Δημοσίευση του ν. 5167/2024 (Α’ 124). Διατάξεις άρθρων 30 και 32 και κατάργηση του ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων ως προϋπόθεσης ανάληψης έργου. ΑΔΑ:Ψ67ΔΟΞΤΒ-ΩΤΞ

Με την προδικαστική προσφυγή, ο προσφεύγων ζητεί την ακύρωση της απόφασης που έκανε δεκτή την προσφορά της παρεμβαίνουσας και την ανέδειξε προσωρινή ανάδοχο για την κατασκευή του έργου «…», συνολικής εκτιμώμενης αξίας €2.677.419,36 (χωρίς ΦΠΑ). Ο λόγος είναι ότι η παρεμβαίνουσα δεν δήλωσε στο Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης (ΕΕΕΣ) το ποσό του ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων, κάτι που αποτελεί ουσιαστική παράλειψη σύμφωνα με τις προϋποθέσεις της διακήρυξης. Το έργο αφορά δημόσιο διαγωνισμό με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα οικονομικά προσφορά.

Η Πράξη 301/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου για το Τμήμα 1 του έργου «ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ» (συμβατικού τιμήματος 5.942.999,46 ευρώ πλέον ΦΠΑ). Διαπιστώθηκε σφάλμα στον υπολογισμό του ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων του μοναδικού προσωρινού αναδόχου, καθώς δεν προσμετρήθηκαν ορθά οι συμβάσεις του με τη ΔΕΗ και τη ΔΕΥΑ Σικυωνίων, έργα που, κατά την κρίση του Κλιμακίου, πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον έλεγχο του ανώτατου επιτρεπτού ορίου ανεκτέλεστου. Εξαιτίας αυτού του σφάλματος, το Κλιμάκιο ανέβαλε την έκδοση οριστικής πράξης και διέταξε τον Δήμο Αθηναίων να καλέσει τον ανάδοχο για συμπληρωματική υπεύθυνη δήλωση και να επαναξιολογήσει την υπέρβαση του ορίου. Επίσης, ζητήθηκε διόρθωση της διάρκειας της εγγύησης καλής εκτέλεσης στο σχέδιο σύμβασης.

Η Πράξη 31/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου για το έργο «Ασφαλτοστρώσεις Δ.Κ. Μεγαλόπολης» του ομώνυμου Δήμου, με συμβατικό τίμημα 1.716.437,44 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.. Η απόφαση εκδόθηκε μετά τη συνεδρίαση της 16ης Ιανουαρίου 2025. Διαπιστώθηκε ότι η αρχική επιλογή του πρώτου μειοδότη ως προσωρινού αναδόχου ακυρώθηκε λόγω μη δήλωσης του ακριβούς ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων στο Ε.Ε.Ε.Σ., μια κρίση που επικυρώθηκε από το Διοικητικό Εφετείο Τρίπολης. Κατόπιν αυτού, αναδείχθηκε προσωρινός ανάδοχος ο δεύτερος στη σειρά μειοδοσίας οικονομικός φορέας. Το Κλιμάκιο αποφάσισε ότι δεν διαπιστώθηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες, επιτρέποντας την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, με την επισήμανση για την υποχρεωτική προσθήκη της ενιαίας κράτησης 0,1% υπέρ της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ.

Με την προδικαστική προσφυγή, η προσφεύγουσα εταιρεία ζητεί την ακύρωση της απόφασης της Διενεργούσας Αρχής που έκανε δεκτή την προσφορά της παρεμβαίνουσας εταιρείας και την ανακήρυξή της ως προσωρινής αναδόχου για το Τμήμα Α' της σύμβασης. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την κατασκευή έργου αποκατάστασης και συντήρησης, με συνολική εκτιμώμενη αξία 19.072.880,72 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%). Η σύμβαση διαιρείται σε δύο τμήματα: Τμήμα Α' (αποκατάσταση, προϋπολογισμός 14.878.936,52 ευρώ) και Τμήμα Β' (συντήρηση, προϋπολογισμός 4.193.944,20 ευρώ). Η προσφυγή στηρίζεται στην παράβαση του άρθρου 23.1 της Διακήρυξης, καθώς η παρεμβαίνουσα δεν προαπέδειξε το ακριβές ποσό του ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεών της στο Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης (ΕΕΕΣ).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επειδή, σε συνέχεια της προηγούμενης σκέψης και για τους λόγους που αναλυτικά παρατίθενται σε αυτή, βασίμως υποστηρίζει η προσφεύγουσα ότι, η απλή αναφορά στο Μέρος ΙΙ - Α του ΕΕΕΣ από τον παρεμβαίνοντα του αριθμού μητρώου και της βεβαίωσης εγγραφής του στο ΜΕΕΠ δεν δύναται να εκληφθεί ως η προσήκουσα προαπόδειξη όλων των κριτηρίων επιλογής. Περαιτέρω και ειδικότερα όσον αφορά την απαίτηση προαπόδειξης του ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων ως στοιχείου της απαιτούμενης οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας, οι ισχυρισμοί Αριθμός απόφασης: 1233 / 2022 17 της προσφεύγουσας, ότι δηλαδή η απλή μνεία στο ΕΕΕΣ του παρεμβαίνοντος ότι «το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των εργολαβικών συμβάσεων του δεν υπερβαίνει τα ανώτατα επιτρεπτά όρια που ορίζονται στο άρθρο 20 παρ. 4 του ν. 3669/2008 όπως ισχύει» δεν αρκεί, καθώς, ρητώς, η οικεία διακήρυξη απαιτεί την αναγραφή του ακριβούς ποσού του ανεκτέλεστου, πρέπει να γίνουν δεκτοί ως βάσιμοι. Και τούτο διότι η ως άνω έλλειψη στη συμπλήρωση του ΕΕΕΣ του παρεμβαίνοντος δεν μπορεί να αναπληρωθεί αφενός μεν ούτε από τη δήλωση περί ακρίβειας και ορθότητας των επικαλούμενων στοιχείων που περιλαμβάνεται στο Μέρος V του υποβληθέντος ΕΕΕΣ, ούτε από τη γενική δήλωση του Μέρους ΙΙ περίπτωση δ ότι η εγγραφή στους καταλόγους καλύπτει τα κριτήρια επιλογής, που εν προκειμένω μάλιστα κατά τα ως άνω κριθέντα, είναι εσφαλμένη. Και τούτο διότι στην υπόψη διακήρυξη ορίζεται ρητώς ότι απαιτείται η προαπόδειξη της πλήρωσης του κριτηρίου που αναφέρεται στη μη υπέρβαση των ανωτάτων επιτρεπόμενων ορίων ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων με τη ρητή δήλωση του υποψηφίου στο ΕΕΕΣ (βλ. ad hoc ΔΕφ Κομ. 49/2018). Σημειώνεται δε ότι ο ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής στην έκθεση των απόψεων της ότι «Η Ε.Δ. έκρινε ότι ο εν λόγω οικ. φορέας απέδειξε σε προκαταρκτικό στάδιο ότι πληροί τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο διαγωνισμό και ότι δεν πρέπει να απορριφθεί η προσφορά του. Σε κάθε περίπτωση η προσκόμιση της υπεύθυνης δήλωσης περί ανεκτέλεστου, εξετάζεται εκτενώς από την Επιτροπή Διαγωνισμού στο επόμενο στάδιο του διαγωνισμού, που αφορά την προσκόμιση των δικαιολογητικών κατακύρωσης του προσωρινού αναδόχου, τόσο κατά το χρόνο υποβολής προσφορών, όσο και κατά το χρόνο υποβολής των δικαιολογητικών κατακύρωσης. Με το σκεπτικό της προσφυγής όλοι οι οικονομικοί φορείς που υποβάλλουν προσφορά, πρέπει εκ των προτέρων να υποβάλλουν δικαιολογητικά που ζητούνται σε μεταγενέστερη φάση του διαγωνισμού, μόνο από τον προσωρινό ανάδοχο.» είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι και ερειδόμενοι σε εσφαλμένη αφετηρία. Και τούτο διότι η εν λόγω δήλωση περί ανεκτέλεστου προβλέπεται στο κανονιστικό πλαίσιο της διακήρυξης, όφειλε συνεπώς ο παρεμβαίνων και κατά τα ανωτέρω ορισθέντα, στο ΕΕΕΣ του, να προβεί σε ακριβή αναφορά του ποσού (ανεκτέλεστου υπολοίπου). Επομένως, εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι η αναθέτουσα αρχή έπρεπε, κατά δέσμια αρμοδιότητα αυτής, να αποκλείσει την προσφορά του Αριθμός απόφασης: 1233 / 2022 18 παρεμβαίνοντος λόγω παράλειψης προαπόδειξης δια του υποβληθέντος ΕΕΕΣ (και) της πλήρωσης του κριτηρίου του όρου 22.Γ της οικείας διακήρυξης περί μη υπέρβασης των ανωτάτων επιτρεπόμενων ορίων ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων, κατά παράβαση των προβλεπόμενων στον όρο 23.5 της διακήρυξης. 

Η απόφαση ΠΡΑΞΗ 56/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης για το έργο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας «Συντήρηση εθνικού και επαρχιακού οδικού δικτύου Π.Ε. Θεσσαλονίκης για τη χρονική περίοδο 2024-2025». Το έργο, εκτιμώμενης αξίας 2.094.679,51 ευρώ, ανατέθηκε μέσω ανοικτού διαγωνισμού. Μετά την απόρριψη της αρχικά μειοδοτούσας προσφοράς λόγω μη αιτιολόγησης του ασυνήθιστα χαμηλού τιμήματος, αναδείχθηκε προσωρινός ανάδοχος η εταιρεία «... Α.Τ.Ε.Ε.» (με έκπτωση 35,76%). Το Κλιμάκιο αποφάσισε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης, αλλά επισήμανε την ανάγκη διόρθωσης του συμβατικού τιμήματος στο ποσό των 1.354.851,89 ευρώ (χωρίς τη ρήτρα πρόσθετης καταβολής) και τη διόρθωση της ρήτρας πρόσθετης καταβολής στο ορθό ποσό των 1.354,85 ευρώ (0,1% της συμβατικής αξίας).

Ο προσφεύγων ζητεί την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της αναθέτουσας αρχής, η οποία ενέκρινε την κατακύρωση του διαγωνισμού στον οικονομικό φορέα «****», για την εκτέλεση του έργου «ΣΗΜΕΙΑΚΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ****». Υποστηρίζει ότι ο αναδόχος δεν είχε δικαίωμα συμμετοχής στον διαγωνισμό, καθώς κατά την υποβολή της προσφοράς του υπερέβαινε τα επιτρεπόμενα όρια ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων, σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ. 4 του Ν. 3669/2008, και ότι η δήλωσή του στο ΤΕΥΔ ήταν ανακριβής.

Η Πράξη 275/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης του έργου «ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Π.Ε. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2024-2025». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης λόγω ουσιώδους νομικής πλημμέλειας στη διαγωνιστική διαδικασία. Συγκεκριμένα, ο αποκλεισμός μιας ένωσης οικονομικών φορέων (2ης στη σειρά μειοδοσίας) κρίθηκε μη νόμιμος, καθώς οφειλόταν σε αντικειμενική ασάφεια της διακήρυξης σχετικά με τη δήλωση του ανεκτέλεστου υπολοίπου των εργολαβικών συμβάσεων στο ΕΕΕΣ. Η αναθέτουσα αρχή όφειλε να καλέσει την ένωση να παράσχει διευκρινίσεις αντί να προχωρήσει στον άμεσο αποκλεισμό της. Το Κλιμάκιο παρέχει τη δυνατότητα στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να επαναλάβει τη νομιμότητα καλώντας την αποκλεισθείσα ένωση για διευκρινίσεις.

ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΒΡΑΧΩΔΩΝ ΠΡΑΝΩΝ(...)Υπό το ανωτέρω πραγματικό της προκείμενης υπόθεσης και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Από την επισκόπηση του ΕΕΕΣ που κατέθεσε στις 28.6.2023 ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας «..Α.Ε.», ήτοι της μετέπειτα αναδειχθείσας αναδόχου, αποδεικνύεται ότι στο Μέρος IV υπό στοιχ. Β΄ "Οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια" και ειδικότερα στο πεδίο "Άλλες οικονομικές ή χρηματοοικονομικές απαιτήσεις" δηλώθηκε ότι "Το ανεκτέλεστο μέρος των εργολαβικών συμβάσεων της επιχείρησής μου δεν υπερβαίνει τα όρια ανεκτέλεστου που τίθενται στο άρθρο 20 παρ. 4 του ν. 3669/2008 (ΚΔΕ)", χωρίς ωστόσο να δηλώνεται το ύψος του συνολικού ποσού του ανεκτέλεστου υπολοίπου των εργολαβικών συμβάσεών της, κατά παράβαση του άρθρου 23.1. της ένδικης διακήρυξης. Συνεπώς, η κρίση της προσβαλλόμενης Πράξης παρίσταται ορθή, καθόσον ο ανωτέρω οικονομικός φορέας παρέλειψε την προαπόδειξη ρητώς αξιούμενου από τη διακήρυξη στοιχείου, που αποτελεί ένα εκ των περισσοτέρων κριτηρίων τα οποία συνεκτιμώνται, ώστε να κριθεί από την αναθέτουσα αρχή σε πρώιμο στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας ότι ο προσφέρων φορέας παρίσταται ικανός για την ανάληψη του επίμαχου έργου, χωρίς η ανωτέρω παράλειψη να είναι επιδεκτική συμπλήρωσης και αποσαφήνισης με τη διαδικασία του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, όπως ισχύει. Εντούτοις, υπό τις περιστάσεις της συγκεκριμένης διαδικασίας και ιδίως λαμβάνοντας υπόψη ότι α) Η ως άνω διαγωνιζόμενη εν τέλει δεν παρέλειψε να συμπεριλάβει οποιαδήποτε δήλωση περί ανεκτελέστου στο ΕΕΕΣ της, έστω και εάν αυτή δεν ήταν η ενδεδειγμένη, β) Η ενσωματούμενη στο ΕΕΕΣ δήλωση ενός οικονομικού φορέα ότι δεν βρίσκεται σε μια από τις καταστάσεις, λόγω των οποίων μπορεί να αποκλεισθεί από τον διαγωνισμό (μεταξύ των οποίων και η υπέρβαση του ορίου ανεκτέλεστων εργολαβικών συμβάσεων), λειτουργεί, σε κάθε περίπτωση, ως προκαταρκτική απόδειξη, μεταθέτοντας απλά το χρονικό σημείο προσκόμισης των σχετικών, αναγόμενων στον χρόνο υποβολής της προσφοράς, αποδεικτικών στοιχείων (πρβλ. ΕλΣυν Ολ. 1362/2022 και 310/2022, Ε.Α. του ΣτΕ 292, 204, 114-5/2019), γ) Όπως αποδεικνύεται από τα δικαιολογητικά προσωρινού αναδόχου που της ζητήθηκαν και προσκόμισε στη συνέχεια, η εταιρεία «…Α.Ε.» πληρούσε το επίμαχο κριτήριο του συνολικού ποσού του ανεκτέλεστου υπολοίπου των εν εξελίξει εργολαβικών συμβάσεων, ήδη κατά τον κρίσιμο χρόνο υποβολής της προσφοράς της (ήτοι στις 28.6.2023), όπως προκύπτει από όλα τα απαιτούμενα από την διακήρυξη έγγραφα, ψηφιακά υπογεγραμμένα, με ημερομηνία προ της υποβολής της προσφοράς της, τα οποία προσκόμισε και τα οποία βεβαιώνουν γεγονότα αντικειμενικώς εξακριβώσιμα. Συνεπώς καλύπτεται ο σκοπός της διακήρυξης, ήτοι της απόδειξης της χρηματοοικονομικής επάρκειας του συμμετέχοντα φορέα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ικανότητά του να εκτελέσει προσηκόντως και να φέρει σε πέρας εν γένει επιτυχώς το προς ανάθεση έργο. Από την επισκόπηση των ΕΕΕΣ που υποβλήθηκαν από τους λοιπούς συμμετέχοντες οικονομικούς φορείς που έγιναν δεκτοί στο διαγωνισμό, ακόμη και εκείνου της πρώτης μειοδότριας εταιρείας που αποκλείσθηκε στη συνέχεια λόγω της ασυνήθιστα χαμηλής προσφοράς της, το ύψος της οποίας δεν αιτιολογήθηκε με επαρκή στοιχεία, προκύπτει ότι στο αντίστοιχο κρίσιμο πεδίο του εν λόγω εγγράφου περιλήφθηκαν δηλώσεις ομοίου περιεχομένου με την ανάδοχο εταιρεία, χωρίς οποιαδήποτε αριθμητική αναφορά στο ύψος του ανεκτέλεστου υπολοίπου των υπό εκτέλεση εργολαβικών συμβάσεων τους. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα ότι με την αποδοχή της προσφοράς της εταιρείας «..Α.Ε.» τηρήθηκε η αρχή του ίσου μέτρου μεταξύ των υποψηφίων χωρίς να πλήττεται εξ αυτού του λόγου ο υγιής και ανόθευτος ανταγωνισμός. Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο κρίνει ότι η αναδειχθείσα πλημμέλεια δεν παρίσταται ουσιώδης. 	Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης..Ανακαλεί την 19/2025 Πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου