Προμήθεια εδεσμάτων και ποτών:.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν εμπίπτει στις διατάξεις του άρθρου 158 παρ. 3 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, καθόσον η προαναφερόμενη εκδήλωση (κοκτέιλ) δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συνδέεται με την προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων ή των πνευματικών και πολιτιστικών ενδιαφερόντων των κατοίκων του Δήμου, σε κάθε δε περίπτωση δεν προηγήθηκε απόφαση του δημοτικού συμβουλίου περί της διενέργειας της δαπάνης αυτής, η δε προσκομισθείσα και επικληθείσα από το Δήμο 867/26.5.2008 πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό της, εγκρίθηκε η αποδέσμευση ποσού 68.000,00 ευρώ από τον ΚΑ 6433.00 (ΠΚ 0825) Φ10 προϋπολογισμού έτους 2008 προκειμένου ο Δήμος να αντιμετωπίσει δαπάνες συνεδρίων, δεξιώσεων και άλλων συναφών εκδηλώσεων, δεν μπορεί να καλύψει την έλλειψη αυτή, καθόσον δεν διατίθεται με αυτή πίστωση, ειδικά και συγκεκριμένα, για τη δαπάνη αυτή.(..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Δημοσίευση απόφασης δημοτικού συμβουλίου:..Επειδή, με την ανωτέρω υπ΄ αριθ. 305/31-10-2007 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ........ νομού … ορίσθηκε πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο στη δημοτική επιχείρηση με την επωνυμία «Υδροηλεκτρικός Σταθμός ... Δήμου ...», η οποία συνεστήθη με την υπ΄ αριθ. 33067/29-11-1990 απόφαση του Νομάρχη ...(Β΄ 763), με σκοπό την αποκλειστική παραγωγή και διάθεση της ενέργειας από τον ως άνω Υ/Η σταθμό προς τη ΔΕΗ. Με την προαναφερθείσα απόφαση ο αιτών διορίσθηκε στο ανωτέρω Διοικητικό Συμβούλιο ως αναπληρωτής τακτικού μέλους, παρά το γεγονός ότι το τοπικό συμβούλιο του δημοτικού διαμερίσματος … του Δήμου ..... με το υπ΄ αριθ. 6/16-7-2007 πρακτικό του είχε προτείνει αυτόν ως τακτικό μέλος. Η ως άνω απόφαση έχει τον χαρακτήρα ατομικής διοικητικής πράξεως και, συνεπώς, προκειμένου να αποκτήσει υπόσταση έπρεπε να δημοσιευθεί, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην προαναφερθείσα διάταξη του άρθρου 97 παρ. 6 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. Απητείτο δηλαδή η δημοσίευση, με την ανάρτηση στο δημοτικό κατάστημα, πίνακα που να περιέχει, μεταξύ των άλλων, και περίληψη του περιεχομένου της ως άνω αποφάσεως του δημοτικού συμβουλίου. Όμως, στο από 1-11-2007 αποδεικτικό δημοσιεύσεως, που ευρίσκεται στο φάκελο της υποθέσεως, αναφέρεται ότι στον πίνακα ανακοινώσεων του δημοτικού καταστήματος του Δήμου ........ δημοσιεύθηκε ο πίνακας των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης και ο αριθμός των αποφάσεων που ελήφθησαν κατά τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 31-10-2007. Επομένως από το ανωτέρω αποδεικτικό προκύπτει ότι δεν δημοσιεύθηκε περίληψη της ως άνω υπ΄ αριθ. 305/31-10-2007 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου .... και, συνεπώς, εν όψει των προαναφερθεισών διατάξεων του άρθρου 97 παρ. 6 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, η απόφαση αυτή δεν έλαβε νόμιμη υπόσταση. Για το λόγο δε αυτόν, ο οποίος εξετάζεται αυτεπαγγέλτως, η απόφαση αυτή πρέπει να ακυρωθεί, ενώ, περαιτέρω, πρέπει να ακυρωθούν, για λόγους ασφαλείας του δικαίου και οι ανωτέρω εκδοθείσες επί προσφυγών του αιτούντος αποφάσεις, ήτοι η υπ΄ αριθ. 20999/6-12-2007 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας …. και η υπ΄ αριθ. 11/18-1-2008 απόφαση της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, με τις οποίες ασκήθηκε έλεγχος νομιμότητος στην υπ΄ αριθ. 305/31-10-2007 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ...... Επειδή, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθούν οι προσβαλλόμενες πράξεις, κατόπιν δε τούτου, παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση των προβαλλομένων λόγων ακυρώσεως.

Εκδηλώσεις Δήμων-Βράβευση μαθητών:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνη είναι νόμιμη σύμφωνα με το άρθρο 158 παρ. 3 περ. α΄ του ν. 3463/2006, καθόσον διενεργήθηκε μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, στα πλαίσια της εκδήλωσης για τη βράβευση των μαθητών. Περαιτέρω δε, η δαπάνη αυτή δεν υπερβαίνει το προσήκον μέτρο, ενόψει της μικρής αξίας της, του αριθμού των συμμετεχόντων στη διοργανωθείσα εκδήλωση και της σπουδαιότητάς της σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν.

Η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, εφόσον το ανατεθέν έργο έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί εντός προθεσμίας ενενήντα ημερολογιακών ημερών από την υπογραφή της σύμβασης, ήτοι μέχρι τις 7.12.2009 και πάντως εντός του οικονομικού έτους 2009, σύμφωνα με την από 7.9.2009 συναφθείσα σύμβαση μεταξύ του Δήμου και της αναδόχου κοινοπραξίας και συνεπώς ο Δήμος ... όφειλε να έχει εξασφαλίσει στον προϋπολογισμό του έτους 2009 πίστωση ίση με την συμβατική αξία του ως άνω έργου, που αντιστοιχεί σε ποσό 115.926,13 ευρώ πλέον Φ.Π.Α., αναθεώρησης και απροβλέπτων (ήτοι 162.294,44 ευρώ). Επιπλέον, ο Δήμος έπρεπε να προβεί στην ανάληψη του συνόλου της δαπάνης ήδη κατά το ίδιο ως άνω οικονομικό έτος (2009), προκειμένου να δεσμεύσει προς τον σκοπό εκπλήρωσης της συμβατικής του υποχρέωσης το σύνολο της αναγκαίας πίστωσης. Η δε χορηγηθείσα παράταση για την περάτωση των εργασιών μέχρι το Φεβρουάριο του 2010 δεν δύναται να οδηγήσει σε διαφορετική κρίση, αφού σε κάθε περίπτωση η αναληφθείσα εντός του έτους 2009 δαπάνη υπολείπεται της συμβατικής αξίας του έργου, το οποίο όφειλε να ολοκληρωθεί εντός του ως άνω έτους, ενώ το τυχαίο γεγονός της παράτασης της τελικής προθεσμίας αποπεράτωσης αυτού δεν δύναται να οδηγήσει σε περιγραφή του εφαρμοστέου εν προκειμένω δημοσιολογιστικού κανόνα του άρθρου 158 παρ. 6 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Δ.Κ.Κ).

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ - ΑΓΟΡΕΣ:Νόμιμη, αφενός μεν,  η με απευθείας ανάθεση προμήθεια οικοδομικών υλικών για επισκευή και συντήρηση αποθηκών Δήμου, μετά από επιμερισμό τους σε υποκωδικούς, καθόσον δεν αποτελούν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδή αγαθά (προμήθειες ξυλείας, χρωμάτων και διαφόρων οικοδομικών υλικών καθώς και παροχή εργασιών συντήρησης κοινοτικού γραφείου, αφετέρου δε, μη νόμιμη η καταβολή της σχετικής δαπάνης, καθόσον κατά τον χρόνο ανάθεσης της ανωτέρω προμήθειας και υπογραφής της οικείας σύμβασης (1.2.2010) δεν υπήρχε εγγεγραμμένη πίστωση στον προϋπολογισμό του Δήμου, αφού αυτή προβλέφθηκε για πρώτη φορά με την από 20.4.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου (άρθρο 275 του ν. 3852/2010, ΦΕΚ Α΄ 87/2010 και άρθρα 158 και 169 του ΚΔΚ).

Επειδή, περαιτέρω, με τις κρινόμενες αιτήσεις προβάλλεται ότι, κατά παράβαση του άρθρου 17 του Συντάγματος, δεν έχει εκδοθεί η απαιτούμενη βεβαίωση για το ύψος της προκαλουμένης από την κήρυξη της απαλλοτριώσεως δαπάνης, ενώ, επίσης, δεν αναφέρεται η πηγή από όπου θα γίνει η χρηματοδότηση του κόστους της απαλλοτριώσεως, μη αρκούσης της γενικής αναφοράς ότι η χρηματοδότηση θα γίνει μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ. Σχετικός λόγος της προσφυγής της αιτούσης απορρίφθηκε με την προσβαλλομένη απόφαση της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, με την ακόλουθη αιτιολογία: «Από τον φάκελο της υπόθεσης προκύπτει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο προχώρησε στην 122/2012 απόφαση για την υποβολή πρότασης στο πρόγραμμα 'Περιβάλλον – Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013' για το έργο Αποκατάσταση Χ.Α.Δ.Α. Δήμου ..., ενώ με την υπ' αριθμ. 142/2012 απόφαση του Δ.Σ. αναφέρεται η πηγή από την οποία θα καλυφθεί η σχετική δαπάνη. Η δε απόφαση 142/2012 μνημονεύεται στην προσβαλλομένη απόφαση του Δήμου ικανοποιώντας έτσι τις προϋποθέσεις του νόμου (άρθρο 212 του Ν. 3463/06 παράγραφος ε). Τέλος, η Επιτροπή που εκτιμά την αξία του απαλλοτριουμένου ακινήτου σύμφωνα με το άρθρο 15 του Ν. 2882/2001 επιλαμβάνεται μετά την κήρυξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης». Όπως, όμως, προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, στην προσβαλλομένη απόφαση περί κηρύξεως αναγκαστικής απαλλοτριώσεως δεν γίνεται αναφορά ούτε στο ύψος της προκαλουμένης από αυτήν δαπάνης ούτε στην πηγή, από την οποία αυτή θα καλυφθεί. Εξάλλου, η έλλειψη αυτή δεν δύναται να αναπληρωθεί από την ως άνω 142/2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... Και τούτο, διότι, ανεξαρτήτως του εάν η αναφορά στην εν λόγω απόφαση, ότι αποφασίζεται η «χρηματοδότηση της απαλλοτρίωσης τμήματος οικοπέδου για την αποκατάσταση του Χ.Α.Δ.Α. μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ», πληροί την τιθέμενη από τον νόμο προϋπόθεση για συγκεκριμένη μνεία της πηγής από την οποία θα καλυφθεί η προκαλουμένη δαπάνη, πάντως, ούτε στην απόφαση αυτή γίνεται μνεία του ύψους της εν λόγω δαπάνης, ενώ, εξάλλου, η διάταξη του άρθρου 15 του ν. 2882/2001 δεν τυγχάνει, εν προκειμένω, εφαρμογής, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην όγδοη σκέψη. Κατ’ ακολουθία, η μεν προσβαλλομένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... έχει εκδοθεί κατά παράβαση του ως άνω ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, η δε προσβαλλομένη απόφαση της Ειδικής Επιτροπής δεν φέρει νόμιμη αιτιολογία, όπως βασίμως προβάλλεται.Επειδή, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση ακυρώσεως για τους ως άνω λόγους, βασίμως προβαλλόμενους, και να ακυρωθούν η 132/2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... και η 5/4.2.2013 απόφαση της Ειδικής Επιτροπής (πρβλ. ΣτΕ 1809/2003, 3382/1994). Ακυρουμένων δε των ως άνω αποφάσεων, για λόγους βασίμως προβαλλομένους, καθίσταται αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών λόγων ακυρώσεως.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η εντελλόμενη με το χρηματικό αυτό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι ο Δήμος …δεν απέδειξε ότι η Τεχνική Υπηρεσία του αδυνατούσε να συντάξει τη μελέτη. Ειδικότερα, η εκπόνηση της μελέτης ανήκει στην αρμοδιότητα του Τμήματος Τεχνικών Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, ο δε ισχυρισμός ότι «ο μοναδικός πτυχιούχος τοπογράφος μηχανικός είναι ο Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών, ο οποίος εκ των πραγμάτων λόγω θέσης, αρμοδιοτήτων και φόρτου εργασίας αδυνατεί να εκτελέσει την εν λόγω μελέτη» είναι απορριπτέος ως αόριστος και αναπόδεικτος. Εξάλλου, με δεδομένο ότι ο αναγκαίος για τη σύνταξη της μελέτης εξοπλισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκπόνηση και άλλων παρόμοιων μελετών (βλ. και την προεκτεθείσα άποψη του μειοψηφίσαντος Δημοτικού Συμβούλου), αλυσιτελώς προβάλλεται ότι το κόστος του εξοπλισμού αυτού υπερβαίνει τις 30.000,00 ευρώ και είναι ετησίως αυξανόμενο λόγω της απαιτούμενης αναβάθμισης του λογισμικού και των οικείων ηλεκτρονικών συστημάτων. Τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται επίσης ότι «ο Δήμος δε διαθέτει τις υπόλοιπες ειδικότητες για την τεχνική υποστήριξη της υλοποίησης της μελέτης» (στοχοφόρους, αναλυτές σημείων και σχεδιαστές), καθώς σε κάθε περίπτωση ο Δήμος θα μπορούσε να εξοικονομήσει τουλάχιστον τη δαπάνη για την αμοιβή του τοπογράφου μηχανικού, προσλαμβάνοντας μόνο το αναγκαίο υποστηρικτικό προσωπικό που θα τον πλαισίωνε.

Επιχορήγηση :Με αυτά τα δεδομένα, η ελεγχόμενη δαπάνη είναι νόμιμη. Ειδικότερα, δεν ήταν απαραίτητη η ανάλωση του ποσού της τακτικής επιχορήγησης προκειμένου να χορηγηθεί έκτακτη, καθόσον στο πλέγμα των διατάξεων περί επιχορηγήσεων των ν.π.δ.δ. των δήμων δεν προβλέπεται τέτοια προϋπόθεση. Περαιτέρω, η δυνατότητα έκτακτης επιχορήγησης του ν.π.δ.δ. προβλέπεται ευθέως από τις διατάξεις του Κ.Δ.Κ. που ανωτέρω παρατίθενται, ως εκ τούτου δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι δεν ορίζεται η επιχορήγηση αυτή ως πόρος   στη συστατική του πράξη. Εξάλλου, μπορεί μεν στην 174/30.7.2018  απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για την αναμόρφωση του προϋπολογισμού του Δήμου να μη διαλαμβάνεται ότι η επιχορήγηση προς το ν.π.δ.δ. ήταν έκτακτη, από τη μεταγενέστερη όμως απόφαση 214/12.9.2018 έγκρισης του προϋπολο-γισμού του ν.π.δ.δ., όπου ρητώς αναφέρεται στο σχετικό τίτλο του Κ.Α. ότι πρόκειται για έκτακτη επιχορήγηση, προκύπτει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο κατά την έγκριση γνώριζε την αιτία της δαπάνης, τον προορισμό και τον έκτακτο χαρακτήρα αυτής. Τέλος, η πραγματοποίηση της συναυλίας τελούσε υπό την αίρεση της έγκρισης παραχώρησης του Ωδείου ....... του Αττικού, που έλαβε χώρα στις 10.7.2018, επομένως δεν ήταν δυνατή η πρόβλεψη της επίμαχης δαπάνης και η ένταξή της στον προϋπολογισμό έτους 2018 του ν.π.δ.δ., ο οποίος καταρτίσθηκε στο τέλος του προηγούμενου έτους 2017.  

Παραχώρηση ακινήτου:..Επειδή, ενόψει της προεκτεθείσης ερμηνείας των διατάξεων, ο ισχυρισμός του αιτούντος Δήμου, σύμφωνα με τον οποίο η παράγραφος 2 του άρθρου 185 επιτρέπει, υπό προϋποθέσεις, την παραχώρηση και ακινήτων που δεν ανήκουν στην ιδιοκτησία των Δήμων, είναι απορριπτέος ως νόμω αβάσιμος. Η αναληφθείσα δε από τον αιτούντα Δήμο υποχρέωση να εξασφαλίσει ακίνητο για τη λειτουργία από τον φορέα “...” υπνωτηρίου, όπως περιγράφεται στη σχετική συμφωνία συνεργασίας, δεν νοείται ότι δύναται να εκπληρωθεί κατά παράβαση των διατάξεων του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα που ρυθμίζουν τη δράση των ΟΤΑ, ήτοι του άρθρου 185 παρ. 2 του ν. 3463/2006, εν προκειμένω, ούτε δύναται, άλλωστε, μόνη η συμφωνία αυτή να αποτελέσει αυτοτελή βάση για την παραχώρηση του ακινήτου, ώστε η “εγκατάσταση” δια της .../2013 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου να συνιστά απλή υλική ενέργεια, όπως ισχυρίζεται ο αιτών Δήμος. Τέλος, η ανάθεση της λειτουργίας του υπνωτηρίου και του χώρου σίτισης σε τρίτα νομικά πρόσωπα αρκεί για τον χαρακτηρισμό αυτής ως παραχώρησης κατά τις διατάξεις του προαναφερθέντος άρθρου 185, ενώ το γεγονός ότι δια των δομών αυτών εξυπηρετείται κοινωφελής σκοπός, ο οποίος ενδιαφέρει άμεσα τον αιτούντα Δήμο, δεν επηρεάζει την εφαρμογή της εν λόγω διατάξεως, αντιθέτως δε, συνιστά προϋπόθεση για την παραχώρηση ακινήτου κατά την παράγραφο 2 αυτής. Κατόπιν αυτών, είναι απορριπτέοι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί του αιτούντος Δήμου, όπως και η κρινόμενη αίτηση στο σύνολό της.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι εμπίπτει στις αρμοδιότητες των Δήμων και η διοργάνωση εκδηλώσεων με σκοπό την ενημέρωση του κοινού για θέματα προληπτικής ιατρικής, πλην όμως οι κρινόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, δεδομένου ότι δεν εκδόθηκαν οι απαιτούμενες κατά νόμο αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου για τη διάθεση των σχετικών πιστώσεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, τα κρινόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.