ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ: ..εν  προκειμένω,  η  μεταγενέστερη  έγκριση  της  ως  άνω  υπεργολαβίας,  .. δεν οφείλεται σε καταστρατήγηση των οριζόμενων στην ανωτέρω διάταξη, αλλά σε καθυστέρηση των αρμοδίων οργάνων για τη λήψη της, λόγω της επιτακτικής και άμεσης ανάγκης εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών .. και η αρχική ανάδοχος δήλωσε κώλυμα για την στα ανελαστικά αυτά χρονικά περιθώρια εκτέλεσή τους, β) το έργο εκτελέστηκε καλώς από τον υπεργολάβο .., Ε.Δ.Ε., παραλήφθηκε δε στις  6.7.2015 από το Δήμο και ο σκοπός του νόμου έχει συνεπώς, εν τοις πράγμασι εκπληρωθεί, το Τμήμα κρίνει ότι η διαπιστωθείσα πλημμέλεια δεν παρίσταται ουσιώδης ώστε να άγει σε παρανομία της απορρέουσας από αυτή εντελλόμενης δαπάνης.

Ανάθεση εργασιών επισκευής και προμήθειας ανταλλακτικών:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η αρμοδιότητα της ανάθεσης των επίμαχων εργασιών επισκευής και προμήθειας ανταλλακτικών δεν ανήκε στα αναφερόμενα στο άρθρο 23 παρ. 2 του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όργανα, όπως εσφαλμένα υποστηρίζεται από την Επίτροπο, αλλά στην Επιτροπή συντήρησης και επισκευής οχημάτων του Δήμου, η οποία είναι και το μόνο αρμόδιο όργανο για την ανάθεση των σχετικών υπηρεσιών καθώς και της προμήθειας ανταλλακτικών στην ειδικότερη περίπτωση της επισκευής οχημάτων του Δήμου, που παρουσιάζουν βλάβη ή έχουν ανάγκη συντήρησης ή επισκευής και μάλιστα ανεξαρτήτως του ύψους της απαιτούμενης κατά περίπτωση δαπάνης. Αντιθέτως, βάσιμος κρίνεται ο λόγος διαφωνίας περί μη προσκομιδής του πρωτοκόλλου παραλαβής της προμήθειας, δεδομένου ότι μεταξύ των συνημμένων στο χρηματικό ένταλμα δικαιολογητικών δεν περιλαμβάνεται πρωτόκολλο ποσοτικής και ποιοτικής παραλαβής των ανταλλακτικών και των εργασιών επισκευής των οχημάτων, εκδοθέν από την αρμόδια προς τούτο Επιτροπή του Δήμου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 67 του π.δ/τος 28/1980, οι οποίες εφαρμόζονται, ειδικά, στις περιπτώσεις προμηθειών ανταλλακτικών μηχανημάτων και οχημάτων.Συνεπώς, η εντελλόμενη δαπάνη, εφόσον δεν συνοδεύεται από το προβλεπόμενο στο άρθρο 67 του π.δ/τος 28/1980 πρωτόκολλο παραλαβής, είναι μη κανονική. Ωστόσο το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση τα αρμόδια όργανα του Δήμου ... δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων διατάξεων, αλλά διότι, ενόψει του δυσερμήνευτου των διατάξεων που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη σκέψη της παρούσας, συγγνωστώς, υπέλαβαν, ότι μπορούσαν νομίμως να παραλάβουν τις εκτελεσθείσες εργασίες και τα ανταλλακτικά των οχημάτων, χωρίς την έκδοση της προαναφερόμενης βεβαίωσης παραλαβής.(συγγνωστή πλάνη)

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Μη νόμιμη η εξόφληση του 1ου λογαριασμού του έργου «Ανάπλαση δημοτικού σχολείου», διότι μη νόμιμα  υποκαταστάθηκε ο ανάδοχος του έργου από την υπεργολάβο εργοληπτική επιχείρηση, καθόσον η ανωτέρω σύμβαση δεν εγκρίθηκε από τον Δήμο και ο ανάδοχος δεν διατήρησε ποσοστό των εργασιών της σύμβασης έργου που να αντιστοιχεί τουλάχιστο στο 70% της αξίας αυτής (άρθρα 68 και 69 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α΄ 116/2008).

Προμήθεια υλικών συντήρησης :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον η εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών συντήρησης και επισκευής των ακινήτων κτιρίων του Δήμου δεν συνιστά δημόσιο έργο κατά την παρατεθείσα στη δεύτερη (ΙΙ) σκέψη έννοια, καθόσον η ανάθεση της εκτέλεσης των εν λόγω εργασιών σχετίζεται με την προμήθεια συγκεκριμένων υλικών, των οποίων η αξία υπερβαίνει την αντίστοιχη των εργασιών και συνεπώς, πρόκειται για προμήθεια, ανεξαρτήτως του εάν τα προμηθευθέντα υλικά συνδέονται μόνιμα με το έδαφος και μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους. Κατά συνέπεια, μη νομίμως επιμερίσθηκαν οι ανωτέρω προμήθειες σε χωριστές πιστώσεις ανά δημοτικό διαμέρισμα και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, καθόσον η συνολική τους ετήσια δαπάνη ανέρχεται, όπως ήδη εκτέθηκε, σε 27.925,00 ευρώ και επομένως, υπερβαίνει το όριο των 8.804,11 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι κατά νόμο επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση προμήθειας. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι τα αρμόδια όργανά του συγγνωστώς υπέλαβαν ότι νομίμως προέβαιναν στη διενέργεια της εντελλόμενης δαπάνης ερειδόμενα τόσο στην απάντηση που δόθηκε από το ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α., σε ερώτημα που υπέβαλε ο Δήμος σχετικά με το εάν οι επισκευές και συντηρήσεις δικτύων φωτισμού, υδρευτικών, αρδευτικών και αποχετευτικών δικτύων αποτελούν έργα ή προμήθειες όσο και στην άρνηση της Τ.Υ.Δ.Κ. Ν. ....., κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος του Δήμου, να συντάξει μελέτες για την προμήθεια υλικών συντήρησης δημοτικού φωτισμού και υλικών ύδρευσης, με την αιτιολογία ότι δε συντρέχει λόγος, αφού πρόκειται για αυτοτελή έργα του ήδη εγκεκριμένου τεχνικού προγράμματος, πρέπει να απορριφθεί, καθόσον τα σχετικά ερωτήματα δεν αφορούσαν στη, διενεργούμενη με το σύστημα της αυτεπιστασίας, συντήρηση κτηρίων, ενώ, σε κάθε περίπτωση, η αρμόδια Υπηρεσία του Δήμου γνώριζε, κατά το χρόνο διενέργειας της επίμαχης προμήθειας, τη σχετική νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αφού, όπως ο ίδιος ο Δήμος συνομολογεί στο 8751/29.10.2007 έγγραφό του, ήδη από το Μάρτιο του έτους 2006 του είχε κοινοποιηθεί η 54/2005 Πράξη του VII Τμήματος, με την οποία κρίθηκε ότι οι σχετικές επισκευές και συντηρήσεις κτηρίων αποτελούν προμήθειες και όχι έργα. Κατόπιν αυτών, το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα του Δήμου ..... δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Η Πράξη 553/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας για την ανάθεση του έργου «Κατασκευή δικτύων πόσιμου νερού Δήμου Νέας Προποντίδας». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης καθώς η προσφορά της πρώτης μειοδότριας ένωσης εταιρειών απορρίφθηκε μη νομίμως. Ο αποκλεισμός βασίστηκε, εσφαλμένα, στο ότι η ένωση δεν ήταν εγγεγραμμένη στην απαιτούμενη τάξη του ΜΕΕΠ και στο ότι δεν δήλωσε ως υπεργολάβο τον τρίτο φορέα που παρείχε «δάνεια εμπειρία». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η συμμετοχή επιτρέπεται ανεξαρτήτως τάξης, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια, ενώ η δάνεια εμπειρία είναι διακριτή από την υπεργολαβία.

Καταβολή της αμοιβής του για την εκτέλεση των εργασιών «Αντικατάσταση έξι (6) κατεστραμμένων, μαντεμένιων ιστών φωτισμού του δικτύου ηλεκτροφωτισμού του Δήμου ...... κατά το έτος 2012» (το πρώτο Χ.Ε.) και «Συντήρηση κατεστραμμένων φωτιστικών ...... του πρώην Δήμου ...... κατά το έτος 2010» (το δεύτερο Χ.Ε.).(...). (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη διότι πριν από την ανάθεση των επίμαχων εργασιών δεν προκύπτει ότι συντάχθηκε η απαιτούμενη από τις διατάξεις του άρθρου 1 του π.δ./τος 28/1980 μελέτη για την εκτέλεση τους, δεδομένου ότι δεν αποδεικνύεται η συνδρομή νόμιμου λόγου απαλλαγής από τη σύνταξη αυτής (βλ. αρ.1 παρ.5 και 6 του π.δ/τος 28/1980). Λαμβανομένου δε υπόψη ότι η ανάθεση των επίμαχων εργασιών έγινε κατ΄επίκληση των διατάξεων της παρ. 9 του άρθρου 209 του ν.3463/2006, τα συντασσόμενα τεύχη της μελέτης θα έπρεπε να είχαν εγκριθεί με απόφαση του Δημάρχου. Εξάλλου, από τα στοιχεία του φακέλου δεν αποδεικνύεται ότι συντρέχει εν προκειμένω περίπτωση εφαρμογής της τελευταίας διάταξης της παρ.4 του άρθρου 209 του ν.3463/2006, σύμφωνα με την οποία για την απευθείας ανάθεση εργασιών για τις οποίες δεν απαιτούνται από τη φύση τους τεχνικές γνώσεις ή τεχνική εμπειρία και η απαιτούμενη μελέτη υποκαθίσταται από την προϋπολογιζόμενη δαπάνη, την περιγραφή των εργασιών και τα τυχόν λοιπά στοιχεία. Κατά συνέπεια, η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα, που εκδόθηκε για την εξόφληση της, μη θεωρητέο, όπως βάσιμα προβάλλει η διαφωνούσα Επίτροπος με τον πρώτο και δεύτερο λόγο διαφωνίας της. Αντιθέτως, ο τρίτος λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου δεν ευσταθεί

Aν δεν προβλέπεται η υποχρέωση υπεργολαβίας από τη διακήρυξη η νομιμότητα της ανάθεσης μέρους των εργασιών του έργου από τον ανάδοχο σε υπεργολάβο μετά την υπογραφή της σύμβασης ελέγχεται κατά το στάδιο της εκτέλεσης του έργου.

Προμήθειες υλικών ηλεκτρολογικού εξοπλισμού: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι οι εντελλόμενες με τα ως άνω χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον η συντήρηση, η επισκευή καθώς και η αντικατάσταση του δικτύου του δημοτικού φωτισμού δεν συνιστούν δημόσια έργα, κατά την παρατεθείσα στην τρίτη (ΙΙΙ) σκέψη έννοια, αφού πρόκειται στην ουσία για προμήθεια υλικών (ντουί, φις, λαμπτήρες, ρελέ, χρονοδιακόπτες, προβολείς κ.λπ.), τα οποία δεν συνδέονται μόνιμα με το έδαφος και μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους, ενώ οι σχετικές εργασίες εγκατάστασής τους, δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και εξειδικευμένο επιστημονικό τεχνικό προσωπικό (όπως, εξάλλου, βεβαιώνεται και από τις αντίστοιχες αποφάσεις της Δημαρχιακής Επιτροπής, τα υλικά θα τοποθετούνταν από υπαλλήλους του Δήμου) καλύπτουν δε, μικρό τμήμα της συνολικής δαπάνης. Ειδικότερα, από το ετήσιο ποσό των 90.740,00 ευρώ το οποίο εγκρίθηκε για την συντήρηση του δημοτικού φωτισμού και περιλαμβάνεται στο τεχνικό πρόγραμμα του ως άνω Δήμου για το έτος 2006, το μεγαλύτερο μέρος, ήτοι ποσό 55.773,63 ευρώ, αφορούσε στη συνολική δαπάνη για την προμήθεια των υλικών. Κατόπιν αυτών, μη νομίμως επιμερίσθηκαν σε χωριστές πιστώσεις ανά δημοτικό διαμέρισμα και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, καθόσον η συνολική τους ετήσια δαπάνη υπερέβαινε το όριο των 8.804,11 ευρώ, μέχρι το οποίο είναι κατά νόμο επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση. Αβάσιμα περαιτέρω επικαλείται ο Δήμος δικαιολογημένη άγνοια ως προς την εφαρμοστέα εν προκειμένω διαδικασία δοθέντος ότι, όπως ο ίδιος βεβαιώνει με το 8747/29.10.2007 έγγραφό του, τον Μάρτιο του 2006 ενημερώθηκαν από τον αρμόδιο Επίτροπο του Νομού ..... ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο με την 54/2005 πράξη του είχε ήδη κρίνει ότι οι εν λόγω επισκευές και συντηρήσεις συνιστούν προμήθειες και ότι η επιτρεπτή κατά νόμο κατάτμηση των πιστώσεων ανά δημοτικό διαμέρισμα αφορά μόνο τα έργα και όχι τις προμήθειες και εργασίες. Το γεγονός εξάλλου ότι η Τ.Υ.Δ.Κ. του Νομού ..... και το ΥΠΕΣΔΔΑ είχαν διαφορετική άποψη δεν ασκεί εν προκειμένω έννομη επιρροή, ούτε περαιτέρω επηρεάζει την κρίση του Ελεγκτικού Συνεδρίου η έγκριση όλων των αποφάσεων των δημαρχιακών επιτροπών από την Περιφέρεια, αφού αυτό, ως το μόνο αρμόδιο από το Σύνταγμα και τους νόμους να επιλύσει με πράξεις του την δημοσιολογιστική έριδα που ανέκυψε περί τη νομιμότητα ή μη των υπό κρίση δαπανών και να κρίνει εντεύθεν τη θεώρηση ή μη των ενταλμάτων, αποφαίνεται κυριαρχικά για την εφαρμοστέα εν προκειμένω διαδικασία, συνεπώς και το αν οι αποφάσεις των δημαρχιακών επιτροπών συνιστούν νόμιμο έρεισμα των δαπανών που εκταμιεύονται. Κατόπιν αυτών, τα 882, 883, 884, 885, 886, 887, 888, 889, 892, 893, 894, 895, 896, 897, 898, 899, 900, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 911 και 912, οικονομικού έτους 2007, χρηματικά εντάλματα του Δήμου Βόρειας ....., συνολικού ποσού 55.773,63 ευρώ, δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Αμοιβή για την ανόρυξη γεώτρησης (Υπεργολαβία). Με δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι του ανωτέρω υπεργολαβικού συμφωνητικού και της εκτέλεσης του έργου από τον υπεργολάβο δεν προηγήθηκε απόφαση του αρμοδίου δημοτικού οργάνου, με την οποία να εγκρίνεται η εκ μέρους του αναδόχου ανάθεση σ’ αυτόν της εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης, όπως ρητά απαιτείται από τις προαναφερόμενες διατάξεις. … Ωστόσο, τα όργανα του Δήμου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων και προσφάτως θεσπισθεισών διατάξεων του ν. 4412/ 2016 και υπέλαβαν πεπλανημένα, πλην συγγνωστώς, αφενός μεν ότι δεν συνέτρεχε περίπτωση σύμβασης υπεργολαβίας υποκείμενης σε έγκριση, αλλά εσωτερική συμβατική σχέση μεταξύ οικονομικών φορέων διεπόμενη από τον Αστικό Κώδικα, και αφετέρου ότι το ως άνω συμφωνητικό είχε αποκλειστικά φορολογικές συνέπειες (ΠΟΛ.1122/2002 που ερμήνευσε το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 2954/2001, Α΄ 255)…. Κατ’ ακολουθία, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

Δημόσια έργα.Ανάθεση σε επιχείρηση επιχείρηση που πληροί όλες τις προϋποθέσεις συμμετοχής της στο διαγωνισμό και έχει νομίμως υποδείξει υπεργολάβο την εταιρία … Α.Τ.Ε., η οποία έχει αποδεχθεί την υπεργολαβία με την από 20.4.2010 υπεύθυνη δήλωση της νόμιμης εκπροσώπου της, η δε συμμετοχή τριών μελών του Δ.Σ. της αναδόχου στο Δ.Σ. της υπεργολάβου, δεν αναιρεί την αυτοτέλεια αυτής έναντι του νομικού προσώπου της αναδόχου και δεν ασκεί επιρροή αναφορικά με την τήρηση εν προκειμένω των αρχών της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, ενόψει και του ότι οι δύο εταιρίες δεν συμμετείχαν στο διαγωνισμό ως ανταγωνίστριες, αλλά ως συνεργαζόμενες, στα πλαίσια υπεργολαβίας, επιχειρήσεις (πρβλ. και απόφ. VI Τμ. 2061/2010).