των αναγκαίων ποσοτήτων καυσίμων.

Κατασκευαστικές εργασίες για σωληνώσεις όμβριών υδάτων.(...)Δεν συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση διακήρυξης, με απευθείας πρόσκληση εργοληπτικών επιχειρήσεων (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016) για την ανάθεση του επίμαχου έργου. Τούτο δε, διότι η αναθέτουσα αρχή, η οποία έχει το σχετικό βάρος, δεν επικαλείται και δεν αποδεικνύει ότι εν προκειμένω συνέτρεξαν απρόβλεπτες περιστάσεις δηλαδή, αιφνίδια πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν ανάγονται στη σφαίρα της ευθύνης της, και τα οποία κατέστησαν ανέφικτο τον έγκαιρο προγραμματισμό εκ μέρους της των ενεργειών που ήταν αναγκαίες για την αντιμετώπισή τους. ΔΕΝ ΑΝΑΚΑΛΕΙ ΤΗΝ Πράξη 531/2023 του Ε΄ Κλιμακίου
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/378/2024

Η αναθέτουσα αρχή έχει μεν ευχέρεια, κατ’ απόκλιση από το γενικό κανόνα διενέργειας ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού, να συνάπτει δημόσια σύμβαση με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση της σχετικής προκήρυξης, μόνον όμως εφόσον συντρέχουν οι προς τούτο νόμιμες προϋποθέσεις, ήτοι κατεπείγουσα ανάγκη οφειλόμενη σε γεγονότα απρόβλεπτα και δη μη απορρέοντα από δική της ευθύνη. Η σχετική απόφαση της αναθέτουσας αρχής πρέπει να φέρει πλήρη και ειδική αιτιολογία, αναφερόμενη στους λόγους για τους οποίους αποφασίζεται η προσφυγή στην εν λόγω εξαιρετική διαδικασία. Όταν, εξ άλλου, η αναθέτουσα αρχή προσφεύγει για δεύτερη φορά στην εξαιρετική διαδικασία, τότε δεν αρκεί η αναφορά στους λόγους που την οδήγησαν να προσφύγει για πρώτη φορά στη διαδικασία, αλλά πρέπει να βεβαιώνεται αιτιολογημένα ότι οι ανωτέρω λόγοι (αρχικοί ή νέοι) συντρέχουν και για την εκ δευτέρου προσφυγή στη διαδικασία.

Νομιμότητα σχεδίου σύμβασης καθαριότητος (..) Με τα δεδομένα αυτά σε συνδυασμό με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙΙ) το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αιτιολογία της από 17.3.2011 απόφασης της αναθέτουσας αρχής (Πρυτανικού Συμβουλίου) δεν αναφέρεται σε λόγους κατεπείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης κατά την έννοια του άρθρου 25 π.δ. 60/2007, αλλά σε περιστατικά που απορρέουν από ενέργειες ή παραλείψεις της ίδιας της αναθέτουσας αρχής, η οποία ματαίωσε τον διενεργηθέντα στις 23.3.2010 ανοικτό διεθνή διαγωνισμό (διακ.2/2010), χωρίς να προκύπτει ότι εξετάστηκε η δυνατότητα βάσει του άρθρου 13 π.δ. 118/2007 παράτασης των προσφορών που έληγαν, καθώς και η περίπτωση μείωσης του συμβατικού αντικειμένου βάσει του άρθρου 21 παρ.1 του π.δ. 118/2007 (VI Τμ. Ελ. Συν: 2092/2011), λόγω μείωσης της παρεχόμενης στο Ίδρυμα επιχορήγησης. Σε κάθε δε περίπτωση, η ματαίωση προηγούμενου διαγωνισμού δεν αποτελεί κατεπείγουσα και απρόβλεπτη ανάγκη, κατά την έννοια του άρθρου 25 π.δ. 60/2007, διότι στην προκειμένη περίπτωση προκύπτει ότι η μη έγκαιρη ανάδειξη αναδόχου μετά από διαγωνιστική (ανοικτή ή κλειστή) διαδικασία, πριν τη λήξη (31.1.2011) της συνολικά τριετούς διάρκειας των προηγούμενων από 1.2.2008 σχετικών συμβάσεων, οφείλεται σε έλλειψη προγραμματισμού και επιμέλειας της αναθέτουσας αρχής. Επιπροσθέτως, οι επικαλούμενες στην ίδια απόφαση ανάγκες δεν αποτελούν απρόβλεπτα περιστατικά, αλλά συνιστούν γνωστά και προβλέψιμα δεδομένα κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, από τη συνήθη χρήση των κτιριακών εγκαταστάσεων.(..) Κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων σχεδίων συμβάσεων.Ανακλήθηκε με την Απόφαση Ελ. Συν. Τμ. 6  2776/2011

Προμήθεια κεντρικού εξοπλισμού λειτουργίας πληροφοριακού συστήματος και εξοπλισμού ασφαλείας:..Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στις νομικές σκέψεις της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, και οι δύο τροποποιήσεις της 59/2017 σύμβασης είναι ουσιώδεις, τούτο δε ανεξαρτήτως του ότι με αυτές δεν επέρχεται αύξηση του συμβατικού τιμήματος. Συγκεκριμένα, με την μεν πρώτη τροποποίηση (19/2018 σύμβαση) μεταβλήθηκε εκτεταμένως το φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης (βλ. το από 2012.2018 μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας), όπως αυτό είχε διαμορφωθεί κατόπιν της προσφοράς της αναδόχου, με τη δε δεύτερη τροποποίηση (83/2018 σύμβαση) επιμηκύνθηκε σημαντικά -πολύ πέραν και της προβλεπόμενης από τη σύμβαση 3μηνης επιμήκυνσης- ο χρόνος παράδοσης των παραδοτέων του έργου, με αποτέλεσμα να τίθεται εν αμφιβόλω η νόμιμη ανάθεση της σύμβασης στον συγκεκριμένο ανάδοχο, υπό την έννοια ότι, στην περίπτωση που οι ως άνω τροποποιήσεις είχαν γίνει ήδη κατά την προκήρυξη του διαγωνισμού, είτε θα είχε γίνει δεκτή άλλη προσφορά, είτε θα είχε γίνει δεκτή η συμμετοχή στη διαδικασία και άλλων διαγωνιζομένων, είτε θα προσελκύονταν και άλλοι συμμετέχοντες στη διαδικασία σύναψης της σύμβασης (βλ. ΔΕΕ απόφαση της 7ης Σεπτεμβρίου 2016 επί της υπόθεσης C-549/2014 «Finn Frogne A/S», σκ. 28). Ενόψει δε του ότι οι ως άνω ουσιώδεις τροποποιήσεις δεν δικαιολογούνται αντικειμενικώς στην προκειμένη περίπτωση, αφού δεν προκύπτει να οφείλονται σε γεγονότα απρόβλεπτα, μη αναγόμενα στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας Αρχής, που έχουν επισυμβεί κατά την εκτέλεση της σύμβασης, πρέπει να γίνει δεκτό ότι αυτές έλαβαν χώρα μη νομίμως, κατά παράβαση των ενωσιακών αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, στις οποίες, εξάλλου, παραπέμπει και το άρθρο 19 της 59/2017 σύμβασης. Πιο συγκεκριμένα, ως προς την πρώτη τροποποίηση, πέραν του ότι τα σχετικά περί ραγδαίων τεχνολογικών και θεσμικών εξελίξεων που έχουν εμφιλοχωρήσει από τη διακήρυξη του οικείου διαγωνισμού έως και την υπογραφή της αρχικής σύμβασης προβάλλονται όλως αορίστως, σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την κατά τα ανωτέρω τροποποίηση της σύμβασης, αφού αποτελούν γεγονότα γνωστά στην αναθέτουσα Αρχή πριν τη σύναψη της σύμβασης, η δε αναθέτουσα, δρώντας με τη δέουσα επιμέλεια, θα μπορούσε να έχει επικαιροποιήσει τη διακήρυξή της σύμφωνα με τις νέες πλέον ανάγκες της. Αναφορικώς δε με την δεύτερη τροποποίηση, το πρόβλημα της μη ηλεκτροδότησης του χώρου του computer room ανάγεται προδήλως στη σφαίρα ευθύνης του .., καθόσον ο τελευταίος, ως επιμελής αναθέτουσα Αρχή, όφειλε να έχει φροντίσει, ώστε ο επιλεγείς χώρος για τη στέγαση του computer room της σύμβασης να είναι καθόλα έτοιμος για την έγκαιρη εξυπηρέτηση των σκοπών της σύμβασης στο πλαίσιο του εκ των προτέρων γνωστού χρονοδιαγράμματος αυτής. Εξάλλου, βάσιμος είναι και ο συναφής λόγος της Επιτρόπου ότι οι ανωτέρω ουσιώδεις τροποποιήσεις της 59/2017 σύμβασης, η οποία ελέγθηκε προσυμβατικώς, δεν υπεβλήθησαν και οι ίδιες προς προσυμβατικό έλεγχο.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη για τους προβαλλόμενους από την Επίτροπο λόγους και, συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ:..ζητείται η ανάκληση της 249/2009 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις IV, V και VI, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθά αποφάνθηκε το Κλιμάκιο ότι η 3722/19.5.2008 απόφαση του Δ.Σ. της ..., (όπως τροποποιήθηκε εν μέρει με την 3842/247η Συνεδρίαση/26.9.2008 απόφαση του ίδιου οργάνου), περί ματαίωσης του 113/2006 διαγωνισμού και προσφυγής στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, είναι αναιτιολόγητη, καθόσον α) η λήξη του χρόνου ισχύος των προσφορών του ως άνω διαγωνισμού δεν αποτελεί νόμιμο λόγο προσφυγής στη διαδικασία αυτή, β) δεν μπορεί να προβληθεί ότι η προηγηθείσα διαγωνιστική διαδικασία απέβη άγονη, αφού υποβλήθηκαν παραδεκτές και κατάλληλες προσφορές και τέλος γ) δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι συνέτρεχε κατεπείγουσα ανάγκη, μη απορρέουσα από ευθύνη της αναθέτουσας αρχής, οφειλόμενη σε γεγονότα απρόβλεπτα, καθόσον η αναθέτουσα αρχή μπορούσε ευχερώς να συμμορφωθεί προς την κρίση του Ζ΄ Κλιμακίου (Πράξη 298/2007) και του VI Τμήματος (Πράξη 240/23.11.2007), και να θεραπεύσει τις διαπιστωθείσες πλημμέλειες της διαγωνιστικής διαδικασίας του 113/2006 διαγωνισμού, κάτι που θα οδηγούσε σε έγκαιρη σύναψη σύμβασης για την παροχή υπηρεσιών καθαριότητας ήδη από το έτος 2007.Λαμβάνοντας όμως υπόψη ότι, ι) μετά την έκδοση της 240/2007 Πράξης του Τμήματος τούτου, με την οποία είχε κριθεί μη νόμιμη η διαδικασία του διαγωνισμού και δεδομένου ότι είχε ήδη εκδοθεί κατακυρωτική απόφαση, ενώ οι προσφορές των διαγωνιζομένων είχαν ήδη λήξει, δεν υπήρχε πλέον η δυνατότητα είτε να ζητηθεί η παράταση των προσφορών είτε να επιχειρηθεί η θεραπεία των πλημμελειών που είχαν επισημανθεί από την ως άνω Πράξη, και συνεπώς ο διαγωνισμός είχε ματαιωθεί εν τοις πράγμασι, ιι) προκειμένου να αποσαφηνισθεί ο τρόπος συμμόρφωσής της προς τις Πράξεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η ... απέστειλε το 742/22.1.2008 έγγραφο προς το Υπουργείο Ανάπτυξης ..με θέμα «Ερώτημα για διαγωνιστική διαδικασία», με το οποίο ζητήθηκε η γνώμη σχετικά με την εξέλιξη του διαγωνισμού,..και ιιι) αμέσως μετά την παραλαβή του ως άνω εγγράφου από την ... στις 28.3.2008, η επιτροπή στις 11.4.2008 με το Πρακτικό 9 πρότεινε τη ματαίωση του διαγωνισμού και την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης,(..)το Τμήμα κρίνει, κατά παραδοχή του σχετικού λόγου ανάκλησης, ότι η αναθέτουσα ... συγγνωστώς προέβη στην επιλογή της διαδικασίας με διαπραγμάτευση, θεωρώντας εύλογα και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των διατάξεων του νόμου ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις προσφυγής στη διαδικασία αυτή..Ανακαλεί την 249/2009 Πράξη του Z΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου