Μελέτες οδοποιίας οδικού Δικτύου:ζητείται παραδεκτώς η αναθεώρηση της 1333/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση της Περιφέρειας ...για ανάκληση της 237/2018 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ως εκ τούτου, η ανάγκη αντιμετώπισης των εν λόγω γεωλογικών φαινομένων ήταν γνωστή στην αναθέτουσα Αρχή ήδη πριν την ολοκλήρωση του αρχικού διαγωνισμού, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από την αιτούσα είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Αναφορικά με το υποέργο «Πτολεμαΐδα - Γαλάτεια - Ολυμπιάδα», παρά τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα, δεν συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις, αφού πριν τη συμβασιοποίηση της αρχικής μελέτης συντελέστηκαν: α) η εκπόνηση της μελέτης του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP), δεδομένου ότι η εν λόγω χάραξη, όπως προκύπτει από το ανωτέρω 79113/3130/10.5.2018 έγγραφο, γνωστοποιήθηκε στην αιτούσα με τα 34812/1814/22.4.2013 και 97490/5200/19.9.2014 έγγραφα. Ο ισχυρισμός περί κοινοποίησης των τελικών οδεύσεων 5 ημέρες πριν τη σύναψη της σύμβασης, πέραν του ότι δεν αποδείχθηκε, είναι απορριπτέος ως αλυσιτελής, αφού η αιτούσα γνώριζε τις τελικές χαράξεις πριν τη σύναψη της σύμβασης, β) η υλοποίηση του έργου «Κατασκευή τεχνικών έργων στο αγρόκτημα Δροσερού - Ολυμπιάδας» με την 9/2012 μελέτη και γ) τα πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία εμφανίστηκαν κατά το έτος 2012. Όπως δε ήδη προεκτέθηκε, η επιλογή της εγγύτερης στους οικισμούς χάραξης του υποέργου, στο πλαίσιο της εκπόνησης προωθημένης αναγνωριστικής μελέτης, δεν δύναται, ομοίως, να δικαιολογήσει την υπογραφή συμπληρωματικής σύμβασης, ενώ περαιτέρω, ούτε οι διαβουλεύσεις με τους τοπικούς φορείς, οι οποίοι προέκριναν την ανωτέρω λύση, συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, εφόσον αυτές ευχερώς μπορούσαν να προηγηθούν χρονικά της προκήρυξης της κύριας σύμβασης. Στο πλαίσιο του υποέργου «Ανατολικό-Πύργοι» είχε προκηρυχθεί, όπως προκύπτει από την παρ. 1.1 του Τεύχους Τεχνικών Δεδομένων της σχετικής διακήρυξης, μόνον η εκπόνηση αναγνωριστικής μελέτης οδοποιίας και προμελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ενώ περαιτέρω, αναφέρεται η πιθανότητα να απαιτηθεί η εκπόνηση οριστικής μελέτης σε επόμενο στάδιο, χωρίς, όμως, να περιληφθεί στον προϋπολογισμό της μελέτης σχετικό κονδύλι. Συνεπώς, ορθώς το VΙ Τμήμα έκρινε ότι η ανάγκη εκπόνησης της τελευταίας δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση και σε κάθε περίπτωση τούτο συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου της σύμβασης, η οποία δεν μπορεί, ανεξαρτήτως συνδρομής απροβλέπτου, να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. Επιπλέον, αναφορικά με την ανάγκη εκπόνησης μελετών σήμανσης-ασφάλισης με την εφαρμογή νέων οδηγιών Μελετών Οδικών Έργων για Συστήματα Αναχαίτισης Οχημάτων (ΟΜΟΕ-ΣΑΟ) σύμφωνα με την Εγκύκλιο 17 ΔΜΕΟ/ΓΓΔΕ/ΥΠΟΜΕΔΙ 25/7/2011 (ΑΔΑ:4A581-ΥΨΗ), δεν συντρέχει η προϋπόθεση της απρόβλεπτης περίστασης για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, ενόψει του χρόνου έναρξης ισχύος της ως άνω εγκυκλίου (4.8.2011). Περαιτέρω, ως προς τον ισχυρισμό περί συγγνωστής πλάνης, αυτός πρέπει να απορριφθεί προεχόντως ως απαράδεκτος, αφού η συγγνωστή πλάνη δεν αποτελεί λόγο αναθεώρησης, σύμφωνα με το άρθρο 37 παρ. 1 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (Ελ.Συν. Τμ. Μείζ.-Επτ. Σύνθ. 804/2018, 682/2017). Εξάλλου, κατά τα ορθώς κριθέντα με την προσβαλλόμενη απόφαση, υπάρχει από μακρού χρόνου σταθερότητα του νομικού πλαισίου και της νομολογίας ως προς τις προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικών συμβάσεων (Ελ.Συν. Τμ. Μείζ.-Επτ. Σύνθ. 2490/2015, 3998/2013, 3009, 3008/2012, 3053/2011 κ.ά.). Τέλος, το επικαλούμενο δημόσιο συμφέρον, που προφανώς εξυπηρετείται με την ολοκλήρωση των εν λόγω εργασιών, δεν αναιρεί την υποχρέωση των αναθετουσών αρχών για τήρηση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες έχουν επίσης θεσπιστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος (Ελ.Συν. Τμ. Μείζ.-Επτ. Σύνθ. 682/2017). Ο δε ισχυρισμός ότι τυχόν νέα διαγωνιστική διαδικασία θα καθυστερήσει και αυτή, όπως η προηγούμενη, με αποτέλεσμα να απολεσθούν κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι απορριπτέος, καθόσον δεν συνιστά επαρκές έρεισμα για τη στοιχειοθέτηση λόγου δημοσίου συμφέροντος.Απορρίπτει την αίτηση αναθεώρησης 

ΜΕΛΕΤΕΣ- Συμπληρωματική σύμβαση:, ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 294/2018 Πράξης του Ζ’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..ανεξαρτήτως του ότι, όπως ορθώς κρίθηκε από  το Ζ΄ Κλιμάκιο με την υπό ανάκληση Πράξη του, δεν αποδείχθηκε  στην ελεγχόμενη περίπτωση ότι συντρέχουν οι απρόβλεπτες εκείνες περιστάσεις που δικαιολογούν την  ανάθεση της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης μελέτης,  η σύναψη αυτής  είναι μη νόμιμη για τον πρόσθετο, όπως κρίθηκε, λόγο ότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης  συνιστά μη επιτρεπόμενη από το ν. 3316/2005 εκ των υστέρων επέκταση και μεταβολή του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, δοθέντος ότι η διενέργεια των επίμαχων υδρομετρήσεων, ανεξαρτήτως της αναγκαιότητάς τους για την ολοκλήρωση της αρχικής μελέτης, αποτελούσε εξαρχής διακριτό και αυτοτελές τμήμα παροχής υπηρεσιών υδρομετρήσεων-και όχι μελετών που είναι το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης- το οποίο είχε ρητά αποσπαστεί από την αρχική σύμβαση μελέτης, με σκοπό να πραγματοποιηθεί από τη ΔΕΥΑΜΒ ..., ο δε προτεινόμενος από την ανάδοχο στην από 6-6-2018 τεχνική έκθεση Α΄ Φάσης εξοπλισμός για την διενέργεια των μετρήσεων ουδέποτε αποτέλεσε αντικείμενο της αρχικής σύμβασης... Ο λόγος ανάκλησης περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων της ΔΕΥΑΜΒ κρίνεται επίσης απορριπτέος  ως αβάσιμος, με δεδομένο το σταθερό  νομοθετικό πλαίσιο  και την πάγια  νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου  ως προς τις προϋποθέσεις σύναψης των συμπληρωματικών συμβάσεων, οι οποίες πρέπει να  συντρέχουν σωρευτικά..Δεν ανακαλεί τη 294/2018 Πράξη του  Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το παρόν Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης των προτεινόμενων με το σχέδιο σύμβασης συμπληρωματικών μελετών δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν αποδεικνύεται, με επαρκή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, εκ μέρους των αρμοδίων διοικητικών οργάνων, η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης που να κατέστησε αναγκαία την ανάθεση εκπόνησης αυτών. Ειδικότερα, στη συνοδεύουσα το συγκριτικό πίνακα προεκτεθείσα αιτιολογική έκθεση δε γίνεται αναφορά στις αποτυπώσεις της προϋπάρχουσας αναγνωριστικής μελέτης και στις συγκεκριμένες αποδοχές αυτής, που ανετράπησαν κατά την εκπόνηση των συμβατικών μελετών σε τέτοιο βαθμό ώστε να απαιτούνται συμπληρωματικές μελέτες, ούτε, περαιτέρω, αιτιολογείται ότι οι διαφοροποιήσεις που ανέκυψαν δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί από τους αναδόχους μελετητές κατά την σύνταξη της προσφοράς τους, δεδομένου ότι ήταν γνωστό πως η μελέτη, στην οποία βασίστηκε η προκήρυξη της διαδικασίας ανάθεσης της μελέτης, ήταν αναγνωριστική και όχι βεβαίως οριστική. Και ναι μεν ισχυρίζεται το Δημόσιο με την υπό κρίση αίτηση ότι κατά την εκπόνηση της μελέτης, που ανατέθηκε στους αναδόχους με την αρχική σύμβαση, οι μελέτες που εκπόνησαν οι ανάδοχοι (προωθημένη αναγνωριστική μελέτη, η προμελέτη οδοποιϊας και κόμβων, προκαταρκτική μελέτη τεχνικών έργων και προμελέτη οχετών), στηρίχθηκαν στα ενημερωμένα δορυφορικά υπόβαθρα κλίμακας 1:500 και στους νέους ορθοφωτοχάρτες, που εντοπίζουν λεπτομέρειες, τις οποίες η αναγνωριστική μελέτη, στην οποία βασίστηκε η προκήρυξη της ανάθεσης της αρχικής σύμβασης μελέτης, δεν μπορούσε να εντοπίσει γιατί είχε στηριχθεί στα τότε διαθέσιμα υπόβαθρα της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού κλίμακας 1:50.000, πλην όμως, όπως συνομολογείται με την υπό κρίση αίτηση, στην οποία επαναλαμβάνονται οι προβληθέντες με την ασκηθείσα ενώπιον του VI Τμήματος αίτηση ανακλήσεως ισχυρισμοί του δημοσίου, οι αποκλίσεις στην εκτίμηση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης εκπόνησης μελέτης όταν η σύμβαση έχει ανατεθεί κατόπιν αναγνωριστικής και μόνον μελέτης όχι μόνον δε συνιστούν απρόβλεπτο γεγονός, αλλά είναι αναμενόμενες, και για το λόγο αυτό περιλαμβάνεται στη διακήρυξη όρος (άρθρο 11.3 αυτής, που αποδίδει αντίστοιχο όρο των εγκεκριμένων με υπουργική απόφαση προτύπων τευχών δημοπράτησης), σύμφωνα με τον οποίο «ο ανάδοχος έλαβε υπόψη, κατά τη μελέτη του φακέλου του έργου, την πιθανότητα να μην αντιστοιχούν οι ποσότητες μονάδων φυσικού αντικειμένου που αναφέρονται στο τεύχος της προεκτιμώμενης αμοιβής, στις τελικές ποσότητες που θα απαιτηθούν για την εκπόνηση της μελέτης και διαμόρφωσε ανάλογα την οικονομική του προσφορά». Συναφώς, είναι απορριπτέα η ερμηνευτική εκδοχή, όπως αυτή υποστηρίζεται από το αιτούν Υπουργείο, περί χαρακτηρισμού ως απρόβλεπτης κάθε περίστασης που συνίσταται σε εύρημα, το οποίο εντοπίζεται κατά τη διαδικασία εκπόνησης της οριστικής μελέτης οδού και δεν περιείχετο στην αναγνωριστική μελέτη, αφενός μεν γιατί με τον ισχυρισμό τούτο το αιτούν προβάλλει δογματικά ως απρόβλεπτες περιστάσεις τις οφειλόμενες στην εξ ορισμού ανεπάρκεια των αναγνωριστικών μελετών και αφετέρου διότι η εν λόγω ερμηνεία συνεπάγεται καταστρατήγηση των κανόνων του κοινοτικού δικαίου, όπως τούτο ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη με το ν.3316/2005, δυνάμει του οποίου οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται, αφού έχουν προηγουμένως αναλύσει διεξοδικά όλες τις σχετικές περιστάσεις μετά από επικαιροποίηση των υπαρχόντων στοιχείων του φακέλου (βλ. σχετικά άρθρο 4 του ν.3316/2005), να συντάσσουν τους όρους της προκήρυξης του διαγωνισμού, με όσο το δυνατό ακριβή προσδιορισμό τόσο του αντικειμένου της μελέτης, όπως προκύπτει από το φάκελο του έργου, με κάθε δυνατή λεπτομέρεια (βλ. άρθρα 6 παρ. 2β και 7 παρ. 2β του ν. 3316/2005) όσο και της απαιτούμενης δαπάνης, στην οποία περιλαμβάνεται και η προεκτιμώμενη αμοιβή των μελετητών, που υπολογίζεται με βάση τις τιμές αμοιβών ανά κατηγορία έργου και μονάδα φυσικού αντικειμένου και τα ποσοτικά στοιχεία του προς ανάθεση έργου. Ως εκ τούτου, δεν είναι επιτρεπτή η τροποποίηση ουσιώδους όρου του διαγωνισμού (προεχόντως δε του προβλεφθέντος στην αρχική σύμβαση φυσικού-τεχνικού αντικειμένου), μετά τη σύναψη σύμβασης για την εκπόνηση μελέτης, στο μέτρο που μια τέτοια πρακτική θα συνεπαγόταν αναπόφευκτα παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων, εφόσον δεν εξασφαλίζονται η ενιαία εφαρμογή των όρων του διαγωνισμού και η αντικειμενικότητα της διαδικασίας, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση του VI Τμήματος.Πέραν δε τούτων η προβληθείσα ενώπιον του VI Τμήματος και επαναφερόμενη με την κρινόμενη αίτηση αναθεωρήσεως εκδοχή ότι όταν η δημοπράτηση μελέτης γίνεται επί τη βάσει αναγνωριστικής μελέτης είναι αναμενόμενο να υπάρξουν ουσιώδεις διαφοροποιήσεις και για το λόγο αυτό η συμφωνούμενη με τον ανάδοχο μελετητή αμοιβή είναι, κατά νόμο, προεκτιμώμενη, είναι απορριπτέα ως νόμω αβάσιμη, γιατί η συμφωνούμενη με τον ανάδοχο αμοιβή

ΜΕΛΕΤΗ. (..) ζητείται η ανάκληση της 317/2017 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι το σχέδιο της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης της μελέτης..(..)Με την προσβαλλόμενη Πράξη, το Ζ΄ Κλιμάκιο έκρινε ότι το σχέδιο της ανωτέρω 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης απαραδέκτως εισήχθη ενώπιόν του για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας....το Κλιμάκιο έκρινε ότι «δεν υφίσταται δυνατότητα διαπραγμάτευσης και, εν γένει, προσδιορισμού των όρων ανάληψης και εκπλήρωσης των συγκεκριμένων υποχρεώσεων» και ότι «λαμβανομένου υπόψη και του (…) σκοπού, για τον οποίο καθιερώθηκε ο έλεγχος των σχεδίων δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο (προστασία του δημοσίου συμφέροντος από τυχόν λάθη, πλημμέλειες ή πράξεις διαφθοράς των διοικητικών οργάνων κατά τη διαδικασία σύναψης των δημοσίων συμβάσεων, καθώς και για την εμπέδωση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης των διοικουμένων στις ενέργειες της δημόσιας διοίκησης), δεν καταλείπεται πεδίο άσκησης προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας».(..) Εντούτοις, η κρίση αυτή του Κλιμακίου είναι εσφαλμένη. Και τούτο διότι, η ελεγχόμενη σύμβαση αποτελεί συμπληρωματική σύμβαση, με την οποία τροποποιείται ουσιωδώς το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, αφού προστίθενται εργασίες που δεν είχαν αρχικώς προβλεφθεί, με ταυτόχρονη αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της, οι συμβάσεις δε αυτές, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, ελέγχονται σε κάθε περίπτωση, ακριβώς προκειμένου να διαφυλαχθεί η διαφάνεια των διαδικασιών και η ίση μεταχείριση των παρόχων που μετείχαν στο αρχικό διαγωνισμό...Επομένως, ακόμη και αν ορισμένα στοιχεία της σύμβασης καθορίζονται νομοθετικώς, η σύμβαση αυτή δεν «εξαιρείται από τον ελεύθερο ανταγωνισμό»...αλλά, για λόγους διαφάνειας και ανταγωνισμού, απαιτείται να συναφθεί σύμφωνα με τις προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις, οι οποίες ελέγχονται από το Δικαστήριο τούτο..(..)Με τα δεδομένα αυτά, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάγκη παράτασης του αρχικού συμβατικού χρόνου, που προκάλεσε την ανάγκη εκτέλεσης των πρόσθετων εργασιών, οφείλεται σε περιστάσεις που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν από την αναθέτουσα αρχή, επιπλέον δε ότι συντρέχουν όλες οι προβλεπόμενες στο άρθρο 29 του ν. 3316/2005 προϋποθέσεις, το Τμήμα κρίνει ότι οι επιπλέον αυτές εργασίες νομίμως περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, η οποία δύναται να ισχύσει από την ημερομηνία υπογραφής της και εφεξής...Ανακαλεί την 317/2017 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης της μελέτης με τίτλο..

ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:..ζητείται η ανάκληση της 502/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις ΙΙ και ΙΙΙ της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι δεν πληρούνται εν προκειμένω, οι προϋποθέσεις για τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς η ανάγκη επέκτασης του φυσικού και τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύνθετης μελέτης για τεχνικούς ή οικονομικούς λόγους ή για λόγους αναγόμενους στην φύση της δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εν προκειμένω ως απρόβλεπτη περίσταση. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον Σ.Π. της επίμαχης σύμβασης, η μη ανάθεση γεωτεχνικών μελετών με την αρχική σύμβαση οφείλεται στην αδυναμία ακριβούς εκτίμησης της χωροθέτησης των λιμενικών έργων και άρα του αντικειμένου των ανωτέρω μελετών. Πλην όμως, η θέση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την αναφορά του σημείου Α.8 του τεύχους τεχνικών δεδομένων του φακέλου του έργου ότι δεν υπάρχουν αβεβαιότητες ως προς την τεχνική λύση, τεχνική κρίση που λήφθηκε υπόψη για να δικαιολογηθεί η επιλογή της αιτούσας να προκηρύξει τη σύμβαση με τη διαδικασία του άρθρου 7 του ν. 3316/2005, ήτοι σε επίπεδο οριστικής μελέτης. Ως εκ τούτου, η σταδιακή οριστικοποίηση της χωροθέτησης των προς μελέτη έργων ήταν γνωστή εξ αρχής με συνέπεια να καθιστά αβάσιμο τον ισχυρισμό της αιτούσας περί συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων. Περαιτέρω, η γνωστή στα όργανα της αιτούσας πολυπλοκότητα του τεχνικού αντικειμένου του τελικού έργου έπρεπε να αποτελέσει τον γνώμονα κατάλληλης διαμόρφωσης του αρχικού συμβατικού αντικειμένου, ενώ η δεδομένη αναγκαιότητα εκπόνησης γεωτεχνικής μελέτης για την άρτια ολοκλήρωση της μελέτης λιμενικών έργων, έπρεπε να έχει ληφθεί υπόψη εξαρχής, ώστε η σύνταξη των όρων της διακήρυξης να γίνει με κατά το δυνατό ακριβή προσδιορισμό τόσο του αντικειμένου της μελέτης όσο και της απαιτούμενης δαπάνης.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η προσβαλλόμενη Πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί αφού υφίσταται έστω και ένας λόγος διακωλυτικός της υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης και, επομένως, η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.

ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:..ζητείται η ανάκληση της 305/2017 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάγκη παράτασης του αρχικού συμβατικού χρόνου, που προκάλεσε την ανάγκη εκτέλεσης των πρόσθετων εργασιών, οφείλεται σε περιστάσεις που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν από την αναθέτουσα αρχή, επιπλέον δε ότι συντρέχουν όλες οι προβλεπόμενες στο άρθρο 29 του ν. 3316/2005 προϋποθέσεις, το Τμήμα κρίνει ότι οι επιπλέον αυτές εργασίες νομίμως περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, η οποία δύναται να ισχύσει από την ημερομηνία υπογραφής της και εφεξής.Ανακαλεί την 305/2017 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 2ης Συμπληρωματικής Σύμβασης της μελέτης με τίτλο «Μελέτη Β΄ Φάσης Κτηματογράφησης για τη δημιουργία Εθνικού Κτηματολογίου στους Δήμους ..., ..., .., ..., ... του Νομού ... και Παροχή Υποστηρικτικών Υπηρεσιών με κωδικό ΚΤ-07», μεταξύ της «...» («....») και της κοινοπραξίας με διακριτικό τίτλο (δ.τ.) «....». 

ΜΕΛΕΤΕΣ: ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την ανάθεση εκπόνησης της ως άνω μελέτης. Ειδικότερα, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν έχει συμπληρωματικό του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης χαρακτήρα, δεδομένου ότι με αυτή επιχειρείται επέκταση του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής μελέτης, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του ισχυρισμού ότι η ελεγχόμενη μελέτη είναι συμπληρωματική της αρχικής και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν. Και τούτο διότι, 1,5 έτος μετά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης επέρχεται πλήρης μεταβολή του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης με διαφοροποίηση αυτού σε ποσοστό 100%, αφού η αναθέτουσα αρχή ζήτησε από τον ανάδοχο μελετητή τη σύνταξη νέων μελετών (πλην της γεωτεχνικής) με νέα χωροθέτηση της Μονάδας Κομποστοποίησης. Το Τμήμα όμως, κρίνει ότι η καθυστέρηση δημοπράτησης των έργων της επεξεργασίας των απορριμμάτων του Νομού ..., για την οποία δεν ευθύνεται η ως άνω αναθέτουσα αρχή, καθώς και το γεγονός ότι οι εργολαβίες Α΄ και Β΄ Φάσης εξελίσσονταν παράλληλα, ενόψει μάλιστα και του ιδιαίτερα πολυσύνθετου και περίπλοκου χαρακτήρα του όλου έργου της διαχείρισης των απορριμμάτων του Νομού ..., αποτελούν «απρόβλεπτες» περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την ανάθεση των ελεγχόμενων μελετών με την εφαρμογή της εξαιρετικής διαδικασίας του άρθρου 10 παρ. 2 περ. γ του ν.3316/2005, την οποία, λαμβανομένης υπόψη και της υποχρέωσης ολοκλήρωσης των έργων των Κυττάρων Β΄ Φάσης μέχρι 31.12.2012, θα μπορούσε να διερευνήσει η αναθέτουσα αρχή. Ενόψει των ανωτέρω, η εκπόνηση των ως άνω μελετών δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αυτοτελούς νέας σύμβασης, για την ανάθεση της οποίας εφαρμόζονται οι κείμενες διατάξεις (συμπεριλαμβανομένης και της προεκτεθείσας διάταξης). Τέλος, προσκομίστηκε ενώπιον του Τμήματος η από 25.6.2012 γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, η οποία πέραν της έγκρισης σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, διαπιστώνει ότι έχουν υπολογισθεί εσφαλμένα οι αμοιβές που προϋπολογίζονται, ότι δεν υπάρχει σχετική τεκμηρίωση, ενώ είναι ανυπόγραφες από τους επιβλέποντες μηχανικούς και τον ανάδοχο. Είναι προφανές ότι η αναθέτουσα αρχή πρέπει να συμμορφωθεί προς τις ανωτέρω διαπιστώσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων.Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, πρέπει να απορριφθεί η αίτηση του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού ... για την ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν είναι νόμιμη η σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης με αντικείμενο την πραγματοποίηση υδρομετρήσεων στα προτεινόμενα από την ανάδοχο σύμπραξη σημεία. Και τούτο διότι η ανάγκη εκτέλεσής τους δεν οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, αφού η υλοποίησή τους είχε ρητά προβλεφθεί στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων του φακέλου της αρχικής μελέτης ως υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής και, ως εκ τούτου, η ανάγκη εκτέλεσής τους ήταν γνωστή κατά το χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης, κατά τον ίδιο δε χρόνο η αναθέτουσα γνώριζε τον διατιθέμενο από αυτήν τεχνικό εξοπλισμό και επιστημονικό προσωπικό για την υλοποίησή τους, μπορούσε δε να προβλέψει, έστω και κατά προσέγγιση, τα απαιτούμενα μέσα για την εκτέλεσή τους. Επιπλέον, η διενέργεια των επίμαχων υδρομετρήσεων, ανεξαρτήτως της αναγκαιότητάς τους για την ολοκλήρωση της μελέτης, αποτελεί διακριτό και αυτοτελές τμήμα υπηρεσιών, το οποίο είχε ρητώς αποσπασθεί από την αρχική σύμβαση μελέτης, με αποτέλεσμα η ανάθεσή τους με την υπό κρίση συμπληρωματική σύμβαση, να έχει ως συνέπεια την ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων επέκταση και μεταβολή του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης μελέτης. Εξάλλου, δεν αιτιολογείται επαρκώς η αδυναμία εκτέλεσής τους από την αναθέτουσα αρχή δεδομένου ότι δεν αναφέρονται συγκεκριμένες ελλείψεις στον απαιτούμενο εξοπλισμό. Περαιτέρω, ο προτεινόμενος από την ανάδοχο της αρχικής σύμβασης εξοπλισμός για τη διενέργεια των μετρήσεων δεν αποτελούσε αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, δεδομένου ότι στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων της αρχικής σύμβασης, αναφέρεται ρητά ότι ο ανάδοχος θα καταρτίσει σχετικό πρόγραμμα μετρήσεων, προσδιορίζοντας το είδος αυτών, καθώς και τις θέσεις, τη συχνότητα και την περίοδο υλοποίησής τους, όχι όμως και τις μεθόδους και τα όργανα με τα οποία θα πραγματοποιηθούν αυτές. Στο πλαίσιο αυτό, τα προτεινόμενα από τον ανάδοχο όργανα συνιστούν, όπως άλλωστε αναφέρεται και στην σχετικώς συνταχθείσα από 6.6.2018 Τεχνική Έκθεσή του, ενδεικτικές - εναλλακτικές λύσεις, για τη διενέργεια των εν λόγω υδρομετρήσεων, χωρίς να αποκλείεται η αξιοποίηση από την αναθέτουσα αρχή και άλλων, πλην αυτών. Τέλος, οι ισχυρισμοί περί αποδυνάμωσης της επιχειρησιακής ικανότητας της αναθέτουσας αρχής, σε σχέση με τον χρόνο σύνταξης των τευχών του διαγωνισμού, λόγω αποχωρήσεων προσωπικού, προβάλλονται αόριστα και αναπόδεικτα..Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος, με το 12402/8.8.2018 ..έγγραφο του ασκούντος καθήκοντα Γενικού Διευθυντή της ..., σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.Δεν ανακλήθηκε με την 294/2018 Πράξη του  Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Τμήμα κρίνει, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο πρώτο λόγο διαφωνίας της Επιτρόπου, ότι μη νομίμως ανατέθηκαν στο φερόμενο ως δικαιούχο του επίμαχου χρηματικού εντάλματος οι ανωτέρω τοπογραφικές εργασίες, καθόσον αυτές αφορούν σε αντικείμενο που ανάγεται στα καθήκοντα και στις αρμοδιότητες του υπηρετούντος στο Δήμο αυτό προσωπικού, όπως προκύπτει από τη διάρθρωση των Υπηρεσιών αυτού, ενώ περαιτέρω δεν προκύπτει ότι πρόκειται για ειδικής φύσεως εργασίες, για την εκτέλεση των οποίων απαιτούνται ειδικές γνώσεις που αποδεδειγμένα δεν διαθέτει το προσωπικό που υπηρετεί στο Δήμο. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι ο Τοπογράφος Μηχανικός ΠΕ που υπηρετεί στο Δήμο διεκπεραιώνει υποθέσεις σε έξι γραφεία του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών και ως εκ τούτου δεν είναι δυνατή η διεκπεραίωση όλων των υποθέσεων από ένα άτομο δεν ασκεί επιρροή, καθόσον αφενός μεν στην απόφαση του Δημάρχου για ανάθεση της μελέτης δεν γίνεται αναφορά στους λόγους που επιβάλλουν την ανάθεση της μελέτης σε τρίτο πρόσωπο και αφετέρου, στον Ο.Ε.Υ. του Δήμου ... προβλέπονται δύο θέσεις Τοπογράφων Μηχανικών ΠΕ και δύο θέσεις Τεχνολόγων Τοπογράφων Μηχανικών ΤΕ, τις οποίες ο Δήμος όφειλε να καλύψει. Επίσης, αλυσιτελώς προβάλλεται από το Δήμο η έλλειψη του απαραίτητου εξοπλισμού για επίγειες μετρήσεις, καθόσον ο Δήμος όφειλε να μεριμνήσει για την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού. Περαιτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι, ανεξαρτήτως του αν στον προϋπολογισμό του έτους 2009 έχει γίνει κατάτμηση πιστώσεων που αφορούν ομοειδείς μελέτες, η οποία επιτρέπεται μόνο για την εκπόνηση μελετών που σχετίζονται με έργα που πρόκειται να εκτελεστούν σε διαφορετικά δημοτικά ή τοπικά διαμερίσματα του Δήμου (άρθρο 22 παρ.1 του ν.3274/2004 και 18 παρ. 14 του ν.3731/2008), η απευθείας ανάθεση των επίμαχων εργασιών που είναι στην ουσία μελετητικές, εφόσον αποβλέπουν και συνδέονται με τεχνικό έργο (χάραξη δρόμων για την επέκταση οικισμών, χάραξη κτηνοτροφικού πάρκου, αποτύπωση σε χάρτη και χάραξη γηπέδου) όπως άλλωστε προκύπτει και από την από 17.6.2009 τεχνική έκθεση που συνοδεύει την επίμαχη σύμβαση δεν ευρίσκει έρεισμα ούτε στις διατάξεις που θέτει η εφαρμοστέα εν προκειμένω διάταξη της παρ.3 του άρθρου 209 του ν.3463/2006 για την απευθείας ανάθεση μελέτης, αντί της διατάξεως της παρ. 9 του ίδιου άρθρου, την οποία εφάρμοσε ο Δήμος ... θεωρώντας εσφαλμένα ότι αφορά σε ανάθεση υπηρεσιών που δεν υπάγονται στο ν.3316/2005 (βλ. σχετ. και την 5/7243/5.2.2009 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών). Και αυτό διότι, κατά παράβαση της διάταξης αυτής η εκπόνηση της μελέτης ανατέθηκε με απόφαση του Δημάρχου ... στον φερόμενο ως δικαιούχο, που κατέχει πτυχίο Γ΄ τάξης για τη συγκεκριμένη κατηγορία μελέτης (κατηγορία 16 – τοπογραφικές μελέτες) ενώ η προεκτιμώμενη αμοιβή (12.396,69 ευρώ +¬¬ Φ.Π.Α 21%=15.000,00 ευρώ) υπερβαίνει το όριο των 11.102,10 ευρώ (το 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ τάξης για τη συγκεκριμένη κατηγορία μελέτης), μέχρι το οποίο είναι όπως προεκτέθηκε, επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το κρίσιμο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Υπογραφή σχεδίου συμληρωματικής σύμβασης μελέτης:...Αμφότερες οι ως άνω αιτιάσεις πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμες. Ειδικότερα, το VI Τμήμα εκτιμώντας τα ίδια πραγματικά περιστατικά και ελέγχοντας το ίδιο τμήμα της συμπληρωματικής σύμβασης, διατύπωσε κρίση περί των πραγμάτων και δεν «μετέβαλε τα πράγματα», όπως εσφαλμένως διαλαμβάνει η αιτούσα. Επικύρωσε δηλαδή επιτρεπτώς την κρίση του Κλιμακίου προβαίνοντας σε υποκατάσταση της αιτιολογίας της πράξης και όχι σε πρωτογενή έλεγχο. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει έλλειμμα «δικαστικής προστασίας», όπως προβάλλεται, καθόσον δόθηκε η δυνατότητα στην αιτούσα να ακουστεί και να προβάλει τις αιτιάσεις της κατά του διακωλυτικού της σύμβασης λόγου, ενώπιον του παρόντος Τμήματος, όπως και έπραξε. Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε η προσβαλλόμενη απόφαση, η επικαλούμενη αύξηση της τουριστικής κίνησης στο νησί δεν συνδέεται άμεσα με την εκπόνηση των υπό κρίση μελετών, διότι η ανάγκη για δημιουργία τριών νέων κόμβων (δύο ανισόπεδων και ενός ισόπεδου), σε νέα σημεία της οδού - και όχι η τροποποίηση ήδη προβλεφθέντων κόμβων-, δεν συνδέεται με τον τυχόν αυξημένο κυκλοφοριακό φόρτο, αλλά θεραπεύει την ανάγκη για εξ αρχής κυκλοφοριακή εξυπηρέτηση οικισμών που προϋφίσταντο στην περιοχή, ως εκ τούτου οφείλεται προφανώς σε αστοχία της αρχικής μελέτης, η οποία όφειλε να προβλέψει τη δημιουργία των κόμβων, για την εξυπηρέτηση των αναγκών αυτών. Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση της τουριστικής κίνησης σε έναν από τους μεγαλύτερους, κατά κοινή πείρα, τουριστικούς προορισμούς της Χώρας, δεν μπορεί να θεωρηθεί γεγονός μη δυνάμενο να προβλεφθεί. ..Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης και η παρέμβαση πρέπει να γίνουν εν μέρει δεκτές, να αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη 18/2019 απόφαση του VI Τμήματος κατά το μέρος που έκρινε μη νόμιμη την ανάθεση, με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, των ανωτέρω πρόσθετων μελετών της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης και της Δασοτεχνικής Μελέτης [βλ. σκέψη 4.Γ.α) και  4.Γ.β)] καθώς και το πρόγραμμα ερευνητικών εργασιών για την αποτίμηση κατάστασης της γέφυρας του ποταμού Μάκαρη [βλ. σκέψη 4.Γ.γ)] και να ανακληθεί, κατά το τμήμα αυτό, η 411/2018 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου...Αναθεωρεί  εν μέρει τη 18/2019 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Ανακαλεί εν μέρει την 411/2018 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη σκέψη 11 της παρούσας.