Αυτοδίκαιη άρση μη συντελεσθείσας απαλλοτρίωσης – Διατήρηση ή μη απαλλοτρίωσης μετά από αίτημα ενδιαφερόμενου ιδιοκτήτη – Κήρυξη νέας απαλλοτρίωσης.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Μη συντελεσθείσα αναγκαστική απαλλοτρίωση, που κηρύχθηκε με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής για την κατασκευή του σιδηροδρομικού διαδρόμου, καθ’ ο μέρος αφορά μία μόνο ιδιοκτησία του κτηματολογικού πίνακα που τη συνοδεύει, έχει αρθεί αυτοδικαίως, αρμόδιος για την έκδοση της σχετικής διαπιστωτικής πράξης είναι ο Υπουργός Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού και συνεπώς αυτός μπορεί να προβεί στην έκδοσή της. Σύννομη η κήρυξη νέας απαλλοτρίωσης του ιδίου ακινήτου για τον ίδιο σκοπό. (ομοφ.) ΑΠΟΔΕΚΤΗ

Αναγκαστική απαλλοτρίωση ιδιοκτησίας έκτασης 1.527,20 τ.μ. (ΑΚΠ 10) για την κατασκευή του έργου της επέκτασης του Αεροδρομίου Σκιάθου – Τρόπος συντέλεσης της εν λόγω απαλλοτρίωσης.(..)Κατάσταση : Εκκρεμεί αποδοχή α) Η ανωτέρω αναγκαστική απαλλοτρίωση καθ’ ο μέρος αφορά την ιδιοκτησία με στοιχεία ΑΚΠ 10, έχει ανακληθεί αυτοδίκαια κατ’ εφαρμογή των διατάξεων 17 παρ.4 του Συντάγματος και 11 παρ.3 του ν. 2882/2001, και δεν υπάρχει τρόπος συντέλεσης αυτής με πράξη της αρμόδιας υπηρεσίας, β) η αρμόδια υπηρεσία, εφόσον κρίνει ότι η εν λόγω ιδιοκτησία πρέπει να περιέλθει στη κυριότητα του Ελλ. Δημοσίου για τη πληρότητα του εκτελούμενου έργου (επέκταση του δαπέδου στάθμευσης του Αεροδρομίου Σκιάθου) μπορεί να προβεί, με νέα πράξη, στην αναγκαστική απαλλοτρίωση της ως άνω ιδιοκτησίας, αφού, προηγουμένως, ανακαλέσει την, επί της ιδιοκτησίας αυτής, υφιστάμενη αναγκαστική απαλλοτρίωση. (ομοφ.)

Απαλλοτριώσεις – Ειδική διαδικασία Μεταλλευτικού Κώδικα – Τρόπος καταγραφής των δένδρων στους κτηματολογικούς πίνακες – Αρμοδιότητα Επιθεωρητή Μεταλλείων για τον έλεγχο και τη διόρθωσή τους.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Κατά το στάδιο πριν την κήρυξη των απαλλοτριώσεων κατά την ειδική διαδικασία του Μεταλλευτικού Κώδικα, στο πλαίσιο της κατ’ άρθρον 133 παρ. 3 Μ.Κ. ασκουμένης αρμοδιότητας του Επιθεωρητή Μεταλλείων για τον έλεγχο και τη διόρθωση του κτηματολογικού πίνακα, δεν εμπίπτει ο τρόπος καταγραφής των δένδρων (ανά στρέμμα φυτείας ή αριθμητικά κατ’ είδος), ανεξαρτήτως του ουσιαστικού ζητήματος αν ο τρόπος αυτός καταγραφής συνιστά κύριο προσδιοριστικό στοιχείο των υφιστάμενων επί των προς απαλλοτρίωση αγροτικών ακινήτων καλλιεργειών, σύμφωνα με το άρθρο 131 παρ. 2 Μ.Κ., εν αμφισβητήσει του οποίου, η επίλυσή του καταλείπεται στη διοικητική διαδικασία του άρθρου 16 παρ. 1-4 ΚΑΑΑ και εν τέλει σ’ αυτήν του δικαστικού προσδιορισμού της αποζημίωσης και της αναγνώρισης των δικαιούχων της απαλλοτρίωσης κατά τις διατάξεις του ΚΑΑΑ, χωρίς σε κάθε περίπτωση να θίγεται εκ του λόγου τούτου το κύρος της απαλλοτρίωσης. (ομοφ.)

Ακίνητα. Αναγκαστική απαλλοτρίωση. Επίταξη. Κτηματογράφηση.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
α) Η επιτροπή προεκτίμησης ζημιών λόγω επίταξης προεκτιμά την ζημία που προκαλείται από την στέρηση της χρήσης των επιταχθέντων ακινήτων ή από την καταστροφή των επικειμένων. β) Ο κτηματογράφος μηχανικός που διενεργεί την κτηματογράφηση κατ άρθρο 24 ΝΔ 797/71, πρέπει να αναγράφει στα στοιχεία της κτηματογράφησης τόσο τα επικείμενα που αναφέρονται στα κτηματολογικά στοιχεία κήρυξης της απαλλοτρίωσης όσο και αυτά που αναφέρονται στο πρακτικό της επιτροπής της επίταξης, έστω και αν δεν διαπιστώνεται από αυτόν η ύπαρξή τους λόγω της έναρξης των εργασιών εκτέλεσης του έργου.

Αναγκαστική απαλλοτρίωση. Δυνατότητα κηρύξεως αναγκαστικής απαλλοτριώσεως για δημόσια ωφέλεια ακινήτων για την οποία το Σ.τ.Ε. είχε ακυρώσει τη σιωπηρή άρνηση της Διοικήσεως για αποχαρακτηρισμό τους.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Ακύρωση σιωπηρής άρνησης Διοίκησης για αποχαρακτηρισμό ιδιοκτησιών ως αθλητικών χώρων. Η Διοίκηση μπορεί να προβεί, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις, σε αναγκαστική απαλλοτρίωση για δημόσια ωφέλεια ακινήτων εκ των άνω που είναι αναγκαία για την υλοποίηση της ωφελείας αυτής (κατασκευή αθλητικών εγκαταστάσεων). Η αιτιολογία για την κήρυξη τοιαύτης απαλλοτριώσεως πρέπει να είναι ειδική και πλήρης και να αποδεικνύεται από αυτή η πραγματική πρόθεση και δυνατότητα της Διοίκησης για τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης αυτής.

Καταβολή ρυμοτομικής αποζημίωσης στους φερόμενους ως ιδιοκτήτες, για ακίνητο που χαρακτηρίσθηκε ως χώρος πρασίνου, με το ν. 3207/2003 – Υπόχρεος φορέας καταβολής.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Η δια τυπικού νόμου έγκριση του ρυμοτομικού σχεδίου στον υπερτοπικό πόλο του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθήνας (Ο.Α.Κ.Α.) του Δήμου Αμαρουσίου, για λόγους κατεπείγουσας ανάγκης Ολυμπιακής προετοιμασίας, με δέσμευση ακινήτου, ως χώρου πρασίνου, δεν συνιστά, κατά τις διατάξεις του άρθρου 294 του Κ.Β.Π.Ν., περίπτωση επίσπευσης πολεοδομικής απαλλοτρίωσης από το Δημόσιο, ώστε να γεννάται υποχρέωση του τελευταίου να αποζημιώσει τους θιγόμενους ιδιοκτήτες. Ο Δήμος Αμαρουσίου, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το απαλλοτριούμενο για την δημιουργία χώρου πρασίνου ακίνητο, είναι υπερού η απαλλοτρίωση, αλλά και υπόχρεος κατά το νόμο για την αποζημίωση, των θιγομένων ιδιοκτητών. (ομοφ.)

Αναγκαστική απαλλοτρίωση. Κατάληψη ακινήτων προ της συντελέσεως. Διαδικασίες άρθρου 7Α του Ν 2882/2001 και άρθρου δέκατου Ν 1955/1991. Επίταξη ακινήτων.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Εξαιρετικές ρυθμίσεις άρθρων τέταρτου και πέμπτου Ν 3555/2007. Για να τύχει εφαρμογής στα έργα με παραχώρηση η διαδικασία του άρθρου 7Α του Ν 2882/2001, όπως ισχύει, πρέπει κατ’ αρχήν να έχει κηρυχθεί η απαλλοτρίωση με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, ή εν πάση περιπτώσει να έχει εκδοθεί ειδική πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου που προβλέπει την δυνατότητα έκδοσης της ειδικής απόφασης του Εφετείου περί καταλήψεως της έκτασης πριν την συντέλεση της απαλλοτρίωσης και περαιτέρω να τηρηθεί η διαδικασία του ως άνω άρθρου. Οι διατάξεις του άρθρου δέκατου του Ν 1955/1991, περί κατάληψης ιδιωτικών ακινήτων για προσωρινή χρήση και για τις ανάγκες των έργων μπορούν να εφαρμοσθούν στην περίπτωση των έργων με παραχώρηση για την κατασκευή εργοταξίων ή για άλλες προσωρινές ανάγκες συνδεόμενες με τα υπόψη έργα, όχι όμως για την κατάληψη ακινήτων τα οποία κηρύχθηκαν ή πρόκειται να κηρυχθούν απαλλοτριωτέα προς άμεση εκτέλεση εργασιών και ενόψει συντελέσεως της απαλλοτριώσεως.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..ζητείται η αναθεώρηση της 123/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τις ως άνω νομικές παραδοχές, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι η διαδικασία που προηγήθηκε της ανάθεσης του επίμαχου έργου είναι νομικώς πλημμελής. Ειδικότερα: Α. το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο του έργου δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια και πληρότητα, όπως απαιτεί ο νόμος, αλλά περιγράφεται σε γενικό πλαίσιο με απλή αναφορά των ρεμάτων, στα οποία θα λάβουν χώρα οι εργασίες, δίχως να καθορίζεται το είδος καθώς και η ακριβής προμέτρηση της ποσότητας των εργασιών που πρόκειται να εκτελεσθούν. Συγκεκριμένα, όπως ορθώς δέχθηκε το VI Τμήμα, i. η υδρολογική – υδραυλική μελέτη που προβλέπεται  στην από 10.1.2018 Τεχνική Έκθεση, που συνοδεύει το έργο, αλλά και στην από 15.5.2017 Τεχνική Έκθεση που υποβλήθηκε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, προκειμένου να δοθεί απαλλαγή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, αποτελεί βασικό στοιχείο προσδιορισμού του τεχνικού αντικειμένου του έργου, ως εκ του ότι αυτό συνάπτεται αρρήκτως  με τον έλεγχο της παροχετευτικότητας των ρεμάτων σε σχέση με τις πλημμυρικές παροχές, για το λόγο δε αυτό η εν λόγω μελέτη έπρεπε να είχε προηγηθεί της δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Αντιθέτως όμως, η μελλοντική εκπόνηση αυτής από τον ανάδοχο κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου, τίθεται ως προϋπόθεση υλοποίησης των εργασιών. ii. Συναφώς, η πρόβλεψη  υποχρέωσης του αναδόχου να εκπονήσει τοπογραφικές μελέτες και να διενεργήσει αποτυπώσεις του φυσικού εδάφους, από τις οποίες θα προκύπτουν τα υψόμετρα των υποχρεωτικών σημείων της μηκοτομής του πυθμένα των ρεμάτων (γέφυρες, τεχνικά προς αρδευτικές και στραγγιστικές διώρυγες κ.λπ.) καθώς και επαρκή ενδιάμεσα στοιχεία, για να προσδιορίζονται τα απαιτούμενα οριστικά επίπεδα του πυθμένα τους με την αφαίρεση των φερτών υλικών (απορρίμματα, μπάζα, προσχώσεις, αυτοφυής βλάστηση), αποδεικνύει ότι το τεχνικό αντικείμενο του υπό εκτέλεση έργου δεν έχει προσδιοριστεί εκ των προτέρων με ακρίβεια. iii. Η ασάφεια και η αοριστία του αντικειμένου του έργου ενισχύεται και από το ότι στις ως άνω Τεχνικές Εκθέσεις ορίζεται ότι α) κατά την εκτέλεση του έργου θα εκτελεσθούν όσες εργασίες κριθούν απαραίτητες και σε θέσεις, που θα υποδειχθούν από την Υπηρεσία, β) οι εργασίες που δεν είναι δυνατόν να κοστολογηθούν συμβατικά, θα αντιμετωπισθούν απολογιστικά και γ) οι εργασίες, που είναι δύσκολο να προβλεφθούν από την αρχή, θα επιβαρύνουν το κονδύλι των απροβλέπτων. Την ασάφεια περαιτέρω επιτείνει η αναντιστοιχία μεταξύ της Τεχνικής Έκθεσης του έργου και της Ε.Σ.Υ., καθώς στην τελευταία (άρθρο 9 της Ε.Σ.Υ.) προβλέπεται ρητώς, ότι ο ανάδοχος υποχρεούται να συντάξει, μεταξύ άλλων, και μελέτες σχεδιασμού και εγκατάστασης αρδευτικού δικτύου φυτοτεχνικών εργασιών, οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με το αντικείμενο της διαγωνιστικής διαδικασίας. Β. Η συμπερίληψη της εκπόνησης της ως άνω υδρολογικής – υδραυλικής μελέτης στο αντικείμενο του δημοπρατηθέντος έργου δεν είναι νόμιμη, διότι i. ως στοιχείο της ωριμότητας του έργου έπρεπε να προϋπάρχει στο φάκελο το διαγωνισμού, ii. δεν συντρέχει η εξαιρετική περίπτωση ούτε οι προϋποθέσεις του άρθρου 50 του                  ν. 4412/2016, ώστε να είναι επιτρεπτή η ανάθεση  της μελέτης από κοινού με την κατασκευή του έργου, iii. το σύστημα υποβολής προσφορών που επελέγη, ήτοι επιμέρους ποσοστά έκπτωσης κατά ομάδες ομοειδών εργασιών, δεν είναι συμβατό με το σύστημα που προβλέπεται από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 (αλλά και του προϊσχύσαντος ν. 3316/2005) για τις συμβάσεις μελετών, όπου ο ανάδοχος επιλέγεται με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά και όχι τη χαμηλότερη τιμή, ώστε να εξασφαλίζεται το ποιοτικό αποτέλεσμα της μελέτης σε συνδυασμό με την καλύτερη δυνατή τιμή. Οι προβαλλόμενοι με την αίτηση λόγοι περί αναγκαιότητας σύνταξης των άνω μελετών, ως εκ του ότι εξυπηρετούν περιβαλλοντικούς σκοπούς προστασίας των ρεμάτων και επιβάλλονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία, πρέπει να απορριφθούν, διότι δεν αμφισβητείται η αναγκαιότητα εκπόνησης των μελετών αυτών, αλλά η νομιμότητα ανάθεσής τους στον ανάδοχο του υπό εκτέλεση έργου. Ομοίως, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός ότι οι αναδειχθείσες πλημμέλειες δεν είναι ουσιώδεις, διότι η δημοπράτηση έργου, του οποίου το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο δεν προσδιορίζεται με επάρκεια και ακρίβεια, με παράλληλη ανάθεση εκπόνησης της προσδιοριστικής του αντικειμένου αυτού μελέτης στον εργολήπτη που αναλαμβάνει την κατασκευή του, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου, συνιστά  ουσιώδη πλημμέλεια, αφού η κατασκευή του βέλτιστου δυνατού έργου απαιτεί την προηγούμενη ανάθεση της προσδιοριστικής του αντικειμένου του μελέτης υπό συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και με κριτήρια που εξασφαλίζουν την ποιότητα αυτής. Εξάλλου, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν νόμιμη ως εκ του ότι ουδεμία ένσταση υποβλήθηκε από τους υποψηφίους αναδόχους, διότι η συμπεριφορά των διαγωνιζομένων δεν ασκεί επιρροή στον προσυμβατικό έλεγχο από το Ε.Σ., που είναι πλήρης, αυτεπάγγελτος και καθολικός, εκτείνεται δε σε όλη τη διαδικασία σύναψης μιας σύμβασης. Απορριπτέος και ο ισχυρισμός περί του ότι επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν την υπογραφή της κρινόμενης σύμβασης, διότι το δημόσιο συμφέρον, που προφανώς εξυπηρετείται με την ολοκλήρωση των εν λόγω εργασιών, δεν αναιρεί την υποχρέωση των αναθετουσών αρχών για τήρηση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες έχουν επίσης θεσπιστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος (Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 682/2017, 2490/2015). Τέλος, ενόψει της σαφήνειας των εφαρμοστέων διατάξεων, αλλά και του προαναφερθέντος ουσιώδους χαρακτήρα των νομικών πλημμελειών που έλαβαν χώρα κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί.