Με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση είναι αναιρετέα, διότι κατ’ εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του άρθρου 20 παρ. 2 του Συντάγματος και του άρθρου 6 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας απέρριψε τον λόγο της προσφυγής ότι, κατά παράβαση των εν λόγω διατάξεων, η αναιρεσείουσα δεν είχε κληθεί εγγράφως να εκθέσει τις απόψεις της πριν από την έκδοση της προσβληθείσης με την προσφυγή πράξεως. Ο λόγος αυτός αναιρέσεως είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, προεχόντως διότι η αναιρεσείουσα δεν ανέφερε με το δικόγραφο της προσφυγής τους ισχυρισμούς, τους οποίους θα είχε προβάλει ενώπιον του αναιρεσιβλήτου Δήμου αν είχε κληθεί και οι οποίοι θα κλόνιζαν τις διαπιστώσεις του αναιρεσιβλήτου Δήμου ως προς την εκ μέρους της παράβαση των όρων της συμβάσεως και θα μπορούσαν, ενδεχομένως, εάν ετίθεντο υπόψη του Δήμου, να επηρεάσουν την απόφαση του αρμοδίου οργάνου του ως προς την λύση της επίδικης συμβάσεως (πρβλ. Σ.τ.Ε. 4447/2012 Ολομ.). Συνεπώς, ορθώς απερρίφθη από το Διοικητικό Εφετείο, έστω και με διαφορετική αιτιολογία, ο σχετικός με την παράβαση του δικαιώματος ακροάσεως λόγος της προσφυγής ....εν όψει των ανωτέρω, καθώς και εν όψει του ότι όλοι οι λοιποί προβαλλόμενοι με την κρινόμενη αίτηση λόγοι έχουν ήδη απορριφθεί με την υπ’ αριθ. 2381/2009 απόφαση του ΣΤ΄ Τμήματος υπό πενταμελή σύνθεση, όπως προκύπτει από την εν λόγω απόφαση, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της.

ΣΤΕ –αίτηση ασφαλιστικών μέτρων – δημόσια έργα –διακήρυξη –διαγωνισμός –ανάθεση –προσφυγή –προσφορές – ένσταση –κοινοτικό δίκαιο.

Επειδή, παρά τους συγκεκριμένους ισχυρισμούς που είχαν προβάλει οι αιτούσες με τις διοικητικές προσφυγές τους, δεν διευκρινίζονται επαρκώς τα οικονομοτεχνικά δεδομένα, βάσει των οποίων η Διοίκηση προέβη στον υπολογισμό του κόστους των επιμάχων εργασιών, εν σχέσει προς τις ανάγκες του καθ’ου νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Ως εκ τούτου, προκαλείται ασάφεια των προπαρατεθέντων όρων της διακηρύξεως, δεδομένου ότι δεν προκύπτουν σαφώς οι απαιτήσεις της υπηρεσίας, βάσει των οποίων υπολογίσθηκε το κόστος του αντικειμένου του διαγωνισμού....Επειδή, στο άρθρο 7 της διακηρύξεως.. ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι, προκειμένου να διαπιστωθεί η χρηματοπιστωτική και οικονομική γενικότερα κατάσταση του προσφέροντος, λαμβάνεται υπ’όψιν η οικονομική επιφάνεια της επιχειρήσεως..Επειδή, τέλος, οι αιτιάσεις σχετικά με το άρθρο 21 της διακηρύξεως, το οποίο καθορίζει τα δικαιολογητικά που θα πρέπει να προσκομίζει ο ανάδοχος για την πληρωμή του κατά την εκτέλεση της συμβάσεως, απαραδέκτως προβάλλονται, γιατί αμφισβητούν τη νομιμότητα όρου της διακηρύξεως που δεν συνδέεται με την διαδικασία διεξαγωγής του διαγωνισμού και αναθέσεως της εκτελέσεως των επιμάχων εργασιών, αλλά αφορούν το μεταγενέστερο στάδιο της εκτελέσεως της συμβάσεως..Διατάσσεται  η αναστολή της προόδου της διαδικασίας του διαγωνισμού.

Μονομερής λύση της υπ αριθ. 83/1999 συμβάσεως μεταξύ ΥΕΘΑ και ομόρρυθμης εταιρείας σύμφωνα με τον νόμο και τους όρους αυτής.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
α) Δεν είναι δυνατή η λύση της υπ’ αριθ. 83/1999 συμβάσεως με κήρυξη της αγοράστριας εταιρείας – στην παρούσα φάση – ως έκπτωτης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 8 των Γενικών Όρων της σχετικής Διακηρύξεως (Διαγωνισμού). Η υπηρεσία, όμως έχει τη δυνατότητα να τάξει εύλογο χρόνο (τριών μηνών) στην αντισυμβαλλομένη εταιρεία να παραλάβει τα υπόλοιπα υλικά, μετά την άπρακτη παρέλευση του οποίου, υποχρεούται να την κηρύξει έκπτωτη κατ’ εφαρμογή της ως άνω διατάξεως, β) είναι δυνατή η λύση της συμβάσεως κατ’ εφαρμογή του άρθρου 12 των Γενικών Όρων του Διαγωνισμού, με την επιφύλαξη που διατυπώνεται ανωτέρω (ΙΙΙ.4.), σύμφωνα με την οποία είναι ενδεχόμενο να κριθεί η ενέργεια αυτής ως καταχρηστική και περαιτέρω γ) η Υπηρεσία οφείλει να παραδώσει τα αποστρατικοποιημένα και μη παραληφθέντα υλικά.

Δημόσια έργα. Διακήρυξη . Διαγωνισμός. Ανάθεση . Παράνομη παράλειψη ανάθεσης του δημοσίου έργου .Αίτηση αναιρέσεως..Επειδή, η διακήρυξη του διαγωνισμού αποτελεί το κανονιστικό πλαίσιο που δεσμεύει τόσο την Αρχή που διενεργεί το διαγωνισμό όσο και τους διαγωνιζομένους ....η εργοληπτική επιχείρηση που συμμετέχει ανεπιφυλάκτως σ’ ένα διαγωνισμό αποδέχεται πλήρως τη νομιμότητα της διακηρύξεως, με βάση την οποία διενεργείται η δημοπρασία για την ανάθεση της κατασκευής του έργου και επομένως δεν είναι επιτρεπτή η εκ μέρους της παρεμπίπτουσα, εκ των υστέρων αμφισβήτηση του κύρους των όρων της διακηρύξεως, με την ευκαιρία της προσβολής, ανάλογα με την έκβαση του διαγωνισμού για την εργοληπτική επιχείρηση, πράξεων που ανάγονται στη διεξαγωγή και τα αποτελέσματά του ..Ειδικώτερα, ως εκ της γενικότητος της διατυπώσεως του όρου 12 της διακηρύξεως του επιδίκου διαγωνισμού, όπως αυτός περιγράφεται από την αναιρεσιβαλλομένη απόφαση.., ο όρος αυτός της διακηρύξεως,οι ειδικές ρήτρες της οποίας υπερισχύουν των γενικών διατάξεων, έχει την έννοια ότι επί ακυρώσεως ή μη εγκρίσεως του αποτελέσματος του διαγωνισμού δεν γεννάται αξίωση αποζημιώσεως των συμμετασχόντων σε αυτόν, τούτο δε ανεξαρτήτως του λόγου για τον οποίο χωρεί η ακύρωση ή η μη έγκριση του αποτελέσματος του διαγωνισμού. ... ο όρος αυτός της διακηρύξεως δεν είχε αμφισβητηθή επικαίρως από την αναιρεσείουσα, η οποία συμμετέσχε στον διαγωνισμό ανεπιφυλάκτως. Υπό τα δεδομένα αυτά, δεν εγεννήθη εν προκειμένω αξίωση της αναιρεσειούσης προς αποζημίωση λόγω της μη εγκρίσεως του αποτελέσματος του διαγωνισμού αυτού. Είναι, συνεπώς, απορριπτέα όλα τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την κρινομένη αίτηση,

ΔΑΚΟΚΤΟΝΙΑ (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας Πράξεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Η αποστολή σχεδίου διακηρύξεως από τον Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προς την Περιφέρεια .., συνιστά έκφραση απλής γνώμης σχετικά με τη νομιμότητα των όρων που περιέχονται σε αυτήν και ουδόλως καθίσταται υποχρεωτική για την αναθέτουσα αρχή...Β)  ...Κατά συνέπεια ο ως άνω όρος της διακηρύξεως, τεθείς προς το σκοπό αποφυγής της συνυπάρξεως στο ίδιο πρόσωπο ή σε συγγενείς α΄ βαθμού των ιδιοτήτων του ελεγχομένου και του ελέγχοντος τείνει, στην ομαλή και απρόσκοπτη εκτέλεση της συμβάσεως και είναι νόμιμος.Γ) Ο όρος της διακηρύξεως, σύμφωνα με τον οποίο ο ελκυστήρας που θα δηλώσει κάθε υποψήφιος εργολάβος για μία τοπική κοινότητα δεν πρέπει, επί ποινή αποκλεισμού, να δηλωθεί από τον ίδιο ή έτερο υποψήφιο σε μία άλλη τοπική κοινότητα διασφαλίζει την αποτελεσματική εκτέλεση του αντικειμένου της συμβάσεως, ...Ως εκ τούτου και αυτός ο όρος της διακηρύξεως παρίσταται νόμιμος, καθόσον δεν περιορίζει δυσανάλογα τη δυνατότητα συμμετοχής στο διαγωνισμό. Δ) Ως προς τους λοιπούς όρους της διακηρύξεως, οι οποίοι ούτως ή άλλως κρίθηκε ότι δεν είναι διακωλυτικοί της υπογραφής των σχεδίων συμβάσεως, το Τμήμα κρίνει ότι : α) ο όρος του άρθρου 10, σύμφωνα με τον οποίο η αναθέτουσα αρχή διατηρεί δικαίωμα αυξήσεως ή μειώσεως του αριθμού των ψεκασμών στην περίπτωση που απαιτείται, είναι νόμιμος, καθόσον δικαιολογείται από το αντικείμενο της συμβάσεως, το οποίο προσδιορίζεται από επιστημονικές μετρήσεις σχετικά με το όγκο των διακοπληθυσμών και τις υπάρχουσες κατά τη διενέργεια των ψεκασμών κλιματολογικές συνθήκες, ..., β) ο όρος .., σύμφωνα με τον οποίο η σύμβαση δύναται να τροποποιηθεί με κοινή συμφωνία των συμβαλλομένων είναι νόμιμος, στο μέτρο, που όπως έγινε δεκτό ανωτέρω, η αναθέτουσα αρχή, δύναται, ως εκ του αντικειμένου των συμβάσεων, να αυξήσει ή να μειώσει τον αριθμό των ψεκασμών, γ) ο όρος του άρθρου 25, σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται με ποινή έκπτωσης η εκχώρηση από τον εργολάβο μέρους ή του συνόλου του κατακυρωθέντος έργου από τον ανάδοχο, χωρίς ειδική άδεια της υπηρεσίας και υπογραφή σχετικής πράξης, είναι μη νόμιμος κατά το μέρος που επιτρέπει, με συμφωνία των μερών, την υποκατάσταση των αναδόχων κατά την εκτέλεση της συμβάσεως, διότι τοιαύτη δυνατότητα δεν προβλέπεται στην κείμενη νομοθεσία ..ε) Ο όρος της παραγράφου 2 του Κεφαλαίου Ι του Παραρτήματος Α της διακηρύξεως καθώς του άρθρου 5 παρ.6 των οικείων σχεδίων συμβάσεως, σύμφωνα με τον οποίο οι ψεκασμοί θα διενεργηθούν κατά τη χρονική περίοδο από 1.6.2014 έως 15.11.2014 είναι μη νόμιμος στο μέτρο που επιτρέπει την έναρξη παροχής των υπηρεσιών πριν από την υπογραφή της οικείας συμβάσεως....Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων συμβάσεων...(Ανακαλεί την 168/2014 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου) 

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθά το Κλιμάκιο αποφάνθηκε ότι συντρέχει νόμιμος λόγος που κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης, διότι αυτό περιλαμβάνει τους ως άνω όρους, οι οποίοι αντίκεινται στις δεσμευτικές για τα συμβαλλόμενα μέρη διατάξεις των τευχών της διακήρυξης και της ειδικής συγγραφής υποχρεώσεων και συνεπώς είναι μη νόμιμοι. Ειδικότερα, διαπιστώνονται τροποποιήσεις ουσιωδών όρων της διακήρυξης και της ειδικής συγγραφής υποχρεώσεων (ΕΣΥ) καθώς και προσθήκη όρων οι οποίοι δεν προβλέπονται από τα εν λόγω συμβατικά τεύχη, δεσμεύουν υπέρμετρα την αναθέτουσα αρχή και αποβαίνουν έτσι σε βάρος της. Ενόψει τούτων και δοθέντος ότι σύμφωνα με το άρθρο 1 της ΕΣΥ, αντικείμενο της είναι η διατύπωση των συμβατικών όρων σύμφωνα με τους οποίους πρόκειται να κατασκευασθεί και να λειτουργήσει κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσής του το έργο, σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους όρους της διακήρυξης και των λοιπών συμβατικών τευχών, τα ως άνω άρθρα του σχεδίου σύμβασης, τα οποία είτε έρχονται σε αντίθεση με την ΕΣΥ και τη διακήρυξη είτε περιέχουν όρους που δεν προβλέπονται ή με τους οποίους ουσιαστικά καταστρατηγούνται τα οριζόμενα στην ΕΣΥ και τη διακήρυξη, είναι μη νόμιμα και συνεπώς απορριπτέοι ως αβάσιμοι είναι οι ισχυρισμοί της αιτούσας περί της νομιμότητας αυτών και της μη ορθότητας των παρατηρήσεων του Κλιμακίου.

Μελέτες.Συμπληρωματικές συμβάσεις.Ανάκληση της 160/2008 πράξης του Ζ Κλιμακίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη και τέταρτη σκέψη της παρούσας Πράξεως, κρίσιμο νομοθετικό καθεστώς για να διαπιστωθεί εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικής συμβάσεως είναι οι διατάξεις του Ν. 3316/2005, καίτοι η αρχική σύμβαση είχε συνομολογηθεί υπό το καθεστώς του Ν. 716/1977, διότι η έγκριση του Συγκριτικού Πίνακα από το Δημοτικό Συμβούλιο έλαβε χώρα στις 26.7.2007, η δε κοινοποίηση του στην σύμπραξη των μελετητικών γραφείων, η οποία έπεται της εγκρίσεως και ισοδυναμεί με πρόσκληση για κατάρτιση συμπληρωματικής συμβάσεως συνετελέσθησαν υπό την ισχύ των νέων νομοθετικών διατάξεων. Περαιτέρω, η ανάγκη εκπόνησης κυκλοφοριακής και ακτομηχανολογικής μελέτης οφείλονται σε απρόβλεπτα περιστατικά διότι είτε ανάγονται στις αποφάσεις άλλου φορέα (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.), οι πράξεις του οποίου δεσμεύουν την αναθέτουσα αρχή είτε ήταν αδύνατον να προβλεφθούν κατά την κατάρτιση της αρχικής μελέτης καθόσον κατά την αρχική ανάθεση δεν υπήρχε εγκεκριμένη προκαταρκτική μελέτη. Δεδομένου δε ότι συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του Νόμου, δηλαδή οι ως άνω συμπληρωματικές μελέτες παρουσιάζουν αναγκαία συνάφεια με τις αρχικές, δεν μπορούν να διαχωρισθούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την Αναθέτουσα Αρχή κα είναι απολύτως αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση της αρχικής μελέτης του έργου, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η κατάρτιση της 1ης συμπληρωματικής συμβάσεως είναι νόμιμη.

Εξ άλλου, η διακήρυξη του διαγωνισμού, ως κανονιστική πράξη δεσμεύει με τους όρους της, τόσο τους τρίτους προς τους οποίους απευθύνεται, όσο και το ίδιο το νομικό πρόσωπο που προκηρύσσει το σχετικό διαγωνισμό, το οποίο υποχρεούται εφεξής και μέχρι τέλους της διαδικασίας του διαγωνισμού να εφαρμόζει τα όσα ορίζονται σε αυτή (βλ. Πράξεις VI Τμ. Ε.Σ. 181/2006, 31/2003, 105/2003). Η αρχή αυτή της δεσμευτικότητας της διακηρύξεως κατοχυρώνεται και στο κοινοτικό δίκαιο, αφού κάθε απόκλιση από τους όρους αυτής αποτελεί παραβίαση της αρχής της ισότητας των διαγωνιζομένων (βλ. Πράξη VI Τμ. Ε.Σ. 70/2006). Κατά συνέπεια, τυχόν παράβαση ουσιώδους όρου της διακήρυξης, είτε κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, είτε κατά τη συνομολόγηση της σύμβασης που καταρτίζεται μετά τη διενέργεια του διαγωνισμού, είτε κατά το στάδιο εκτέλεσης αυτής, καθιστά μη νόμιμη τη σχετική διαδικασία και επάγεται ακυρότητα (βλ. Πράξεις IV Τμ. Ε.Σ. 70/2003, 105/2002, 78, 4/2001, 85/2000).

Προμήθειες Ενόπλων Δυνάμεων. Τροποποίηση κατακυρωτικής διαταγής.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Τροποποίηση της κατακυρωτικής διαταγής δεν είναι δυνατή. Οποιαδήποτε αλλαγή όρων της διακηρύξεως του διαγωνισμού στο κείμενο της συμβάσεως, που θα υπογραφεί, συνιστά τροποποίηση του ήδη καταρτισθέντος δια της κοινοποιήσεως της κατακυρωτικής διαταγής ενοχικού συναλλάγματος, και μπορεί να γίνει μόνο υπό τις προϋποθέσεις της διατάξεως του άρθρου 66 παρ.2 του ΠΔ 284/89 και μετά τήρηση της σε αυτή προβλεπόμενης διαδικασίας. (πλειοψ.)

Εργασίες συντήρησης και επισκευής θερμοκηπίου:..Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι το αντικείμενο του ως άνω 23/9.6.2011 συμφωνητικού δεν αφορά σε εκτέλεση δημοσίου τεχνικού έργου, αλλά σε απλή εκτέλεση εργασιών, για την εκτέλεση των οποίων δεν απαιτούνται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό αλλά αυτές δύναται να εκτελεστούν προσηκόντως από επαγγελματίες, που διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία ή μηχανήματα και τη σχετική εμπειρία. Νομίμως, κατά συνέπεια, εφαρμόσθηκαν, εν προκειμένω, οι διατάξεις του ν. 2286/1995 και του π.δ. 118/2007 και όχι αυτές του ν. 3669/2008. Εξάλλου, εφόσον, κατά την διακήρυξη, το αντικείμενο της σύμβασης ήταν κατώτερο από 60.000 ευρώ, νομίμως έγινε η ανάθεση βάσει προχείρου μειοδοτικού διαγωνισμού, χωρίς να απαιτείται, κατά νόμο, η δημοσίευση της οικείας διακήρυξης. Περαιτέρω, τυχόν πλημμέλειες της διαγωνιστικής διαδικασίας εκμίσθωσης του θερμοκηπίου του Θεραπευτηρίου καθώς και της οικείας συμβάσεως δεν άπτονται της νομιμότητας του ελεγχόμενου εντάλματος, το οποίο εκδόθηκε για την εξόφληση του τιμήματος που αντιστοιχεί στις εργασίες που εκτελέσθηκαν δυνάμει του 23/9.6.2011 συμφωνητικού για τη συντήρηση και επισκευή του εν λόγω θερμοκηπίου. Ενόψει των ανωτέρω, οι αντίστοιχοι λόγοι διαφωνίας (ανωτέρω υπό α, β, γ) πρέπει να απορριφθούν. Πλην όμως, εφόσον ο διαγωνισμός για τη συντήρηση και επισκευή του εν λόγω θερμοκηπίου κατακυρώθηκε στην εταιρεία «....», με την οποία συνήφθη η σχετική σύμβαση και στο όνομα της οποίας εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα, το τελευταίο δεν συνοδεύεται από αντίστοιχο τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών, δεδομένου ότι το επισυναφθέν (28/20.6.2011) από προφανή παραδρομή έχει εκδοθεί από την εταιρεία «.....».Κατ’ ακολουθίαν των όσων εκτέθησαν, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.