ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη των υποέργων στα οποία αφορά η συνεργασία των ανωτέρω φορέων μέσω της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης ανέρχεται σε ποσό 2.590.000,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, και πρόκειται να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Κατά συνέπεια, το ελεγχόμενο σχέδιο απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο νομιμότητας, δεδομένου ότι το οικονομικό αντικείμενό του υπολείπεται του ποσού των 5.000.000 ευρώ, ορίου υπαγωγής σε προσυμβατικό έλεγχο κατ’ άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 135 παρ. 1 του ν. 4926/2022 (βλ. Πράξη 472/2022 Ε΄ Κλιμ., πρβλ. Πράξη 412/2022 Ε΄ Κλ. ΕλΣυν).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη του υποέργου στο οποίο αφορά η συνεργασία των ανωτέρω φορέων μέσω της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης ανέρχεται σε ποσό 2.690.000,00 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, και πρόκειται να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Κατά συνέπεια, το ελεγχόμενο σχέδιο απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο νομιμότητας, δεδομένου ότι το οικονομικό αντικείμενό του υπολείπεται του ποσού των 5.000.000 ευρώ, ορίου υπαγωγής σε προσυμβατικό έλεγχο  κατ’ άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 135 παρ. 1 του ν. 4926/2022 (βλ. Πράξη 472/2022 Ε΄ Κλιμ., πρβλ. Πράξη 412/2022 Ε΄ Κλ. ΕλΣυν).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΜΒΑΣΕΙΣ:Συνεπώς, σύμφωνα με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης για την υλοποίηση του έργου αυτού δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.  

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΥΠΑΓΩΓΗ ΣΕ ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ:να εξετάσει τη νομιμότητα της ανάθεσης και το σχέδιο σύμβασης με αντικείμενο την ανανέωση των δικαιωμάτων χρήσης των αδειών των υφιστάμενων προϊόντων λογισμικού της εταιρείας «Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε.» (ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.), προϋπολογιζόμενης δαπάνης 5.120.145,39 ευρώ (πλέον ΦΠΑ)(....)Εν προκειμένω, κατά τα γνωστά στο Κλιμάκιο, το Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου επιλαμβανόμενο σχεδίου σύμβασης που η ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ υπέβαλε για προσυμβατικό έλεγχο στις 10.12.2021 έκρινε ... ότι έχει αρμοδιότητα για τη διενέργεια του ελέγχου αυτού. Τούτο δε παρά το γεγονός ότι κατά το χρονικά σημεία τόσο της υποβολής της σύμβασης για προσυμβατικό έλεγχο όσο και διενέργειας της διάσκεψης του Ζ΄ Κλιμακίου, είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ ΑΕ. Ως εκ τούτου, δοθέντος ότι το παρόν Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι οι συναπτόμενες από τη ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ συμβάσεις δεν υπάγονται στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δημιουργείται αμφισβήτηση ως προς την έννοια της διάταξης του άρθρου 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020, λόγω της έκδοσης αντίθετων πράξεων των δύο Κλιμακίων.Παραπέμπει στην ελάσσονα Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου την αμφισβήτηση ως προς την έννοια του άρθρου 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020, λόγω της έκδοσης της 650/2021 αντίθετης Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/554/2022.

Κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 337 του ν. 4700/2020 «Ενιαίο κείμενο Δικονομίας για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τον προσυμβατικό έλεγχο (…)» (Α΄ 127), το Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με το πρακτικό 1 της συνεδρίασής του της 10ης Ιανουαρίου 2022, ζητεί από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου να άρει τις αμφιβολίες που σχηματίστηκαν στα μέλη του Κλιμακίου αναφορικά με την υπαγωγή σχεδίου σύμβασης του Υπουργείου Δικαιοσύνης στον προσυμβατικό έλεγχο του Δικαστηρίου.(..)Κατά συνέπεια, για τις χρηματοδοτούμενες από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας συμβάσεις ισχύει ο γενικός κανόνας των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020. Συνακόλουθα το εξεταζόμενο σχέδιο σύμβασης υπάγεται λόγω ποσού στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Κατά συνέπεια η κρινόμενη συμφωνία, την οποία συνάπτει η Ελληνική Δημοκρατία μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης και η οποία συνεπάγεται σημαντική περιουσιακή μετακίνηση εθνικών πόρων για την «αποζημίωση» συμβουλευτικής φύσης υπηρεσιών, αποτελεί «σύμβαση», κατά την έννοια του άρθρου 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020 - ανεξάρτητα αν συνάπτεται με διεθνή οργανισμό που δεν ενεργεί ως εμπορικός φορέας (σκέψη 20 της παρούσας) - και ως τέτοια η συμφωνία αυτή υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά την ίδια ως άνω διάταξη.(...)Με βάση τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο κρίνει ότι η υπό σύναψη σύμβαση, εντασσόμενη στον χώρο του διεθνούς δικαίου, διέπεται από το κανονιστικό πλαίσιο που έχει θεσπίσει ο συγκεκριμένος διεθνής οργανισμός για τη σύναψη και υλοποίησή της, το οποίο, ως και η ιδρυτική του συνθήκη, είναι ομοίως δεσμευτικό για τα μέλη του. Η σύμβαση αυτή βρίσκεται εκτός του ενωσιακού πλαισίου για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, όπως προδιαγράφεται, πλην άλλων,  με την Οδηγία 2014/24/ΕΕ  και τον ν. 4412/2016 που ενσωμάτωσε αυτή στην εσωτερική έννομη τάξη (βλ. σχετ. και το Ref. Ares (2016)3119390 – 30/06/2016 Ε2/LT/jd έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο επικαλέστηκε το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης τόσο στις από 31.1.2022 απόψεις του όσο και στο από 2.2.2022 υπόμνημά του).

Για να άρει την αμφιβολία που παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια με τη 1491/2022 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος (Η΄ Διακοπών) ως προς την έννοια των διατάξεων των άρθρων: α) 328 παρ. 1 του ν. 4700/2020, β) 324 παρ. 1 του  ν. 4700/2020 και γ) 1 και 2 παρ. 1 περ. β του ν. 4413/2016, η  οποία ανέκυψε κατά την εξέταση της από 10.8.2022 (Α.Β.Δ. 6119/2022) προσφυγής ανάκλησης της 490/2022 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Με την Πράξη αυτή κρίθηκε ότι το σχέδιο σύμβασης μεταξύ της εταιρείας «… Α.Ε.» (εφεξής, …. Α.Ε.) και της εταιρείας «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», με αντικείμενο τη χορήγηση στην τελευταία δικαιώματος παροχής υπηρεσιών παραλαβής – διαχείρισης στερεών αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων που καταπλέουν στη θαλάσσια περιοχή αρμοδιότητας της …. Α.Ε., κατ’ επίκληση των διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352, απαραδέκτως υποβλήθηκε για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου, επειδή η προς σύναψη σύμβαση, που έχει ως ουσιαστικό της αντικείμενο τη χορήγηση άδειας για την άσκηση ορισμένης δραστηριότητας, δεν εμπίπτει στην έννοια της υποκείμενης σε προσυμβατικό έλεγχο δημόσιας σύμβασης, σύμφωνα με το άρθρο 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020.(...)Εκ των προεκτεθέντων παρέπεται ότι η κρίση του Κλιμακίου περί αποχής αυτού από τον προσυμβατικό έλεγχο, με την αιτιολογία ότι η υποβληθείσα ενώπιόν του σύμβαση δεν υπάγεται σε έλεγχο, δεν εξομοιούται μεν με θετική πράξη, όπως αντιθέτως ισχυρίζεται η πρώτη παρεμβαίνουσα, ωστόσο η απλή προσδοκία του τρίτου οικονομικού φορέα –μη αντισυμβαλλόμενου μέρους, έστω και αν συμμετείχε στην προηγηθείσα διαδικασία– για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου δεν στοιχειοθετεί τον ατομικό δεσμό αυτού με την ελεγχόμενη πράξη του Κλιμακίου, ο οποίος έχει κριθεί απαραίτητος για την κατάφαση του προβλεπόμενου από την οικεία διάταξη εννόμου συμφέροντος που προϋποθέτει η παραδεκτή άσκηση προσφυγής ανάκλησης. Κατά τούτο, οι αντίθετοι ισχυρισμοί της προσφεύγουσας, όπως αναπτύσσονται με το παραδεκτώς κατατεθέν υπόμνημά της, πρέπει να απορριφθούν. Αντίθετη εκδοχή θα συνιστούσε άνιση -ως ευνοϊκότερη- μεταχείριση του τελευταίου έναντι εκείνης που επιφυλάσσεται στους ίδιους οικονομικούς φορείς σε περίπτωση θετικής πράξης του Κλιμακίου, με την οποία, όπως εκτέθηκε ανωτέρω, σε κάθε περίπτωση περατώνεται οριστικά ο έλεγχος.(...)Περαιτέρω, με βάση τη θεμελιώδη αρχή της ταχείας διεκπεραίωσης του προσυμβατικού ελέγχου, το Δικαστήριο κρίνει ότι επιβάλλεται, για να μην απολεσθεί περαιτέρω χρόνος εκ της αναπομπής της υπόθεσης στο Έβδομο Τμήμα, να λάβει η Ολομέλεια, στηριζόμενη στα ανωτέρω, την τελειωτική απόφαση (...), αποφαινόμενη ότι η προσφυγή που άσκησαν οι εταιρείες «… ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και «… ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΜΟΝΟΜΕΤΟΧΙΚΗ Α.Ε.» για την ανάκληση της 490/2022 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου πρέπει να απορριφθεί, να απορριφθούν επίσης ως αλυσιτελείς οι παρεμβάσεις των εταιρειών «… Α.Ε» και «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και να καταπέσουν τα καταβληθέντα παράβολα υπέρ του Δημοσίου.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Στην υπό κρίση υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου που τέθηκαν υπόψη του Κλιμακίου, προκύπτει ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη του ως άνω έργου (με αμφότερα τα δύο υποέργα που το απαρτίζουν) ανέρχεται σε 4.400.000,00 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. (ύψους 1.020.000,00 ευρώ) και πρόκειται να χρηματοδοτηθεί, κατά το επιλέξιμο σκέλος της,  στο πλαίσιο της τροποποίησης της πρόσκλησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ΠΥΛΩΝΑΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ 1 «ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ» Άξονας Προτεραιότητας 1.4 «Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας» (ΑΔΑ:ΩΥ5Μ4653Π8-ΡΚΖ), η οποία συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με τίτλο «Υποδομές Παροχής Νερού» [βλ. συναφώς την 25/2022 (ΑΔΑ:Ψ9ΙΓΟΡ8Ε-ΗΧΑ) απόφαση του Δ.Σ. ως άνω Δ.Ε.Υ.Α.]. Συνεπώς, σύμφωνα με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης για την υλοποίηση του έργου αυτού δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.  

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΥΠΑΓΩΓΗ ΣΕ ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ:το ΣΤ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την 37/2022 πράξη, ζητεί να αρθεί από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου “αμφισβήτηση” σχετικά με την έννοια της διάταξης του άρθρου 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020, που έχει δημιουργηθεί μεταξύ της ως άνω πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου και της 650/2021 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου και, ειδικότερα, ως προς το εάν υπόκεινται βάσει της προαναφερόμενης διάταξης σε προσυμβατικό έλεγχο οι συμβάσεις που συνάπτει η ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ.(....)Στο άρθρο 98 του Συντάγματος(....)καθιερώνεται η διενέργεια υποχρεωτικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο των συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενο είναι, εκτός από το Δημόσιο, και οποιοδήποτε άλλο νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο «από την άποψη αυτή» ως νόμος ορίζει. Κατά την έννοια της διατάξεως ως εξομοιούμενο με το Δημόσιο «από την άποψη αυτή» νομικό πρόσωπο νοείται κάθε νομικό πρόσωπο, ανεξάρτητα αν είναι δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, που δύναται κατά την ανάθεση σύμβασης από αυτό να ασκήσει εξουσία συγκρίσιμη προς αυτή του Δημοσίου. Τέτοια δε εξουσία είναι και αυτή που ασκείται από ένα νομικό πρόσωπο, όταν, υπαγόμενο στην άμεση εποπτεία και τον έλεγχο κρατικής αρχής, και απολαμβάνοντας προνόμια που προσήκουν στη δημόσια δύναμη, επεμβαίνει στην αγορά επιλέγοντας, με αδιαφανή ή μη νόμιμα κριτήρια, αντισυμβαλλόμενο επί μεγάλης οικονομικής αξίας σύμβασης που συνάπτει.(....)Σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου ως εξομοιούμενα με το Δημόσιο νομικά πρόσωπα νοούνται εκείνα τα οποία -ανεξαρτήτως της υπαγωγής τους στο δημόσιο τομέα, της προέλευσής τους, της ιδιαίτερης οργανωτικής τους δομής  και του καθεστώτος δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου που τα διέπει- διαθέτουν νομική προσωπικότητα, συστήνονται για την εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού, ενώ, σύμφωνα με τις καταστατικές τους ή άλλες διατάξεις, τελούν σε σχέση άμεσης ή έμμεσης εξάρτησης ή ειδικού ελέγχου από το Δημόσιο ή άλλο δημόσιο φορέα.(....)Αίρει την αμφιβολία κρίνοντας ότι η ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ συνιστά δημόσια επιχείρηση  κατά  την  έννοια  της διάταξης  της παραγράφου 1  του άρθρου 324 του ν. 4700/2020. Και Αναπέμπει την υπόθεση στο ΣΤ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/383/2022.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ :Κατόπιν αυτών και σύμφωνα με όσα παρατίθενται στις σκέψεις 1 και 2, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης, εφόσον έχει ως αντικείμενο την υλοποίηση έργου, χρηματοδοτούμενου από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με προϋπολογιζόμενη δαπάνη (1.450.800,00 ευρώ με Φ.Π.Α. / 1.170.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.) που υπολείπεται του οριζόμενου στο άρθρο 324 παρ. 3, όπως ισχύει, του ν. 4700/2020 ορίου, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατά συνέπεια, απαραδέκτως εισάγεται, ενώπιόν του Κλιμακίου τούτου, το εν λόγω σχέδιο προγραμματικής σύμβασης για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας.   

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Στην υπό κρίση υπόθεση, οι υποβληθείσες προς έλεγχο προγραμματικές συμβάσεις, με αντικείμενο τη μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης των πράξεων  «Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης στην Τ.Κ. Αγ. Παρασκευής Κόνιτσας» και «Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης στην Τ.Κ. Διστράτου Κόνιτσας» από τον Δήμο Κόνιτσας στην Περιφέρεια Ηπείρου, υπεγράφησαν, στις 3.9.2021, από τον Δήμαρχο Κόνιτσας και τον Περιφερειάρχη Ηπείρου, αντίστοιχα, που εκπροσωπούν νομίμως τους άνω φορείς. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, οι εν λόγω υποβληθείσες προς έλεγχο προγραμματικές συμβάσεις, που έχουν ήδη συναφθεί μεταξύ των ανωτέρω συμβαλλόμενων μερών, απαραδέκτως εισάγονται στο Κλιμάκιο τούτο για άσκηση ελέγχου νομιμότητας. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι οι ως άνω προγραμματικές συμβάσεις δύναται να ελεγχθούν στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας των εκτελεστικών τους συμβάσεων, οπότε και θα κριθεί η νομιμότητα του περιεχομένου και των κατ’ ιδίων όρων τους ως αναγκαίο πρόκριμα των τελευταίων (βλ. ΕλΣυν VI Τμ. 2226/2016, 3002/2014, 3237, 4143/2013, πρβλ 26/2017, Ε΄ Κλ. 453/2022).