Εντελλόμενη δαπάνη αφορούσε στην πληρωμή συμπληρωματικών εργασιών, που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση του έργου και οι οποίες ανατέθηκαν με την εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς να συντρέχουν οι νόμιμες προς τούτο προϋποθέσεις, χωρίς, δηλαδή, να πρόκειται για εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου

Η Πράξη 46/2024 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο «Αποχέτευση Ομβρίων Επέκτασης Πόλης Καλαμπάκας Δήμου Μετεώρων», συμβατικής δαπάνης 419.276,41 ευρώ. Το Κλιμάκιο κωλύει την υπογραφή της σύμβασης. Κρίνεται ότι οι πρόσθετες εργασίες, οι οποίες προέκυψαν λόγω ταχείας οικοδομικής ανάπτυξης και πλημμυρικών φαινομένων και αφορούν την επέκταση του δικτύου σε οδούς που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική μελέτη, αποτελούν ανεπίτρεπτη επέκταση του τεχνικού αντικειμένου. Οι εργασίες αυτές συνιστούν νέο και αυτοτελές αντικείμενο και δεν είναι απόλυτα αναγκαίες για την ολοκλήρωση τη αρχικής σύμβασης, όπως απαιτεί το άρθρο 156 του ν. 4412/2016.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συμπληρωματικές Συμβάσεις:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ολοκλήρωση ανακατασκευής της γέφυρας ….», καθόσον οι προτεινόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση χωματουργικές εργασίες, εργασίες μεταφοράς δικτύων και εργασίες τοποθέτησης στηθαίων ασφαλείας, δεν αποδεικνύεται ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνησή της και, ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται γι΄αυτές η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Επιπλέον, αυτές οι εργασίες δεν φέρουν συμπληρωματικό χαρακτήρα, αφού δεν σχετίζονται τεχνικώς με την κατασκευή του αρχικού έργου και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ενταχθούν στην ελεγχόμενη σύμβαση.

Συμπληρωματική σύμβαση. Έργασίες υπερύψωσης οδικής αρτηρίας δεν προέκυψαν από τη μεγάλη αντίδραση των κατοίκων της περιοχής, αμέσως μετά την εγκατάσταση του αναδόχου, αλλά οφείλονται στην εσφαλμένη πρόβλεψη του σχεδιασμού αυτής στην αρχική μελέτη του έργου, η οποία μάλιστα οδήγησε στη σύνταξη νέας μελέτης, ενώ οι εργασίες τσιμεντενέσεων λόγω έντονων βροχοπτώσεων οφείλονται σε σφάλματα και παραλείψεις των μελετών, δεδομένου ότι δεν αποδεικνύεται η διάρκεια, ο χρόνος και η ένσταση των βροχοπτώσεων, που προκάλεσαν την αστοχία του ορύγματος. Οι εργασίες σηματοδότησης ισόπεδου κόμβου οφείλονται σε αστοχίες της αρχικής μελέτης. Με την 2844/2010 απόφαση του VI Τμήματος ανακλήθηκε η προμνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου, καθόσον κρίθηκε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες προέκυψαν στο πλαίσιο εναρμόνισης του ελεγχόμενου έργου με τα αντίστοιχα έργα της σύμβασης παραχώρησης της Ιονίας Οδού, ενώ το ύψος των βροχοπτώσεων ήταν διπλάσιο από αυτό της προηγούμενης διετίας με αυξημένο αριθμό ημερών βροχής ανά μήνα (22-24 ημέρες).

ΕΡΓΑ. (Συμπληρωματικές συμβάσεις) (..) Με τα δεδομένα αυτά και  λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα: α) το επίμαχο έργο(κύρια σύμβαση) αφορά σε επισκευή ζημιών ανοικτού αρδευτικού δικτύου, που οφείλονται στις πλημμύρες του Σεπτέμβριου του έτους 2016, λόγω των ακραίων βροχοπτώσεων, β)το δίκτυο λειτουργεί εδώ και 45 χρόνια και εκτείνεται σε βαλτώδη έκταση 30.000 στρεμμάτων, γ) το δίκτυο ήταν καλυμμένο από φερτά υλικά, υδροχαρή φυτά και αυτοφυή βλάστηση (βλ. προσκομιζόμενο φωτογραφικό υλικό) και δ) η φύση του έργου, ήτοι εν σειρά καναλλέτα και αρδευτικές διώρυγες, είναι τέτοια που εάν κάποιο τμήμα αυτού είναι σε αστοχία ή σε διαρροή τότε αυτό  θα έχει σαν συνέπεια  τη δυσλειτουργία όλης της γραμμής άρδευσης, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι συντρέχουν στην ελεγχόμενη περίπτωση οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, όπως αυτές ορίζονται στην παρ.1 του άρθρου 156 του ν.4412/2016....Ανακαλεί την 38/2017  Πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Νομό ....Δεν κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Επισκευή-Συντήρηση Δικτύου Άρδευσης ΓΟΕΒ ...».

Αποκατάσταση αναχώματος- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα τα ανωτέρω, τα προσκομιζόμενα έγγραφα, την από 9.11.2016 βεβαίωση της Προϊσταμένης του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η Σ.Σ.Ε δεν έχουν εκτελεστεί και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως περιλήφθησαν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση οι εργασίες, που αναλυτικά αναφέρονται στον 1ο Α.Π.Ε. Τούτο διότι, οι ως άνω εργασίες αφορούν σε περαιτέρω εκτεταμένες ζημιές, που προκλήθηκαν στα αναχώματα της ως άνω εργολαβίας, κατόπιν έναρξης ισχύος της αρχικής σύμβασης, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στις εργασίες αποκατάστασης των ζημιών, που προβλέφθηκαν στο πλαίσιο της εργολαβίας αυτής, αλλά κατέστησαν αναγκαίες μεταγενέστερα λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου και συγκεκριμένα λόγω των ως άνω νέων πλημμυρών που προκλήθηκαν, εξαιτίας των οποίων, παρατάθηκε η κήρυξη του νομού ... σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αποκατάστασή τους, δε, είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου «Αποκατάσταση του κυρίως και υπερβλητού αναχώματος …» (βλ. πρ. Ελ Κλιμ. 201/2015 και απόφ. VI Τμημ. 3688/2012).

Αμοιβή για το συντονισμό έργου..:Οι εν λόγω υπηρεσίες, ως άμεσα αφορούσες στην παρακολούθηση της υλοποίησης του προαναφερόμενου έργου, εμπίπτουν στα καθήκοντα των τεσσάρων υπηρετούντων στο άνω Αυτοτελές Τμήμα υπαλλήλων και από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι για την εκτέλεσή τους απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία, που το προσωπικό αυτό δεν διαθέτει. Συνεπώς, μη νομίμως η εκτέλεσή τους ανατέθηκε στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία. Εντούτοις, ενόψει του ότι, τόσο με το εγκεκριμένο από τη Διαχειριστική Αρχή του άνω Προγράμματος έντυπο αίτησης (application form), όσο και με τον εγκεκριμένο από την ίδια προϋπολογισμό του άνω έργου (budget justification), οι άνω υπηρεσίες, όπως και οι λοιπές ανεξάρτητες και αυτοτελείς υπηρεσίες της επίμαχης σύμβασης, χαρακτηρίστηκαν ως «εξωτερικές εξειδικευμένες υπηρεσίες» (external expertise services), πεπλανημένα, πλην συγγνωστά, ο Δήμαρχος ... εξέλαβε ότι ήταν νόμιμη η ανάθεσή τους σε τρίτους.  Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη, πλην το ένταλμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Κατασκευή δευτερευόντων αγωγών ομβρίων περιοχής ...», συνολικού τιμήματος 122.465,65 ευρώ με Φ.Π.Α.(....)οι ως άνω αναφερόμενες εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο διότι,  η ανάγκη εκτέλεσης αυτών δεν οφείλεται σε απρόβλεπτες και αιφνίδιες περιστάσεις, που ανέκυψαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης του έργου, αλλά σε προφανή αστοχία, σφάλματα και παραλείψεις της μελέτης. Αυτό  συνομολογείται και από την ίδια την αναθέτουσα αρχή, η οποία παραδέχεται στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης ότι δεν συντάχθηκε γεωλογική μελέτη πριν την ανάθεση του έργου, αλλά απλώς ελήφθησαν δείγματα από παρακείμενα ακίνητα και πρόσφατες εκσκαφές για την κατασκευή οικοδομών.Κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης ...

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕλΣυν.Τμ.6/1591/2018.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι προτεινόμενες με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εργασίες αποκατάστασης φθορών του οδοστρώματος και καταπτώσεων τάφρων της οδού σε συνολικά 35 νέες χιλιομετρικές θέσεις, εντελώς διάφορες σε σχέση με τις χιλιομετρικές θέσεις που αφορούσαν οι εργασίες του αρχικώς δημοπρατηθέντος έργου, δεν αποτελούν συμπληρωματικές εργασίες, αλλά ανεπίτρεπτη, κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις, εκ των υστέρων (μετά τη δημοπράτηση του έργου) επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των εργοληπτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της εκτέλεσης του αρχικού έργου, κατά την υποβολή της προσφοράς τους, και, ως εκ τούτου δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Συνεπώς, δεν μπορούν οι εργασίες αυτές να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, διότι, πρόκειται ουσιαστικά για ένα νέο έργο, το οποίο δεν προβλεπόταν στην αρχική μελέτη του επίμαχου έργου και τροποποιεί τον αρχικό σχεδιασμό αυτού. Εξάλλου, και υπό την εκδοχή ότι οι εν λόγω εργασίες αποτελούν «συμπληρωματικές εργασίες», από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι η εκτέλεσή τους κατέστη αναγκαία λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του αρχικού έργου. Συγκεκριμένα, με την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν αιτιολογείται ειδικώς η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων, αλλά γίνεται αόριστη επίκληση συνθηκών που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, η αοριστία δε αυτή δεν θεραπεύεται ούτε με τη συμπληρωματικώς υποβληθείσα έκθεση βλαβών, σύμφωνα με την οποία η πρόκληση των νέων βλαβών της οδού αποδίδεται, από τον κύριο του έργου, στην υψηλή κυκλοφορία της οδού και στις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες, γεγονότα τα οποία – ανεξαρτήτως της γενικής και αόριστης επίκλησης αυτών χωρίς καταγραφή συγκεκριμένων συμβάντων – δεν είναι έκτακτα και αιφνίδια, αλλά συνήθη και επαναλαμβανόμενα και, επομένως, μπορούσαν να ληφθούν υπόψη κατά τον αρχικό προγραμματισμό του έργου. Τέλος, το γεγονός ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα γι’ αυτήν και είναι απολύτως αναγκαίες για την τελειοποίηση της δεν αρκεί για να καταστήσει νόμιμη την υπογραφή συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι για τη σύναψή της απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά όλες οι προβλεπόμενες από τις οικείες διατάξεις προϋποθέσεις. Η ως άνω κρίση δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί από το γεγονός ότι η δαπάνη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης (52.818,47 ευρώ) είναι ισόποση με τη μείωση της αρχικής σύμβασης και δεν επέρχεται έτσι υπέρβαση του αρχικού συμβατικού τιμήματος, δεδομένου ότι το ποσό αυτό μη νομίμως καλύπτεται από το κονδύλιο της αναθεώρησης της αρχικής σύμβασης, καθόσον αυτό προορίζεται αποκλειστικώς για την αντιμετώπιση τυχόν ανατιμήσεων στην αξία υλικών, ημερομισθίων κλπ. που επιβάλλονται στις συμβατικές τιμές του έργου κατά τη διάρκεια εκτέλεσης αυτού (βλ. άρθρο 54 του ν. 3668/2009) και όχι για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης.

Δημόσια έργα-Συμπληρωματικές συμβάσεις.Αίτηση ανάκλησης της  24/2013 Πράξεως της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό...(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η άνοδος της στάθμης των υδάτων του ποταμού Έβρου συνεπεία της υπερχειλίσεως των φραγμάτων του ποταμού …στη …. λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων που έπληξαν την περιοχή κατά τη χρονική περίοδο από τον Ιανουάριο του έτους 2013 και εντεύθεν, συνιστά απρόβλεπτο γεγονός που δικαιολογεί τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής συμβάσεως.  Ο αρχικός έλεγχος του επίμαχου αναχώματος, τον Δεκέμβριο του έτους 2012, κατά την επικαιροποίηση της μελέτης που εγκρίθηκε, όπως προεκτέθηκε τον Απρίλιο του έτους 2011, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση και η αποκατάσταση του αναχώματος όπως είχε αρχικώς σχεδιασθεί επαρκούσε για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, ενώ κατά τη διάρκεια των πλημμυρικών φαινομένων που οδήγησαν στην κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης πολιτικής προστασίας εμποδίστηκε τόσο η πρόσβαση στο ανάχωμα όσο και η διενέργεια αυτοψίας ώστε να δύνανται(…)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω πρέπει να γίνουν δεκτές η κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως καθώς και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση και μη υπάρχοντος άλλου λόγου που να κωλύει την υπογραφή της, να επιτραπεί η σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στα αναχώματα να εντοπισθούν περαιτέρω ζημίες καθώς και η ακριβής θέση αυτών.