Προμήθειας αντιβαλλιστικών κρανών.(...)Τέλος, σε κάθε περίπτωση και υπό την εκδοχή ότι το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης ήθελε θεωρηθεί τροποποιητική της αρχικής λόγω μεταβολής του προσώπου του αναδόχου, με δεδομένο ότι επί της αρχικής σύμβασης δεν διενεργήθηκε προσυμβατικός έλεγχος, ομοίως απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο η τροποποιητική αυτής, καθόσον τούτο δεν προβλέπεται από τη ρύθμιση του άρθρου 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020 που απαριθμεί τις κατηγορίες των τροποποιητικών συμβάσεων που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο.Απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του Κλιμακίου για έλεγχο το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης με αντικείμενο την ανάθεση από την εταιρεία με την επωνυμία «…» (ΕΑΣ ΑΒΕΕ) και το διακριτικό τίτλο «…», στην εταιρεία «...», της προμήθειας αντιβαλλιστικών κρανών

Τούτων δοθέντων, η υποβληθείσα προς άσκηση προσυμβατικού ελέγχου σύμβαση, η οποία αποτελεί μέρος της συγχρηματοδοτούμενης από ενωσιακούς πόρους (ΕΤΠΑ) Πράξης «ΕΠΙΣΚΕΥΗ - ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΦΕΡΟΝΤΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ», απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτής υπολείπεται του ποσού των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), που συνιστά το προβλεπόμενο στην παράγραφο 3 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 κατώτατο όριο για την άσκηση προληπτικού ελέγχου νομιμότητας επί της οικείας διαδικασίας. 

Τροποποιητική σύμβαση / προμήθεια «Συστήματος Φάσματος Δορυφορικών Επικοινωνιών (ΣΕΦΔ)» (...)Συνεπώς, η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 ερμηνεύεται αυτόνομα και έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα, καθώς οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο. Η έννοια δε αυτή φωτίζεται ερμηνευτικά από τις κατευθύνσεις των διατάξεων της παρ. 6 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων προμηθειών που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό του έλεγχο και έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των τροποποιήσεων de minimis (βλ. άρθρο 132 παρ. 2 ν. 4412/2016), ή συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης, του τρόπου ή/και του τόπου παράδοσης των προς προμήθεια ειδών. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο οι τροποποιητικές συμβάσεις προμηθειών που συνάπτονται κατ’ εφαρμογή σαφών και ρητών όρων της αρχικής σύμβασης, διατυπωμένων με ακρίβεια, όπως είναι οι προαιρέσεις (βλ. άρθρο 132 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016), καθώς και οι μεταβολές σε επιμέρους όρους της σύμβασης που δεν έχουν αντίκτυπο επί του οικονομικού αντικειμένου της και γίνονται κατ’ εφαρμογή διατάξεων της νομοθεσίας περί την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων.(...) η υποβληθείσα προς έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσα ... τροποποίηση της ... αρχικής σύμβασης (ως αυτή έχει ήδη τροποποιηθεί με τις ... και ... τροποποιητικές συμβάσεις), αφορά στην παράταση του χρονοδιαγράμματος των παραδόσεων εκάστου παραδοτέου, σύμφωνα με το προεκτεθέν αίτημα της Αναδόχου, χωρίς να επιφέρει μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση ανάγεται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης τα οποία ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ν.4412/2016 και δεν μεταβάλλουν ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

ΜΕΛΕΤΗ:Κατόπιν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο σύμβαση, η οποία αποτελεί μέρος της συγχρηματοδοτούμενης Πράξης «Μελέτη για την επισκευή και τον εκσυγχρονισμό του κτιρίου των παλαιών καπναποθηκών Παπαπέτρου στο Αγρίνιο για τη δημιουργία Διαχρονικού Μουσείου και Πολιτιστικού Χώρου», συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Δυτική Ελλάδα 2014 – 2020». Ως εκ τούτου, δεδομένου ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτής υπολείπεται του ποσού των 5.000.000,00 ευρώ, που συνιστά το προβλεπόμενο στην παράγραφο 3 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 κατώτατο όριο για την άσκηση προληπτικού ελέγχου νομιμότητας επί της οικείας διαδικασίας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το εν λόγω σχέδιο σύμβασης απαραδέκτως εισάγεται ενώπιόν του προς έλεγχο. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά, η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη της προγραμματικής σύμβασης ανέρχεται σε ποσό 4.215.040 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. και πρόκειται να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Κατά συνέπεια, το οικείο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο νομιμότητας, δεδομένου ότι το οικονομικό αντικείμενό του υπολείπεται του ορίου υπαγωγής σε προσυμβατικό έλεγχο, σύμφωνα με το άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 135 παρ. 1 του ν. 4926/2022 (βλ. ΕλΣυν Ε΄ Κλ. 472/2022, πρβλ. 412/2022).   

Προμήθεια αντιδραστηρίων .(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 4 και 5 της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι τα σχέδια των επίμαχων τροποποιητικών συμβάσεων, με τα οποία αυτές παρατείνονται εκ νέου δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 68 του ν.5102/2024 –μετά τις διαδοχικές παρατάσεις τους με τα άρθρα 18 του ν.5057/2023, 90 του ν.5034/2023, 54 του ν.5007/2022, 33 του ν.4865/2021 και 16ο του ν.4812/2021- απαραδέκτως εισάγονται ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας. Τούτο, διότι το περιεχόμενο των συμβάσεων αυτών, τόσο όσον αφορά στη διάρκειά τους, όσο και ως προς τους λοιπούς όρους αυτών, πλήρως ρυθμίζεται με το άρθρο 68 του ν.5102/2024, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του οποίου αυτές καταρτίζονται, που έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα για το Διοικητικό Συμβούλιο του Ε.ΚΕ.Α, ως αναθέτουσα αρχή, και το δεσμεύουν να προέλθει σε εκ νέου τρίμηνη παράταση των 02/18-1 και 02/18-2 συμβάσεων και να εξακολουθήσει η εκτέλεση του αντικειμένου τους με τους ίδιους αναδόχους, ως αντισυμβαλλόμενους, τους αυτούς όρους και με το ανάλογο προς την τρίμηνη διάρκεια οικονομικό αντάλλαγμα, όπως τα ανωτέρω προκύπτουν από τις οικείες συμβάσεις, χωρίς διαπραγματευτική δυνατότητα και εν γένει εσωτερική και εξωτερική συμβατική αυτονομία των μερών για τον προσδιορισμό των όρων της εντεύθεν συμβατικής σχέσης. 	Για τους λόγους αυτούς, μη νομίμως με την 12/2024 Πράξη της 2ης Υπηρεσίας Επιτρόπου στον Τομέα Υγείας του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε η Επίτροπος ότι στερείται κατά χρόνον αρμοδιότητας να επιληφθεί του ελέγχου, αφού της εξέτασης της κατά χρόνον αρμοδιότητας προηγείται κατά λογική αναγκαιότητα η εξέταση της καθ’ ύλην αρμοδιότητας, δηλαδή της κατάφασης ότι, πάντως, καταλείπεται πεδίο συμβατικής ελευθερίας και διαπραγματευτικής δυνατότητας στα συμβαλλόμενα μέρη, ως προς την επιλογή του αντισυμβαλλόμενου της αναθέτουσας αρχής ή/και τη συνομολόγηση των κατ΄ ιδίαν όρων της σύμβασης, προϋπόθεση που δεν συντρέχει στην κρινόμενη περίπτωση. Για τους ανωτέρω λόγους, οι οποίοι ερευνώνται αυτεπαγγέλτως, το Τμήμα κρίνει ότι έσφαλε η προσβαλλόμενη πράξη ως προς την αιτιολογία υπό την οποία η Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε ότι είναι αναρμόδια να προβεί στον έλεγχο των επίμαχων συμβάσεων και απείχε αυτού, αφού στην κρινόμενη περίπτωση δεν καταλείπεται πεδίο καθ’ ύλην άσκησης του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και τα σχέδια των 02/18-1 και 02/18-2 συμβάσεων απαραδέκτως εισάγονται προς έλεγχο, για τους ανωτέρω αναφερόμενους λόγους.Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η ελεγχόμενη προσφυγή πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 12/2024 Πράξη της Επιτρόπου

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης, εφόσον έχει ως αντικείμενο την υλοποίηση έργου χρηματοδοτούμενου από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, με προϋπολογιζόμενη δαπάνη που υπολείπεται του οριζόμενου στο άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020 ορίου, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ως εκ τούτου απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του Κλιμακίου τούτου.  

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη των υποέργων στα οποία αφορά η συνεργασία των ανωτέρω φορέων μέσω της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης ανέρχεται σε ποσό 2.590.000,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, και πρόκειται να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Κατά συνέπεια, το ελεγχόμενο σχέδιο απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο νομιμότητας, δεδομένου ότι το οικονομικό αντικείμενό του υπολείπεται του ποσού των 5.000.000 ευρώ, ορίου υπαγωγής σε προσυμβατικό έλεγχο κατ’ άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 135 παρ. 1 του ν. 4926/2022 (βλ. Πράξη 472/2022 Ε΄ Κλιμ., πρβλ. Πράξη 412/2022 Ε΄ Κλ. ΕλΣυν).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη του υποέργου στο οποίο αφορά η συνεργασία των ανωτέρω φορέων μέσω της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης ανέρχεται σε ποσό 2.690.000,00 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, και πρόκειται να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Κατά συνέπεια, το ελεγχόμενο σχέδιο απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο νομιμότητας, δεδομένου ότι το οικονομικό αντικείμενό του υπολείπεται του ποσού των 5.000.000 ευρώ, ορίου υπαγωγής σε προσυμβατικό έλεγχο  κατ’ άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 135 παρ. 1 του ν. 4926/2022 (βλ. Πράξη 472/2022 Ε΄ Κλιμ., πρβλ. Πράξη 412/2022 Ε΄ Κλ. ΕλΣυν).

Εκτέλεση του προγράμματος γενικής επιθεώρησης και εκσυγχρονισμού των αντιαεροπορικών (Α/Α) Συστημάτων «...».:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5 της παρούσας, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) η υποβληθείσα 4η τροποποίηση της 042Γ/2002 σύμβασης διέπεται από τον ν. 3978/2011, καθόσον αφορά αντικείμενο που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του (προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού και παροχή σχετικών υπηρεσιών που αφορούν τον εξοπλισμό αυτόν) και δεν υπάγεται στις εξαιρέσεις του άρθρου 17 παρ. α΄, β΄, γ΄, στ΄, ζ΄ και θ΄ αυτού και β) αμφότερες η Φ.093/70871/Σ.11188/23.6.2023 απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, με την οποία εγκρίθηκε η σύναψη της εν λόγω τροποποιητικής σύμβασης, και η υποβολή του οικείου σχεδίου στο Ελεγκτικό Συνέδριο έλαβαν χώρα μετά την έναρξη της ισχύος του άρθρου 158 του ν. 4782/2021, ήτοι μετά τις 9.3.2021, κρίνει ότι το ζήτημα της υπαγωγής ή μη της εν λόγω τροποποιητικής σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου διέπεται από τη διάταξη του άρθρου 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020, η οποία θέτει ως προϋπόθεση υπαγωγής μίας τροποποιητικής σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο, τον προηγούμενο έλεγχο της αρχικής σύμβασης, με εξαίρεση την περίπτωση της μη υπαγωγής της αρχικής σύμβασης στον έλεγχο λόγω ποσού (βλ. περίπτωση β΄ της παραγράφου 5 του άρθρου 324). Τούτου δοθέντος, και λαμβάνοντας περαιτέρω υπόψη το γεγονός ότι στην προκειμένη περίπτωση η αρχική 042Γ/2002 σύμβαση, η οποία συνήφθη μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999, μολονότι υπαγόταν στον υποχρεωτικό προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν διήλθε από τον έλεγχο αυτόν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απαραδέκτως υποβλήθηκε.