ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Τούτων δοθέντων, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η αρμοδίως εγκριθείσα και υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση της από 8.1.2020 σύμβασης το μεν αφορά στην ενεργοποίηση ρητού και σαφούς όρου αυτής (δικαιώματος προαίρεσης), κατά τα λοιπά, δε, εξαντλείται αποκλειστικώς στην παράταση του συμβατικού χρόνου παράδοσης του υπό προμήθεια υλικού (αντιπαγετικού αλατιού), κατόπιν συμφωνίας Αναθέτουσας Αρχής και αναδόχου εταιρείας, πριν από τη λήξη του αρχικού χρόνου παράδοσης και μετά από την θετική γνωμοδότηση της αρμόδιας Επιτροπής Παρακολούθησης και Παραλαβής της αναθέτουσας Αρχής, χωρίς να επιφέρει, αυτή καθεαυτή (η παράταση), μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνακόλουθα και δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση ανάγεται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης που ρυθμίζονται από την τελευταία (δικαίωμα προαίρεσης) και από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 (παράταση) και δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους αυτής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 1 της παρούσας, η υποβληθείσα τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο, σύμφωνα με το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020 (βλ. ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 450, 134/2022, πρβλ. ΣΤ΄ Κλιμ. 314/2022).

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη τροποποίηση δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο, καθόσον, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3, αυτή αφορά αποκλειστικώς μετάθεση του χρόνου παράδοσης κατ’ αποδοχή διαδοχικών αιτημάτων της αναδόχου που υποβλήθηκαν πριν από τη λήξη του αρχικού χρόνου παράδοσης και επί των οποίων γνωμοδότησε θετικά η Επιτροπή Παρακολούθησης και Παραλαβής συμβάσεων προμηθειών της αναθέτουσας Αρχής. Η δυνατότητα μετάθεσης του χρόνου αυτού υπό τις προϋποθέσεις των άρθρων 132 και 206 του ν. 4412/2016 προβλέπεται ρητώς και με σαφήνεια στο άρθρο 4 της αρχικής σύμβασης, το οποίο είχε ελεγχθεί ως νόμιμο στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου που διενήργησε το Κλιμάκιο με την 134/2021 σχετική Πράξη του. Πέραν του ότι η μετάθεση του χρόνου παράδοσης εγκρίθηκε, κατά τα προεκτεθέντα, κατ’ εφαρμογή ρητού και σαφούς όρου της αρχικής σύμβασης, στερείται επίσης οικονομικού αντικειμένου και δεν είναι ουσιώδης στο μέτρο που δεν μεταβάλλει ουσιώδη χαρακτηριστικά της αρχικής σύμβασης. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης.

Προγραμματικής σύμβαση:Τούτων δοθέντων και κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 1, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο προγραμματική σύμβαση, αντικείμενο της οποίας είναι η εξασφάλιση της χρηματοδότησης της προς υλοποίηση προμήθειας, με προϋπολογισμό 1.145.000,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), ήτοι κατώτερο του ποσού των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), διά της υποβολής σχετικής πρότασης ένταξής της στη συγχρηματοδοτούμενη από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης Δράση 4.3.1 «Υποδομές εγγείων βελτιώσεων» του «Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020», στο πλαίσιο της προμνησθείσας 5473/23.12.2021 πρόσκλησης της Γενικής Γραμματείας Ενωσιακών Πόρων & Υποδομών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, συνεπώς, απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του Κλιμακίου (πρβλ. ΕλΣυν Ε΄ Κλιμ. Πράξεις 834, 753/2021, ΣΤ΄ Κλιμ. Πράξη 464/2020).

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά, η υποβληθείσα προς έλεγχο διαδικασία ανάθεσης διενεργείται κατ’ επίκληση επειγόντων λόγων προστασίας της δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση του άμεσου κινδύνου εμφάνισης και διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19. Η δαπάνη δε της εν λόγω προμήθειας, η οποία ανέρχεται στο ποσό των 105.600,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), υπολείπεται του προβλεπόμενου στην παρ. 3 του άρθρου τριακοστού εβδόμου της από 20.3.2020 ΠΝΠ ορίου των 900.000,00 ευρώ. Κατόπιν τούτου, και σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 1 της παρούσας, η υποβληθείσα προς έλεγχο διαδικασία ανάθεσης και το οικείο σχέδιο σύμβασης εκφεύγουν του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο οφείλει να απόσχει του ελέγχου αυτού (βλ. ΕΣ ΣΤ΄ Κλιμ. 4/2021). Σημειώνεται, εξάλλου, ότι, αν και το επίμαχο μέσο ατομικής προστασίας («Προστατευτική ολόσωμη φόρμα τύπου TYVEK») συμπεριλήφθηκε στην ως άνω 42272/30.09.2020 πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος (βλ. σκέψη 2), η διεξαχθείσα με την 27834/17.6.2021 πρόσκληση διαδικασία ανάθεσής του (βλ. σκέψη 3) δεν αποτελεί συνέχεια της πρώτης ως άνω ευρύτερης διαδικασίας προμήθειας, αλλά είναι νομικά και πραγματικά αυτοτελής και ανεξάρτητη από αυτήν. Και τούτο, διότι η αιτιολογική βάση της υποβληθείσας για έλεγχο ανάθεσης δεν είναι η περ. α΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν. 4412/2016, δηλαδή η έλλειψη κατάλληλης προσφοράς σε προηγηθείσα ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία, ώστε να θεωρηθεί συνέχεια της διαδικασίας αυτής, κατά τα προβλεπόμενα στην τελευταία αυτή διάταξη, αλλά η περ. γ΄ της παρ. 2 του ίδιου ως άνω άρθρου (σε συνδυασμό και με τις διατάξεις της από 10.8.2020 ΠΝΠ), δηλαδή η κατεπείγουσα ανάγκη, οφειλόμενη σε γεγονότα απρόβλεπτα για την αναθέτουσα Αρχή, ώστε να είναι αδύνατη η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται στις ανοικτές, κλειστές ή ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμάτευση (βλ. ΕΣ ΣΤ΄ Κλιμ. 438/2020 και την εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

Δικαιώματα προαίρεσης.Κατά τα παγίως κριθέντα από το Δικαστήριο (VI Τμ. 1534/2014, 2440/2012, Ζ΄ Κλιμ. 278, 127/2013, 405, 108, 37/2011, 194, 140, 123/2010, 302/2008, ΣΤ΄ Κλιμ. 243/2014), η ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, που έχει περιληφθεί σε ήδη ελεγχθείσα προσυμβατικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο σύμβαση, δεν υπάγεται αυτοτελώς σε έλεγχο νομιμότητας, καθώς η ενεργοποίηση αυτή συντελείται με μονομερή δήλωση της αναθέτουσας αρχής και ανάγεται στην εκτέλεση της αρχικής σύμβασης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:α) Δεν προσδιορίζεται, στο άρθρο 4 ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του ελεγχόμενου σχεδίου, το αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 παρ. 2 περ. α΄ του ν. 3852/2010, αλλά απλώς προβλέπεται η διάρκεια των τριών επιμέρους υποέργων της Πράξης, για την υλοποίηση της οποίας αποφασίσθηκε η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης. Επιπλέον, κατά παράβαση της ίδιας διάταξης, δεν προσδιορίζεται με οποιονδήποτε τρόπο ο απώτατος χρονικός ορίζοντας της τυχόν παράτασης της σύμβασης (βλ. ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021).β) Οι ρυθμίσεις του άρθρου 5 του σχεδίου, σχετικά με τη δυνατότητα της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης να υποδεικνύει την τροποποίηση όρων της απόφασης ένταξης και, κατά συνέπεια, της σύμβασης, καθώς και την πέραν του εξαμήνου παράταση της διάρκειας της τελευταίας, με τις οποίες (ρυθμίσεις) καταλείπεται πλήρης ευχέρεια στα συμβαλλόμενα μέρη να τροποποιήσουν ή να επεκτείνουν την εν λόγω σύμβαση, χωρίς να έχει προσδιορισθεί, ούτε κατ’ ελάχιστον, εκ των προτέρων το περιεχόμενο και το εύρος των τροποποιήσεων και χωρίς αποτύπωση του κόστους αυτών, παρίστανται αντίθετες προς τις αρχές της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).γ) Η ρύθμιση του ίδιου άρθρου 5, σχετικά με τη δυνατότητα να πλαισιώνεται η Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης από ειδικό προσωπικό, με γνώση του αντικειμένου της σύμβασης, το οποίο θα εκφράζει άποψη πάνω σε ειδικά θέματα υλοποίησης της Πράξης, είναι μη νόμιμη ως αόριστη, δοθέντος ότι δεν προσδιορίζονται ειδικότερα ο αριθμός μελών του ειδικού προσωπικού, η ειδικότητά του, η προέλευσή του, η τυχόν αμοιβή του, η χρονική διάρκεια και το είδος της απασχόλησής του (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).δ) Κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 100 παρ. 2α΄ του ν. 3852/2010, δεν καθορίζονται οι ρήτρες που επιβάλλονται σε βάρος του συμβαλλομένου που τυχόν παραβαίνει τους όρους της σύμβασης.Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η ανωτέρω αρμοδίως εγκριθείσα τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής σύμβασης αφορά σε μεταβολές του φυσικού της αντικειμένου, που προέκυψαν κατά την εκτέλεσή της, σε μετάθεση του συνολικού συμβατικού χρόνου παράδοσης των προμηθειών της σύμβασης και των συναφών υπηρεσιών εγκατάστασής τους αλλά και σε μεταβολές - παρατάσεις του χρονοδιαγράμματος των τμηματικών παραδόσεων και πληρωμών που προβλέπονται στη σύμβαση, κατ’ εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του ν. 4412/2016, καθώς και σε μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης κατά το ποσό των 104.760,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.. Με τα δεδομένα αυτά ενόψει του ότι η κατά το ποσό των 104.760,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης (279803/32/29.9.2021), είναι κατώτερη του 10% του αρχικού τιμήματος αυτής, που ήταν 3.914.389,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., και υπολείπεται και του κατώτατου ορίου (ύψους 135.000,00 ευρώ) που θέτει το άρθρο 5 του ν.4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που ανατίθενται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ενώ περαιτέρω και οι προπαρατεθείσες επιμέρους τροποποιήσεις του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης δεν μεταβάλλουν τη συνολική φύση της το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής ελεγχθείσας από αυτό σύμβασης δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους της, δηλαδή δεν εισάγει σ’ αυτή ουσιώδεις τροποποιήσεις, και, επομένως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 1, δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο στο Κλιμάκιο.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..Με τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη δαπάνη δεν είναι νόμιμη κατά το μέρος που αφορά στις εργασίες της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του ως άνω έργου, διότι, όπως προκύπτει από την 29.6.2018 αιτιολογική έκθεση του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, η εκτέλεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών κατέστη αναγκαία λόγω αστοχιών της αρχικής μελέτης. Εξάλλου, εν προκειμένω δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις των περιπτώσεων ε΄ και β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, σύμφωνα με τις οποίες η σύμβαση δύναται να τροποποιείται χωρίς νέα διαδικασία, όταν η τροποποίηση δεν είναι ουσιώδης ή όταν πρόκειται για συμπληρωματικά έργα που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση και κατέστησαν αναγκαία κατά την εκτέλεσή της, αντίστοιχα. Όσον αφορά στην πρώτη περίπτωση, σύμφωνα με τα άρθρα 156 παρ. 1 περ. β΄ εδ. β΄ και 132 παρ. 2 του ίδιου νόμου, όταν η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης υπερβαίνει το 15% της αξίας της αρχικής, όπως εν προκειμένω, η τροποποίηση θεωρείται ουσιώδης, όσον αφορά δε στη δεύτερη περίπτωση, δεν αποδεικνύεται ότι συνέτρεχαν όλες οι προβλεπόμενες από την οικεία διάταξη προϋποθέσεις, δηλαδή δεν αποδεικνύονται οι λόγοι για τους οποίους δε δύναται να λάβει χώρα αλλαγή αναδόχου, τα προβλήματα ή η επικάλυψη δαπανών που η αλλαγή αυτή θα συνεπαγόταν ούτε η εκπλήρωση της υποχρέωσης της αναθέτουσας αρχής να αποστείλει σχετική γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε΄ Κλιμ. πράξη 168/2018). Σχετικά αβασίμως προβάλλεται ότι η αλλαγή του αρχικού αναδόχου ήταν αδύνατη διότι τα γήπεδα βρίσκονταν στον ίδιο χώρο και οι συμπληρωματικές εργασίες ήταν αδύνατον να διαχωριστούν από τις αρχικές, ότι η διακοπή των εργασιών για να λάβει χώρα νέα δημοπράτηση για την εκτέλεση των συμπληρωματικών εργασιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε οριστική διάλυση της σύμβασης από την πλευρά του αρχικού αναδόχου και ότι, σε κάθε περίπτωση, θα ήταν πιθανό να μην υπήρχε ενδιαφέρον για να αναληφθεί η τεχνική ευθύνη για την εκτέλεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών. Τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι το Τεχνικό Συμβούλιο Δημόσιων Έργων της Περιφερειακής Ενότητας ... γνωμοδότησε θετικά για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς το γεγονός αυτό και μόνο δεν αρκεί για να είναι νόμιμη η σύναψή της.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ. (..) νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης για την προμήθεια υγρών καυσίμων Δήμου ...Με τα δεδομένα αυτά, η υποβληθείσα προς έλεγχο προμήθεια συνολικής ενδεικτικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 480.431,72 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.) είναι διάφορη της αρχικής προμήθειας συνολικής ενδεικτικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 803.453,39 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), αφού για την πραγματοποίηση των προμηθειών αυτών δεν ακολουθήθηκε ενιαία διαδικασία, αλλά διεξήχθησαν ξεχωριστοί διαγωνισμοί, με διαδικασίες που χαρακτηρίζονται από πραγματική και νομική αυτοτέλεια (πράξ. ΣΤ΄ Κλιμ. 142/2017, 71, 10/2016, 41/2008, 6/2006, 7, 6/2001, Ζ΄ Κλιμ. 88, 87, 86/2004). Κατά συνέπεια, εφόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη (χωρίς ΦΠΑ) της υποβληθείσας προς έλεγχο νέας διαδικασίας είναι κατώτερη των 500.000,00 ευρώ, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια του προβλεπόμενου στο άρθρο 36 του ν. 4129/2013 ελέγχου νομιμότητάς της και, επομένως, ο φάκελος και το σχέδιο σύμβασης πρέπει να παραπεμφθούν στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..., που είναι αρμόδια για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας των σχεδίων συμβάσεων που συνάπτονται από το Δήμο ... και τα νομικά του πρόσωπα, όταν η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους (χωρίς ΦΠΑ) κυμαίνεται μεταξύ 200.000,00 και 500.000,00 ευρώ.

ΑΝΑΓΝ.ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις (ΙΙ και ΙΙΙ) που προηγήθηκαν, το Τμήμα κρίνει ότι η απόφαση του Υπηρεσιακού Συμβουλίου που γνωμοδότησε θετικά για τη συνάφεια του μεταπτυχιακού τίτλου με το αντικείμενο της υπηρεσίας της φερόμενης ως δικαιούχου παρίσταται νομίμως αιτιολογημένη, απορριπτομένου ως αβασίμου του σχετικού λόγου διαφωνίας. Συγκεκριμένα, στην απόφαση αυτή παρατίθεται αναλυτικά το πρόγραμμα των μεταπτυχιακών σπουδών της υπαλλήλου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και θεμελιώνεται η εγγύτητα του γνωστικού αντικειμένου με τον κλάδο ΠΕ Χημικών, στον οποίο εντάσσεται οργανικά, με τις αρμοδιότητες του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων και Ενεργειακών Εφαρμογών, στο οποίο έχει τοποθετηθεί, με τα καθήκοντα της αναπληρώτριας Προϊσταμένης του Τμήματος αυτού, που της έχουν ανατεθεί, καθώς και με το ευρύτερο πεδίο αρμοδιοτήτων του Δήμου ..., στον οποίο υπηρετεί.