ΕΣ/ΚΛ.Ε/794/2018
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Έλεγχος νομιμότητας σχεδίου σύμβασης:...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα ως προς τη νομιμότητα των διαλαμβανόμενων όρων της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης: Α) Η επαύξηση από 24 σε 48 του πλήθους των οπτικών ινών που θα εγκατασταθούν σε κάθε ένα από τους κλάδους ..., χωρίς επαύξηση του συμβατικού τιμήματος, υπό τον όρο ότι θα χρησιμοποιηθεί αραμίδιο αντί γαλβανισμένων χαλύβδινων συρματιδίων στον οπλισμό των υποβρύχιων καλωδίων, με αντίστοιχη παράταση της περιόδου εγγύησης του έργου κατά 18 μήνες, βρίσκει νόμιμο έρεισμα στις διατάξεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 337 του ν.4412/2016. Τούτο δε, διότι δεν διευρύνεται το οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης και δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της σύμβασης, στο μέτρο που, όπως συνάγεται από το περιεχόμενο των οικείων πρακτικών και των σχετικών εισηγήσεων, κατά την ανέλεγκτη τεχνική κρίση της αναθέτουσας αρχής, ενόψει και του άκρως εξειδικευμένου τεχνικού αντικειμένου του υπό έλεγχο έργου, αφενός δεν επέρχεται μεταβολή του τεχνικού αντικειμένου της σύμβασης, όπως αυτό έχει καθοριστεί με τις τεχνικές προδιαγραφές του έργου, αφετέρου διασφαλίζεται η τεχνική επάρκεια της προτεινόμενης λύσης. Συνεπώς, κατά το μέρος αυτό δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Β) Η μείωση του περιθωρίου του επιτοκίου EURIBOR από 6 ποσοστιαίες μονάδες σε 3,5 αφορά επουσιώδη τροποποίηση παρεπόμενου οικονομικού όρου, σχετιζόμενου αποκλειστικά με την χορηγούμενη στον ανάδοχο προκαταβολή, δεν επιφέρει ουσιώδη μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης και δικαιολογείται, κατά την κρίση της αναθέτουσας αρχής, από τη γενικότερη μείωση των επιτοκίων της αγοράς και το γεγονός ότι το μέσο περιθώριο επί του κόστους του επιτοκίου κυμαίνεται στις 3 μονάδες. Κατά το μέρος, συνεπώς, αυτό, δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Γ) Η μείωση της προθεσμίας καταβολής του συνόλου των πληρωμών του αναδόχου από την 24η ημέρα του μεθεπόμενου μήνα υποβολής των απαιτούμενων δικαιολογητικών πληρωμής στην 20ή ημέρα από την ημερομηνία υποβολής αυτών, υποδηλώνει βούληση επαναδιαπραγμάτευσης ουσιώδους όρους της διακήρυξης υπέρ της αναδόχου, κατά την εκτέλεση της σύμβασης, και αντιβαίνει στις παρ. 2 και 4 του άρθρου 377 του ν.4412/2016. Ειδικότερα, η επίμαχη σύμβαση χαρακτηρίζεται από ιδιαιτέρως υψηλό οικονομικό και εξειδικευμένο τεχνικό αντικείμενο και απαιτεί τη διάθεση σημαντικών πόρων εκ μέρους της αναδόχου, η οποία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι διαθέτει τη δυνατότητα προσήκουσας εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεών της και στο μεσοδιάστημα, μεταξύ των πληρωμών, και πάντοτε στο πλαίσιο του χρονοδιαγράμματος, το οποίο πρέπει να υποβληθεί στην αναθέτουσα αρχή και αποτελεί το πρόγραμμα εκτέλεσης του έργου (βλ. άρθρο 5 τεύχους 1 Συμφωνητικού). Ενόψει αυτών, ο χρόνος καταβολής του τιμήματος αποτελεί, στην προκείμενη υπόθεση, ουσιώδες στοιχείο των συμβατικών υποχρεώσεων και επηρεάζει την εκδήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής στο διαγωνισμό, αλλά και τη διαμόρφωση του ύψους των οικονομικών προσφορών (πρβλ. C-496/99, σκ. 117, σχετικά με τον ουσιώδη χαρακτήρα των τρόπων πληρωμής της σύμβασης). Η σύντμηση των προθεσμιών καταβολής του τιμήματος και μάλιστα στην ανωτέρω έκταση (έως 2 μήνες νωρίτερα), χωρίς βεβαίως αντίστοιχη σύντμηση των συμβατικών προθεσμιών εκτέλεσης του έργου, επιτρέπει ουσιωδώς διαφορετικό οικονομικό και τεχνικό προγραμματισμό εκ μέρους της αναδόχου, από εκείνον που η ίδια έκανε κατά την υποβολή της προσφοράς της, της δυνατότητας δε αυτής στερήθηκαν οι άλλοι διαγωνιζόμενοι, αλλά και οι λοιποί δυνητικοί ενδιαφερόμενοι. Ενόψει αυτών, και δεδομένου ότι η δυνατότητα σύντμησης των προθεσμιών πληρωμής δεν προβλεπόταν ρητά και συγκεκριμένα στα συμβατικά τεύχη του διαγωνισμού, κωλύεται κατά το μέρος αυτό η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Δ) Μη νομίμως προβλέπεται στο ελεγχόμενο σχέδιο η απαλοιφή συλλήβδην της αρχικώς προβλεπόμενης υποχρέωσης της αναδόχου εταιρίας να προσκομίσει εγγύηση προκαταβολής, ενώ διατηρείται ακέραιο το δικαίωμά της να αιτηθεί τη χορήγηση προκαταβολής σε ποσοστό έως 10% επί του συμβατικού αντικειμένου (2.115.439,9 ευρώ), ήτοι και κατά το μέρος που το ποσό της προκαταβολής υπερβαίνει το ποσό της εγγύησης καλής εκτέλεσης (5% επί της συμβατικής αξίας ή 1.057.671,95 ευρώ). Και τούτο, διότι η υποχρέωση προσκόμισης από τον ανάδοχο εγγύησης προκαταβολής, που θα καλύπτει τη διαφορά μεταξύ του ποσού της εγγύησης καλής εκτέλεσης και του ποσού της καταβαλλόμενης προκαταβολής και θα είναι ισόποση με τη διαφορά αυτή, δεν καταλείπεται στην ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, αλλά προβλέπεται ευθέως στο νόμο, για λόγους διασφάλισης της τελευταίας έναντι της αναδόχου του έργου, ως προς την εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων που σχετίζονται με τη χορήγηση της προκαταβολής. Συνεπώς, η επίμαχη τροποποίηση επιφέρει κατάργηση συμβατικού όρου επιβαλλόμενου ευθέως από διάταξη νόμου και ως εκ τούτου είναι μη νόμιμη.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΚΛ.Ε/793/2018
Έλεγχος νομιμότητας σχεδίου σύμβασης:..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. 2 και 3), το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα ως προς τη νομιμότητα των διαλαμβανόμενων όρων της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης: Α) Η επαύξηση του πλήθους των οπτικών ινών από 24 σε 48 έναντι πρόσθετου τιμήματος 402.250,80 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.) βρίσκει νόμιμο έρεισμα στις διατάξεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 337 του ν.4412/2016. Και τούτο, διότι η αξία της τροποποίησης αυτής υπολείπεται του ποσού των 5.250.000 ευρώ και ανέρχεται σε ποσοστό μόλις 1,09% επί του αρχικού συμβατικού τιμήματος, ήτοι κατώτερου από το προβλεπόμενο στο νόμο όριο του 15%, χωρίς να μεταβάλλεται η συνολική φύση της σύμβασης. Κατά παράβαση όμως του άρθρου 302 παρ. 1 περ. β΄ του ν.4412/2106, συνδυαστικά ερμηνευόμενου με το άρθρο 7 του τεύχους 1 της διακήρυξης, δεν προβλέπεται στο ελεγχόμενο σχέδιο η υποχρέωση της αναδόχου εταιρείας να προσκομίσει, πριν την τροποποίηση, συμπληρωματική εγγύηση καλής εκτέλεσης σε ποσοστό 5% επί του ανωτέρω ποσού. Τούτο ισχύει, καθόσον η υποχρέωση προσκόμισης πρόσθετης εγγύησης καλής εκτέλεσης δεν καταλείπεται στην ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, αλλά προβλέπεται ευθέως στο νόμο και αφορά, του νόμου μη διακρίνοντος, κάθε περίπτωση τροποποίησης του άρθρου 337 που επιφέρει αύξηση της συμβατικής αξίας. Ως εκ τούτου, η συμβατική επαύξηση των οπτικών ινών από 24 σε 48 είναι επιτρεπτή, μόνο υπό τον όρο ότι θα αναμορφωθεί αναλόγως το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης και θα προβλεφθεί υποχρέωση του αναδόχου να προσκομίσει, πριν την υπογραφή του συμφωνητικού, συμπληρωματική εγγύηση καλής εκτέλεσης ύψους 5% επί του ποσού των 402.250,80 ευρώ. Β) Η μείωση του περιθωρίου του επιτοκίου EURIBOR από 6 ποσοστιαίες μονάδες σε 3,5 αφορά επουσιώδη τροποποίηση παρεπόμενου οικονομικού όρου, σχετιζόμενου αποκλειστικά με τη χορηγούμενη στον ανάδοχο προκαταβολή, δεν επιφέρει ουσιώδη μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης και δικαιολογείται, κατά την κρίση της αναθέτουσας αρχής, από τη γενικότερη μείωση των επιτοκίων της αγοράς και το γεγονός ότι το μέσο περιθώριο επί του κόστους του επιτοκίου κυμαίνεται στις 3 μονάδες. Κατά το μέρος, συνεπώς, αυτό, δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Γ) Η μείωση της προθεσμίας καταβολής του συνόλου των πληρωμών του αναδόχου, από την 24η ημέρα του μεθεπόμενου μήνα υποβολής των απαιτούμενων δικαιολογητικών πληρωμής, στην 20ή ημέρα από την ημερομηνία υποβολής αυτών, υποδηλώνει βούληση επαναδιαπραγμάτευσης ουσιώδους όρους της διακήρυξης υπέρ της αναδόχου κατά την εκτέλεση της σύμβασης και αντιβαίνει στις παρ. 2 και 4 του άρθρου 377 του ν.4412/2016. Ειδικότερα, η επίμαχη σύμβαση χαρακτηρίζεται από ιδιαιτέρως υψηλό οικονομικό και εξειδικευμένο τεχνικό αντικείμενο και απαιτεί τη διάθεση σημαντικών πόρων εκ μέρους της αναδόχου, η οποία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι διαθέτει τη δυνατότητα προσήκουσας εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεών της και στο μεσοδιάστημα, μεταξύ των πληρωμών, και πάντοτε στο πλαίσιο του χρονοδιαγράμματος, το οποίο πρέπει να υποβληθεί στην αναθέτουσα αρχή και αποτελεί το πρόγραμμα εκτέλεσης του έργου (βλ. άρθρο 5 τεύχους 1 Συμφωνητικού). Ενόψει αυτών, ο χρόνος καταβολής του τιμήματος αποτελεί, στην προκείμενη υπόθεση, ουσιώδες στοιχείο των συμβατικών υποχρεώσεων και επηρεάζει την εκδήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής στο διαγωνισμό, αλλά και τη διαμόρφωση του ύψους των οικονομικών προσφορών (πρβλ. C-496/99, σκ. 117, σχετικά με τον ουσιώδη χαρακτήρα των τρόπων πληρωμής της σύμβασης). Η σύντμηση των προθεσμιών καταβολής του τιμήματος και μάλιστα στην ανωτέρω έκταση (έως 2 μήνες νωρίτερα), χωρίς βεβαίως αντίστοιχη σύντμηση των συμβατικών προθεσμιών εκτέλεσης του έργου, επιτρέπει οικονομικό και τεχνικό προγραμματισμό εκ μέρους της αναδόχου ουσιωδώς διαφορετικό, από εκείνον που η ίδια έκανε κατά την υποβολή της προσφοράς της, της δυνατότητας δε αυτής στερήθηκε η άλλη διαγωνιζόμενη, της οποίας η προσφορά είναι μεγαλύτερη σε ποσοστό 5% (βλ. και 359/2015 Πράξη του παρόντος Κλιμακίου και εκεί μνημονευόμενο έγγραφο αξιολόγησης ως προς το συμφέρον της προσφοράς της αναδόχου), αλλά και οι λοιποί δυνητικοί ενδιαφερόμενοι. Ενόψει αυτών, και δεδομένου ότι η δυνατότητα σύντμησης των προθεσμιών πληρωμής δεν προβλεπόταν ρητά και συγκεκριμένα στα συμβατικά τεύχη του διαγωνισμού, κωλύεται κατά το μέρος αυτό η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης. Δ) Μη νομίμως προβλέπεται στο ελεγχόμενο σχέδιο η απαλοιφή συλλήβδην της αρχικώς προβλεπόμενης υποχρέωσης της αναδόχου εταιρείας να προσκομίσει εγγύηση προκαταβολής, ενώ διατηρείται ακέραιο το δικαίωμά της να αιτηθεί τη χορήγηση προκαταβολής σε ποσοστό έως 10% επί του συμβατικού αντικειμένου, ήτοι και κατά το μέρος που το ποσό της προκαταβολής υπερβαίνει το ποσό της εγγύησης καλής εκτέλεσης (5% επί της συμβατικής αξίας). Και τούτο, διότι η υποχρέωση προσκόμισης από τον ανάδοχο εγγύησης προκαταβολής, που θα καλύπτει τη διαφορά μεταξύ του ποσού της εγγύησης καλής εκτέλεσης και του ποσού της καταβαλλόμενης προκαταβολής και θα είναι ισόποση με τη διαφορά αυτή, δεν καταλείπεται στην ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, αλλά προβλέπεται ευθέως στο νόμο, για λόγους διασφάλισης της τελευταίας έναντι της αναδόχου του έργου, ως προς την εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων που σχετίζονται με τη χορήγηση της προκαταβολής. Συνεπώς, η επίμαχη τροποποίηση επιφέρει κατάργηση συμβατικού όρου επιβαλλόμενου ευθέως από διάταξη νόμου και ως εκ τούτου είναι μη νόμιμη.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/232/2023
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ, ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ.(...)Κατόπιν τούτων, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή και την υπέρ αυτής παρέμβαση, η εγγύηση καλής εκτέλεσης της ελεγχόμενης σύμβασης, υπολογίζεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 17.1 της οικείας Διακήρυξης που καθορίζει το ύψος αυτής «σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης» κι όχι σύμφωνα με άρθρο 72 του ν. 4412/2016, το οποίο εντάσσεται στο μη εφαρμοστέο εν προκειμένω Βιβλίο Ι του ν. 4412/2016, ούτε με βάση το άρθρο 302 του ίδιου νόμου, το οποίο δεν εφαρμόζεται, κατ’ άρθρο 222 παράγραφος 7 ν. 4412/2016, στην περίπτωση της Ε.ΥΔ.Α.Π. και το οποίο καθορίζει το ύψος της εγγύησης σε ποσοστό 5% «επί της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης».
ΕΣ/ΚΛ.ΣΤ/34/2020
Εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων...Περαιτέρω, σε κάθε περίπτωση δεν συντρέχουν εν προκειμένω ούτε και οι σωρευτικώς απαιτούμενες προϋποθέσεις της περ. β΄ της παρ. 1 του άρθρου 337 του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, για τα Τμήματα 1 και 2 της ελεγχόμενης σύμβασης, λαμβανομένου υπόψη του αντικειμένου τους, καθώς και του κόστους στο οποίο ανέρχεται η προμήθεια των ειδών τους, δεν δύναται να υποστηριχθεί με βάση τα στοιχεία του φακέλου, ούτε άλλωστε αναφέρεται στην οικεία 12808/1.11.2019 εισήγηση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Λειτουργίας και Συντήρησης Εγκαταστάσεων ... και την 607/2.12.2019 απόφαση του ΔΣ της ... ότι συντρέχουν τεχνικοί και οικονομικοί λόγοι, από τους προβλεπόμενους στις υποπερ. βα΄ και ββ΄ της περ. β της παρ. 1 του άρθρου 337 του ν. 4412/2016, που επιτάσσουν την υλοποίησή τους από τον αρχικό ανάδοχο, υπό την έννοια ότι ενδεχόμενη αλλαγή αναδόχου θα έθετε σε προφανή κίνδυνο την τεχνική αρτιότητα και τη συνολική λειτουργικότητα της ΕΕΛ ... ή θα ήταν δυσανάλογα ασύμφορη οικονομικά για την αναθέτουσα αρχή η εμπλοκή τρίτου προσώπου. Αναλυτικότερα, δεν αιτιολογούνται επαρκώς οι τεχνικοί λόγοι για τους οποίους η επικαλούμενη από την αναθέτουσα αρχή διαλειτουργικότητα του υπό ανάθεση εξοπλισμού θα εξασφαλιστεί αποκλειστικά και μόνο από την εκτέλεση του αντικειμένου από τον αρχικό ανάδοχο, δοθέντος ότι η προμήθεια των ειδών αυτών και οι συναφείς εργασίες (επισκευή της 1ης μονάδας αναερόβιας χώνευσης και τροποποίηση του συστήματος ανάδευσης της δεξαμενής και επισκευή του υφιστάμενου αεριοφυλακίου και δαυλού καύσης του βιοαερίου), αφορούν σε διαφορετικό χώρο της βιολογικής βαθμίδας επεξεργασίας λυμάτων σε σχέση με το χώρο που υλοποιείται το αρχικώς ανατεθέν αντικείμενο (αντικείμενο της αρχικής σύμβασης ήταν η θέση σε λειτουργία της 2ης δεξαμενής αναερόβιας χώνευσης) και ναι μεν οι γραμμές επεξεργασίας λυμάτων της ΕΕΛ ....διασυνδέονται, πλην όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι από τεχνικής και λειτουργικής απόψεως αποτελούν ενιαίο σύνολο, μη δυνάμενο να διαχωριστεί τεχνικά, προεχόντως διότι ήδη από το έτος 1998 μέχρι τη δημοπράτηση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου η Μονάδα Επεξεργασίας Λυμάτων λειτουργούσε με μόνη την 1η δεξαμενή. Ούτε, άλλωστε, τεκμηριώνονται τυχόν οικονομικοί λόγοι εξ αιτίας των οποίων θα ήταν δυσανάλογα ασύμφορη οικονομικά για την αναθέτουσα αρχή η εμπλοκή τρίτου προσώπου. Τέλος, η προμήθεια των ειδών των Τμημάτων 3 και 4 της ελεγχόμενης σύμβασης, για την οποία επίσης δεν διαλαμβάνεται ειδική αιτιολογία στα προαναφερθέντα έγγραφα, δεν δύναται, ως εκ του αντικειμένου της, να χαρακτηριστεί ως προμήθεια που κατέστη αναγκαία κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης και να θεωρηθεί απαραίτητη για την άρτια ολοκλήρωσή της, προεχόντως δε για τον λόγο αυτό μη νομίμως ανατίθεται ως συμπληρωματική υπηρεσία κατ’ εφαρμογή του άρθρου 337 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016.Κατ’ ακολουθία όλων των ανωτέρω, στην προκειμένη υπόθεση δεν συντρέχουν οι σωρευτικώς απαιτούμενες προϋποθέσεις της περίπτωσης γ΄ ούτε της περίπτωσης β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 337 του ν. 4412/2016, που δικαιολογούν την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Κατά συνέπεια, κωλύεται η υπογραφή του ως άνω σχεδίου 3ης τροποποίησης της 3784/5.4.2018 σύμβασης μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Άρδευσης Δήμου ... και της εταιρείας ... για την αναβάθμιση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) ..., σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στο σκεπτικό της παρούσας Πράξης.
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/639/2020
ΕΣ/ΚΛ.ΣΤ/50/2020
Προμήθεια λεωφορείων...Σε κάθε περίπτωση, καθόσον αφορά στα ελεγχόμενα σχέδια σύμβασης: α) Στην περίπτωση 18 του άρθρου 1 των σχεδίων πρέπει να προστεθεί όρος ότι η εφάπαξ προκαταβολή προς τον ανάδοχο κατά την έναρξη ισχύος της σύμβασης, που προβλέπεται στην περίπτωση αυτή, είναι έντοκη, σύμφωνα με το άρθρο 302 παρ. 1 περ. δ του ν. 4412/2016 (βλ. και το 6906/12.2.2021 έγγραφο του Διευθύνοντος Συμβούλου της ....). β) Οι προαναφερόμενοι όροι των άρθρων 20 και 22 περ. 8 των σχεδίων, που θέτουν μη προβλεπόμενους από την περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσία (ν. 4412/2016) όρους υπέρ του αναδόχου, και, ειδικότερα, θέτουν συγκεκριμένες προθεσμίες πληρωμής του στο πλαίσιο της σύμβασης, επί ποινή, μάλιστα, είτε αναστολής των συμβατικών του υποχρεώσεων είτε καταγγελίας της σύμβασης εκ μέρους του, πρέπει να απαλειφθούν, όπως και όλες οι παραπομπές σε αυτούς, που περιλαμβάνονται σε άλλα άρθρα των σχεδίων. γ) Όλες οι παραπομπές των σχεδίων σε διατάξεις του Βιβλίου Ι του ν. 4412/2016, και, ειδικότερα, στο άρθρο 18 για τις εφαρμοζόμενες γενικές αρχές, στο άρθρο 72 για τις εγγυήσεις, στο άρθρο 78 για τη στήριξη στην ικανότητα τρίτων, στο άρθρο 131 για τους υπεργολάβους, στο άρθρο 132 για τις τροποποιήσεις και στο άρθρο 133 για τη μονομερή λύση των συμβάσεων, πρέπει να αντικατασταθούν από αντίστοιχες παραπομπές στα αντίστοιχα άρθρα του εφαρμοστέου Βιβλίου ΙΙ του ν. 4412/2016, και, ειδικότερα, στο άρθρο 253 για τις εφαρμοζόμενες γενικές αρχές, στο άρθρο 302 για τις εγγυήσεις, στο άρθρο 307 για τη στήριξη στην ικανότητα τρίτων, στο άρθρο 336 για τους υπεργολάβους, στο άρθρο 337 για τις τροποποιήσεις και στο άρθρο 338 για τη μονομερή λύση των συμβάσεων.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων σύμβασης, λόγω της συνδρομής των υπό 14 και 15 ουσιωδών νομικών πλημμελειών της διαδικασίας ανάθεσης της ελεγχόμενης προμήθειας.
ΕΣ/ΚΛ.ΣΤ/50/2021
Προμήθεια λεωφορείων...Σε κάθε περίπτωση, καθόσον αφορά στα ελεγχόμενα σχέδια σύμβασης: α) Στην περίπτωση 18 του άρθρου 1 των σχεδίων πρέπει να προστεθεί όρος ότι η εφάπαξ προκαταβολή προς τον ανάδοχο κατά την έναρξη ισχύος της σύμβασης, που προβλέπεται στην περίπτωση αυτή, είναι έντοκη, σύμφωνα με το άρθρο 302 παρ. 1 περ. δ του ν. 4412/2016 (βλ. και το 6906/12.2.2021 έγγραφο του Διευθύνοντος Συμβούλου της .....). β) Οι προαναφερόμενοι όροι των άρθρων 20 και 22 περ. 8 των σχεδίων, που θέτουν μη προβλεπόμενους από την περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσία (ν. 4412/2016) όρους υπέρ του αναδόχου, και, ειδικότερα, θέτουν συγκεκριμένες προθεσμίες πληρωμής του στο πλαίσιο της σύμβασης, επί ποινή, μάλιστα, είτε αναστολής των συμβατικών του υποχρεώσεων είτε καταγγελίας της σύμβασης εκ μέρους του, πρέπει να απαλειφθούν, όπως και όλες οι παραπομπές σε αυτούς, που περιλαμβάνονται σε άλλα άρθρα των σχεδίων. γ) Όλες οι παραπομπές των σχεδίων σε διατάξεις του Βιβλίου Ι του ν. 4412/2016, και, ειδικότερα, στο άρθρο 18 για τις εφαρμοζόμενες γενικές αρχές, στο άρθρο 72 για τις εγγυήσεις, στο άρθρο 78 για τη στήριξη στην ικανότητα τρίτων, στο άρθρο 131 για τους υπεργολάβους, στο άρθρο 132 για τις τροποποιήσεις και στο άρθρο 133 για τη μονομερή λύση των συμβάσεων, πρέπει να αντικατασταθούν από αντίστοιχες παραπομπές στα αντίστοιχα άρθρα του εφαρμοστέου Βιβλίου ΙΙ του ν. 4412/2016, και, ειδικότερα, στο άρθρο 253 για τις εφαρμοζόμενες γενικές αρχές, στο άρθρο 302 για τις εγγυήσεις, στο άρθρο 307 για τη στήριξη στην ικανότητα τρίτων, στο άρθρο 336 για τους υπεργολάβους, στο άρθρο 337 για τις τροποποιήσεις και στο άρθρο 338 για τη μονομερή λύση των συμβάσεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων σύμβασης, λόγω της συνδρομής των υπό 14 και 15 ουσιωδών νομικών πλημμελειών της διαδικασίας ανάθεσης της ελεγχόμενης προμήθειας.
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/497/2021
ΕΣ/ΤΜ.6/739/2019
Προμήθεια καυσίμων θέρμανσης και κίνησης...ζητείται η ανάκληση της 78/2019 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Ως εκ τούτου, δεν είναι βέβαιο ότι οι υποψήφιοι θα προσέφεραν τα ίδια ποσοστά έκπτωσης, σε περίπτωση που η διακήρυξη προέβλεπε τη δυνατότητα προμήθειας για επιμέρους ποσότητες (ανά είδος καυσίμου ή /και φορέα). Β) Περαιτέρω, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη ότι στο σχέδιο σύμβασης μεταξύ της .... και της αναδόχου δεν έχουν περιληφθεί διατάξεις για την καταβολή και επιστροφή της εγγύησης καλής εκτέλεσης, σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης αυτής, όπως προβλέπεται από το άρθρο 4.1 της διακήρυξης. Με την κρινόμενη δε αίτηση ανάκλησης προβάλλεται αβασίμως ότι δεν απαιτείται να καταβληθεί η εγγύηση αυτή, κατ’ εφαρμογή του τρίτου εδαφίου του άρθρου 72 παρ. 1 β) του ν. 4412/2016, διότι η αξία της σύμβασης, χωρίς ΦΠΑ, είναι κατώτερη των 20.000 ευρώ, και συγκεκριμένα ανέρχεται στο ποσό των 19.511,20 ευρώ. Και τούτο διότι, όπως προαναφέρθηκε στη σκέψη IV της παρούσας, η εξαίρεση αυτή εφαρμόζεται μόνο στην περίπτωση κατά την οποία δεν ορίζεται άλλως στα έγγραφα της σύμβασης. Όμως, εν προκειμένω, στο άρθρο 4.1 της διακήρυξης ορίζεται ότι για την υπογραφή της σύμβασης απαιτείται η παροχή εγγύησης καλής εκτέλεσης, σύμφωνα με το άρθρο 72 παρ. 1 β) του ν. 4412/2016, ποσοστού 5% επί της αξίας της σύμβασης, εκτός ΦΠΑ, και κατατίθεται πριν ή κατά την υπογραφή της σύμβασης, χωρίς να προβλέπεται η εξαίρεση για σύμβαση αξίας κατώτερης των 20.000 ευρώ. Συνεπώς, για να είναι νόμιμη η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της .... και της αναδόχου, θα πρέπει να προστεθούν σε αυτό διατάξεις που αφορούν στην καταβολή και επιστροφή της κατ’ άρθρο 4.1 της διακήρυξης εγγύησης καλής εκτέλεσης, σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης, εκτός ΦΠΑ.Κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων σχεδίων σύμβασης, υπό τον όρο ότι στο σχέδιο σύμβασης που αφορά τη ...., θα προστεθούν διατάξεις για την καταβολή και επιστροφή της κατ’ άρθρο 4.1 της διακήρυξης εγγύησης καλής εκτέλεσης, σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης αυτής, εκτός Φ.Π.Α.
ΝΣΚ/58/2005
Εγκυρότητα εκχώρησης της εισπρακτέας αμοιβής του Αναδόχου σε Τράπεζα. Μηνιαία έντοκη προθεσμιακή κατάθεση μέρους της προκαταβολής του Αναδόχου. α) Η εκχώρηση – ενεχυρίαση της εισπρακτέας αμοιβής του Αναδόχου σε Τράπεζα, προς εξασφάλιση ποσού δανείου (παροχής πίστωσης με ανοικτό αλληλόχρεο λογαριασμό) που χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη εγγυητικών επιστολών (προκαταβολής και καλής εκτέλεσης) με ρήτρα πληρωμής «σε πρώτη ζήτηση» εκδοθεισών από την Τράπεζα για την υλοποίηση του έργου, δεν αντίκειται σε όρο της μεταξύ Αναδόχου και Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων συναφθείσας σύμβασης έργου, σύμφωνα με τον οποίο η εν λόγω εκχώρηση επιτρέπεται μόνο για τη λήψη βραχυπροθέσμου δανείου που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για το έργο, διότι στην έννοια του έργου που αποτελεί το σύνολο των υποχρεώσεων και παροχών του Αναδόχου, στα πλαίσια της σύμβασης, εντάσσεται και το σύνολο των εγγυητικών επιστολών που αυτός όφειλε να προσκομίσει. Συνεπώς η εν λόγω εκχώρηση είναι έγκυρη έναντι του Δημοσίου για απαίτηση ίση με το συνολικό ποσό των εγγυητικών επιστολών και υπό την προϋπόθεση ότι η σύμβαση ενεχυρίασης – εκχώρησης κοινοποιήθηκε κατά την ειδική διαδικασία του άρθρου 95 του Ν 2362/95. β) Η μηνιαία, έντοκη προθεσμιακή κατάθεση σε Τράπεζα μέρους της χορηγηθείσας στον Ανάδοχο προκαταβολής αποτελεί μη προσήκουσα εκπλήρωση του όρου της σύμβασης, σύμφωνα με τον οποίο η προκαταβολή απαγορεύεται να χρησιμοποιηθεί για δαπάνες που δεν σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το συμφωνημένο έργο. (πλειοψ.)
ΕΑΔΗΣΥ/144/2024
Με την προδικαστική προσφυγή, στην οποία σωρεύει και αίτημα αναστολής της προόδου της διαγωνιστικής διαδικασίας, η προσφεύγουσα ζητά να ακυρωθεί η απόφαση του αναθέτοντος φορέα με αριθμό «…» στο σύνολό της και να ακυρωθεί η ματαίωση του ανοικτού διαγωνισμού με αριθμό «…» για την ανάδειξη αναδόχου της σύμβασης «…».
ΕΣ/ΚΛ.ΣΤ/48/2024
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ "Προμήθεια και εγκατάσταση ψηφιακών υδρομετρητών και ολοκληρωμένου συστήματος τηλεμετρίας" (...)Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων και ιδίως αυτών της παρ. 6, συνάγεται ότι η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020, που οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο, έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα και ερμηνεύεται μεν αυτόνομα, πλην όμως υπό το φως των κατευθύνσεων της παρ. 6 του άρθρου 337 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον προσυμβατικό έλεγχο να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό έλεγχο και α) έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των ήσσονος σημασίας τροποποιήσεων (de minimis) της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 ή β) συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού, καθώς και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης. Εν όψει των ανωτέρω, όμως και προκειμένου να εξεταστούν οι προεκτεθείσες προϋποθέσεις περί του ουσιώδους χαρακτήρα της τροποποίησης αρχικής σύμβασης, θα πρέπει προηγουμένως η τελευταία να βρίσκεται σε ισχύ, δεδομένου ότι όλες οι ανωτέρω προϋποθέσεις αφορούν τροποποίηση συμβάσεων «κατά τη διάρκειά τους», όπως, άλλωστε, συνάγεται, τόσο από το νοηματικό περιεχόμενο των ως άνω διατάξεων, όσο και από την ευθεία αναφορά σ’ αυτή (διάρκεια) ήδη από τον τίτλο του άρθρου 336, αλλά και από την ίδια αναφορά στην παράγραφο 4 αυτού. Κατά συνέπεια, δεν νοείται τροποποίηση ήδη λήξασας σύμβασης (...)Ως εκ τούτου, το αίτημα του αναδόχου που υποβλήθηκε στις 26.10.2023 και πολλώ δε μάλλον η απόφαση του αναθέτοντος φορέα για την τροποποίηση της ως άνω σύμβασης που ελήφθη την 1η.11.2023 έλαβαν χώρα σε χρόνο που η αρχική σύμβαση είχε ήδη λήξει. Εξ άλλου, η ολοκλήρωση ή μη του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης δεν αποτελεί ζήτημα επιτρεπτής ή μη τροποποίησης της σύμβασης, αλλά ζήτημα αναγόμενο στις διατάξεις περί την εκτέλεση αυτής (άρθρα 200επ. του ν. 4412/2016 και ιδίως άρθρα 202 και 206 του ως άνω νόμου), το οποίο εκφεύγει του αντικειμένου του προσυμβατικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο και αποτελεί αρμοδιότητα των οργάνων του αναθέτοντος φορέα αναφορικά με την κρίση π.χ. περί υπαιτιότητας ή μη του αναδόχου για τυχόν υπολειπόμενες και μη παραδοθείσες ποσότητες, του ασήμαντου ή μη χαρακτήρα αυτών σε σχέση με το συνολικό αντικείμενο, της ποιοτική ή μη εκπλήρωση της υποχρέωσης του αναδόχου κ.λπ.. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι είναι μη νόμιμη η τροποποίηση της σύμβασης
ΕΣ/ΚΠΕ.ΤΜ.7/101/2019
Εκπόνηση μελέτης:..Με τα δεδομένα αυτά γίνεται δεκτό ότι: α) Από τα προσκομιζόμενα στοιχεία, ήτοι το πινάκιο αμοιβής σύμφωνα με τον Κανονισμό Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετητών, προκύπτει η τεκμηρίωση του προϋπολογισμού της δαπάνης της συγκεκριμένης μελέτης στο ως άνω ποσό. β) Δεν επισυνάπτεται απόφαση ορισμού επιβλέποντα μηχανικού για την επίμαχη μελέτη. Ωστόσο, λαμβανομένου υπόψη ότι κατόπιν του 245/12.2.2018 αιτήματος της ... προς το Δήμο ..., λόγω της μεγάλης έλλειψης τεχνικού επιστημονικού προσωπικού και αποχώρησης του Τεχνικού Διευθυντή αυτής (από 22.10.2018 έγγραφο επανυποβολής), διατέθηκε σ’ αυτή, με την 85/27.2.2018 απόφαση του Δημάρχου ..., ο υπογράφων εν προκειμένω την από 5.7.2018 βεβαίωση παραλαβής μηχανικός του Δήμου ... με αρμοδιότητες την εποπτεία σύνταξης μελετών, όταν υφίσταται ανάγκη, συγγνωστώς τα αρμόδια όργανα της ... ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων. γ) Η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι η ανάδοχος δεν προσκόμισε πριν την υπογραφή της σύμβασης αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας για συμμετοχή σε διαγωνισμό του Δημοσίου, σύμφωνα με τα άρθρα 73 και 80 του ν. 4412/2016, ενώ η προσκομισθείσα με το έγγραφο επανυποβολής από 14.6.2018 βεβαίωση οφειλής προς το Δημόσιο του άρθρου 12 παρ. 6 του ν. 4174/2013, η οποία χορηγήθηκε σ’ αυτή για «είσπραξη χρημάτων» για συγκεκριμένο τίτλο πληρωμής, δεν δύναται να καλύψει την πλημμέλεια αυτή. Το ίδιο δε ισχύει και για το 2559/31.8.2018 αποδεικτικό ενημερότητας της αναδόχου για χρέη προς το Δημόσιο, καθόσον αφενός έχει εκδοθεί για άλλη αιτία «είσπραξη χρημάτων από φορείς του δημοσίου τομέα», αφετέρου δεν πιστοποιεί την μη ύπαρξη του προαναφερθέντος κωλύματος κατά τον κρίσιμο χρόνο πριν την υπογραφή της σύμβασης (26.6.2018). δ) Σύμφωνα με το άρθρο 302 παρ. 1 εδ. β΄ του ν. 4412/2016 δεν απαιτείται εγγύηση καλής εκτέλεσης για τις συμβάσεις αξίας ίσης ή κατώτερης από το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). ε) Η ενδεχόμενη έλλειψη πίστωσης, πρέπει να απορριφθεί προεχόντως ως αορίστως προβαλλόμενη. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.