ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ:επιδιώκεται η αναίρεση της 585/2016 απόφασης του IV Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψεις 17 έως 25 της παρούσας, το Τμήμα με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφασή του εσφαλμένως εφάρμοσε το άρθρο 25 παρ. 1δ του Συντάγματος και την απορρέουσα από αυτό αρχή της αναλογικότητας και το άρθρο 1 του (πρώτου) Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Και τούτο, διότι, όπως προεκτέθηκε, όφειλε στο πλαίσιο εξέτασης του σχετικού προβαλλομένου λόγου έφεσης, να ερευνήσει με βάση την αρχή της αναλογικότητας και της δίκαιης ισορροπίας, αν με τον επιβληθέντα καταλογισμό, ο οποίος συνιστά επέμβαση σε περιουσιακό δικαίωμα του αναιρεσείοντος (σκέψη 25), επιτεύχθηκε δίκαιη ισορροπία μεταξύ του υπηρετούμενου δημοσίου σκοπού και της συνταγματικώς επιβεβλημένης προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των διακυβευόμενων περιουσιακών δικαιωμάτων του καταλογιζομένου υπαλλήλου που εθίγησαν από αυτόν και είτε να διαλάβει ειδική κρίση περί τον σεβασμό της αρχής αυτής, κατά την επιβολή του επίδικου καταλογισμού, είτε, στην αντίθετη περίπτωση, να προβεί σε επιμέτρηση του καταλογισθέντος ποσού στο αναγκαίο κατά την κρίση του μέτρο, λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια που αναφέρονται στη σκέψη 26 της παρούσας. Επομένως, η αναιρεσιβαλλομένη απόφαση πρέπει να αναιρεθεί για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 δ Συντάγματος) και του άρθρου 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, κατ’ αποδοχή του οικείου λόγου αναίρεσης .Αναιρεί την 585/2016 απόφαση του ΙV Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Παράβολο έφεσης:Με τα δεδομένα αυτά οι επίμαχες περί παραβόλου διατάξεις δεν αντιβαίνουν ούτε προς τις διατάξεις περί δίκαιης δίκης του άρθρου 6 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α., ούτε προς την καθιερούμενη από το Σύνταγμα (άρθρο 25 παρ. 1 εδ. δ΄) αρχή της αναλογικότητας (Ολ. Ε.Σ. 489/2014). Στην περίπτωση δε κατά την οποία, δεν καταβληθεί το παράβολο μέσα τις ορισθείσες από το νόμο προθεσμίες (κατά την πρώτη συζήτηση της υπόθεσης ή εντός προθεσμίας πέντε (5) ημερών από την επομένη της συζήτησης), η έφεση είναι απορριπτέα ως απαράδεκτη και δεν υφίσταται υποχρέωση του Δικαστηρίου να καλέσει το διάδικο ή τον πληρεξούσιο δικηγόρο του, ο οποίος οφείλει να γνωρίζει τις νόμιμες υποχρεώσεις του για την καταβολή του απαιτούμενου παραβόλου..

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ (...) ζητείται η αναίρεση της 2093/2020 απόφασης του VΙI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος αυτής με το οποίο απορρίφθηκε η από 6.6.2017 έφεση του ήδη αναιρεσείοντος κατά της 3/20.2.2017 καταλογιστικής πράξης της Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο Αθηναίων. Με την πράξη αυτή, καταλογίσθηκε εις βάρος του αναιρεσείοντος και υπέρ του Δήμου Αθηναίων, το ποσό των 124.311,56 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο σύνολο των αποδοχών και πρόσθετων αμοιβών που φέρεται ότι του καταβλήθηκαν αχρεωστήτως κατά το χρονικό διάστημα από 26.5.2005 έως 31.8.2013, λόγω ανάκλησης της πράξης διορισμού του σε κενή οργανική θέση του κλάδου ΔΕ Δημοτικής Αστυνομίας, καθόσον διαπιστώθηκε ότι ο τίτλος σπουδών που είχε υποβάλει ως τυπικό προσόν διορισμού, ήταν πλαστός.(...)Από την επισκόπηση της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης προκύπτει ότι το δικάσαν Τμήμα εξέτασε ειδικώς εάν με την επίδικη πράξη καταλογισμού τηρήθηκαν οι απαιτήσεις αναλογικότητας και δίκαιης ισορροπίας (όπως αυτές εκτίθενται ανωτέρω στη σκέψη 11 της παρούσας), καθώς και αυτές που απορρέουν από την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου και εν συνεχεία προέβη σε μείωση του καταλογισθέντος ποσού αφού έλαβε υπόψη του πρόσφορα προς τούτο κριτήρια, όπως είναι (α) το ύψος του καταλογισθέντος ποσού ως αχρεωστήτως καταβληθέντος, το οποίο συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση της περιουσίας του καταλογισθέντος, (β) τον χρόνο που διανύθηκε από τον αναιρεσείοντα στην υπηρεσία, (γ) το συντρέχον πταίσμα της διοίκησης η οποία ήλεγξε τα προσκομισθέντα των τυπικών προσόντων δικαιολογητικά μετά την παρέλευση μεγάλου χρονικού διαστήματος (8 ετών), (δ) την επάρκεια κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του αναιρεσείοντος με αποτέλεσμα ο αναιρεσίβλητος Δήμος να επωφελήθηκε καθ’ όλο το ανωτέρω χρονικό διάστημα των υπηρεσιών του, (ε) την προσωπική, οικονομική κατάσταση του αναιρεσείοντος καθώς και την κατάσταση της υγείας του και τέλος (στ) την ύπαρξη αθωωτικής ποινικής απόφασης (όχι αμετάκλητης) για το αδίκημα της απάτης κατ’ εξακολούθηση. Εξάλλου, δεν αμφισβητείται με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση ότι ο αναιρεσείων καθ’ όλο το διάστημα εκτελούσε τα καθήκοντά του με συνέπεια και επάρκεια, σύμφωνα με τις οικείες εκθέσεις αξιολόγησης (κριτήριο το οποίο ελήφθη υπόψη) παρά τα όσα αντίθετα αναφέρονται στην κρινόμενη αίτηση, ωστόσο το γεγονός αυτό ουδόλως αποδεικνύει ότι πληρούσε τις απαιτήσεις της αξιοκρατικής επιλογής, δεδομένου ότι η έλλειψη του απολυτηρίου Γενικού Λυκείου που αποτελούσε τυπικό προσόν διορισμού πλήττει την αρχή της αξιοκρατίας. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός του αναιρεσείοντος ότι δεν εκτόπισε έτερο υποψήφιο είναι αλυσιτελής και δεν αποτελεί πρόσφορο κριτήριο δυνάμενο να οδηγήσει σε διαφορετική εκτίμηση και να ανατρέψει τη στάθμιση στην οποία κατέληξε το δικάσαν Τμήμα στο πλαίσιο εφαρμογής της αρχής της αναλογικότητας, δεδομένου ότι ο αναιρεσείων δεν κατείχε τυπικό προσόν διορισμού. Σε κάθε περίπτωση, σε κανένα σημείο της αναιρεσιβαλλόμενης δεν διαλαμβάνεται ότι ο αναιρεσείων κατέλαβε τη θέση κάποιου άλλου συνυποψηφίου του. Συνεπώς, ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος στο σύνολό του, καθώς δεν προκύπτει πρόσφορο κριτήριο που δεν ελήφθη υπόψη από το δικάσαν Τμήμα, κατά την εξέταση της τήρησης της αρχής της αναλογικότητας. Για τους λόγους αυτούς Απορρίπτει την αίτηση 

Με την ένδικη αίτηση, όπως οι λόγοι αυτής αναπτύσσονται με το από 8.3.2021 νομίμως κατατεθέν υπόμνημα, ζητείται η αναίρεση της 579/2019 απόφασης του VIΙ Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την προσβαλλόμενη απόφαση έγινε εν μέρει δεκτή η από ...του αναιρεσείοντος κατά της 339/27.4.2015 απόφασης του Οικονομικού Επιθεωρητή της Διεύθυνσης Εκτάκτων και Ειδικών Ελέγχων - Περιφερειακό Γραφείο Θεσσαλονίκης της Γενικής Γραμματείας Δημοσιονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών, με την οποία αυτός καταλογίστηκε ως υπόλογος, υπό την ιδιότητα του Προϊσταμένου του Τμήματος Εξόδων της Διεύθυνσης Ταμειακής Υπηρεσίας του Δήμου Θεσσαλονίκης, αλληλεγγύως και εις ολόκληρον με τα λοιπά αναφερόμενα στην απόφαση αυτή πρόσωπα, με το συνολικό ποσό των 586.767,78 ευρώ (κεφάλαιο 195.589,26 ευρώ και προσαυξήσεις 391.178,52 ευρώ), το οποίο φέρεται ότι αντιστοιχεί σε έλλειμμα στη διαχείριση του ανωτέρω Δήμου, κατά το οικονομικό έτος 1998. Με την προσβαλλόμενη απόφαση η ανωτέρω απόφαση καταλογισμού μεταρρυθμίστηκε και περιορίστηκε το καταλογισθέν με αυτήν σε βάρος του αναιρεσείοντος ποσό στο ύψος των 24.808,25 ευρώ.(...)	Με τα δεδομένα αυτά, εν προκειμένω δεν ανακύπτει ζήτημα παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας ούτε διατάραξης της δίκαιης ισορροπίας μεταξύ της αποκατάστασης της δημόσιας διαχείρισης και των περιουσιακών δικαιωμάτων του καταλογιζομένου, καθώς η επελθούσα με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση μείωση του καταλογιζόμενου ποσού τελεί σε εύλογη σχέση αναλογίας τόσο προς την βαρύτητα των ως άνω δημοσιονομικών παραβάσεων, οι οποίες συνιστούν σοβαρή και αδικαιολόγητη απόκλιση από τη συμπεριφορά του μέσου επιμελούς Προϊσταμένου Τμήματος Εξόδων (παράκαμψη από τον αναιρεσείοντα των νόμιμων διαδικασιών και ανάμειξη στην εξωταμειακή διαχείριση των χρηματικών διαθεσίμων του Δήμου) και τις συνθήκες τέλεσης των παραβάσεων αυτών όσο και προς την συνακόλουθη βλάβη της περιουσίας του αναιρεσείοντος εξαιτίας αυτών. Συνεπώς, οι περί του αντιθέτου ισχυρισμού του αναιρεσείοντος πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι.

Με την προδικαστική προσφυγή η προσφεύγουσα ζητά να ακυρωθεί η Διακήρυξη ως προς την πληττόμενη τεχνική προδιαγραφή του όρου 4.6.1 αυτής που απαιτεί «απόδοση γεννήτριας, kW, πραγματική χωρίς την υποστήριξη λογισμικού ή άλλης τεχνολογίας: ≥75».

Με την κρινόμενη αίτηση, όπως οι λόγοι αυτής αναπτύσσονται στο από 30.1.2023 νομίμως κατατεθέν υπόμνημα, ζητείται η αναίρεση της 632/2021 απόφασης του Δευτέρου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθ’ ο μέρος, με αυτήν, κατ’ εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας, έγινε εν μέρει δεκτή έφεση του αναιρεσίβλητου …κατά της 552/10.4.2017 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Θεσσαλονίκης και περιορίσθηκε το σε βάρος του, συνεπεία ανακλήσεως του διορισμού του λόγω πλαστογραφίας του βαθμού πτυχίου του, καταλογισθέν ποσό των 224.622,87 ευρώ, στο ύψος των 10.000,00 ευρώ, επί τω τέλει της εν όλω απόρριψης της έφεσής του. Επί του βασίμου της προβολής του ίδιου λόγου το Δικαστήριο κρίνει ότι το δικάσαν Τμήμα, κατ’ εφαρμογή της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας, θεμελίωσε την κρίση του, κατά την επιμέτρηση του καταλογισθέντος ποσού, εκτός από την οικονομική κατάσταση του αναιρεσιβλήτου και στο σύνολο των πραγματικών δεδομένων που αναγράφονται στο ιστορικό της πληττόμενης απόφασης, εφαρμόζοντας τα κριτήρια που διαμορφώθηκαν από τη νομολογία του Δικαστηρίου.	Περαιτέρω, το τρωθέν κύρος της υπηρεσίας συναρτάται άμεσα με την παραβίαση της αρχής της αξιοκρατίας, την οποία το δικάσαν Τμήμα συνεκτίμησε, ενώ η υποχρέωση αυτοενοχοποίησης που δεν είναι νοητή στο ποινικό δίκαιο [βλ. άρθρο 104 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ν. 4620/2019, Α΄ 96 και διόρθωση σφαλμάτων σε Α΄ 122/16.7.2019), άρθρο 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ, που κυρώθηκε με το ν.δ/μα 53/1974 (Α΄ 256) και έχει αυξημένη τυπική ισχύ σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος, καθώς και άρθρο 14 παρ. 3 περ. ζ΄ του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2462/1997 (Α΄ 25), βάσει των οποίων ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος, στο πλαίσιο της δίκαιης δίκης και του τεκμηρίου της αθωότητας, δεν μπορεί να υποχρεωθεί να συμμετάσχει ενεργώς στην αυτοενοχοποίησή του και τα αρμόδια όργανα δεν μπορούν να τον εξαναγκάσουν στην κατάθεση τέτοιων στοιχείων, πρβλ. ΑΠ 681/2023], δεν ισχύει ούτε στο υπαλληλικό ή δημοσιονομικό δίκαιο ούτε μπορεί, κατά συνέπεια, να ληφθεί υπόψη ως κριτήριο για την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας. Τούτων δοθέντων, και με δεδομένο ότι η προσβολή της αρχής της αξιοκρατίας και της ισότητας στην κατάληψη δημόσιων θέσεων δεν είναι το μοναδικό κριτήριο που λαμβάνεται υπόψη από το Δικαστήριο κατά την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας, το δικάσαν Τμήμα ορθώς εφάρμοσε την αρχή της αναλογικότητας, προβαίνοντας στις αναγκαίες σταθμίσεις βάσει των τεθέντων από το Δικαστήριο κριτηρίων και των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης, ώστε το αποκαταστατικό της νομιμότητας μέτρο του καταλογισμού σε βάρος του αναιρεσιβλήτου σε συνδυασμό με την ανάκληση του διορισμού του που επάγεται απώλεια της εργασίας του, να μην μετατρέπεται σε κύρωση, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα είναι στο σύνολό τους απορριπτέα ως αβάσιμα.  	Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης να απορριφθεί.

 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου «συμπληρωματικής – τροποποιητικής» σύμβασης, κατά το μέρος εκείνο που αφορά στην καταβολή στην ανάδοχο ποσού 228.000,0 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., ως κατ’ αποκοπήν αποζημίωση, καθώς, όπως και οι ίδιοι οι ανωτέρω συμβαλλόμενοι συνομολογούν, η φερόμενη ως “2η συμπληρωματική σύμβαση”, που ενσωματώνει την ως άνω κατ’ αποκοπή “δαπάνη δυσμενών συνθηκών”, συνιστά, κατ’ ουσίαν, εξισωτική τακτοποίηση των εκατέρωθεν παροχών, κατόπιν διαπραγμάτευσης και συμβιβαστικής - μεταξύ των συμβαλλομένων - αντιμετώπισης της διαταραχθείσας ισορροπίας της σύμβασης, με την τελικώς επιτευχθείσα συμφωνία τους στο ανωτέρω ύψος του μέλλοντος να καταβληθεί διορθωτικού ποσού. Πρόκειται δηλαδή για αποκαταστατικό μέτρο, κατ’ επίκληση των άρθρων 200, 288 και 388 ΑΚ, της - κατά συνομολόγησή τους - διαταραχθείσας ισορροπίας της σύμβασης, συνεπεία των μεταγενέστερων εξαιρετικών γεγονότων που λήφθησαν υπόψη, τα οποία οδήγησαν σε αιφνίδια μεταβολή των συνθηκών εκτέλεσής της, σε βαθμό που αφενός έχει καταστεί ζημιογόνα για την ανάδοχο και αφετέρου υπερβαίνει τον, κατά την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη, δυνάμενο να αναληφθεί από αυτήν κίνδυνο. 

Σύσταση Επιτροπών Αξιολόγησης Έργων Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (Επ.Α.Ε. ΔΑΜ), καθορισμός της διαδικασίας χαρακτηρισμού Έργων Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ) και της διαδικασίας μίσθωσης ακίνητων που ανήκουν στην εταιρεία ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε. και ακινήτων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.).

Ρύθμιση θεμάτων που σχετίζονται με τη μεταφορά των ετήσιων εσόδων από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, από το ΔΑΠΕΕΠ στην Ειδική Υπηρεσία ΔΑΜ του άρθρου 3 του ν. 4872/2021, ως συνεισφορά για έργα ΑΠΔΕ, στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού προγράμματος με τίτλο «Πρόγραμμα Αντισταθμιστικού Πόρου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης».

Καταλογισμός ποσού...Το Πανεπιστήμιο προβάλλει επιπροσθέτως ότι η προσβαλλόμενη εκδόθηκε κατά παράβαση της αρχής της αναλογικότητας, καθόσον το καταλογιζόμενο ποσό είναι υπέρμετρα υψηλό σε σχέση με τη βαρύτητα του υποτιθέμενου δημοσιονομικού σφάλματος, αφενός διότι η καθυστέρηση στην παράδοση ενός παραδοτέου θεωρητικού πονήματος είναι συνήθης και αφετέρου διότι οι μη επιλέξιμες δαπάνες συνδέονταν, πάντως, με την επίτευξη του σκοπού του προγράμματος. Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί αφενός διότι στην επιτυχή ολοκλήρωση κάθε διατριβής, κατά τη σύμβαση, περιλαμβάνονταν και τα παραδοτέα, που ρητά αναφέρθηκαν παραπάνω, η δε περικοπή μέρους της αμοιβής της ως άνω υποψήφιας διδάκτορος δεν αφορούσε σε απλή καθυστέρηση αλλά σε μη παράδοση των παραδοτέων που όφειλε εμπροθέσμως να παραδώσει, γεγονός που καθιστά τη σχετική πλημμέλεια ουσιώδη και αφετέρου διότι με την προσβαλλόμενη πράξη η ανάκτηση περιορίζεται μόνο στο απολύτως αναγκαίο μέτρο, αφού επιδιώκεται η ανάκτηση μόνο του ποσού που αντιστοιχεί στην αξία των μη επιλέξιμων δαπανών και σε τμήμα μόνον της αμοιβής της ως άνω υποψήφιας διδάκτορος και δεν επηρεάζεται η χρηματοδότηση του συνολικού έργου, ικανοποιώντας κατά τούτο την αρχή της αναλογικότητας (βλ. απόφ. Ι Τμ. 6654/2015). Τέλος και ο ισχυρισμός του Πανεπιστημίου ότι ο καθηγητής …, Αντιπρύτανης του εκκαλούντος και πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών, δεν βαρύνεται ως υπόλογος ούτε με αμέλεια για την πραγματοποίηση των κριθεισών ως μη επιλέξιμων δαπανών, καθόσον τα αγορασθέντα είδη (notebooks, βιβλία κ.λπ.) ήταν απαραίτητα για την υλοποίηση του έργου θα πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, διότι εν προκειμένω δεν καταλογίζεται ο ανωτέρω Αντιπρύτανης ως υπόλογος, αλλά το εκκαλούν Πανεπιστήμιο, το οποίο, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν και παραπάνω, τυγχάνει υπόλογος έναντι της ΓΓΕΤ.Κατ΄ακολουθία των ανωτέρω και ενόψει του ότι δεν προβάλλεται λόγος έφεσης κατά του κεφαλαίου της προσβαλλόμενης που αφορά στο υποέργο 03ΕΔ327, ο ένδικος καταλογισμός εις βάρος του εκκαλούντος είναι νόμιμος στο σύνολό του και, για το λόγο αυτό, η κρινόμενη έφεση πρέπει να απορριφθεί ως καθ΄ ολοκληρίαν αβάσιμη.