Μη νόμιμη η δαπάνη Υπουργείου που αφορά στην καταβολή αμοιβής σε  εταιρεία για την προμήθεια αβουλκάνιστου μορφοποιημένου ελαστικού διαφόρων τύπων, με σκοπό την κάλυψη αναγκών Εργοστασίου Βάσεως, κατόπιν διενέργειας τριών (3) πρόχειρων διαγωνισμών, καθόσον, επειδή  πρόκειται για το ίδιο είδος, η συνολική αξία του οποίου υπερβαίνει, σε ετήσια βάση, το ποσό των 60.000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) έπρεπε να διενεργηθεί ανοικτός δημόσιος διαγωνισμός . 

Προμήθεια μηχανογραφικού - χημικού χαρτιού για τις ανάγκες της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου. Μη νομίμως επιμερίσθηκαν οι ως άνω προμήθειες, οι οποίες αφορούν σε όμοια ή ομοειδή αγαθά, σε χωριστές πιστώσεις και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να διενεργηθεί δημόσιος διαγωνισμός, καθόσον η συνολική τους ετήσια δαπάνη υπερβαίνει το όριο των 15.000 ευρώ, μέχρι το οποίο είναι επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 209 παρ.1 του ν.3463/2006 και της 11389/8.3.1993 Απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών.

Μη νόμιμες οι δαπάνες Υπουργείου που αφορούν στην προμήθεια πρώτων υλών χρωμάτων από εταιρείες με σκοπό την κάλυψη αναγκών του, κατόπιν διενέργειας δύο (2) πρόχειρων διαγωνισμών καθόσον, επειδή πρόκειται για ομοειδή αγαθά, η συνολική αξία των οποίων υπερβαίνει, σε ετήσια βάση, το ποσό των 60.000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), έπρεπε να διενεργηθεί ανοικτός δημόσιος διαγωνισμός. Ο διατυπωθείς ισχυρισμός ότι η παράλειψη διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού προκλήθηκε λόγω της καθυστερημένης έγκρισης από το ΥΠΑΑΝ της ένταξης των επίμαχων πρώτων υλών παρασκευής χρωμάτων στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών έτους 2013, προβάλλεται αλυσιτελώς, εφόσον το γεγονός αυτό δεν καθιστά νόμιμη τη διαδικασία που ακολουθήθηκε, ενόψει μάλιστα της χρονικής εγγύτητας των δύο (2) πρόχειρων διαγωνισμών, που διενεργήθηκαν με διαφορά ενός (1) μόλις μήνα. 

Η πρώτη προσφυγούσα ζητά την ακύρωση της απόφασης που την αποκλείει από τον διαγωνισμό και την αποδοχή της προσφοράς της εταιρείας '…', ενώ η δεύτερη προσφυγούσα επιδιώκει την ακύρωση της απόφασης που δεν αποκλείει την εταιρεία '…'. Αντικείμενο της σύμβασης είναι η παροχή υπηρεσιών Καθαριότητας των Κτιριακών Εγκαταστάσεων και του Περιβάλλοντος χώρου του Νοσοκομείου, συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας των απαραίτητων ειδών ατομικής υγιεινής για τις ανάγκες των ασθενών, των επισκεπτών και του προσωπικού του Νοσοκομείου, καθώς και της αντικατάστασης θηκών ρολού υγείας, χειροπετσετών και κρεμοσάπουνων για τα WC θαλάμων κλινικών και τα κοινόχρηστα WC. Ο διαγωνισμός έχει προϋπολογισμό 3.600.000,00 € (χωρίς ΦΠΑ) για ένα έτος, με δυνατότητα παράτασης έως και 12 επιπλέον μήνες.

Παροχή υπηρεσιών σίτισης...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, ανεξαρτήτως του ζητήματος του παραδεκτού ή μη της υποβολής της επίμαχης διαδικασίας προς έλεγχο δεδομένης της μη υποβολής σχεδίου σύμβασης για την επίμαχη φερόμενη ως τροποποίηση, όσον αφορά στο χρονικό διάστημα των ημερών που απομένουν έως τις 31.12.2019, οπότε και λήγει η διάρκεια του .... συμφωνητικού παράτασης της .... αρχικής σύμβασης, η επίμαχη φερόμενη ως τροποποίηση αποφασίσθηκε κατά παράβαση του άρθρου 24 παρ. 4 του π.δ.118/2007. Και τούτο διότι ούτε στο κείμενο της αρχικής σύμβασης, ούτε στο κείμενο του .... συμφωνητικού παράτασης αυτής προβλέπεται δυνατότητα τροποποίησης του περιεχομένου τους, ενώ ελλείπει η συμφωνία και των δύο συμβαλλόμενων μερών, ήτοι η αποδοχή της «τροποποίησης» από τον ανάδοχο. Εξάλλου, η ελεγχόμενη διαδικασία δεν δύναται να εκληφθεί ούτε ως «τροποποίηση» των ως άνω συμβατικών κειμένων ως προς τη διάρκεια του χρόνου ισχύος της παράτασης της επίμαχης συμβατικής σχέσης, για τον πρόσθετο λόγο ότι αυτό θα συνιστούσε ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων αλλοίωση ουσιωδών όρων της προεκτεθείσας 1/2016 διακήρυξης (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. Ζ' Κλ. 363, 17, 18/2018). Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, ενόψει της ευελιξίας στη διαμόρφωση του τελικώς καταβαλλόμενου ποσού στον ανάδοχο βάσει του προεκτεθέντος άρθρου 3 της αρχικής σύμβασης, του ενδεικτικού χαρακτήρα του αναγραφόμενου στην σύμβαση αυτή αριθμού δικαιούχων φοιτητών και της μη αναγραφής σε αυτήν καθαρής αλλά εκτιμώμενης αξίας ποσού 1.250.000,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α., η οποία δεν μεταβάλλεται, το Πανεπιστήμιο θα μπορούσε στο πλαίσιο της υπάρχουσας συμβατικής σχέσης να ανταποκριθεί στις ανάγκες σίτισης του αυξημένου - κατά 10% - αριθμού δικαιούχων φοιτητών από την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 2019-2020 με την κάλυψη του κόστους που θα προκύψει από την αντίστοιχη μείωση του Φ.Π.Α. στην εστίαση από 24% σε 13%, χωρίς να απαιτείται η τροποποίηση της. Περαιτέρω, όσον αφορά στο διάστημα από 1.1.2020 και εντεύθεν, ήτοι το διάστημα μετά την εκπνοή του χρόνου ισχύος του .... συμφωνητικού παράτασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη διαδικασία αποτελεί μία αυτοτελή απευθείας ανάθεση υπηρεσιών σίτισης, ανεξάρτητη της προηγούμενης συμβατικής σχέσης των μερών, δεδομένου άλλωστε ότι στην από 22.10.2019 (6η Συνεδρίαση, αρ. πρωτ. ....) απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Φοιτητικής Λέσχης του Πανεπιστημίου γίνεται επίκληση απρόβλεπτων περιστάσεων. Ωστόσο, για την ελεγχόμενη απευθείας ανάθεση δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του -εφαρμοστέου κατά τον χρόνο λήψης της ως άνω απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Φοιτητικής Λέσχης του Πανεπιστημίου- άρθρου 32 του ν. 4412/2016, τις οποίες, άλλωστε, πέραν των απρόβλεπτων περιστάσεων, δεν επικαλείται ούτε η αναθέτουσα αρχή. Ειδικότερα δε, όσον αφορά τις προϋποθέσεις της περίπτωσης γ΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 32, τις οποίες θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι επικαλείται το Πανεπιστήμιο κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό των προεκτεθέντων στην από 22.10.2019 (6η Συνεδρίαση, αρ. πρωτ. ....) απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Φοιτητικής Λέσχης, η επίμαχη διαδικασία δεν ερείδεται σε κατεπείγουσα ανάγκη οφειλόμενη σε γεγονότα απρόβλεπτα για την αναθέτουσα αρχή, τα οποία δεν απορρέουν από δική της ευθύνη. Και τούτο διότι αφενός η μείωση του Φ.Π.Α. από 24% σε 13% στην παροχή υπηρεσιών εστίασης δυνάμει του άρθρου 121 του ν.4611/2019 ήταν γνωστή στο Πανεπιστήμιο από τις 20.5.2019, αφετέρου το Πανεπιστήμιο γνώριζε ήδη από την κατάρτιση του συμφωνητικού παράτασης της επίμαχης σύμβασης, ήτοι από τις 31/8/2018, ότι η διάρκειά του λήγει στις 31.12.2019 και, ως εκ τούτου, ήταν εφικτός ο προγραμματισμός της διενέργειας νέου ανοιχτού διαγωνισμού για το πέραν της 31ης.12.2019 χρονικό διάστημα για την κάλυψη των επίμαχων τακτικών αναγκών σίτισης των φοιτητών του, η δε επίμαχη αύξηση των δικαιούχων δωρεάν σίτισης φοιτητών κατά ποσοστό 10% το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020 θα μπορούσε, κατά τα προεκτεθέντα, να καλυφθεί στο πλαίσιο εκτέλεσης μίας νέας συμβατικής σχέσης με αντίστοιχες προβλέψεις ως προς τον τρόπο αμοιβής του αναδόχου με την .... αρχική σύμβαση.

Υπηρεσίες σίτισης:Κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων σύμβασης και η νομιμότητα της υποκείμενης διαδικασίας διαπραγμάτευσης για την ανάθεση των υπηρεσιών σίτισης των ασθενών και του εφημερεύοντος προσωπικού Νοσοκομείου, καθόσον η δηλούμενη σε σχετική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Νοσοκομείου «σπουδαιότητα» παροχής των επίμαχων υπηρεσιών που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή για την επιλογή της εξαιρετικής διαδικασίας της σύναψης των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, με διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, δεν είναι δυνατό να στοιχειοθετήσει την έννοια της έκτατης και φανερά κατεπείγουσας ανάγκης και των αυταπόδεικτα απρόβλεπτων καταστάσεων κατά την έννοια των διατάξεων της περ. δ της παρ.3 του άρθρου 83 Ν. 2362/1995. και της περ. V του άρθρου 2 παρ.13 του ν. 2286/1995. Πλην της σπουδαιότητας παροχής των σχετικών υπηρεσιών, δεν πληρούνται και οι λοιπές σωρευτικά προβλεπόμενες ως αναγκαίες προϋποθέσεις για την προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία, ήτοι η ύπαρξη στο σώμα της ανωτέρω απόφασης πλήρους και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, από την οποία να προκύπτει σαφώς, ότι καθίσταται αντικειμενικά αδύνατη η τήρηση των διατάξεων που αφορούν τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού, καθώς και το γεγονός ότι το επείγον δεν απορρέει από ευθύνη του ιδίου φορέα

Σύμφωνα με την 2043748/519/0026/22-5-1989 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΦΕΚ Β΄, 388), που κυρώθηκε με το άρθρο 11 παρ. 12 του ν. 1881/1990 (ΦΕΚ Α΄, 42), οι διαδικασίες για την ανάθεση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, που διενεργούνται από το Δημόσιο και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), διέπονται από τις περί προμηθειών διατάξεις του ν. 2286/1995 και του κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθέντος π.δ. 118/2007, αναλόγως εφαρμοζόμενες (Πράξη 84/2012 Κλιμ. IV Τμ. Ελ. Συν., βλ. και Πράξεις 156, 134, 133/2009, 52/2006, 113/2005 κ.ά. IV Τμ. Ελ. Συν.). Περαιτέρω, σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 24 του π.δ. 118/2007 «Κανονισμός Προμηθειών Δημοσίου (Κ.Π.Δ.)» (ΦΕΚ Α΄, 150), λαμβανομένου υπ’ όψη και του ότι η συμβατική δράση της δημόσιας διοίκησης υπόκειται στη θεμελιώδη αρχή της νομιμότητας, και όχι στον κανόνα της συμβατικής ελευθερίας του ιδιωτικού δικαίου κατά το άρθρο 361 του Α.Κ., η σύμβαση τροποποιείται, όταν τούτο προβλέπεται από συμβατικό όρο ή όταν συμφωνήσουν προς τούτο τα συμβαλλόμενα μέρη, ύστερα από γνωμοδότηση του αρμοδίου οργάνου. Ακολούθως, η δυνατότητα των συμβαλλόμενων μερών για τροποποίηση όρου ή όρων αυτής, με νεότερη κοινή συμφωνία τους, δεν μπορεί να ανάγεται μέχρι την κατ’ ουσία τροποποίηση ουσιωδών όρων της διακήρυξης - η οποία αποτελεί κανονιστική πράξη - στους οποίους περιλαμβάνεται και η διάρκειά της. Σε καμία, όμως, περίπτωση, ως επιτρεπομένη τροποποίηση αυτής, δεν νοείται η παρεπόμενη ή πρόσθετη συμφωνία μεταξύ των συμβαλλομένων που έχει αυτοτελή νομική ύπαρξη και αφορά παράταση της συμβατικής διάρκειας της σύμβασης και εντεύθεν της ισχύος αυτής, άλλως θα περιορίζονταν οι κατά νόμο επιβαλλόμενες διαδικασίες για τη σύναψη των διοικητικών συμβάσεων προς βλάβη των συμφερόντων των διενεργούντων αυτές. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, γίνεται παγίως δεκτό ότι τροποποίηση σύμβασης με νεότερη πρόσθετη συμφωνία των συμβαλλομένων, αφορώσα παράταση ισχύος της με χρονική διεύρυνση της συμβατικής διάρκειάς της, δεν βρίσκει νόμιμο έρεισμα στην κείμενη νομοθεσία και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα (βλ. Πράξεις IV Τμήματος 169, 110/2011, 141/2010, 55/2007, 175/2006, 121/2003).

Παροχή υπηρεσιών σίτισης.(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη II, η ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών έχει παρεπόμενο χαρακτήρα (βλ. και Πράξεις ΚΠΕΔ στο IV Τμ. 41, 6/2015) σε σχέση με την προαναφερθείσα υπ’ αριθμ. 27/3/2013 από 01.10.2013 αρχική σύμβαση, την οποία τροποποιεί και τούτο διότι: α) η σύναψή της άγει, κατ’ αποτέλεσμα, σε τροποποίηση των υποχρεώσεων του αναδόχου, όπως αυτές προσδιορίζονταν στο Μέρος Β΄ της 27/2012 Διακήρυξης (15 θέσεις τραπεζοκόμων), η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αρχικής σύμβασης, κατά ρητή πρόβλεψη αυτής, β) συνάπτεται με τον ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, γ) η αμοιβή του αναδόχου υπολογίζεται βάσει των ίδιων τιμών επί των οποίων είχε υπολογισθεί το τίμημα της αρχικής σύμβασης για την κάλυψη των θέσεων τραπεζοκόμων (τιμή εργατοώρας καθημερινής προ Φ.Π.Α. 5,42 ευρώ και τιμή εργατοώρας αργίας προ Φ.Π.Α. 9,49 ευρώ), δ) αποβλέπει στο ίδιο αποτέλεσμα (υπηρεσίες σίτισης των ασθενών και του εφημερεύοντος προσωπικού του Νοσοκομείου), για την επίτευξη του οποίου είχε δεσμευθεί ο ανάδοχος με τη σύναψη της αρχικής σύμβασης, η οποία, μάλιστα, μετά τη δεύτερη, κατά τα ανωτέρω, παράταση της ισχύος της, καταλαμβάνει το ίδιο χρονικό διάστημα με την κρινόμενη και ε) στο κείμενο της τροποποιητικής αυτής σύμβασης ρητώς αναφέρεται ότι ισχύουν οι όροι της Διακήρυξης, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι αυτής.Συνεπώς, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο λόγο διαφωνίας, η υπό κρίση τροποποιητική σύμβαση είναι μη νόμιμη, δεδομένου ότι, σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. υπό ΙΙ), η επερχόμενη με αυτήν τροποποίηση έχει ουσιώδη χαρακτήρα, διότι άγει αφενός σε σημαντική διαφοροποίηση του τρόπου εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης με τη διάθεση μεγαλύτερου σε αριθμό προσωπικού και αφετέρου σε αύξηση του συνολικού συμβατικού τιμήματος. (συγγνωστή πλάνη)

Σύμβαση ειδικών υπηρεσιών διαχείρισης αλληλογραφίας «mail room» μεταξύ ΕΛ.ΤΑ. Α.Ε. και Δημοσίου – Νομιμότητα συμβατικής δυνατότητας παροχής εκτυπωτικών υπηρεσιών από τα ΕΛ.ΤΑ. – Νομιμότητα παράτασης της σύμβασης σε σχέση με τις διατάξεις του άρθρου 18 του ν. 4053/2012. α) Στην έννοια των ρητώς συμφωνηθεισών, με το άρθρο 13.4 της από 21-12-2007 συναφθείσας σύμβασης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της ΕΛ.ΤΑ. Α.Ε., ειδικών υπηρεσιών διαχείρισης αλληλογραφίας «mail room» περιλαμβάνονται και οι εκτυπωτικές υπηρεσίες για λογαριασμό της Γ.Γ.Π.Σ. και συνεπώς επιτρέπεται η αξιοποίηση της δυνατότητας του όρου της σύμβασης «mail room» για την παροχή από τα ΕΛ.ΤΑ. εκτυπωτικών υπηρεσιών για λογαριασμό της Γ.Γ.Π.Σ. (πλειοψ.) β) Δεν επιτρέπεται παράταση της σύμβασης, αλλά πρέπει να τηρηθεί η νόμιμη διαδικασία, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο νέο νομοθετικό πλαίσιο του ν. 4053/2012, καθώς και των εν γένει ανωτέρω ισχυουσών αρχών της δι’ αυτού ενσωματούμενης 2008/6/ΕΚ οδηγίας. (ομοφ.)

ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικό. Αδεια ιδρύσεως και λειτουργίας.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
(Τριμελούς Επιτροπής) Ανεξάρτητα από τη νομική μορφή υπό την οποία λειτουργούσε μέχρι τώρα το ιδρυματικού χαρακτήρα, μη κερδοσκοπικό, ΝΠΙΔ με την επωνυμία Νοσοκομείον Αιγίνης ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ και από το αν λειτουργούσε αυτό νόμιμα, βάσει κάποιων διατάξεων νόμου ή χωρίς την προβλεπόμενη από κάποια διάταξη νόμου άδεια της Διοικήσεως, γεγονός που φαίνεται πιο πιθανό από το πραγματικό του ερωτήματος, αυτό δύναται να υπαχθεί στις διατάξεις του άρθρου 52 του Ν 2071/1992 και να του χορηγηθεί άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας νοσηλευτικού ιδρύματος, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, από τον Υπουργό Υγείας και Πρόνοιας, εάν συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις χορηγήσεως άδειας ιδρύσεως και λειτουργίας ιδιωτικών κλινικών, βάσει των διατάξεων των ΠΔ 247/1991 και 517/1991, που εφαρμόζονται ανάλογα και στην προκειμένη περίπτωση.