ΔΙΚΤΥΑ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ: Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες δεν δύνανται να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την έννοια των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016, όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύθηκαν ανωτέρω. Οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην υποβληθείσα προς έλεγχο 1η συμπληρωματική σύμβαση συνιστούν ανεπίτρεπτη επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των εργοληπτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της εκτέλεσης του αρχικού έργου κατά την υποβολή της προσφοράς τους, και, ως εκ τούτου, δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Ειδικότερα, οι ανωτέρω εργασίες (βλ σκ. 3.4) αφορούν αποκλειστικά εργασίες που αφορούν το μη προβλεπόμενο από την αρχική σύμβαση τριτεύον δίκτυο αποχετευτικής σύνδεσης ακινήτων και συνιστούν κατ’ ουσίαν την ανάθεση της υλοποίησης ενός νέου έργου, το οποίο δεν είχε συμπεριληφθεί στη μελέτη του αρχικού. Συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η απαιτούμενη, για τη λειτουργία των μεγαλύτερων των αρχικά προβλεφθέντων αντλιών, ποσότητα λυμάτων, αποφασίστηκε να εκτελεστούν εργασίες, οι οποίες επεκτείνουν το αρχικό αντικείμενο, αφορώντας το μη προβλεπόμενο στην αρχική σύμβαση τριτεύον δίκτυο αποχετευτικής σύνδεσης, το οποίο επεκτείνεται σε περισσότερα ακίνητα σε σχέση με το προβλεπόμενο στην αρχική σύμβαση δευτερεύον, με αποτέλεσμα οι εργασίες που θα εκτελεστούν να μη συμβάλουν στην άρτια ολοκλήρωση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά να επεκτείνουν τη δυναμικότητά του. Περαιτέρω, οι ανωτέρω εργασίες μπορούν τεχνικά και οικονομικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση, καθόσον αποτελούν το αυτοτελές, σε σχέση με τα προβλεφθέντα από την αρχική σύμβαση, έργο της κατασκευής αγωγών τριτεύοντος δικτύου αποχετευτικής σύνδεσης, που δεν περιλαμβάνεται στην αρχική σύμβαση. Τέλος, εφόσον διαπιστώνεται ανεπίτρεπτη επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλυσιτελώς η αναθέτουσα αρχή επικαλείται την αδυναμία εκτέλεσης εργασιών από δυο αναδόχους και την ανάγκη ταυτόχρονης εκτέλεσης των εργασιών της αρχικής και συμπληρωματικής.  
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1717/2023 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα τα ανωτέρω, το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ», αξίας 108.870,97 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), δηλαδή κατώτερης των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων του άρθρου 5 του ν.4412/2016 και του 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης (3.410.931,11 ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.), δεν μεταβάλλει τη συνολική φύση της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν.4412/2016 και, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 1), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο νομιμότητας.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Ενόψει των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης, διότι δεν συντρέχουν οι όροι της διάταξης του άρθρου 132 παρ. 1γ΄ του ν. 4412/2016 για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης και την αυξητική αναπροσαρμογή της τιμής των συμβατικών ειδών. Ειδικότερα, εφόσον δεν αποδεικνύεται/τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα και το ύψος της αυξητικής αναπροσαρμογής, δεν αποδεικνύεται ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση δεν αποσκοπεί στην καταστρατήγηση των διατάξεων περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων (βλ. και προαναφερόμενο έγγραφο Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όπου γίνεται παραπομπή στο άρθρο 132 παρ.1γ΄, στο οποίο τίθεται ως προϋπόθεση επιτρεπτής τροποποίησης η μη καταστρατήγηση των περί αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων διατάξεων).

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΧΩΡΩΝ:	Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στο πλαίσιο της ελεγχόμενης διαδικασίας τροποποίησης, συνεπώς κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου τροποποίησής της, υπό τον όρο ότι η υπό έλεγχο τροποποίηση θα αφορά στον χρόνο από την υπογραφή του σχεδίου τροποποίησης και για το μέλλον και όχι αναδρομικά το χρονικό διάστημα από 1.1.2022 έως την υπογραφή της τροποποιητικής σύμβασης, δοθέντος ότι οι συμβάσεις που συνάπτει η δημόσια διοίκηση, η συμβατική δράση της οποίας διέπεται από την αρχή της νομιμότητας και όχι από τον κανόνα της συμβατικής ελευθερίας του άρθρου 361 Α.Κ., υπόκεινται στην απαγόρευση αναδρομικής ισχύος (βλ. Ελ.Συν Ζ΄Κλ. 666/2021, 649, 621/2022). Επισημαίνεται, περαιτέρω, ότι αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας τροποποίησης με την υπογραφή του οικείου σχεδίου, πρέπει να δημοσιευθεί, σύμφωνα με το άρθρο 65 του ν. 4412/2016, σχετική γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιέχουσα τις πληροφορίες που προβλέπονται στο Μέρος Ζ΄ του Παραρτήματος V του Προσαρτήματος Α΄ του ίδιου νόμου (ΕλΣυν Ζ΄ Κλ. 74/2020 κ.ά.).ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/447/2023

Προμήθεια ειδών παντοπωλείου για την κάλυψη των αναγκών σίτισης των φιλοξενούμενων παιδιών στους Παιδικούς Σταθμούς αυτού και του προσωπικού αυτών.(...)Κατ’ακολουθίαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το ΔΒΑ δεν αιτιολόγησε καταλλήλως την επιλογή του για αναπροσαρμογή των τιμών των συμβατικών ειδών κατά τα προπαρατεθέντα ποσοστά, δεν ανταποκρίθηκε στο ως άνω αποδεικτικό βάρος και, ως εκ τούτου, συντρέχει, εν προκειμένω, ουσιώδης νομική πλημμέλεια, η οποία συνίσταται στη μη συνδρομή των σωρευτικά προβλεπόμενων προϋποθέσεων του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, με περαιτέρω συνέπεια να κωλύεται η υπογραφή της υπό έλεγχο τροποποιητικής σύμβασης.
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/678/2023

Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Αστικών Αποβλήτων στην Αλεξανδρούπολη-2η συμπληρωματική σύμβαση. (...)	Με την υπό κρίση προσφυγή, όπως αυτή αναπτύσσεται με το νομίμως κατατεθέν στις 15.11.2024 υπόμνημα, ζητείται η ανάκληση της 431/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5, το Δικαστήριο κρίνει ότι η ελεγχόμενη 2η συμπληρωματική σύμβαση δεν συνιστά ήσσονος σημασίας τροποποίηση κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 132 παρ. 2 και 6 και 156 παρ. 3 περ. α΄ του ν. 4412/2016, καθόσον η καθαρή σωρευτική αξία αυτής και της οικείας 1ης συμπληρωματικής σύμβασης ανέρχεται στο ποσό των 4.702.321,24 ευρώ χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ (699.463,30 + 4.002.857,94) και, ως εκ τούτου, υπερβαίνει το 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης που ανέρχεται σε 4.030.992,93 ευρώ (26.873.286,19 ευρώ Χ 15%), ενώ, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 4 του ν. 4412/2016, που ορίζει ότι τα όρια και τα ποσοστά του άρθρου αυτού αναφέρονται στα αρχικά ποσά και τις τιμές της σύμβασης χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτά αναθεώρηση τιμών και μεταγενέστερη τροποποίησή τους, στην αξία της αρχικής σύμβασης δεν περιλαμβάνεται το οικείο ενεργοποιηθέν δικαίωμα προαίρεσης, καθόσον αυτό, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. α΄ του ιδίου νόμου, αποτελεί τροποποίηση της σύμβασης. Συνεπώς, όσα αντίθετα προβάλλονται με την υπό κρίση προσφυγή είναι απορριπτέα ως αβάσιμα.Κατόπιν των ανωτέρω, η υπό κρίση προσφυγή, με την οποία ζητήθηκε η εν μέρει ανάκληση της προσβαλλόμενης Πράξης, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη, και να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος από την προσφεύγουσα παραβόλου. Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης. 
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΉΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Α΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/100/2025

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΤΕΣΙΩΝ ΦΥΛΑΞΗΣ.(...)	Ως εκ τούτου, γενομένων δεκτών των προβαλλομένων λόγων προσφυγής, νομίμως το σχέδιο της 2ης τροποποιητικής σύμβασης προβλέπει την αναπροσαρμογή του συμβατικού τιμήματος κατά τα ποσά που προαναφέρθηκαν, τα οποία ανάγονται σε αύξηση ποσοστού 19,65%, ήτοι κατώτερη από την αύξηση του βασικού μισθού πλέον εισφορών από τον χρόνο υποβολής της προσφοράς της προσφεύγουσας ως τον χρόνο υποβολής αιτήματος δεύτερης αναπροσαρμογής (ποσοστό 19,75%). Τούτο δε ανεξαρτήτως της ορθότητας των ποσοστών των εργοδοτικών εισφορών και των χρονικών διαστημάτων για τα οποία τα εν λόγω ποσοστά ίσχυαν, σύμφωνα με τις παραδοχές της προσβαλλομένης, όπως απεικονίζονται στον πίνακα της σκέψης 3.9 αυτής, και λαμβάνονται ως βάση για τον υπολογισμό της συνολικής αύξησης του μισθού (αναλυτικά ως προς το ύψος των εργοδοτικών εισφορών βλ. ΕλΣυν Έβδ. Τμ. 330/2023, σκ. 9 και 11).Κατ’ ακολουθίαν τούτων, η ένδικη προσφυγή ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 89/2023 Πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο.(...) Το Δικαστήριο κρίνει ότι πέραν της αναγκαιότητας εκτέλεσης όλων των επίμαχων εργασιών που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης για την έντεχνη ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου του έργου, συντρέχουν σωρευτικά και οι λοιπές τιθέμενες στις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1β και 156 παρ. 1β του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Κρήτης - Βραχυπρόθεσμες Επεμβάσεις»..Η ανωτέρω Απόφαση αναθεωρεί την Απόφαση 1443/2023 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και κατά το μέρος αυτής, κατά το οποίο δεν είχε ανακαλέσει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί εν μέρει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,και κατά το μη ανακληθέν μέρος αυτής.

Παροχή υπηρεσιών Διαχείρισης Εγκαταστάσεων (Facilities Management) κάθε τύπου Δομών Προσωρινής Υποδοχής και Φιλοξενίας αιτούντων άσυλο προσφύγων και μεταναστών και συναφών υποδομών και εγκαταστάσεων, καθώς και κτιριακών υποδομών κάθε Υπηρεσίας αρμοδιότητας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 3 της παρούσας), η 1η τροποποίηση της FM4-14 εκτελεστικής σύμβασης, που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του συμβατικού τιμήματος κατά το συνολικό ποσό των 191.708,67 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), έλαβε χώρα κατ’ εφαρμογή της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, ήτοι ερείδεται σε ρητούς και σαφείς όρους προβλεπόμενους, κατά μεν το μέρος που αφορά στην πρόσθετη δαπάνη λόγω προσθήκης μίας (1) θέσης εργασίας κατ’ ενάσκηση δικαιώματος προαίρεσης, στο άρθρο 4 παρ. 3 της εκτελεστικής σύμβασης (βλ. σκέψη 7 της παρούσας), και κατά το μέρος που αφορά στην αύξηση του συμβατικού τιμήματος λόγω αύξησης του νόμιμου κατώτατου μισθού και του νόμιμου κατώτατου ημερομισθίου, στο άρθρο 12 της οικείας συμφωνίας – πλαίσιο, το οποίο, όπως κατά τα ανωτέρω τροποποιήθηκε και κρίθηκε νόμιμο με την προαναφερόμενη 30/2023 Πράξη του παρόντος Κλιμακίου (βλ. σκέψη 6 της παρούσας), διέπει και την εν λόγω εκτελεστική σύμβαση (άρθρο 4 παρ. 1 της συμφωνίας – πλαίσιο). Επομένως, το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και, ως εκ τούτου, απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:υπηρεσίες υποστήριξης σε θέματα Φορολογικής Διαχείρισης, Λογιστικής, Προϋπολογισμού, Ταμειακού Προγραμματισμού (cash flow), Ταμειακής διαχείρισης, Χρηματοοικονομικών Συμβουλών και Δημοσιονομικών αναφορών:  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δοθέντος ότι η συνολική αξία της εισαχθείσας προς έλεγχο συμφωνίας – πλαίσιο της δημόσιας επιχείρησης «….», συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος προαίρεσης και της συναφθείσας ήδη τροποποιητικής σύμβασης αυτής, δεν υπερβαίνει το κατώτατο όριο του 1.700.000,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), το οποίο ισχύει κατά τον χρόνο που το Κλιμάκιο επιλαμβάνεται του ελέγχου, η εν λόγω συμφωνία – πλαίσιο δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο. Κατά συνέπεια, απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο ο φάκελος με τα σχετικά στοιχεία αυτής, καθόσον το Κλιμάκιο έχει πλέον καταστεί αναρμόδιο για τη διενέργειά του.ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/360/2024