Επιλογή προμηθευτών υγειονομικού – φαρμακευτικού υλικού:.. ζητείται η ανάκληση της 67/2017 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.. παρίσταται μη νόμιμος ο αποκλεισμός τους από την περαιτέρω διαδικασία οικονομικής αξιολόγησης για τα είδη αυτά, εξαιτίας του οποίου αφενός μεν, η αντίστοιχη προσφορά της «....» φέρεται ως η μοναδική, αφετέρου δε, αλλοιώθηκε τελικώς το αποτέλεσμα του διαγωνισμού με τη μη αποσφράγιση και μη αξιολόγηση πλειόνων οικονομικών προσφορών για τα ίδια υλικά, κατά τα βασίμως αναφερόμενα στην προσβαλλόμενη πράξη. Και τούτο διότι, ούτε από τη διακήρυξη, ούτε από την κείμενη νομοθεσία εν γένει, καταλείπεται διακριτική ευχέρεια στην Αναθέτουσα Αρχή να ζητήσει τη συμπλήρωση νομίμως υποβληθέντων δικαιολογητικών μόνο για ορισμένα αυθαιρέτως επιλεγμένα είδη. Η επίκληση δε του δημοσίου συμφέροντος, η εξυπηρέτηση του οποίου είναι άλλωστε ο σκοπός στον οποίο κατατείνουν όλες οι δημόσιες συμβάσεις δεν δικαιολογεί άνευ ετέρου την έγκριση από το Ελεγκτικό Συνέδριο της υπογραφής μη νομίμων συμβάσεων στην διαδικασία σύναψης των οποίων εμφιλοχώρησαν κατά την κρίση του αρμόδιου δικαστικού σχηματισμού ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες οι οποίες πλήττουν τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ισότιμης μεταχείρισης των υποψηφίων αναδόχων. Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή και να ανακληθεί η 67/2017 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου

Διαγωνισμός για την ανάθεση δημόσιων υπηρεσιών φύλαξης σε εγκαταστάσεις ν.π.δ.δ. Οι διατάξεις του Κανονισμού Προμηθειών Δημοσίου έχουν ανάλογη εφαρμογή και στους δια-γωνισμούς που διεξάγονται για την ανάθεση παντός είδους δημόσιων υπηρεσιών. Η μετάβαση στο στάδιο της αποσφράγισης των οικονομικών προσφορών γίνεται μετά την πε-ράτωση του σταδίου της τεχνικής αξιολόγησης, μόνο για τις προσφορές που, με απόφαση του αρ-μόδιου για τη διοίκηση του αναθέτοντος φορέα οργάνου, ύστερα από σχετική γνωμοδότηση της επιτροπής διενέργειας του διαγωνισμού, κρίθηκαν τεχνικά αποδεκτές και αξιολογήθηκαν οριστι-κά, χωρίς πλέον η αναθέτουσα αρχή να έχει διακριτική ευχέρεια να επανέλθει στο προηγούμενο στάδιο της τεχνικής αξιολόγησης των υποβληθεισών προσφορών. Επομένως τα γνωμοδοτούντα και αποφασίζοντα όργανα της αναθέτουσας αρχής οφείλουν στο πλαίσιο του διαγωνισμού να εξαντλήσουν τις δυνατότητες που έχουν για επανεξέταση ή ενδεχόμενη ανάκληση των εκδοθει- σών πράξεων του τεχνικού σταδίου και να περατώσουν κάθε ενέργεια σχετική με την τεχνική αξιο-λόγηση πριν από την αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών, χωρίς να επιτρέπεται, μετά την αποσφράγιση των προσφορών αυτών, επαναφορά στο προηγούμενο στάδιο της τεχνικής αξιολό-γησης και κατακύρωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού μετά από ανατροπή των ήδη κριθέντων στο στάδιο της τεχνικής αξιολόγησης. Τυχόν αντίθετη άποψη δεν συνάδει με την αυστηρώς τυπική διαδικασία και τον απόλυτα διακριτό χαρακτήρα εκάστου σταδίου, που ρητά καθιερώνουν οι ως άνω διατάξεις και αντίκειται στη θεσπιζόμενη μυστικότητα των οικονομικών προσφορών, την οποία και καθιστά άνευ ουσίας. Οι γενικές αρχές περί ανάκλησης των διοικητικών πράξεων έχουν εφαρμογή μόνο εφόσον δεν αντίκεινται στον αυστηρά διακεκριμένο χαρακτήρα των προαναφερόμενων σταδίων. Εάν δε σε συγκεκριμένη περίπτωση τα αρμόδια όργανα δεν διασφαλίσουν, όπως είναι εκ του νόμου υποχρεωμένα, την ολοκληρωμένη και οριστική εξέταση όλων των ζητημάτων της τεχνικής αξιολόγησης και ανακαλυφθούν μετά την αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών πλημμέλειες της τεχνι¬κής αξιολόγησης που πλήττουν τη νομιμότητα της κατακυρωτικής απόφασης υπέρ του προσώπου που με τη μέχρι τότε διαδικασία θα επιλεγόταν ανάδοχος, η μόνη νόμιμη δυνατότητα είναι αυτή της ματαίωσης του διαγωνισμού. Σε περίπτωση δε ακύρωσης της πράξης με την οποία οριστικο-ποιούνται οι τεχνικά αποδεκτές προσφορές ή η βαθμολογία, με την οποία αυτές αξιολογήθηκαν, ύστερα από απόφαση αρμοδίου Δικαστηρίου, η αναθέτουσα αρχή δεσμεύεται καταρχήν από την παραγόμενη δεσμευτικότητα της δικαστικής αποφάσεως και υποχρεούται σε συμμόρφωση, πλην όμως, εάν ήδη έχουν ανοιχθεί οι οικονομικές προσφορές, η υποχρέωση αυτή συμμόρφωσης περιορίζεται στη ματαίωση του διαγωνισμού και την επαναπροκήρυξή του, αποκλειομένης της επαναφοράς της διαδικασίας στο σημείο όπου εμφιλοχώρησε νομική πλημμέλεια και της εκ του σημείου τούτου επανάληψής του.

Κατ' ακολουθίαν, στα πλαίσια ενός τέτοιου διαγωνισμού, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων, άπαξ και διατυπώσει, σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ. 3, την γνωμοδότησή της ως προς την αξιολόγηση και την βαθμολογία των τεχνικών προσφορών, μπορεί να την ανακαλέσει (πριν βεβαίως, από την έκδοση της αντίστοιχης εκτελεστής πράξεως του αποφασίζοντος οργάνου) μόνον για λόγους νομιμότητας, δηλαδή για παράβαση νόμου ή πλάνη περί τα πράγματα. Ανάκληση κατόπιν ουσιαστικής επανεκτιμήσεως των πραγματικών δεδομένων της υποθέσεως και διατύπωση νέας, διαφορετικής κατά περιεχόμενο, γνωμοδοτήσεως δεν είναι επιτρεπτή και καθιστά παράνομη και ακυρωτέα την βάσει αυτής εκδιδομένη κατακυρωτική πράξη. Κατά την γνώμη, όμως, του συμβούλου Σ. Χαραλαμπίδη, στην οποία προσχώρησε και ο πάρεδρος Δ. Μακρής, κατά την έννοια των διατάξεων του π.δ. 284/1989 σε συνδυασμό και με την προαναφερθείσα γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, η διατύπωση εκ μέρους του γνωμοδοτούντος οργάνου νέας γνωμοδοτήσεως, κατόπιν ουσιαστικής επανεκτιμήσεως των πραγματικών δεδομένου της υποθέσεως, δεν αποκλείεται, εφ' όσον γίνεται πριν από την αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών και αιτιολογείται ειδικώς.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Διακήρυξη:Νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε ομόρρυθμη εταιρεία για την προμήθεια οργάνων και την τοποθέτηση αυτών σε δύο παιδικές χαρές του Δήμου, καθόσον η προσθήκη όρων στη διακήρυξη, προς το σκοπό διαφύλαξης της ασφάλειας των ανηλίκων χρηστών των παιδικών χαρών ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, δεν πλήττει τον ανταγωνισμό και συνάδει με την επιταγή η παιδική χαρά να μην θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια και υγεία των παιδιών (άρθρα 2 παρ.1 και 3 παρ.1 της 28492/18.5.2009 απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών).

Επειδή, προβάλλεται ότι η αναθέτουσα αρχή, «εάν τυχόν… έκρινε ως απαράδεκτη την προσφορά της [αιτούσας], είχε υποχρέωση, αφ’ ενός…να εκδώσει σχετικό πρακτικό προ του ανοίγματος των οικονομικών προσφορών, αφ’ ετέρου…να είχε επιστρέψει σφραγισμένη την οικονομική της προσφορά» και ότι, συνεπώς, τίθεται ζήτημα παραβιάσεως της προαναφερθείσης διατάξεως του π.δ/τος 394/1996 περί υποχρεωτικής επιστροφής, χωρίς ν’ αποσφραγισθούν, όσων προσφορών δεν κρίθηκαν αποδεκτές. Ο λόγος αυτός, καθ’ ό μέρος επικαλείται αδυναμία της αναθέτουσας αρχής να απορρίψει ως απαράδεκτη την προσφορά της αιτούσας μετά το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος δεδομένου ότι στις διαδικασίες των δημοσίων προμηθειών η αναθέτουσα αρχή δεν κωλύεται ακόμα και κατά την κατακύρωση να απορρίψει προσφορά ως απαράδεκτη λόγω μη τηρήσεως απαράβατου όρου της διακηρύξεως, εφ’ όσον η νομιμότητα της κατακυρωτικής πράξεως, με την οποία ολοκληρώνεται η σύνθετη διοικητική ενέργεια του διαγωνισμού, εξαρτάται από τη νομιμότητα των προηγουμένων πράξεων της οικείας διοικητικής διαδικασίας (ΣτΕ 4166/1996 επταμ., 3335/1998, 1262/1999, 2662/2004, 810, 1580, 4025/2008). Κατά τα λοιπά, ο λόγος προβάλλεται αλυσιτελώς, δεδομένου ότι η κατά την αιτούσα παράνομη αποσφράγιση της οικονομικής προσφοράς της δεν επάγεται, πάντως, την ακυρότητα της κατακυρωτικής πράξεως.

Δυνατότητα ή μη ματαίωσης πρόχειρου διαγωνισμού προμήθειας και επανάληψή του με τροποποίηση του αντικειμένου και των όρων του.Η αδυναμία πραγματοποίησης της προμήθειας, λόγω έλλειψης, πλέον, των απαιτούμενων για την πραγματοποίησή της πιστώσεων, συνιστά νόμιμο λόγο για την οριστική ματαίωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού.Η αναθέτουσα αρχή έχει τη διακριτική ευχέρεια να προβαίνει στη ματαίωση  του αποτελέσματος του διαγωνισμού και την επαναπροκήρυξή του, εφ’ όσον, όμως, συντρέχει νόμιμος λόγος, η δε απόφαση περί ματαιώσεως του διαγωνισμού πρέπει να φέρει πλήρη και ειδική αιτιολογία, αναφερόμενη στους λόγους για τους οποίους αποφασίζεται η (ματαίωση και) επανάληψή του.  Συντρέχει δε νόμιμος λόγος ματαίωσης του διαγωνισμού, σε περίπτωση κατά την οποία διαπιστώνεται αιτιολογημένως η ανάγκη τροποποίησης του αντικειμένου της προμήθειας και επαναπροκήρυξης του διαγωνισμού.

Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ.5 του άρθρου 21 του π.δ.28/1980 «Περί εκτελέσεως έργων και προμηθειών Ο.Τ.Α.» (ΦΕΚ Α΄80), οι διατάξεις του οποίου, σύμφωνα με το άρθρο 70 παρ.1 αυτού, εφαρμόζονται γενικώς και κατ΄ αναλογία και επί εργασιών αποκομιδής και διάθεσης απορριμμάτων που ανατίθενται από τους Δήμους, επιτρέπεται επανάληψη δημοπρασίας μόνο μετά την ακύρωση ή μη έγκριση αυτής ενώ η δημοπρασία μπορεί να επαναληφθεί άπαξ εάν κριθεί ασύμφορο το αποτέλεσμά της από το δημοτικό συμβούλιο. Επομένως, ο Δήμος έχει την ευχέρεια να ματαιώσει και να επαναλάβει διαγωνισμό εάν κρίνει αιτιολογημένα μη ικανοποιητικό το αποτέλεσμα αυτού. Η ευχέρεια αυτή διατηρείται και στην περίπτωση συμμετοχής ενός μόνον υποψηφίου, δεδομένου ότι ο Δήμος δεν υποχρεούται να αναθέσει στο μοναδικό διαγωνιζόμενο του οποίου η προσφορά κρίθηκε παραδεκτή, ενώ προς αιτιολόγηση της όποιας (κατακυρωτικής ή απορριπτικής) κρίσης του δεν αρκεί η επίκληση του γεγονότος της υποβολής μίας μόνον παραδεκτής προσφοράς, χωρίς την παράθεση λοιπών στοιχείων, καθόσον αυτό θα ισοδυναμούσε με ανέλεγκτη άσκηση διακριτικής ευχέρειας και θα οδηγούσε σε αδυναμία άσκησης δικαστικού ελέγχου επί της εν λόγω, κατά διακριτική ευχέρεια εκδοθείσας, διοικητικής πράξης. Απαιτείται επομένως η ύπαρξη σχετικής αιτιολογίας από την οποία να προκύπτει ότι η μοναδική υποβληθείσα παραδεκτή προσφορά είναι πράγματι ικανοποιητική για το Δήμο, η οποία (αιτιολογία) δύναται να προκύπτει και από τα στοιχεία του φακέλου.

6. Όπως προκύπτει ρητώς από τις ανωτέρω διατάξεις, η γνώμη προηγείται της έκδοσης της διοικητικής πράξης (σ.σ εν προκειμένω της απόφασης διενέργειας της διαπραγμάτευσης) η δε σύμφωνη γνώμη δεσμεύει τον αποδέκτη της, δηλ. το όργανο που ασκεί την αποφασιστική αρμοδιότητα, το οποίο υποχρεούται να εφαρμόσει το νόμο και να ενεργήσει κατά τον τρόπο που υποδεικνύει το όργανο που γνωμοδοτεί. Εάν διαφωνεί δεν δικαιούται να ενεργήσει αντίθετα προς την υπόδειξη της σύμφωνης γνώμης, δικαιούται όμως να απόσχει από κάθε ενέργεια, εφόσον έχει προς τούτο διακριτική ευχέρεια. Η τήρηση της διαδικασίας αυτής συνιστά ουσιώδη τύπο της διαδικασίας εκδόσεως της σχετική διοικητικής πράξης και η μη τήρηση του συνεπάγεται ακυρότητα της πράξεως της Διοίκησης».(βλ. και ΝΣΚ 262/2008)

Προμήθεια καυσίμων.Δεν αποκλείεται η κατακύρωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού, για τον οποίο τηρήθηκαν οι απαιτούμενοι κανόνες δημοσιότητας για την επιλογή αναδόχου προμηθευτή στον εξαρχής μοναδικό υποψήφιο, αφού αφενός δεν τίθεται από το νόμο ως προϋπόθεση συνέχισης της διαδικασίας ή ανάθεσης της προμήθειας η ύπαρξη περισσότερων διαγωνιζομένων, αφετέρου, τα αρμόδια όργανα της Διοίκησης έχουν τη δυνατότητα, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 21 και 22 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., σε περίπτωση που κρίνουν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού ασύμφορο, να ματαιώσουν και να επαναλάβουν το διαγωνισμό ή την προμήθεια (πρβλ. Ε.Σ. Ολομ. Πρακτικό 24ης Συν./23.11.1998, βλ. ΣΤ΄ Κλιμ. 9, 39, 76, 96/2009, 15/2013 κ.ά.). Ειδικώς, όμως, στην περίπτωση που, όπως εν προκειμένω, ο μοναδικώς συμμετέχων στο διαγωνισμό προσφέρει ταυτοχρόνως αρνητικό ποσοστό έκπτωσης επί της μέσης λιανικής ή χονδρικής τιμής του υπό προμήθεια καυσίμου, τότε η διακριτική ευχέρεια της Οικονομικής Επιτροπής, δηλαδή του αρμοδίου σύμφωνα με το άρθρο 72 παρ. 1 περ. ε΄ του ν. 3852/2010 οργάνου, να κατακυρώσει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, ελέγχεται ως προς την υπέρβαση των άκρων ορίων της, δηλαδή ως προς την υπέρβαση του αναγκαίου μέτρου της δαπάνης, το οποίο κρίνεται αναλόγως των ειδικών περιστάσεων και επιβάλλει την επιλογή όχι απλώς των πρόσφορων αλλά των απολύτως αναγκαίων μέσων για την θεραπεία της λειτουργικής ανάγκης του οικείου φορέα (πρβλ. Ι Τμ. 15/2012, IV Τμ. 71/2012, 235, 167, 85/2010, 162, 147, 39/2009) ενόψει και των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως και της οικονομικότητας, οι οποίες επιβάλλουν την εκπλήρωση των εκ του νόμου ανατιθέμενων αρμοδιοτήτων με την κατά το δυνατόν ηπιότερη επιβάρυνση του προϋπολογισμού για την εξασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας του δήμου.

Η αναθέτουσα αρχή, στο πλαίσιο της διενέργειας πρόχειρου μειοδοτικού διαγωνισμού, που διεξάγεται συμπληρωματικά με τις διατάξεις του π.δ. 118/2007, έχει διακριτική ευχέρεια να ορίζει στην αρχική προκήρυξη τους απαράβατους όρους αυτής. Σε κάθε, πάντως, περίπτωση, οι όροι, που περιλαμβάνονται στην τεχνική προδιαγραφή προκήρυξης του πρόχειρου μειοδοτικού διαγωνισμού, διεξαγόμενου συμπληρωματικά με τις διατάξεις του π.δ. 118/2007, νοούνται ως απαράβατοι, ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού τους, ως τέτοιων από την αναθέτουσα αρχή. Τούτου παρέπεται ότι στην προκειμένη περίπτωση η κατακύρωση του αποτελέσματος στην μειοδότρια εταιρεία, που δεν προσκόμισε δικαιολογητικό, που αναφερόταν στην τεχνική προδιαγραφή, παρίσταται μη νόμιμη. Εξάλλου, η προσφορά της εταιρείας G…. , που δεν προσκόμισε το απαιτούμενο από την διακήρυξη δικαιολογητικό, θα έπρεπε να απορριφθεί ως απαράδεκτη. Τέλος, δεν συντρέχει αρμοδιότητα του Ν.Σ.Κ. να γνωμοδοτήσει επί αορίστως υποβαλλομένου ερωτήματος, σε κάθε δε περίπτωση το διδόμενο ιστορικό, το οποίο αναφέρεται σε μη υποβολή (άλλου περιεχομένου) δικαιολογητικών, που έχουν συμπεριληφθεί στην τεχνική προδιαγραφή, δεν συνδέεται αιτιωδώς με τον προβληματισμό της ερωτώσας υπηρεσίας. (ομοφ.)