Δημόσια έργα. Αν ο ανάδοχος αντιμετωπίσει εμπόδια ή συνθήκες που δεν προβλέπονται από τη σύμβαση, οφείλει να ειδοποιήσει εγγράφως τη διευθύνουσα υπηρεσία και υποχρεούται να αναμείνει έγγραφη διαταγή αυτής περί του πρακτέου. Σε περίπτωση που συντρέχει επείγουσα περίπτωση και η διαταγή δίδεται στον τόπο όπου εκτελείται το έργο, αυτή καταχωρείται στο ημερολόγιο. Αν τη διαταγή δίδει ο επιβλέπων το έργο, οφείλει να ενημερώσει εγγράφως τη διευθύνουσα υπηρεσία προς έκδοση κανονικής διαταγής. Αν ο ανάδοχος, χωρίς διαταγή, προβεί σε μεταβολές που συνεπάγονται αύξηση της προβλεπόμενης δαπάνης στον αρχικό προϋπολογισμό ή σε τροποποιήσεις αυτού, δεν δικαιούται αυτός αποζημίωση, έστω και αν το έργο καθίσταται στερεότερο ή βελτιώνεται η μορφή του.

Ο κύριος του έργου υποχρεούται σε εξόφληση των λογαριασμών που έχουν εγκριθεί από τη διευθύνουσα το έργο υπηρεσία με το επιτόκιο που ορίζεται από την Κεντρική Τράπεζα προσαυξημένο κατά 7 εκατοστιαίες μονάδες. Δεν καταβάλλονται τόκοι υπερημερίας και επί του αναλογούντος Φ.Π.Α..

Επειδή, κατά την έννοια των μνημονευθεισών διατάξεων, οι οποίες εφαρμόζονται εν προκειμένω ως εκ του χρόνου υπογραφής της συμβάσεως και κατά ρητή πρόβλεψή της, σε περίπτωση υποβολής λογαριασμού εκ μέρους του αναδόχου του έργου, η Διευθύνουσα Υπηρεσία υποχρεούται εντός μηνός από την υποβολή του να προβεί στον έλεγχο αυτού και ή να εγκρίνει αυτόν όπως υποβλήθηκε ή να αρνηθεί παντελώς την έγκρισή του ή να προβεί σε διόρθωση και στη συνέχεια έγκρισή του ή, αν είναι δυσχερής η διόρθωση, να τον επιστρέψει στον ανάδοχο προς ανασύνταξη και επανυποβολή. Αν η ανωτέρω μηνιαία προθεσμία παρέλθει άπρακτη, δηλαδή η Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν προβεί σε καμία από τις ανωτέρω ενέργειες, ο υποβληθείς λογαριασμός θεωρείται, ανεξαρτήτως τυχόν πλημμελειών του, αυτοδικαίως εγκεκριμένος, η δε Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν μπορεί πλέον να τροποποιήσει το λογαριασμό αυτό (ΣτΕ 1153/2006, πρβλ. ΑΕΔ 8/2004). Σύμφωνα, όμως, με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, σε περίπτωση αυτοδίκαιης εγκρίσεως λογαριασμού, δεν δύναται πλέον να εξετασθεί η νομιμότητα του περιεχομένου του ή της διαδικασίας υποβολής του. Τυχόν πλημμέλειες του υποβληθέντος λογαριασμού δεν αναιρούσαν την υποχρέωση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας να προβεί στον έλεγχο αυτού εντός μηνός από την υποβολή του και ή να τον εγκρίνει όπως υποβλήθηκε ή να αρνηθεί παντελώς την έγκρισή του ή να προβεί σε διόρθωση και στη συνέχεια έγκρισή του ή, αν έκρινε ότι είναι δυσχερής η διόρθωση, να τον επιστρέψει στην αναιρεσίβλητη προς ανασύνταξη και επανυποβολή (ΣτΕ 1153/2006).

Χρηματικό ένταλμα πληρωμής Δήμου που αφορά στην καταβολή ποσού ως αμοιβή για την εκπόνηση εδαφοτεχνικής μελέτης για το έργο «Ανέγερση νέων τμημάτων Τ.Ε.Ι. …..».Η παροχή ανώτατης εκπαίδευσης επιφυλάσσεται ρητώς από το Σύνταγμα σε αυτοδιοικούμενα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Α.Ε.Ι.), τα οποία έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα, ασκούμενη υπό την εποπτεία του Κράτους, να οργανώνουν την παροχή της ανώτατης εκπαίδευσης, με τη μορφή αφενός μεν της εξασφάλισης της απαραίτητης κτιριακής υποδομής και εξοπλισμού, αφετέρου δε της κατάρτισης του προγράμματος σπουδών και της απονομής των αντίστοιχων τίτλων. Η ανώτατη εκπαίδευση επομένως δύναται επιτρεπτώς να παρέχεται αποκλειστικά από τα προαναφερόμενα αυτοδιοικούμενα νομικά πρόσωπα, καμία δε αρμοδιότητα σχετική με οποιοδήποτε στάδιο της οργάνωσης της ανώτατης εκπαίδευσης δεν μπορεί να ασκηθεί από οποιοδήποτε άλλο νομικό πρόσωπο ή φορέα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου ή Ο.Τ.Α.. Εντός των ορίων των ως άνω συνταγματικών διατάξεων κινείται η νομοθετική διάταξη του άρθρου 6 παρ. 11 του ν. 2909/2001, υποπερίπτωση iv της υποπερίπτωσης β΄, όπως ισχύει, σύμφωνα με την οποία η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε θέματα σχεδιασμού, σύνταξης μελέτης, επίβλεψης έργων ή μελετών τεχνικών έργων καθώς και η άσκηση καθηκόντων Τεχνικού Συμβούλου, που αφορούν στις στεγαστικές υποδομές και στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό των Τ.Ε.Ι., επιτρέπεται να ανατεθούν, κατόπιν υπογραφής σχετικής συμβάσεως, στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων Α.Ε. (Ο.Σ.Κ. Α.Ε.), εφόσον τα ως άνω Τεχνολογικά Ιδρύματα δεν διαθέτουν επαρκώς στελεχωμένη Τεχνική Υπηρεσία. Στην ειδική αυτή περίπτωση, η Ο.Σ.Κ. Α.Ε. καθίσταται αποκλειστικά υπεύθυνη για την εκτέλεση των διαλαμβανόμενων στην εκάστοτε σύμβαση καθηκόντων, τα οποία εξαντλούνται σε δραστηριότητα υποστηρικτικού χαρακτήρα, ήτοι στην επίβλεψη των μελετών και των έργων έναντι αμοιβής που καταβάλλεται από το Τ.Ε.Ι., το οποίο παραμένει εν προκειμένω η αναθέτουσα αρχή, και όχι στην εκτέλεση αυτών σε βάρος του προϋπολογισμού της εταιρίας, καμία δε μεταβίβαση της αρμοδιότητας αυτής προς άλλο φορέα ή Ο.Τ.Α. δεν προβλέπεται από τις προμνησθείσες διατάξεις και, επομένως δεν δύναται καταρχήν να διενεργηθεί νομίμως.

Η Πράξη 123/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου Άνδρου και του Δ.Ε.Π.ΑΝ. για το έργο «Κατασκευή Κλειστού Αθλητικού Κέντρου στο Γαύριο» (με συνολικό προϋπολογισμό 3.348.000,00 ευρώ). Η σύμβαση συνάπτεται λόγω της αιτιολογημένης αδυναμίας των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου να υλοποιήσουν το έργο με ίδια μέσα. Το Δ.Ε.Π.ΑΝ. αναλαμβάνει τις αρμοδιότητες Αναθέτουσας Αρχής και Διευθύνουσας Υπηρεσίας έναντι αμοιβής 30.000,00 ευρώ. Το Κλιμάκιο έκρινε τη σύμβαση νόμιμη, καθώς πληρούνται οι προϋποθέσεις για ανάθεση «ενδοϋπηρεσιακής» (in-house) σύμβασης, εξαιρώντας την από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες (άρθρο 12 παρ. 3 και 6 του ν.4412/2016), εφόσον ο Δήμος ασκεί έλεγχο από κοινού και το Δίκτυο ασκεί δραστηριότητες προς τρίτους κάτω του 20%. Συνεπώς, δεν κωλύεται η υπογραφή της, με τις επισημάνσεις που αναφέρονται στη σκέψη 17.

Η Πράξη 211/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Κατασκευή 2 Συγκροτημάτων των 13 Διαμερισμάτων στο Στρατόπεδο "ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΑ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΗ" και 1 Συγκροτήματος των 13 Διαμερισμάτων εντός ΝΑΣΣΘ στη Νήσο Σαμοθράκη», του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Το έργο, προϋπολογιστικής δαπάνης 4.838.709,68 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), αφορά την ανέγερση τριών νέων διώροφων κτιρίων στρατιωτικών οικιών στη Σαμοθράκη, με κριτήριο ανάθεσης τη χαμηλότερη τιμή. Κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, ο αρχικός προσωρινός ανάδοχος απορρίφθηκε λόγω μη πλήρωσης των προϋποθέσεων τεχνικής ικανότητας (έλλειψη τεχνικού ΜΕΚ Δ΄). Το Κλιμάκιο, αφού εξέτασε τη διαδικασία και διαπίστωσε ότι δεν ασκήθηκαν ενστάσεις ή άλλα ένδικα μέσα, έκρινε ότι δεν εντοπίζονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης με τον δεύτερο κατά σειρά μειοδοσίας οικονομικό φορέα.

Α) Συμπλήρωση της υπό στοιχεία Δ.Α.Ε.Φ.Κ.Κ.Ε./13758/Α325/20.08.2021 κοινής υπουργικής απόφασης των υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εσωτερικών και Υποδομών και Μεταφορών (Β΄3905, διόρθωση σφάλματος Β΄4588), ως προς την οριοθέτηση πληγεισών περιοχών από τις πυρκαγιές της 2ας έως 5ης Αυγούστου 2021 σε περιοχές της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας.Β) Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπό στοιχεία Δ.Α.Ε.Φ.Κ.-Κ.Ε./13975/Α325/20.08.2021 κοινής υπουργικής απόφασης των υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εσωτερικών και Υποδομών και Μεταφορών (Β΄3898, διόρθωση σφάλματος Β΄4588), ως προς: α) την αρμόδια υπηρεσία για το έργο της αποκατάστασης των ζημιών των κτιρίων και την οριοθέτηση πληγεισών περιοχών από τις πυρκαγιές της 5ης Αυγούστου 2021 σε περιοχές της Περιφερειακής Φωκίδας και β) την αρμόδια υπηρεσία για το έργο της αποκατάστασης των ζημιών των κτιρίων από τις πυρκαγιές της 6ης Αυγούστου 2021 σε περιοχές της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας, της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.

Ανέγερση οικισμού...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, κατά το μέρος που αφορά στις υπό στοιχείο Α υπερσυμβατικές εργασίες, αντικείμενο του 2ου ΑΠΕ ήταν πράγματι η επανόρθωση ποσοτικών σφαλμάτων της μελέτης και, ως εκ τούτου, νομίμως η σχετική δαπάνη βάρυνε το κονδύλιο των απροβλέπτων της από 26.3.2007 εργολαβικής σύμβασης. Δεν ισχύει, ωστόσο, το ίδιο και για τις υπό στοιχείο Β1 νέες εργασίες, για τις οποίες καθόλου δεν αιτιολογείται η αδυναμία να ληφθούν εγκαίρως υπόψη και να συμπεριληφθούν στη μελέτη δημοπράτησης του έργου, πολλώ δε μάλλον καθόσον τόσο η διαφοροποίηση, αναφορικά με τις θύρες των διαμερισμάτων (ξύλινες για αυτά του τύπου 264 και ασφαλείας για εκείνα του τύπου 265), όσο και η ανάγκη αγκύρωσης της περιμετρικής ζώνης των κτιρίων, ήταν εξ αρχής γνωστές στην Υπηρεσία. Κατά συνέπεια, η εντελλόμενη δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά τις τελευταίες αυτές εργασίες που εκ των υστέρων προστέθηκαν στο έργο, δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Δημόσια έργα. Αρμοδιότητες και υποχρεώσεις του επιβλέποντα Μηχανικού και της Διευθύνουσας Υπηρεσίας Δημ. Έργου, που κατασκευάζεται από Ανάδοχο Εργοληπτική Επιχείρηση, ως προς τα θέματα Ασφάλειας και Υγείας των εργαζομένων σε αυτό. Περί εκτελέσεως δημόσιου έργου, για τα θέματα που αφορούν την ασφάλεια των εργαζομένων και τη πρόληψη των ατυχημάτων, ο ανάδοχος που έχει καθ όλη τη διάρκεια του έργου τη διεύθυνση αυτού, και η οποία ασκείται στους τόπους κατασκευής από τεχνικούς υπαλλήλους του αναδόχου που έχουν τα κατάλληλα προσόντα, έχει αποκλειστικά την υποχρέωση δια του υπευθύνου του «επί τόπου του έργου μηχανικού» να τηρεί όλα τα αναγκαία μέτρα ασφάλειας που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση και να εκπονεί με δική του ευθύνη κάθε σχετική μελέτη (στατική ικριωμάτων, μελέτη προσωρινής σήμανσης του έργου). Πέραν όμως των υποχρεώσεων αυτών του αναδόχου και ο επιβλέπων μηχανικός του έργου που έχει ορισθεί από την Διευθύνουσα Υπηρεσία, έχει την υποχρέωση να ασκεί συστηματικά και ουσιαστικό έλεγχο στη λήψη και τήρηση των αναγκαίων μέτρων ασφαλείας από την ανάδοχο εργοληπτική επιχείρηση, όπως αυτά προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση και να υποδεικνύει στον ανάδοχο τη λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου στην περίπτωση που το έργο εκτελείται χωρίς να τηρούνται αυτά. Η εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων εμπίπτει στα καθήκοντα του επιβλέποντα μηχανικού επί δημοσίου έργου, όπως αυτά προσδιορίζονται στις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων 6 του Ν 1418/84 και 28 του ΠΔ 609/85.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ...Δημόσια έργα-Δεδικασμένο.ΕΠΕΙΔΗ κατά τη γνώμη που επικράτησε στο Συμβούλιο, από τα εκτεθέντα πραγματικά περιστατικά σαφώς προκύπτει ότι το επίμαχο έργο , που , όπως αναφέρθηκε , φέρεται να έχει περαιωθεί από τις αρχές του έτους 1990, εκτελείτο υπό τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Δημοσίων Έργων ( ακολούθως Υ . ΠΕ . Χ . Ω . Δ . Ε ) και είχε ως Διευθύνουσα το έργο υπηρεσία τη Δ . Τ . Υ . της τότε Νομαρχίας Ζακύνθου , που αποτελούσε υπηρεσία του Ελληνικού Δημοσίου . Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ζακύνθου , που συστάθηκε μεταγενεστέρως ( Ν . 2218/1994 όπως συμπληρώθηκε ), προφανώς υπεισήλθε μεν , μετά την περαίωση του έργου , στα καθήκοντα της Διευθύνουσας το έργο Υπηρεσίας , όμως δεν προκύπτει από κάποιο στοιχείο ότι ανέλαβε την υποχρέωση πληρωμής των τυχόν υπαρχουσών οφειλών από την εκτέλεση του . Συνεπώς ούτε κατά το έτος 1998, που ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας εξήτασε την τιτλοφορηθείσα ως «αίτηση θεραπείας» της αναδόχου, ούτε το έτος 2007, που εκδόθηκε η 239/2007 απόφαση του Δικαστηρίου τούτου, η ως άνω Ν . Α . είχε την ιδιότητα της υπόχρεης για την πληρωμή της αναδόχου, ούτε προκύπτει ότι σε κάποιο στάδιο είχε αναδεχθεί την υποχρέωση αυτή με την επιχορήγηση της ή κατ ' άλλον τρόπο . Στη δίκη δε , επί της οποίας εκδόθηκε η αμέσως παραπάνω απόφαση του Δικαστηρίου τούτου , η εν λόγω Ν . Α . δεν υπήρξε διάδικος ούτε είχε κληθεί να παραστεί. Επομένως Η ακύρωση, με την ως άνω 239/2007 απόφαση της παράλειψης της Διεύθυνσης Τ . Υ . Ν . της Ν . Α . Ζακύνθου να συμμορφωθεί , «με την έκδοση των κατά νόμο αναγκαίων εκτελεστών πράξεων» , προς την 18958/17-12-1999 απόφαση του Γ . Γ . της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων , που εκδηλώθηκε με το 2460/16-62000 έγγραφο αυτής και η αναπομπή στη Διοίκηση «για τα νόμιμα» , δεν μπορεί, κατ ' αρχήν, να νοηθεί ως υποχρέωση της Ν . Α . όπως εκδώσει τις αναγκαίες εκτελεστές πράξεις και πληρώσει την προβληθείσα απαίτηση της αναδόχου, αλλά, όπως συνάγεται από το όλο περιεχόμενο της δικαστικής απόφασης ως υποχρέωση της όπως προωθήσει , ως Διευθύνουσα το έργο Υπηρεσία, την κατά νόμο διαδικασία ώστε να εκκαθαρισθεί να περαιωθεί η εργολαβία . Τούτο άλλωστε συνάγεται σαφώς και από αυτή τον ως άνω Γ . Γ της Περιφέρειας , με την οποία η εν λόγω Δ ,, Τ , Ύ . Ζακύνθου κλήθηκε «να ενεργήσει τα δέοντα για την άμεση - αποπληρωμή της εργολαβίας» χωρίς να προσδιορίζει το ύψος του δικαιούμενου από την ανάδοχο ποσού , αλλά , ( συνάγεται ) και από την 239/2007 απόφαση , με την οποία ακυρώθηκε η παράλειψη συμμόρφωσης προς την απόφαση του Γ . Γ . με την έκδοση των αναγκαίων εκτελεστών πράξεων και αναπέμφθηκε η υπόθεση στη Διοίκηση για τα νόμιμα , χωρίς όμως να προσδιορίζεται το είδος ή το περιεχόμενο των αναγκαίων πράξεων ή να γίνεται κάποια συγκεκριμένη αναφορά σε απαιτούμενες προς συμμόρφωση ενέργειες . Στα πλαίσια αυτά , η κατά τα λοιπά απορρέουσα , από την 239/2007 απόφαση , υποχρέωση της Διοίκησης προς συμμόρφωση προς την απόφαση του αναφερθέντος του Γ . Γ . Περιφέρειας , δεν σημαίνει υποχρέωση προς έκδοση συγκεκριμένου περιεχομένου εκτελεστών πράξεων προς περαίωση ( εκκαθάριση ) της εργολαβίας , χωρίς την τήρηση της προβλεπόμενης νόμιμης διαδικασίας και των διατάξεων της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων που προβλέπουν αυτή ή την εξέταση εκάστου κατά την διαδικασία αυτή ανακύπτοντος ζητήματος .