Προμήθεια εξοπλισμού για χιονοδρομικό κέντρο..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά (σκέψεις 2 - 4), το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως η Περιφέρεια ... ανέλαβε, ως φορέας υλοποίησης, τη δημοπράτηση της ελεγχόμενης προμήθειας, την υπογραφή και την εκτέλεση της οικείας σύμβασης, καθόσον η αρμοδιότητα για την υλοποίηση της ελεγχόμενης προμήθειας δεν περιλαμβάνεται ρητά στις προβλεπόμενες στο άρθρο 186 του ν. 3852/2010 αρμοδιότητες των Περιφερειών, δοθέντος ότι οι εγκαταστάσεις του Χιονοδρομικού Κέντρου ..., στην αναβάθμιση και βελτίωση του εξοπλισμού του οποίου αποσκοπεί η ελεγχόμενη προμήθεια, δεν ανήκουν σ’ αυτήν αλλά στην κοινή ανώνυμη εταιρεία ΟΤΑ με την επωνυμία "....". Ούτε άλλωστε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι η αρμοδιότητα υλοποίησης της ελεγχόμενης προμήθειας έχει μεταβιβασθεί από το ως άνω νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, στο οποίο ανήκουν οι εγκαταστάσεις του Χιονοδρομικού Κέντρου ..., στην Περιφέρεια .... με την έκδοση σχετικού προεδρικού διατάγματος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 187 του ν. 3852/2010. Περαιτέρω, μη νομίμως η Περιφέρεια .... ανέλαβε να χρηματοδοτήσει έμμεσα, μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, την υλοποίηση της ελεγχόμενης προμήθειας, καθόσον όχι μόνο δεν προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 186 παρ. ΙΙ Η περ. 22 του ν. 3852/2010 η επιχορήγηση από τις Περιφέρειες της ανακαίνισης αθλητικών/τουριστικοαθλητικών εγκαταστάσεων που ανήκουν σε κοινές ανώνυμες εταιρείες των ΟΤΑ, αλλά αντίθετα από τη διάταξη του άρθρου 265 παρ. 3 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων απαγορεύεται ρητά η χρηματοδότηση εν γένει από τους ΟΤΑ των ανωνύμων εταιρειών τους. Εξ άλλου, μέσα που προβλέπονται στον Αστικό Κώδικα για την επέκταση της δικαιοπρακτικής και συναλλακτικής δραστηριότητας των φυσικών ή νομικών προσώπων και την διευκόλυνση της διεξαγωγής των υποθέσεών τους, όπως η μονομερής δικαιοπραξία της πληρεξουσιότητας (άρθρα 216επ. ΑΚ) και η σύμβαση της εντολής (άρθρα 713επ. ΑΚ), δεν δύνανται, ασκούμενα καταχρηστικώς, να άγουν σε παράκαμψη διατάξεων που θέτουν συγκεκριμένους περιορισμούς στη διεπόμενη από την απορρέουσα από το Σύνταγμα αρχή της νομιμότητας δράση των ΟΤΑ, όπως είναι οι διατάξεις των άρθρων 265 παρ. 3 του Κώδικα Δήμων, 286 και 287 του ν. 3852/2010 που προαναφέρθηκαν και, συνεπώς, το ανωτέρω αναφερόμενο 13677/12.4.2019 συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο έγγραφο και η αποδοχή του από το Περιφερειακό Συμβούλιο ..., με την 50/22.4.2019 απόφαση, ουδεμία έννομη επιρροή ασκούν επί της οριοθετούμενης από τις ως άνω διατάξεις αρμοδιότητας της Περιφέρειας .... αναφορικά με την υλοποίηση και χρηματοδότηση της ελεγχόμενης προμήθειας.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1637/2020

 

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ: Αίτηση   ανάκλησης  της  4/2017  πράξης  της Αναπληρώτριας Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II, το Τμήμα κρίνει ότι το αντικείμενο της υπό έλεγχο σύμβασης θα μπορούσε να υπαχθεί στο άρθρο 89 του ν.4368/2016, αφού με αυτήν επιδιώκεται η αντιμετώπιση επισιτιστικών προβλημάτων κοινωνικά ευπαθών περιοχών της χώρας. Eν προκειμένω όμως, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος για τη σύναψη προγραμματικής σύμβασης, καθώς οι συμβαλλόμενοι δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία, συμπράττοντας ισόρροπα για την από κοινού εξυπηρέτηση ενός δημόσιου σκοπού, αλλά αποβλέπουν η μεν αιτούσα-η ουσιώδης συμβολή της οποίας εξαντλείται στην ανάληψη της υποχρέωσης για τη κάλυψη του συμβατικού κόστους- στην υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης, το δε ...... ...... στη λήψη της αντιπαροχής για την εκ μέρους του υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου. Στην ερμηνευτική αυτήν εκδοχή συνηγορεί και η επιβάρυνση, στο αρχικώς υποβληθέν στην Υπηρεσία Επιτρόπου σχέδιο σύμβασης, του ποσού του προϋπολογισμού της σύμβασης με ΦΠΑ, ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις (βλ. ΕΣ Πρ. VII Τμ. 29/2015). Περαιτέρω με την ελεγχόμενη σύμβαση δεν τίθεται ένα γενικό πλαίσιο για την οργάνωση και διαχείριση των υπηρεσιών ούτε προσδίδεται προγραμματικός χαρακτήρας στο αντικείμενό της, αντιθέτως οι παρεχόμενες υπηρεσίες προσδιορίζονται κατά τρόπο σαφή και συγκεκριμένο (βλ. την από 26.8.2016 πρόταση του ......υ στην οποία αναφέρονται αναλυτικά ο αριθμός των σχολείων και των μαθητών, τα παρεχόμενα είδη τροφίμων και το κοστολόγιό τους), τα δε συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν να εκπληρώσουν τις κύριες υποχρεώσεις (παροχή υπηρεσίας-αμοιβή) μίας εξ επαχθούς αιτίας σύμβασης παροχής υπηρεσιών. Συνακόλουθα το Τμήμα  κρίνει- παρελκομένης της εξέτασης των λοιπών πλημμελειών που τίθενται με την προσβαλλομένη πράξη- ότι δεν ήταν νόμιμη η προσφυγή από την αιτούσα στη διαδικασία της προγραμματικής σύμβασης αλλά για την υλοποίηση του αντικειμένου της ελεγχόμενης σύμβασης έπρεπε να επιλεγεί η διαγωνιστική διαδικασία. Τέλος απορριπτέος είναι ο λόγος ανάκλησης περί συνδρομής λόγων δημοσίου συμφέροντος δεδομένου ότι αυτό υπηρετείται με την τήρηση του νόμου, ενώ πρέπει να απορριφθεί ενόψει της σαφήνειας των εφαρμοστέων διατάξεων και ο λόγος ανάκλησης περί συγγνωστής πλάνης.Απορρίπτει την αίτηση της ανάκλησης.

Ανακατασκευή – Εκσυγχρονισμός Κτιριακών Εγκαταστάσεων ...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις ΙΙ – ΙΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η εξεταζόμενη  αίτηση ανάκλησης θα πρέπει να γίνει δεκτή. Και τούτο διότι, αν και  τα δικαιώματα επί των εκτάσεων, επί των οποίων θα εκτελεσθεί το ελεγχόμενο έργο, δεν έχουν ακόμη περιέλθει  στην αιτούσα Περιφέρεια  αλλά ανήκουν στην εταιρεία «….»,- η οποία ασκεί την επιχειρηματική δραστηριότητα της λυμένης  και μη εισέτι εκκαθαρισθείσας εταιρείας “ ...”- όμως, εφόσον έχουν ήδη ληφθεί οι κρίσιμες αποφάσεις τόσο από τα όργανα της αιτούσας όσο και από τα όργανα των εταιρειών «….» και «….», για την υπαγωγή και  των δύο εταιρειών   στις διατάξεις του άρθρου 220 παρ. 3 του ν.4555/2018 περί λύσης και εξυγίανσης, καθίσταται, κατά νομική και λογική αναγκαιότητα, βέβαιο ότι με την ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών  λύσης και εκκαθάρισης των εταιρειών αυτών, αυτά θα μεταβιβασθούν αυτοδικαίως στην αιτούσα Περιφέρεια, σύμφωνα με τα ρητώς και εξαιρετικώς προβλεπόμενα στις ως άνω διατάξεις του εδάφ. β  της  παραγράφου 5 του άρθρου 15 του ν. 4483/2017, που προστέθηκε με το άρθρο 220 παρ.3 του ν.4555/2018, και η οποία αφορά στην  μεταβίβαση των πάσης φύσεως δικαιωμάτων (εμπραγμάτων, ενοχικών, παραχωρήσεων επί κινητής ή ακίνητης περιουσίας) των υπό λύση και εκκαθάριση εταιρειών. Περαιτέρω, η καθυστέρηση υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης για απροσδιόριστο χρόνο θα  καταστήσει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, ανέφικτο τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων του Χιονοδρομικού Κέντρου για την επόμενη χειμερινή περίοδο λειτουργίας του, ο οποίος  είναι απολύτως επιβεβλημένος. Ανεξαρτήτως όμως, των ανωτέρω, μετά την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης της εταιρείας «...», μοναδικός μέτοχος της εταιρείας «…» θα καταστεί η αιτούσα Περιφέρεια,  στη συνέχεια δε και  η τελευταία εταιρεία, ως μονομετοχική  θα τεθεί υπό εκκαθάριση κατ’ εφαρμογή των ως άνω εξαιρετικών διατάξεων   του άρθρου 220 παρ. 3 του ν.4555/2018, μετά το πέρας της οποίας θα περιέλθουν υποχρεωτικά  στην αιτούσα Περιφέρεια και τα κρίσιμα δικαιώματα (παραχωρήσεις) επί των δημόσιων δασικών εκτάσεων επί των οποίων θα εκτελεσθεί το ελεγχόμενο έργο, το Τμήμα κρίνει ότι ο σχετικός όρος πρέπει απαλειφθεί από το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης. Και αυτό διότι με την ελεγχόμενη σύμβαση πρόκειται να εκτελεσθεί έργο, το οποίο αφορά στη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων του Χιονοδρομικού Κέντρου, που κείνται επί εκτάσεων, που έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση σε εταιρεία («…») με μοναδικό μέτοχο εμμέσως - διά της συμμετοχής σε αυτήν κατά ποσοστό 100% της εταιρείας «….» - την αιτούσα Περιφέρεια, ως εκ τούτου,η εκτέλεση αυτού δεν αποβαίνει εις όφελος τρίτων αλλά της αιτούσας Περιφέρειας κατ΄ αποκλειστικότητα.  Συνεπώς, πρέπει, κατά παραδοχή των προβαλλομένων με την αίτηση λόγων ανάκλησης, να επιτραπεί η υπογραφή της ελεγχόμενης σύμβασης άμεσα, έστω και εάν  ακόμη δεν έχουν  ολοκληρωθεί οι προαναφερόμενες διαδικασίες λύσης και εκκαθάρισης των ως άνω εταιρειών, αφού τα δικαιώματα  της Περιφέρειας στην έκταση  όπου εκτελείται το έργο είναι εξασφαλισμένα και η ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας προσλαμβάνει  πλέον τυπικό χαρακτήρα.Ανακαλεί την 174/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Προγραμματική σύμβαση. Με τα ανωτέρω δεδομένα δεν προκύπτει ότι οι επίμαχες εξειδικευμένης φύσης εργασίες ανήκουν στα καθήκοντα των υπαλλήλων του Δήμου, ούτε άλλωστε προβάλλεται ότι εμπίπτουν στην αρμοδιότητα ορισμένης Διεύθυνσής του. Περαιτέρω, από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προκύπτει ότι αυτή, αν και φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, συνιστά απευθείας ανάθεση παροχής υπηρεσιών από τον Δήμο ... στη «...Α.Ε.», η οποία διενεργήθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό, με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους. Το γεγονός δε ότι η συμμετοχή της συγκεκριμένης αναπτυξιακής εταιρείας γίνεται σε εκπλήρωση του καταστατικού της σκοπού δεν αρκεί για την παραδοχή ότι τα συμβαλλόμενα μέρη εκκινούν από κοινή αφετηρία (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2016). Αντίθετα, προκύπτει ότι ο Δήμος ... λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει, έναντι καταβολής ανταλλάγματος (198.400 ευρώ συμπεριλαμβα-νομένου Φ.Π.Α.), την εκτέλεση εκ μέρους της αντισυμβαλλόμενης εταιρείας που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών, των εργασιών που περιγράφονται ανωτέρω. Η ουσιαστική συμβολή, μάλιστα, του Δήμου εξαντλείται στη χρηματοδότηση της σύμβασης, καθώς η παροχή διευκολύνσεων και η συμμετοχή σε ομάδες παρακολούθησης που αναγράφεται μεταξύ των υποχρεώσεών του, συνιστά όλως τυπική συνεισφορά (ΚΠΕΔ VII Τμ. 10/2018 ). Στην ερμηνευτική εκδοχή περί του αληθούς χαρακτήρα της επίμαχης σύμβασης συνηγορούν, άλλωστε, αφενός μεν η επιβάρυνση του ποσού του προϋπο-λογισμού αυτής με Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις, αφετέρου δε το γεγονός ότι η υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου δεν προϋποθέτει την περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, αλλά εξαντλείται στην εκτέλεση αυτής (Ε.Σ. VII Τμ. Πράξη 29/2015, ΚΠΕΔ VII Τμ. 17/2017, 248, 12/2016, 350/2015). (..) Ενόψει των προαναφερομένων, η εν λόγω σύμβαση έχει το χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών, η οποία ανατέθηκε απευθείας στην ως άνω αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την απευθείας ανάθεσή της…. Κατ’ ακολουθία, η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εργασίες επισκευής χρωματισμών του Δικαστικού Μεγάρου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση μεταξύ του .... και της αιτούσας Περιφέρειας αποτελεί προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξη του άρθρου 100 παρ. 5 του ν. 3852/2010, για τη σύναψη της οποίας απαιτείται η συμμετοχή του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Και τούτο διότι αυτή αποσκοπεί στην εκτέλεση έργου με πολιτιστικό χαρακτήρα - όπως ρητώς χαρακτηρίζονται με την προαναφερόμενη διάταξη οι παρεμβάσεις επί διατηρητέων κτιρίων- και δη στην εκτέλεση εργασιών επισκευής και χρωματισμών επί του Δικαστικού Μεγάρου …, το οποίο έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο κτίριο με την οικ.22525/1525/4.4.1988 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Εν προκειμένω όμως, η σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του .... και της αιτούσας Περιφέρειας …, χωρίς τη συμμετοχή, ως συμβαλλόμενου μέρους, του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, δεν δύναται, κατά την κρίση του Τμήματος, να αποτελέσει λόγο διακωλυτικό της υπογραφής της. Και τούτο ειδικότερα διότι, ανεξαρτήτως του ότι ο βασικός δικαιολογητικός λόγος σύναψης αυτής αποτελεί, όπως αποδείχθηκε, η εξασφάλιση της χρηματοδότησης αυτής από την Περιφέρεια .... - καθώς το ... δεν διαθέτει τους απαραίτητους πόρους προκειμένου να εκτελέσει το έργο αυτό αυτοτελώς-, σε κάθε περίπτωση, η συνεργασία και συμμετοχή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, στην εκτέλεση του έργου της προγραμματικής σύμβασης έχει εν τοις πράγμασι διασφαλισθεί, αφού η συνταχθείσα, κατά το έτος 2005, μελέτη για την εκτέλεση των περιγραφόμενων σε αυτήν εργασιών επί του ως άνω διατηρητέου κτιρίου, έχει εγκριθεί από την αρμόδια υπηρεσία του ίδιου Υπουργείου, ήτοι από την Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων, με την ΥΠΠΟ/ΔΑΝΣΜ/37693/1453/2005 απόφαση. Επιπλέον, στην τελευταία αυτή εγκριτική απόφαση προβλέπεται ρητώς ότι οι εργασίες που θα εκτελεστούν θα τελούν υπό την εποπτεία της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία θα είναι ενήμερη και για την έναρξη και εξέλιξη των εργασιών. Επισημαίνεται δε ρητώς ότι, η ως άνω υπηρεσία του Υπουργείου δύναται να παρέμβει και να διακόψει τις εργασίες, εάν αυτές παρεκκλίνουν της εγκεκριμένης μελέτης. Επομένως, το εν λόγω Υπουργείο τελεί σε γνώση των εργασιών, που πρόκειται να εκτελεσθούν επί του προαναφερόμενου διατηρητέου κτίσματος, στο πλαίσιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης και εν τοις πράγμασι πληρούται στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο ειδικότερος σκοπός του νόμου που επιτάσσει τη συμμετοχή του ως άνω Υπουργείου κατά τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων πολιτιστικού χαρακτήρα, ο οποίος συνίσταται αφενός, στην τήρηση των σχετικών με την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος διατάξεων και αφετέρου στην ένταξη των σχετικών έργων στον ευρύτερο προγραμματισμό του Υπουργείου. Περαιτέρω, όσον αφορά την δεύτερη αιτίαση της Αναπληρώτριας Επίτροπου σύμφωνα με την οποία κωλύεται η σύναψη της επίμαχης προγραμματικής σύμβασης, δοθέντος ότι δεν προκύπτει από τα προσκομιζόμενα στοιχεία επικαιροποίηση της μελέτης του έργου, που συντάχθηκε πριν από 14 έτη, το Τμήμα κρίνει ότι αυτή προώρως προβάλλεται στο παρόν στάδιο, αφού το εν λόγω ζήτημα δεν συνάπτεται με τη νομιμότητα της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης αλλά της εκτελεστικής σύμβασης ανάθεσης δημοσίου έργου, η οποία πρόκειται να επακολουθήσει.Κατ΄ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 11/2019 Πράξη της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό …, το δε οικείο σχέδιο της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης να υπογραφεί.

ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ-ΑΡΧΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ:Εξάλλου, υποστήριξε ότι, ελλείψει ανακηρύξεως υποψηφίου σε μία εκλογική περιφέρεια, η έδρα θα μπορούσε να μη χάνεται, αλλά να δίνεται στην επόμενη εκλογική περιφέρεια, όπου ο συνδυασμός έχει το μεγαλύτερο αδιάθετο υπόλοιπο ψηφοδελτίων. Με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση κρίθηκε ότι «δεν τίθεται ζήτημα παραβιάσεως» των ως άνω συνταγματικών αρχών, διότι η προϋπόθεση υπάρξεως υποψηφίου στην περιφέρεια που ο συνδυασμός δικαιούται την έδρα «τίθεται στα πλαίσια των κανόνων κατανομής των εδρών μεταξύ των συνδυασμών, κατ' εφαρμογή της αρχής της δημοκρατικής νομιμοποιήσεως, στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια, η δε απόδοση της έδρας στην επόμενη εκλογική περιφέρεια θα περιόριζε το δικαίωμα στην κατάληψη των δικαιούμενων από άλλον συνδυασμό εδρών». Η κρίση αυτή της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, με την οποία απορρίφθηκε ο σχετικός λόγος της ενστάσεως, είναι, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στις προηγούμενες σκέψεις, ορθή, ανεξαρτήτως των ειδικότερων αιτιολογιών της και, επομένως, ο ανωτέρω λόγος αναιρέσεως, με τον οποίο προβάλλονται τα αντίθετα, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.(...)Απορρίπτει την αίτηση.

Προγραμματική σύμβαση.Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο, εκτιμώντας το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη με το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κρίνει ότι, μολονότι αυτή επιγράφεται ως προγραμματική, ωστόσο, δεν εμπίπτει στην έννοια αυτής. Συγκεκριμένα, από το αντικείμενό της και κυρίως από τη διαμόρφωση των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό -με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων- την από κοινού εκτέλεση δημόσιας αποστολής τους. Αντιθέτως, αποβλέπουν η μεν Περιφέρεια -η ουσιώδης συμβολή της οποίας εξαντλείται στην ανάληψη της υποχρέωσης για τη συνολική κάλυψη του συμβατικού κόστους- στην υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης, το δε ... - ΕΛΚΕ στη λήψη της αντιπαροχής για την εκ μέρους του υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου.  Στην ερμηνευτική αυτήν εκδοχή συνηγορεί, άλλωστε, και η επιβάρυνση του ποσού του προϋπολογισμού της σύμβασης με ΦΠΑ, ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις (βλ. Ελ.Συν VII Τμ. πράξη 29/2015, ΚΠΕΔ στο VIIΤμ. πράξη 81/2016, 350/2015)....Εκ των ανωτέρω παρέπεται ότι η ανωτέρω σύμβαση αποτελεί, κατ’ ορθή νομική εκτίμηση αυτής, εξ επαχθούς αιτίας δημόσια σύμβαση παροχής υπηρεσιών. Η ανάθεση, ωστόσο, αυτής, για την οποία, σημειωτέον, δεν προκύπτει βέβαιο διασυνοριακό ενδιαφέρον ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της (εργαστηριακοί έλεγχοι μια ή και δύο φορές την εβδομάδα σε διαπιστευμένο εργαστήριο) και της χαμηλής της αξίας (βλ. ενδεικτικώς ως προς τα κριτήρια για κρίση περί του βέβαιου του διασυνοριακού ενδιαφέροντος μιας δημόσιας σύμβασης ΔΕΕ απόφαση της 6.10.2016, C-318/2015, σκ. 20 και εκεί παραπεμπόμενη νομολογία), νομίμως μπορούσε να γίνει απευθείας. (συγγνωστή πλάνη)

Παροχή υπηρεσιών ενεργειακής αναβάθμισης συστήματος...Ενόψει των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν έχουν τηρηθεί οι όροι που τέθηκαν για την έγκριση του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, καθόσον αφενός δεν υπάρχει (και εάν τυχόν υφίσταται, δεν έχει ληφθεί υπόψη) η χρηματοοικονομική ανάλυση που έθεσαν ως προαπαιτούμενο για την υπογραφή αυτής τα Δημοτικά Συμβούλια των αντισυμβαλλόμενων Δήμων .... και .... και αφετέρου στο ελεγχόμενο σχέδιο (στο άρθρο 2 αυτού) δεν γίνεται ρητή αναφορά περί έγκρισης των τευχών δημοπράτησης από τα Δημοτικά Συμβούλια αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο οι –άνευ όρων- εγκριτικές του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων των αντισυμβαλλομένων (Περιφέρειας και Δήμων), αφού υποβληθούν σε αυτά η ζητηθείσα ως άνω χρηματοοικονομική ανάλυση και νέο επικαιροποιημένο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης με βάση τα ανωτέρω προαπαιτούμενα.Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου να προσκομιστούν τα ανωτέρω στοιχεία.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ. Μη νόμιμη σύναψη προγραμματικής σύμβασης.Με δεδομένα όσα εκτέθηκαν γίνονται δεκτά τα ακόλουθα: Από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, επί της οποίας ερείδεται η εντελλόμενη με το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, προκύπτει ότι, μολονότι αυτή επιγράφεται ως προγραμματική, δεν εμπίπτει στην έννοια αυτής. Συγκεκριμένα, από το αντικείμενό της και κυρίως από τη διαμόρφωση των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι δεν πρόκειται για περίπτωση συνεργασίας φορέων που εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό, με την αλληλοσυμπλήρωση αρμοδιοτήτων ή οικονομικοτεχνικών μέσων, την από κοινού εκτέλεση δημόσιας αποστολής τους. Αντίθετα, προκύπτει ότι ο Δήμος ... λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει, έναντι καταβολής ανταλλάγματος (60.000,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α.), την εκτέλεση εκ μέρους του αντισυμβαλλομένου ...., που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών ελεγχόμενου από τον Δήμο ως προς  την προσήκουσα υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου, των περιγραφόμενων στη σύμβαση επιμέρους εργασιών σύνταξης τευχών (τεχνικών προδιαγραφών και χρονοδιαγράμματος) και εκπόνησης της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη δρομολογούμενη κατασκευή μονάδας βιοαερίου ("πακέτα εργασίας"). Η ουσιαστική συμβολή, μάλιστα, του Δήμου εξαντλείται στη χρηματοδότηση της σύμβασης, καθώς η παροχή των απαραίτητων εγγράφων και πληροφοριών από τις διάφορες Διευθύνσεις του, που αναγράφεται μεταξύ των υποχρεώσεών του, συνιστά προαπαιτούμενη ενέργεια για την εκπόνηση οποιασδήποτε μελέτης και των συναφών με αυτή υπηρεσιών (κάθε εργοδότης παραδίδει στον ανάδοχο τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία που σχετίζονται με την παρεχόμενη υπηρεσία) και δεν αποτελεί ισόρροπη, αλλά όλως συμπληρωματική συμβολή στην εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου.(..)Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η συναφθείσα από 23.10.2017 σύμβαση εμπίπτει κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό στην έννοια της δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών του άρθρου 2 παρ. 1 περ. 9 του ν. 4412/2016, καθόσον συνιστά ανάθεση από τον Δήμο ..., έναντι συμβατικού αντιτίμου ύψους 60.000,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α....Κατ’ ακολουθία όσων ανωτέρω εκτέθηκαν, η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ- Έλεγχος νομιμότητας: ..Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι επιτρεπτή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Περιφερειακού Συνδέσμου ΦΟΔΣΑ Περιφέρειας … και της Περιφέρειας … με το ως άνω περιεχόμενο, καθώς η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει πράγματι συνεργασία μεταξύ των δύο ΟΤΑ με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους και, ως τέτοια, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, το δε υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης έχει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του, αυτό δε επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.Το Κλιμάκιο, όμως, επισημαίνει ότι: α) Οι προγραμματικοί στόχοι που περιλαμβάνονται στην αναφορά του προοιμίου του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης ότι ο ως άνω Σύνδεσμος και η ως άνω Περιφέρεια « … Στο πλαίσιο της καλόπιστης … συνεργασίας, δεσµεύονται ρητά ότι θα προβούν άµεσα σε κάθε νόµιµη ενέργεια προς όλους τους φορείς, προκειµένου να υλοποιηθούν πρόσθετες δράσεις για την ακόµα µεγαλύτερη διασφάλιση του δηµοσίου συµφέροντος και την προστασία του περιβάλλοντος.(...)β) Το γεγονός ότι, όπως αναφέρεται στο προοίμιο του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, ο συμβαλλόμενος στην ως άνω εκτελεστική της σύμβαση ΣΔΙΤ, ως ΙΦΣ, θα έχει την επωνυμία «.....» και όχι «....», με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης ΣΔΙΤ με την 309/2015 πράξη του Κλιμακίου, δεν αφορά στον παρόντα προσυμβατικό έλεγχο της προγραμματικής σύμβασης από το Κλιμάκιο, δεδομένου ότι ο ως άνω ΙΦΣ δεν συμβάλλεται στην προγραμματική αυτή σύμβαση.Τυχόν όμως τροποποίηση όχι απλώς της ως άνω επωνυμίας αλλά της μετοχικής σύνθεσης ή/και του καταστατικού της ως άνω εταιρείας – ΙΦΣ, το οποίο αποτελεί το Παράρτημα Ι και αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου της ως άνω σύμβασης ΣΔΙΤ, πριν από την υπογραφή της τελευταίας, συνιστά ουσιώδη τροποποίηση του ελεγχθέντος με την 309/2015 πράξη του Κλιμακίου σχεδίου της, υποβλητέα στο Κλιμάκιο για προσυμβατικό έλεγχο.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Περιφερειακού Συνδέσμου Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Περιφέρειας … και της Περιφέρειας … για την υλοποίηση του έργου «Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων Περιφέρειας … με σύμπραξη δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)».

Δεν ανακλήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.6/840/2018